PowerPoint Presentation

KONCEPCJE WŁADZY



behawioralna

– władza to szczególny typ

zachowania polegający na możliwości

modyfikowania zachowania innych ludzi; Max

Weber:

„Władza jest możliwością narzucenia

czyjejś woli na zachowanie innych osób”



teleologiczna

„Władza jest rzeczywistą

zdolnością wywoływania zamierzonych

rezultatów, bez względu na rodzaj

zastosowanych do tego celu środków”

(R. Dahl)



instrumentalną

– władza jako możliwość

stosowania szczególnych środków, a

zwłaszcza przemocy

„Władza to potencjalny

przymus”

(R. Bierstedt)

KONCEPCJE WŁADZY



strukturalną

– władza jako pewnego rodzaju

stosunek między rządzącymi a rządzonymi



zinstytucjonalizowanego wpływu

– władza

jako zdolność do narzucania i egzekwowania

decyzji, czyli wpływania na ludzi tak, aby

zachowywały się w sposób oczekiwany i

pożądany



psychologiczna

„Tam gdzie zaczyna się

przymus, kończy się władza”

(S. Czarnowski)



konfliktowa

– władza jako możność

podejmowania i realizowania decyzji

niezależnie od woli ludzi, których decyzja w

taki czy inny sposób dotyczy

POJĘCIE WŁADZY

Władza jest rodzajem

zależności pomiędzy

ludźmi, czyli rodzajem

stosunku społecznego

STOSUNEK SPOŁECZNY



stosunek społeczny jest specjalną

zależnością

(

asymetryczną

lub

symetryczną

) pomiędzy ludźmi istotnie

różniącą się od zależności występujących

w przyrodzie



niezbędne elementy stosunku

społecznego:



co najmniej dwa podmioty społeczne

(jednostki, bądź grupy)



co najmniej jedna norma, określająca relacje

między ww. podmiotami



interakcji pomiędzy podmiotami



co najmniej jednej wartości – celu, który ma

być poprzez interakcję osiągnięty

ZALEŻNOŚĆ SYMETRYCZNA

Zależność symetryczna

(wzajemnie „pozioma”) polega na

współdziałaniu i ekwiwalentnej

wymianie świadczeń, z pominięciem

przewag i korzyści płynących z

różnicy miejsca w strukturze

społecznej

(np. transakcja kupna – sprzedaży).

ZALEŻNOŚĆ ASYMETRYCZNA

Zależność asymetryczna

(jednostronnie „pionowa”) polega na

korzystaniu z określonych przewag

faktycznych lub normatywnie

ustanowionych, dotyczący uprawnień

i obowiązków, co powoduje

podporządkowanie czynności jednych

podmiotów decyzjom innych, a także

nierówny podział udział w

ewentualnych korzyściach stąd

płynących (np. praca pod nadzorem).

WZGLĘDNOŚĆ SYMETRYCZNYCH I

ASYMETRYCZNYCH ZALEŻNOŚCI

Zarówno zależności symetryczne, jak i

asymetryczne nigdy nie cechują się

bezwzględnym charakterem (np.

pozycja monopolisty na rynku, „ludzki”

szef, niewykonanie rozkazu dowódcy).

SYMETRYCZNY STOSUNEK

SPOŁECZNY

Stosunek społeczny jest

symetryczny

, jeżeli jego

realizacja jest niezależna od

stopnia podmiotowości społecznej

posiadanej przez podmioty oraz

gdy realizacja tego stosunku nie

jest związana ani z

procesem

upodmiotowienia

, ani

uprzedmiotowienia

ASYMETRYCZNY STOSUNEK

SPOŁECZNY

Stosunek społeczny jest

asymetryczny

wtedy, gdy realizujące

go podmioty posiadają nierówny

stopień podmiotowości społecznej w

dziedzinie, w jakiej realizują ten

stosunek i gdy dla wykonania czynności

konieczne jest wykorzystanie przewagi

stopnia podmiotowości jednej ze stron

tego stosunku (dokonuje się proces

uprzedmiotowienia

lub

upodmiotowienia

jednego z

podmiotów).

PODMIOTOWOŚĆ SPOŁECZNA



to normatywnie przyznane danemu

podmiotowi uprawnienie do

swobodnego działania w określony

sposób i w określonym zakresie, we

własnym imieniu i ze skutkiem dla

siebie



zachowanie chociażby bardzo

ograniczonej podmiotowości jest

niezbędnym warunkiem wchodzenia z

innymi podmiotami w zależności

społeczne

PODMIOTOWOŚĆ SPOŁECZNA



nie jest naturalną właściwością człowieka,

ale właściwością nadaną mu społecznie, po

spełnieniu określonych normatywnie

warunków zawartych w normach

społecznych (zwyczaju, moralności, religii,

prawie),



jej zakres jakim się cieszy dany podmiot

musi być ponadto uznany przez partnerów

podejmowanych działań lub inne podmioty,

do których dane działanie jest skierowane,



nie jest „dana raz na zawsze”, ale ulega

zmianom uwarunkowanym dynamiką

sytuacji społecznej danego podmiotu

POTENCJALNA I REALNA

PODMIOTOWOŚĆ SPOŁECZNA



podmiotowość potencjalna

- jest

wyznaczona treścią odpowiednich

norm społecznych oraz „skorygowana”

przyzwoleniem społecznym,



podmiotowość realna

– to część

podmiotowości potencjalnej, która w

określonych warunkach działania

rzeczywiście może być przez dany

podmiot zrealizowana (np. posiadanie

paszportu, a możliwość wyjazdu za

granicę)

PROCES UPODMIOTOWIENIA I

UPRZEDMIOTOWIENIA



proces upodmiotowienia

- poszerzanie

zakresu podmiotowości społecznej o nowe

dziedziny działania, o nowe podmioty, z

którymi można wchodzić w określone

interakcje, nowe środki i sposoby działania

w danej dziedzinie i odpowiedni do tego

wzrost uprawnień i przyzwolenia

społecznego



proces uprzedmiotowienia

– proces

utraty podmiotowości, mogący

doprowadzić do wyłączenia z danej

zbiorowości

WŁADZA JAKO KATEGORIA

STOSUNKU SPOŁECZNEGO



władza jest następstwem sposobu organizowania się

zbiorowości ludzkich w specyficzny porządek (ład)

społeczny,



władza to rodzaj zależności normatywnie

regulowanej (władza nie wynika z

psychosomatycznych właściwości takich jak siła

fizyczna),



władza jest relacją pomiędzy podmiotem władczym i

podmiotem podporządkowanym,



władza to taki rodzaj stosunku społecznego, w

którym dominuje asymetria podmiotowości stron,

konieczna do jego realizacji, ale jednocześnie w

normatywnie określonym stopniu występuje zarówno

symetria, jak i kontrasymetria (np. prawo do buntu)

podmiotowości stron tego stosunku.

WŁADZA JAKO KATEGORIA

STOSUNKU SPOŁECZNEGO

Władza jest to taki

asymetryczny stosunek

społeczny, który umożliwia

jednemu podmiotowi osiąganie

jego celów (wartości) przez

kształtowanie podmiotowości

drugiego podmiotu poprzez

jego upodmiotowienie lub

uprzedmiotowienie

WŁADZA A WŁADZA

POLITYCZNA

Zasadnicza różnica między władzą

a władzą polityczną polega na

tym, że ta druga łączy się zawsze,

pośrednio lub bezpośrednio, z

konfliktami w ramach wielkich

grup społecznych (np. narodów),

wynikłymi na tle podziału

różnorodnych dóbr materialnych i

niematerialnych

POJĘCIE WŁADZY POLITYCZNEJ

Władza polityczna ma miejsce wtedy,

gdy przynajmniej jeden z podmiotów

stosunku władzy ma realną

możliwość podejmowania społecznie

ważkich decyzji regulujących

zachowanie przede wszystkim

wielkich grup ludzi, a także ma

realną możliwość egzekwowania

podjętych decyzji aż do zastosowania

przymusu państwowego włącznie

POJĘCIE WŁADZY POLITYCZNEJ

Władza polityczna to taka,

która poprzez

instytucjonalne

uprzedmiotowienie lub

upodmiotowienie ludzi

dokonuje dystrybucji,

ochrony i kreowania

dóbr

publicznych.

DOBRO PUBLICZNE

Najważniejszą cechą władzy politycznej jest

specyficzny przedmiot uregulowań i działań

realizujących stosunki władzy politycznej –

dobra publiczne

(niematerialne i

materialne wartości – cele), które:



są powszechnie i trwale pożądanymi

stanami rzeczy



są „produktem” zbiorowego, często

bardzo złożonego organizacyjnie i

długotrwałego wysiłku



są uznawane w danym społeczeństwie za

szczególnie cenne

DOBRO PUBLICZNE

Przykłady:



poczucie bezpieczeństwa,



wolność (zarówno negatywna, jak i

pozytywna)



zabezpieczenie egzystencji



możliwość zaspokajania potrzeb wyższych

DOBRO PUBLICZNE

Znaczenie kompetencji

dystrybutywnych polega na tym, że

w ich następstwie powstaje

określona stratyfikacja społeczna,

wyznaczająca miejsca, role i funkcje

oraz związane z tym przywileje i

obowiązki poszczególnych kategorii i

grup społecznych w całym porządku

społecznym

KRYTERIA ROZMIARÓW

WŁADZY POLITYCZNEJ



normatywne rozmiary władzy – są to

uprawnienia władcze (kompetencje),

które możemy podzielić na:



przedmiotowe,



podmiotowe,



temporalne,



realne rozmiary władzy:



aspekt psychologiczny,



aspekt materialny

KOMPETENCJE PRZEDMIOTOWE

Określa w jakiej dziedzinie życia

społecznego i w jakim zakresie podmiot

władczy może podejmować wiążące

decyzje dla podmiotu

podporządkowanego

KOMPETENCJE PODMIOTOWE

Określają charakterystyki podmiotów

zobowiązanych do posłuszeństwa decyzjom

władczym wyznaczonym w przedmiotowym

zakresie.

Szczególnym sposobem określania

kompetencji podmiotowej jest wskazanie

terytorium, na którym oznaczone lub

wszystkie przebywające w jego granicach

podmioty zobowiązane są do określonego

przedmiotowo posłuszeństwa

KOMPETENCJE TEMPORALNE

Określają czas, w którym podmiot władczy

może realizować swoje kompetencje

przedmiotowe i podmiotowe.

Najczęściej uważa się, że im dłuższy czas

wykonywania uprawnień władczych tym

większa władza danego podmiotu.

PSYCHOLOGICZNE ROZMIARY

WŁADZY

Psychologiczne rozmiary władzy wyznaczone

są stopniem gotowości do posłuszeństwa

podmiotów podporządkowanych. Jest on

szczególnym rodzajem przeżycia psychicznego,

ukształtowanego w procesach socjalizacji i

zdeterminowanego wiedzą, przekonaniami,

ocenami, systemami wartości i podstawami

podmiotów normatywnie podporządkowanych

w stosunku do podmiotów władczych.

Im większa gotowość do posłuszeństwa – tym

większa

władza wertykalna

MATERIALNE ROZMIARY WŁADZY

Określone są przez ilość i jakość środków

materialnych pozostających do

dyspozycji podmiotu władczego w

procesie realizacji jego władzy.

Możemy wyróżnić:



środki komunikacji,



środki kontroli i przymusu,



materialne środki

REALIZACJA WŁADZY POLITYCZNEJ

Realizowanie władzy politycznej –

rządzenie

– to

zespół czynności wykonywanych przez rządzących w

ramach przyznanych im normatywnie kompetencji

władczych, a innymi słowy wypełnianie przestrzeni

kompetencyjnej konkretnymi czynnościami,

polegającymi na decydowaniu i kontroli wykonywania

decyzji podejmowanych w czasie politycznym.

Przestrzeń kompetencyjna

(tzw.

władza

potencjalna

) zawiera się pomiędzy maksymalnymi

uprawnieniami określonego decydenta politycznego a

minimum jego obowiązków, które powinien wykonać

w ramach realizowanych stosunków władzy.

Potencjalna władza polityczna uregulowana jest

normami politycznymi

oraz przyzwoleniem

społecznym na władzę.

NORMY POLITYCZNE I

PRZYWOLENIE SPOŁECZNE

Normy polityczne to zbiorcza nazwa wszystkich

rodzajów norm społecznych, których przedmiotem

regulacji są stosunki władzy politycznej.

Normy polityczne regulują:



zasady pozyskiwania i utraty władzy

politycznej



sposób realizowania władzy politycznej



sytuację podmiotów stosunków władzy

politycznej

Przyzwolenie społeczne:



pozorne

– wynik propagandy



rzeczywiste

– empirycznie weryfikowalne

NORMATYWNA KONCEPCJA

WŁADZY POLITYCZNEJ

Władza polityczna jest

usankcjonowanym normatywnie

asymetrycznym stosunkiem

społecznym, w którym podmiot

władczy dokonuje

uprzedmiotowienie lub

upodmiotowienia podmiotu

podporządkowanego poprzez

dystrybucję, ochronę i kreowanie

dóbr publicznych

Document Outline