Osobowość

Charakterystyki osoby, które
wyjaśniają spójne wzorce zachowania

Teorie osobowości



Psychodynamiczna



Teoria cechowa



Fenomenologiczna



Poznawcza



Uczeniowa…

Mechanizmy obronne



mechanizm obronny



termin stosowany wobec różnego rodzaju trwałych

wzorców zachowań, których celem jest obrona

świadomości przed treściami wzbudzającymi niepokój.

(...) termin ten powinien być zarezerwowany dla

procesów (lub zachowań) nieświadomie

motywowanych, nieświadomie nabywanych i

rozwijanych w celu obrony ja czy ego przed różnego

rodzaju nieprzyjemnościami. W wielu podejściach

przyjmuje się istnienie dziesiątków mechanizmów

obronnych. Najczęściej wskazuje się na mechanizmy:

wyparcia

,

regresji

,

racjonalizacji

i

projekcji

.

Klasyfikacja mechanizmów obronnych
osobowości wg P. Symondsa

1.Wyparcie
2. Mechanizmy polegające na ucieczce z sytuacji lękotwórczej:



fobie, regresja, fantazja, nadmierna aktywność psychoruchowa



różne mechanizmy ucieczkowe, jak opuszczanie pola wzbudzającego lęk, odsuwanie od siebie

przedmiotów zagrażających, zmiana tematu rozmowy



ucieczka w aktywność, np. praca, seks, życie towarzyskie

3. Mechanizmy zniekształcające źródło leku:



przemieszczenie



introjekcja



projekcja



agresja



różne cechy osobowości rozwinięte w celu leżących u ich podłoża uczuć niepewności lub niebezpiecznych

tendencji agresywnych (np. narcyzm, masochizm, perfekcjonizm, sztywność i niechęć do zmian)

4. Mechanizmy służące modyfikacji ekspresji impulsu:



sublimacja



reakcja upozorowana



tendencje obsesyjne



śmiech i humor



kompensacja

5. Zabiegi mające na celu wypróbowanie swoich możliwości oraz zbadanie powagi niebezpiecznego impulsu
6. Mechanizmy polegające na ponoszeniu kary za niedozwoloną ekspresję popędu lub impulsu:



autoagresja



ekspiacja

7. Autoerotyzm (jako źródło przyjemności w przypadku niemożności uzyskania satysfakcji i bezpieczeństwa w

kontaktach ze światem zewnętrznym)

wyparcie

w psychologii głębi, poczynając od klasycznego

modelu Freuda: hipotetyczne procesy lub czynności

psychiczne funkcjonujące w celu ochrony jednostki

przed myślami, impulsami i wspomnieniami, które

mogłyby wywołać

lęk

, obawę lub poczucie winy,

gdyby stały się świadome. Uważa się, że wyparcie

działa na poziomie nieświadomości; tzn. mechanizm

ten nie tylko utrzymuje daną treść umysłową przed

dotarciem do świadomości, ale samo jego

funkcjonowanie leży poza zasięgiem świadomości.

Wyparcie



W klasycznej teorii psychoanalitycznej uważa się, że jest

ono funkcją

Ego

i obejmuje kilka procesów:

a) wyparcie podstawowe, w którym prymitywne, zakazane

impulsy

Id

są zablokowane i niedopuszczane do

świadomości;

b) wyparcie pierwotne, w którym treść umysłowa

wywołująca lęk jest siłą usuwana ze świadomości i

niedopuszczana do ponownego ujawnienia się;

c) wyparcie wtórne, w którym elementy mogące służyć

przypominaniu osobie o tym, co zostało poprzednio

wyparte, same zostają wyparte.

Ważny wniosek płynący z tej analizy jest taki, że to, co jest

wypierane, nie przestaje być aktywne, lecz egzystuje nadal

na nieświadomym poziomie, dając znać o sobie przez różne

projekcje w zamaskowanej, symbolicznej formie w snach,

czynnościach pomyłkowych i psychonerwicach.

regresja



Regresja to powrót do wcześniejszego poziomu

rozwojowego, zawierającego mniej dojrzałych reakcji i

zwykle niższy poziom aspiracji. To jeden z głównych

mechanizmów obronnych osobowości, w którym

jednostka cofa się, nawraca w swych zachowaniach do

reakcji wcześniejszych, odczuwanych przez nią

subiektywnie jako bardziej przyjemne, często

zmierzające do uzyskania większej opieki i oparcia.

Regresja jest mechanizmem obronnym występującym

w bardzo wielu jednostkach chorobowych, pojawia się

w stanach depresyjnych, znużenia, reakcjach

hipochondrycznych.

racjonalizacja

uzasadnianie lub usprawiedliwianie w

sposób racjonalny postaw i działań

(czynów) uwarunkowanych czynnikami

emocjonalnymi lub motywami, które

jednostka pragnie ukryć lub z których nie

zdaje sobie w pełni sprawy. Psychoanalitycy

uważają racjonalizację za mechanizm

obronny osobowości, redukujący lub

znoszący konflikty wewnętrzne.

projekcja



1. W psychoanalizie: jeden z mechanizmów obronnych Ego,

polegający na przypisywaniu innym ludziom własnych

negatywnych uczuć, cech lub motywów postępowania, które

zostały wyparte do podświadomości, ponieważ budziły lęk

bądź też z innych względów nie mogły być przez jednostkę

zaakceptowane; wg założeń psychoanalizy treści wyparte ze

świadomości funkcjonują dalej w podświadomych warstwach

osobowości; w przypadku projekcji ujawniają się one w

postaci nadmiernego uwrażliwienia na dostrzeganie nie

akceptowanych u siebie cech w zachowaniu innych osób,

prowadząc do nieadekwatnej interpretacji tych zachowań.

projekcja



2. W innych teoriach psychodynamicznych: proces nieświadomego

przypisywania własnych przekonań, wartości lub innych procesów

subiektywnych innym. Użycie to, typowe dla podejścia Melanie

Klein, ma inną konotację. Proces jest tutaj postrzegany jako

normalny aspekt rozwoju psychologicznego i nie musi

odzwierciedlać skłonności nerwicowych.

3. Postrzeganie zdarzeń i bodźców z otoczenia (zwłaszcza tych

niejednoznacznych) pod kątem własnych oczekiwań, potrzeb,

dążeń itd. Znaczenie to jest całkowicie neutralne w odniesieniu do

patologicznego aspektu projekcji. (...)

4. Przypisywanie innym własnych błędów i wad. Takie znaczenie

terminu na ogół przyjmuje się w mowie potocznej. Nie jest ono

prawidłowe pod względem specjalistycznym, ponieważ zostaje

zawężone do błędów i wad będących tylko jednym z elementów

znaczenia specjalistycznego.