PROCESY PRZETWARZANIA

INFORMACJI

Procesami przetwarzania

informacji zajmuje się

psychologia poznawcza

Psychologia poznawcza (inaczej kognitywna) to
dziedzina psychologii badająca procesy i struktury
poznawcze. W obszarze zainteresowań psychologii
poznawczej leżą także zasady funkcjonowania
mózgu, tj. odbieranie i przetwarzanie informacji
przez mózg.

PSYCHOLOGIA POZNAWCZA –

ZNACZENIE DZIEDZINY I

KIERUNKU

Zakres nauki o poznawaniu

Zakres nauki o poznawaniu

Przetwarzanie informacji

Przetwarzanie informacji –

określenie problemu

Punktem wyjścia dla psychologii poznawczej

była matematyczna teoria informacji – ta

sama, która umożliwiła rozwój informatyce.
Teoria informacji charakteryzuje w sposób

matematyczny zapis, przesyłanie i

odtwarzanie informacji. Dąży przy tym do

pogodzenia dwóch przeciwstawnych celów:

• zapisywania wiadomości jak najzwięźlej

• chronienia wiadomości przed

• przekłamaniami podczas transmisji.

METAFORA KOMPUTEROWA

METAFORA KOMPUTEROWA

"Metafora komputerowa" to nazwa

sposobu myślenia o tym, jak wypada

przedstawiać domniemane

przetwarzanie informacji w umyśle. Taki

sposób myślenia pojawił się mniej więcej

w latach 50. XX wieku i przez następne

dwadzieścia lat był dominujący, chociaż

dość szybko poddano go krytyce i

proponowano różne alternatywy.

METAFORA KOMPUTEROWA

Podejście to utożsamiało
przetwarzanie informacji w umyśle z
funkcjonowaniem komputerów.
Umysł miał przetwarzać informacje
sekwencyjnie i sterować zachowaniem
za pomocą instrukcji warunkowych.

METAFORA KOMPUTEROWA

Umysł miał być czymś w rodzaju
oprogramowania i sądzono, że jako
taki może być realizowany przez
dowolną maszynę o dowolnej
budowie, o ile jest ona w stanie taki
program wykonać.

METAFORA KOMPUTEROWA

Pierwsze koncepcje powstałe na takim

gruncie przedstawiały przetwarzanie

informacji w umyśle jako ciąg sekwencyjnych

operacji, mający początek w oddziaływaniu

bodźców na narządy zmysłu, a koniec w

podjęciu określonego zachowania.
Można to przedstawić w następującej,

uproszczonej, postaci:

rejestracja informacji (spostrzeganie bodźca)

→

przekształcanie informacji

→

podjęcie

przez system decyzji

→

wykonanie reakcji

(zachowanie się).

METAFORA KOMPUTEROWA

Koncepcje utworzone w duchu "metafory

komputerowej" ujmowały bardzo uproszczony

model funkcjonowania umysłu, przyjmujący

"oddolny" kierunek przetwarzania, tj.

zapoczątkowany przez bodźce i następnie

obejmujący kolejne, coraz to "wyższe" etapy

aktywności umysłowej.
Założenie o sekwencyjności przetwarzania

zdecydowanie ograniczało możliwość

uwzględnienia w takim modelu potencjalnego

przetwarzania w odwrotnym kierunku, tj.

zapoczątkowanego na "wyższych piętrach"

umysłu, a właśnie tak można byłoby uwzględnić

wpływ takich czynników, jak np. osobowość.

Koneksjonizm

Twórcy koneksjonizmu postulowali,
aby to raczej układ nerwowy był
metaforą umysłu, a nie komputer.
Różnica w konsekwencji dla
psychologii poznawczej jest
ogromna: mózg bowiem przetwarza
informacje w sposób równoległy, a
nie sekwencyjny.

Koneksjonizm

Przetwarzanie informacji w umyśle
wypada sobie wyobrażać raczej jako
działalność dużej liczby małych
jednostek funkcjonalnych tworzących
wzajemnie połączone sieci, na wzór
komórek nerwowych połączonych w
funkcjonalne sieci w tkance
nerwowej.

Koneksjonizm

Tworzono symulacje działania
procesów przetwarzania informacji
za pomocą sieci neuronowych

MODELE SIECIOWE

STRUKTURY POZNAWCZE

STRUKTURY POZNAWCZE

Są głównym elementem tworzącym
osobowość jednostki.
Tworzą się na podstawie informacji
zdobytych podczas życia jednostki,
na drodze jej doświadczeń
życiowych, uczenia się, a także w
drodze kontaktu z kulturą i
społeczeństwem.

STRUKTURY POZNAWCZE

Treść informacji jaka przechowywana jest w

strukturach poznawczych człowieka jest

różnorodna.
Mogą tam zawierać się treści dotyczące:

– sądów i przekonań o otaczającym środowisku

zewnętrznym, jego relacjach, rzeczach,

organizmach;

– informacji o kulturze, mające swe źródło

zarówno w tradycji pokoleń jak i z mitycznych

przekonań;

– informacji tyczące świata współczesnego,

relacji międzyludzkich;

– wiedzy o samym sobie, o własnym "ja".

STRUKTURY POZNAWCZE

Struktury poznawcze charakteryzują się:

• złożonością - może być różny stopień złożoności struktur

poznawczych, umieścić je można w różnych miejscach na

kontinuum proste - skomplikowane;

• określonym poziomem abstrakcyjności- to jaki poziom tej

cechy charakteryzuje struktury poznawcze jednostki zależy od tego

w jaki sposób ujmuje ona rzeczywistość, czy potrafi tworzyć pojęcia

o wysokim czy niskim stopniu ogólności;

• pewnym stopniem otwartości - Zależnie od tego czy poziom

otwartości struktur poznawczych jest wysoki czy niski jednostka

modyfikuje swoje poglądy, przekonania, wartości, na skutek

nowych informacji (otwartość struktur poznawczych), lub pomimo

uzyskiwanych informacji nie zmienia swoich przekonań (zamknięte

struktury poznawcze).;

• cechami aktywności i bierności - bardzo ważnym jest by

struktury poznawcze miały charakter aktywności, a nie bierności.

Gdy bowiem uczeń zdobywa informacje, przyswaja je, ale nie umie

ich wykorzystać oznacza to, że jego struktury poznawcze są bierne.

Powinno się więc dążyć do aktywności struktur poznawczych.

STRUKTURY / PROCESY

POZNAWCZE

Struktury poznawcze
stanowią pewnego rodzaju
porcję wiedzy, zaś
mechanizmy ich tworzenia i
modyfikowania – to procesy
poznawcze

PROCESY POZNAWCZE

PROCESY POZNAWCZE

Procesy poznawcze - procesy tworzące i

modyfikujące struktury poznawcze

(reprezentacje umysłowe) w systemie

poznawczym (w umyśle).
Służą do tworzenia i modyfikowania wiedzy

o otoczeniu, jaka kształtuje zachowanie

(służą poznawaniu otoczenia).
Są to procesy przetwarzania informacji,

jakie zachodzą w układzie nerwowym i

polegają na odbieraniu informacji z

otoczenia, ich przechowywaniu i

przekształcaniu, oraz wyprowadzaniu ich

ponownie do otoczenia w postaci reakcji -

zachowania.

PROCESY POZNAWCZE

Są to procesy:

1.Percepcji -
2.Uwagi -
3.Pamięci -
4.Myślenia -

Są to hipotetyczne konstrukty, które

pozwalają lepiej uporządkować

dotychczasową wiedzę.

PROCESY POZNAWCZE –

główne założenia

1. Poznawanie jest procesem aktywnym, o charakterze

raczej twórczym niż odtwórczym

2. Obraz otaczającego nas świata jest konstruowany z

fragmentarycznej informacji i uzupełniany danymi z
doświadczenia i wnioskowania oraz wyobraźnią

3. „Spostrzeżenia to hipotezy”
4. Procesy poznawcze możemy zrozumieć kiedy znamy

ich cel, funkcję jaką pełnią w przystosowaniu
człowieka do otoczenia

5. Procesy poznawcze mają charakter ciągły

PROCES POZNAWCZY –

DLACZEGO JEST WAŻNY?

Każda teoria w psychologii
poznawczej dotyczy albo procesu
poznawczego w ogóle, albo pewnych,
poszczególnych procesów
przetwarzania informacji (np.
percepcji, uwagi itd.)

PARADYGMAT

Zbiór pojęć i teorii tworzących
podstawy jakiejś nauki

PODSTAWOWE ZAŁOŻENIA

PARADYGMATU POZNAWCZEGO

1. Umysł człowieka działa ekonomicznie
2. Człowiek nie jest w stanie przetworzyć

wszystkich docierających do niego informacji

3. Istnieje hipotetyczny mechanizm – uwaga

selektywna

4. Człowiek może przetwarzać informacje zarówno

w sposób kontrolowany jak i automatyczny

5. W psychologii poznawczej umysł to system

poznawczy

6. System poznawczy, struktury poznawcze

oraz pojedyncze procesy poznawcze są zawsze

aktywne