PSYCHOLOGIA Jolanta Iskra

PSYCHOLOGIA

Jest nauką empiryczną, zajmująca

się badaniem mechanizmów i praw

rządzących zjawiskami psychicznymi

oraz zachowaniami człowieka.

Psychologia bada również wpływ

zjawisk psychicznych na interakcje

międzyludzkie oraz interakcję z

otoczeniem

W zasadzie psychologia dotyczy ludzi, ale mówi się

również o psychologii zwierząt (czyli zoopsychologii)

PSYCHOLOGIA stara się

Wyjaśnić to, co się dzieje

Wnioskować o przyczynach natury psychicznej

Przez użycie analogii do zjawisk znanych

ukazywać prawdopodobieństwo wystąpienia

zjawiska

Tworzyć wyjaśnienia funkcjonalne – określić

jakie warunki, które dają się zaobserwować i

zmierzyć

są w stały sposób z obserwowaną

reakcją

Wyjaśnić teoretycznie – dekukcja szczególnego

przypadku a następnie w toku obserwacji i

prowadzonych eksperymentów, szukanie

potwierdzenia

PSYCHOLOGIA stara się

Przewidzieć to, co się wydarzy

Wykrycie związków przyczynowo-skutkowych,

by można było dokładnie określić warunki, w

jakich dane zjawisko wystąpi lub przewidzieć

coś, co nie było obserwowane

Sterować tym, co się dzieje

Sprawdzenie trafności wyjaśnienia

przyczynowego – możliwość

zademonstrowania warunków, które pozwolą

wywołać, zahamować, podtrzymać lub zmienić

zjawisko

Podnosić jakość życia przez zmianę

tego, co się dzieje

PSYCHOLOGIA – narzędzia

badawcze

OBSERWACJA PSYCHOLOGICZNA

polega na świadomym, planowym i

celowym spostrzeganiu zjawisk i zdarzeń.

Ponadto rejestruje zjawiska i czynności

psychiczne.

Może ona być stosowana jako

samodzielna dziedzina, lub oparta o inne

metody, np. obserwacja testowa.

Obserwacja powinna być rejestracją

obiektywnych faktów. Badacz (psycholog)

może rejestrować dane zachowania, a

wyniki badania może porównywać z

innymi badanymi osobami.

PSYCHOLOGIA – narzędzia

badawcze

EKSPERYMENT

=> metoda badania

polegająca na wywołaniu badanego

zjawiska (np. uczenie się, agresja,

emocje) lub tworzeniu i regulowaniu

warunków, w których badane zjawisko

może wystąpić.

Dzięki pełnej kontroli zmiennych

metoda ta jest najbardziej obiektywna.

PSYCHOLOGIA – narzędzia

badawcze

TESTY PSYCHOLOGICZNE

=> Są to zadania lub

zbiór zadań służących do pomiaru cech

indywidualnych człowieka.

Przedmiotem badań testowych mogą być

wiadomości, zdolności, cechy temperamentalne, a

zwłaszcza cechy osobowościowe badanego.

Testami nazywamy tylko te próby, które są

wystandaryzowane i obiektywne, a ich wynik

można ująć liczbowo

Właściwości psychometryczne

testów

psychologicznych



􀂾 Obiektywność -

Test jest obiektywny, jeżeli dwie różne

osoby opracowujące jego wyniki dochodzą do tego samego rezultatu. Aby

było to możliwe, test musi posiadać jasno określony klucz oceniania

odpowiedzi, zmniejszający do minimum wpływ subiektywnych interpretacji.



􀂾 Standaryzacja

czyli jednolitość warunków badania. Aby

wyniki danego testu można było ze sobą porównywać, dany test powinien

być zawsze przeprowadzany w identycznych warunkach.



􀂾 Rzetelność

oznacza zgodność wyników otrzymanych przez te

same osoby, które zostały przebadane kilka razy tym samym testem



􀂾 Trafność

jest to dokładność z jaką test mierzy to, co ma mierzyć



􀂾 Normalizacja

czyli nadawanie znaczenia wynikom testowym



􀂾 Adaptacja

czyli dopasowanie testu do polskich warunków

Czego nie dają testy

psychologiczne?



stuprocentowej pewności, że wynik jest trafny. Czyli, że dokładnie

odzwierciedla rzeczywistą osobowość, cechy badanego. Odzwierciedla

je jedynie w pewnym przybliżeniu, na ogół dużym, ale jest to

(jednakowoż) jedynie przybliżenie.



mimo, że testy psychologiczne mają obiektywizować opis cech

badanego, to (mimo wszystko)

trafność tego opisu zależy (i to w

stopniu znacznym) od umiejętności

i talentu psychologa

interpretującego wyniki testów.



zakres zastosowania testów psychologicznych, choć ogólnie

dość szeroki, jest na dzień dzisiejszy ograniczony.

Testy

psychologiczne mierzą stan posiadania u badanego pewnych

konkretnych cech i predyspozycji, które można skatalogować według

dostępnych na rynku narzędzi testowych. Jeśli kogoś, np.

potencjalnego pracodawcę, interesuje akurat inny zestaw cech, a

pechowo tych właśnie cech testy nie mierzą - obecności w/w cech u

osoby badanej nie sprawdzimy testami.



w populacji egzystuje pewien bardzo interesujący

typ inteligencji,

który umożliwia „oszukać" wyniki testów,

czyli wypaść tak, jak

życzy sobie badający. „Udaje się" to mniej więcej jednej osobie na sto

badanych.

Co dają testy

psychologiczne?

Testy psychologiczne pozwalają

dotrzeć do wielu cech i

predyspozycji, które trudno wyłowić

przy użyciu innych metod. Do nich

należy np. styl radzenia sobie ze

stresem

TESTY PSYCHOLOGICZNE

Wyróżniamy dwa rodzaje testów:

. Psychometryczne

=> są to testy w

ścisłym tego słowa znaczeniu

Testami nazywamy tylko te próby, które

są wystandaryzowane i obiektywne, a

ich wynik można ująć liczbowo.

Standaryzacja =>polega na ustaleniu norm, które pozwalają na

porównywanie wyników uzyskanych w teście przez różnych ludzi.

Prawidłowy rozkład wyników można zaobserwować za pomocą

„krzywej rozkładu normalnego”, zwanej „Krzywą Gaussa”

TESTY PSYCHOLOGICZNE

Testy projekcyjne

=> nie są testami w ścisłym tego

słowa znaczeniu. Są to takie zadania, w których

wykorzystuje się metodę projekcji, czyli stawianie

zadań o niskim stopniu strukturalizacji, zadań

wieloznacznych- tak aby osiągnąć rzutowanie na

sytuację badania cech podmiotowych (czyli

wewnętrznego świata jednostki). Im bardziej jest

wieloznaczne zarówno badanie, jak i sytuacji badania,

tym większe prawdopodobieństwo rzutowania, czyli

projektowania tzw. głębokich cech osobowości.

Przykłady testów projekcyjnych:



Test Rorschacha



Test Zdań Niedokończonych

, np. „Najbardziej nie lubię gdy...”,

„Najbardziej lubię gdy...”. (jest to projektowanie własnych myśli)

Test Rorschacha



Test składa się z 10 tablic z plamami

atramentowymi (5 szaroczarnych, 2 szaroczerwone i

3 kolorowe). Tablice prezentuje się osobie badanej,

która opowiada, co na tych tablicach widzi.

W odpowiedziach bierze się pod uwagę:



interpretowany

obszar

(całość, części)



determinantę

odpowiedzi (kształt, barwa, pozorny

ruch)



poziom formy

(zgodność obrazu z bodźcem)



treść

(ludzie, zwierzęta etc.).



Mierzony jest także czas reakcji na poszczególne

tablice. Wypowiedzi są klasyfikowane według klucza,

na podstawie którego tworzony jest tzw.

psychogram (profil psychologiczny).

PSYCHOLOGIA – narzędzia

badawcze

WYWIAD PSYCHOLOGICZNY

to jedna z

najważniejszych metod badania i diagnozowania

ludzi.

Metoda ta ma w porównaniu z innymi technikami

badawczymi wiele zalet, przede wszystkim

dlatego, ze może dostarczyć wielu danych, jest

bardzo wygodna (nie wymaga żadnych

specjalnych urządzeń) i pozwala na szybkie

zebranie potrzebnych informacji.

Wywiad pozwala na odkrycie subiektywnej strony

przeżyć badanego.

Z drugiej jednak strony technika ta wymaga od

prowadzącego wywiad pewnych specyficznych

umiejętności i doświadczenia.

PSYCHOLOGIA – narzędzia

badawcze

KWESTIONARIUSZE

mogą odnosić się do wielu różnych aspektów

funkcjonowania człowieka.

Na kwestionariusz składa się:



wstęp



temat badania



informacje o instytucji prowadzącej badania



wyjaśnienie celu badania dla respondenta



zachęta do wypełnienia kwestionariusza i udzielania wyczerpujących i prawdziwych

odpowiedzi



pytania rekrutacyjne (opcjonalnie)



instrukcja wypełniania kwestionariusza



część merytoryczna



pytania filtrujące



Pytania tego typu stawiane są wówczas, gdy pytania następne mogą badanego nie dotyczyć.

Odpowiedź na tego typu pytanie może dać możliwość przejścia do kolejnych pytań ogólnych

przeznaczonych dla wszystkich badanych w danej populacji i pominięcia pytań, na które dana

osoba mogłaby nie udzielić trafnych odpowiedzi.



pytania otwarte



Badany może udzielić dowolnej odpowiedzi, tzn. bez wybierania odpowiedzi istniejących w

kwestionariuszu



pytania zamknięte



posiadają skończoną liczbę precyzyjnie sformułowanych wypowiedzi do wyboru. Wybór może

mieć charakter wyboru jednokrotnego lub wielokrotnego.

PSYCHOLOGIA - PODZIAŁ

W obrębie psychologii wyróżnia się

szereg działów (określanych też jako

dziedziny).

Punktem wyjścia niektórych

klasyfikacji pozostaje ogólny podział

psychologii na



teoretyczną



praktyczną (stosowaną)

PSYCHOLOGIA TEORETYCZNA

Zajmuje się wykrywaniem i

poznawaniem praw rządzących

czynnościami psychicznymi istot

żywych

(

szczególności człowieka).

Stanowi fundament psychologii.

Służy rozwiązywaniu praktycznych

problemów i zadań w określonych

dziedzinach i przejawach aktywności

ludzkiej.

PSYCHOLOGIA TEORETYCZNA

Ogólna

– ustala ogólne

prawidłowości funkcjonowania

jednostki i stanowi pojęciowo –

metodologiczny fundament dla

poszczególnych dyscyplin

psychologicznych

PSYCHOLOGIA TEORETYCZNA

Zdrowia

– dział psychologii badający

wpływ zjawisk psychicznych na

ogólny stan zdrowia, a także wpływ

ogólnego stanu zdrowia na

samopoczucie psychiczne.

Powstała na gruncie medycyny

behawioralnej, medycyny

psychosomatycznej i psychologii

medycznej.

PSYCHOLOGIA TEORETYCZNA

Poznawcza

- nazywana niekiedy

kognitywną, to dziedzina psychologii

zajmująca się problematyką

poznawania przez człowieka

otoczenia - tworzenia wiedzy o

otoczeniu, która może być następnie

wykorzystana w zachowaniu

PSYCHOLOGIA TEORETYCZNA

Osobowości

– przedmiotem badań

jest tu struktura psychiczna

człowieka - osobowość, jej rozwój na

przestrzeni życia i związek z

zachowaniem w szerokim pryzmacie

podejść teoretycznych

PSYCHOLOGIA TEORETYCZNA

Neuropsychologia

- dziedzina

psychologiczna zajmująca się

badaniem i opisywaniem związków

zachodzących między układem

nerwowym a procesami

poznawczymi, głównie z perspektywy

klinicznej, analizując konsekwencje

uszkodzenia mózgu człowieka.

PSYCHOLOGIA STOSOWANA

Psychologia stosowana

jest to

dziedzina psychologii która

koncentruje się na wykorzystywaniu

wyników badań podstawowych do

rozwiązywania problemów

praktycznych, ale prowadzi także

badania własne uwzględniające

problemy specyficzne dla danej

dziedziny zastosowań

PSYCHOLOGIA STOSOWANA

Uczenia się

-dział psychologii

stosowanej, zajmujący się analizą

przyczyn powodzeń i niepowodzeń

ucznia w nauce i formułujący

wskazania dla postępowania

nauczycieli w określonych

przypadkach

PSYCHOLOGIA STOSOWANA

Psychologia sądowa

- dział psychologii

ściśle związany z istnieniem i

funkcjonowaniem aparatu wymiaru

sprawiedliwości.

Psycholog pełni funkcję wspomagającą -

ekspertalną (przeprowadzanie ekspertyz

i wydawanie opinii.

Psychologia sądowa obejmuje również

psychologię zeznań świadków

PSYCHOLOGIA STOSOWANA

Psychologia sądowa

zajmuje się m.in.:



badaniem zjawisk patologii społecznej, przyczyn zachowań

antyspołecznych (np. określonych typów przestępstw);

psychologicznym aspektem przestępczości



rehabilitacją zaburzeń zachowania osób, które weszły w konflikt

z prawem, metodami resocjalizacji



organizacją pracy placówek wymiaru sprawiedliwości,

opracowaniem strategii ich działania, diagnozą i organizacją

reżimu więziennego; problematyką izolacji więziennej; pracą z

personelem więziennym



wyjaśnianiem problemów psychologicznych, które mogą się

pojawić przed i w trakcie rozpraw kryminalnych i cywilnych (np.

oceną poczytalności oskarżonego, wiarygodności świadków)



oceną zasadności zwolnienia przedterminowego



profilowaniem nieznanych sprawców niektórych przestępstw,

zwłaszcza zabójstw, zgwałceń i podpaleń

PSYCHOLOGIA STOSOWANA

Psychologia p

racy –

analizuje przebieg

działalności zawodowej

ustalając warunki i środki jej

produkcyjnej i

osobowościowej optymalizacji

Urządzenie do badań

psychologicznych kierowców

PSYCHOLOGIA STOSOWANA

Psychologia sportu

- zajmuje się

wykorzystaniem teorii, zasad i

technik zaczerpniętych z psychologii,

w celu poprawy osiągnięć oraz

rozwoju osobistego osób

uprawiających ćwiczenia fizyczne i

sport

PSYCHOLOGIA STOSOWANA

Psychologia środowiskowa

- dział

psychologii, ujmowany także jako

interdyscyplinarna dziedzina badań, zajmujący

się problemem oddziaływania człowieka na

środowisko fizyczne oraz odwrotnie -

środowiska fizycznego na człowieka.

Psychologia środowiskowa wykorzystuje wiedzę

z zakresu innych dziedzin psychologii, m.in.

psychologii poznawczej, psychologii emocji czy

psychologii społecznej, a także wiedzę z

zakresu takich nauk jak architektura, socjologia

miasta, urbanistyka, geografia i ekologia.

Document Outline