1

Uniwersytet Pedagogiczny

im. KEN w Krakowie

Kompetencje nauczyciela

Kompetencje nauczyciela

wczesnej edukacji

wczesnej edukacji

dr Anna Szkolak
Uniwersytet Pedagogiczny im. KEN, Kraków

2

Definicja i struktura kompetencji

Kompetencje zawodowe nauczyciela to
niezbędny poziom wiedzy, umiejętności
merytorycznych i metodycznych oraz
postaw

konieczny

do

skutecznej

realizacji

procesu

edukacyjnego

(dydaktyczno

–

wychowawczego).

Wiedza, umiejętności i postawy są
zawsze niegotowe, niewystarczające,
muszą być stale doskonalone i
rozwijane.

3

Kompetencje pedagogiczne
nauczyciela wczesnej edukacji
według J. Szempruch

Kompetencje pragmatyczne



wiedza psychologiczno – pedagogiczna;



wiedza metodyczna z zakresu wszystkich edukacji klas I-III;



umiejętność oryginalnego projektowania i organizowania zajęć
zintegrowanych;



umiejętność doboru metod nauczania, form organizacyjnych;



wykorzystanie różnorodnych środków dydaktycznych;



umiejętność ustalania przyczyn niepowodzeń pedagogicznych i
projektowania form ich likwidacji;



umiejętność opracowania i posługiwania się różnymi technikami
kontroli osiągnięć uczniów;



znajomość nowożytnego języka obcego (lub w kompetencjach
informatyczno – medialnych)

dr Anna Szkolak
Uniwersytet Pedagogiczny im. KEN, Kraków

4

Kompetencje komunikacyjno -
interpretacyjne



traktowanie dialogu jako najlepszej metody wychowania;



akceptowanie wszystkich uczniów, jednakowe
traktowanie tych najsłabszych, jak i tych
najzdolniejszych;



łatwość w nawiązywaniu i podtrzymywaniu kontaktów z
uczniami;



okazywanie zainteresowania i zrozumienia dla
osobistych spraw uczniów, bycie ich przyjacielem;



umiejętność kontrolowania swoich emocji w kontaktach
z uczniami;



zezwalanie uczniom na samodzielne i samorzutne
wypowiadanie się;



stosowanie zasad komunikacji niewerbalnej;

dr Anna Szkolak
Uniwersytet Pedagogiczny im. KEN, Kraków

5

Kompetencje kreatywności



umiejętność samodzielnego dokonania analizy
programów nauczania i podręczników oraz
decydowania o ich wyborze;



umiejętność opracowania programu autorskiego;



doskonalenie własnego warsztatu pracy,
podejmowanie próby jego modernizacji,
wprowadzanie innowacji;



tworzenie własnych projektów edukacyjnych, np.
scenariuszy zajęć, programów nauczania, artykułów;



dążenie do uzyskania dodatkowych kwalifikacji,
uczestnictwo w organizowanych formach
doskonalenia zawodowego, w studiach
podyplomowych;

dr Anna Szkolak
Uniwersytet Pedagogiczny im. KEN, Kraków

6

Kompetencje współdziałania



rozwiązywanie konfliktów interpersonalnych w
klasie
przez negocjowanie i kompromis oraz kształcenie u
wychowanków tych umiejętności;



dbanie o to, aby w zespole uczniowskim panowała
korzystna atmosfera;



łatwość w nawiązywaniu kontaktów z rodzicami
uczniów;



pomaganie rodzicom w rozwiązywaniu problemów
wychowawczych;



umiejętność współpracy i harmonijnego współżycia
w zespole nauczycielskim;



korzystanie z pomocy instytucji wspierających pracę
szkoły, np. poradni psychologiczno – pedagogicznej;

dr Anna Szkolak
Uniwersytet Pedagogiczny im. KEN, Kraków

7

Kompetencje informatyczno - medialne



zdolność obsługi komputera;

zdolność obsługi komputera;



umiejętność korzystania z Internetu;

umiejętność korzystania z Internetu;



posiadanie wiedzy na temat

posiadanie wiedzy na temat

wykorzystania nowoczesnej technologii

wykorzystania nowoczesnej technologii

informacyjnej do procesu edukacyjnego;

informacyjnej do procesu edukacyjnego;



znajomość edukacyjnych programów

znajomość edukacyjnych programów

multimedialnych;

multimedialnych;

dr Anna Szkolak
Uniwersytet Pedagogiczny im. KEN, Kraków

8

Specyficzne umiejętności
nauczycieli wczesnej edukacji

•

umiejętności plastyczne, techniczne (sprawne

wykonywanie różnych przedmiotów z papieru,
drzewa, metalu itp.);

•

umiejętność szycia ręcznie i na maszynie;

•

zdolności muzyczne – śpiewanie, czytanie melodii

z nut, gra na prostych instrumentach muzycznych;

•

sztuka pięknego czytania i recytowania,

inscenizowania
i dramatyzowania;

•

sprawność fizyczna – wykonywanie ćw.

fizycznych, umiejętność pływania, udział w
dziecięcych grach zespołowych, zdolności
taneczne i znajomość elementów tańców
ludowych;

dr Anna Szkolak
Uniwersytet Pedagogiczny im. KEN, Kraków

9

Fazy rozwoju zawodowego
nauczyciela

Faza wzorów metodycznych

Odnosi się do nauczycieli na starcie
zawodowym,

którzy

chcąc

dobrze

pracować poszukują i odtwarzają gotowe
schematy działania, projekty, wzorce.
Posługują

się

przykładowymi

scenariuszami zajęć, zestawami ćwiczeń,
narzędziami kontroli i oceny ucznia. Faza
ta powinna trwać jak najkrócej, gdyż
prowadzi do stagnacji, nie zmusza do
refleksji i twórczego działania.

dr Anna Szkolak
Uniwersytet Pedagogiczny im. KEN, Kraków

10

Faza refleksji krytycznej

Nauczyciel dokonuje przemyśleń nad

przebiegiem

własnego

działania

pedagogicznego i jego efektami, nad

stosowanymi metodami pracy i ich

adekwatnością do założonych celów.

Zastanawia

się

nad

przyczynami

sukcesów i niepowodzeń, co prowadzi do

zdobywania nowej wiedzy merytorycznej

i

metodycznej,

budowania

wiedzy

osobistej.

Faza samowiedzy i samokontroli

Pojawia się w wyniku krytycznej

Pojawia się w wyniku krytycznej

refleksji nad własną działalnością

refleksji nad własną działalnością

edukacyjną. Nauczyciel zdobywa coraz

edukacyjną. Nauczyciel zdobywa coraz

dokładniejszą

wiedzę

o

sobie,

dokładniejszą

wiedzę

o

sobie,

umiejętność samokontroli i samooceny,

umiejętność samokontroli i samooceny,

zauważa swoje błędy dydaktyczne i na

zauważa swoje błędy dydaktyczne i na

bieżąco ocenia ich skutki. Prowadzi to

bieżąco ocenia ich skutki. Prowadzi to

do rozwoju zawodowego, wzbogacania

do rozwoju zawodowego, wzbogacania

kompetencji innowacyjnych.

kompetencji innowacyjnych.

dr Anna Szkolak
Uniwersytet Pedagogiczny im. KEN, Kraków

11

Faza twórczości

Zaawansowana faza rozwoju
zawodowego, w której pojawiają się
nowatorskie i niestandardowe działania.
Systematyczna i wnikliwa samoanaliza i
samoocena swojej praktyki
pedagogicznej, bogate kompedium
wiedzy wyzwala u nauczyciela potrzebę
poszukiwania nowych, doskonalszych
sposobów i środków działania. Stąd już
blisko do mistrzostwa w zawodzie.

dr Anna Szkolak
Uniwersytet Pedagogiczny im. KEN, Kraków

12