Instytut Badań Edukacyjnych w Warszawie

Uniwersytet Pedagogiczny

im. KEN w Krakowie

Kompetencje nauczyciela

wczesnej edukacji

dr Anna Szkolak
Uniwersytet Pedagogiczny im. KEN, Kraków

Definicja i struktura kompetencji

Kompetencje zawodowe nauczyciela to
niezbędny poziom wiedzy, umiejętności
merytorycznych i metodycznych oraz
postaw

konieczny

skutecznej

realizacji

procesu

edukacyjnego

(dydaktyczno

–

wychowawczego).

Wiedza,  umiejętności  i  postawy  są
zawsze  niegotowe,  niewystarczające,
muszą  być  stale  doskonalone  i
rozwijane.

Kompetencje pedagogiczne
nauczyciela wczesnej edukacji
według J. Szempruch

Kompetencje pragmatyczne



wiedza psychologiczno – pedagogiczna;



wiedza metodyczna z zakresu wszystkich edukacji klas I-III;



umiejętność oryginalnego projektowania i organizowania zajęć
zintegrowanych;



umiejętność doboru metod nauczania, form organizacyjnych;



wykorzystanie różnorodnych środków dydaktycznych;



umiejętność ustalania przyczyn niepowodzeń pedagogicznych i
projektowania form ich likwidacji;



umiejętność opracowania i posługiwania się różnymi technikami
kontroli osiągnięć uczniów;



znajomość nowożytnego języka obcego (lub w kompetencjach
informatyczno – medialnych)

dr Anna Szkolak
Uniwersytet Pedagogiczny im. KEN, Kraków

Kompetencje komunikacyjno -
interpretacyjne



traktowanie dialogu jako najlepszej metody wychowania;



akceptowanie wszystkich uczniów, jednakowe
traktowanie tych najsłabszych, jak i tych
najzdolniejszych;



łatwość w nawiązywaniu i podtrzymywaniu kontaktów z
uczniami;



okazywanie zainteresowania i zrozumienia dla
osobistych spraw uczniów, bycie ich przyjacielem;



umiejętność kontrolowania swoich emocji w kontaktach
z uczniami;



zezwalanie uczniom na samodzielne i samorzutne
wypowiadanie się;



stosowanie zasad komunikacji niewerbalnej;

dr Anna Szkolak
Uniwersytet Pedagogiczny im. KEN, Kraków

Kompetencje kreatywności



umiejętność samodzielnego dokonania analizy
programów nauczania i podręczników oraz
decydowania o ich wyborze;



umiejętność opracowania programu autorskiego;



doskonalenie własnego warsztatu pracy,
podejmowanie próby jego modernizacji,
wprowadzanie innowacji;



tworzenie własnych projektów edukacyjnych, np.
scenariuszy zajęć, programów nauczania, artykułów;



dążenie do uzyskania dodatkowych kwalifikacji,
uczestnictwo w organizowanych formach
doskonalenia zawodowego, w studiach
podyplomowych;

dr Anna Szkolak
Uniwersytet Pedagogiczny im. KEN, Kraków

Kompetencje współdziałania



rozwiązywanie konfliktów interpersonalnych w
klasie
przez negocjowanie i kompromis oraz kształcenie u
wychowanków tych umiejętności;



dbanie o to, aby w zespole uczniowskim panowała
korzystna atmosfera;



łatwość w nawiązywaniu kontaktów z rodzicami
uczniów;



pomaganie rodzicom w rozwiązywaniu problemów
wychowawczych;



umiejętność współpracy i harmonijnego współżycia
w zespole nauczycielskim;



korzystanie z pomocy instytucji wspierających pracę
szkoły, np. poradni psychologiczno – pedagogicznej;

dr Anna Szkolak
Uniwersytet Pedagogiczny im. KEN, Kraków

Kompetencje informatyczno - medialne



zdolność obsługi komputera;



umiejętność korzystania z Internetu;



posiadanie wiedzy na temat

wykorzystania nowoczesnej technologii

informacyjnej do procesu edukacyjnego;



znajomość edukacyjnych programów

multimedialnych;

dr Anna Szkolak
Uniwersytet Pedagogiczny im. KEN, Kraków

Specyficzne umiejętności
nauczycieli wczesnej edukacji

•

umiejętności plastyczne, techniczne (sprawne

wykonywanie różnych przedmiotów z papieru,
drzewa, metalu itp.);

•

umiejętność szycia ręcznie i na maszynie;

•

zdolności muzyczne – śpiewanie, czytanie melodii

z nut, gra na prostych instrumentach muzycznych;

•

sztuka pięknego czytania i recytowania,

inscenizowania
i dramatyzowania;

•

sprawność fizyczna – wykonywanie ćw.

fizycznych, umiejętność pływania, udział w
dziecięcych grach zespołowych, zdolności
taneczne i znajomość elementów tańców
ludowych;

dr Anna Szkolak
Uniwersytet Pedagogiczny im. KEN, Kraków

Fazy rozwoju zawodowego
nauczyciela

Faza wzorów metodycznych

Odnosi się do nauczycieli na starcie
zawodowym,

którzy

chcąc

dobrze

pracować poszukują i odtwarzają gotowe
schematy działania, projekty, wzorce.
Posługują

się

przykładowymi

scenariuszami  zajęć,  zestawami  ćwiczeń,
narzędziami  kontroli  i  oceny  ucznia.  Faza
ta  powinna  trwać  jak  najkrócej,  gdyż
prowadzi  do  stagnacji,  nie  zmusza  do
refleksji i twórczego działania.

dr Anna Szkolak
Uniwersytet Pedagogiczny im. KEN, Kraków

Faza refleksji krytycznej

Nauczyciel dokonuje przemyśleń nad

przebiegiem

własnego

działania

pedagogicznego i jego efektami, nad

stosowanymi metodami pracy i ich

adekwatnością do założonych celów.

Zastanawia

się

nad

przyczynami

sukcesów i niepowodzeń, co prowadzi do

zdobywania nowej wiedzy merytorycznej

metodycznej,

budowania

wiedzy

osobistej.

Faza samowiedzy i samokontroli

Pojawia się w wyniku krytycznej

refleksji nad własną działalnością

edukacyjną. Nauczyciel zdobywa coraz

dokładniejszą

wiedzę

sobie,

dokładniejszą

wiedzę

sobie,

umiejętność samokontroli i samooceny,

zauważa swoje błędy dydaktyczne i na

bieżąco ocenia ich skutki. Prowadzi to

do rozwoju zawodowego, wzbogacania

kompetencji innowacyjnych.

dr Anna Szkolak
Uniwersytet Pedagogiczny im. KEN, Kraków

Faza twórczości

Zaawansowana faza rozwoju
zawodowego, w której pojawiają się
nowatorskie i niestandardowe działania.
Systematyczna i wnikliwa samoanaliza i
samoocena swojej praktyki
pedagogicznej, bogate kompedium
wiedzy wyzwala u nauczyciela potrzebę
poszukiwania nowych, doskonalszych
sposobów i środków działania. Stąd już
blisko do mistrzostwa w zawodzie.

dr Anna Szkolak
Uniwersytet Pedagogiczny im. KEN, Kraków

Document Outline