Przewlekła niewydolność nerek

Przewlekła niewydolność nerek

(PNN):

Jest to przewlekły proces chorobowy, w

którym dochodzi do wyniszczenia

wszystkich struktur nerek i stopniowego

upośledzenia funkcji układu moczowego.
Przewlekła niewydolność nerek może

rozwinąć się w przebiegu wielu chorób

pierwotnie toczących się w nerkach lub

też wtórnie niszczących nerki.

Do chorób pierwotnie toczących się w
nerkach zaliczamy:
a)

kłębuszkowe zapalenie nerek

Rys. 1.1 Nephritis interstitialis chronica

Najczęstsze dolegliwości i objawy

kłębuszkowego zapalenia nerek

• pienienie się moczu (ze względu na dużą

ilość białka)

• krwiomocz
• obrzęki (początkowo dotyczą okolicy

kostek, pojawiają się w ciągu dnia i

ustępują po nocy)

• wodobrzusze
• osłabienie
• uczucie zmęczenia
• brak łaknienia
• rzadziej nudności
• często nadciśnienie tętnicze
• często bóle głowy

Najczęstsze dolegliwości i objawy

odmiedniczkowego zapalenia nerek

• pobolewania w okolicy lędźwiowej

(czasami obustronne)

• osłabienie
• długotrwale utrzymujące się zmiany w

moczu: niewielki białkomocz, leukocyturia

(>10 leukocytów w polu widzenia),

obecność dużej ilości bakterii w moczu

• nadciśnienie tętnicze

Najczęstsze dolegliwości i objawy

wielotorbielowatego zwyrodnienia nerek

• wielomocz
• oddawanie moczu w nocy
• osłabienie
• spadek wydolności fizycznej
• niedokrwistość
• nadciśnienie tętnicze
• powiększenie obwodu brzucha
• ból w okolicy lędźwiowej
• ból brzucha
• krwiomocz

Najczęstsze dolegliwości i objawy

kamicy nerkowej

• bezobjawowy przebieg choroby, kiedy

drobne złogi mogą zostać wydalone w

sposób bezbólowy

• ból o charakterze kolkowym (przerywany) w

okolicy lędźwiowej, czasem promieniujący

do pachwiny, warg sromowych lub jąder

• nudności lub wymioty
• dyskomfort w jamie brzusznej
• osłabienie
• uczucie rozbicia

cukrzyca

Cukrzyca uszkadza wszystkie składniki
struktury nerki. Najpoważniejsze
zmiany rozwijają się w obrębie kłębków
nerkowych, gdzie występuje

guzkowe

stwardnienie kłębków nerkowych

Polega ono na obecności kulistych,
szklistych, laminarnych tworów w
mezangium kłębka.

nadciśnienie tętnicze

(Hypertonia

arterialis)
c)

toczeń trzewny

skrobiawica nerki

lub

zwyrodnienie

amyloidowe nerki

- polega na odkładaniu

się w tkankach, pozakomórkowo
bezpostaciowych mas białkowych, co
prowadzi do upośledzenia funkcji
narządu. Dochodzi niewielkiego
zwiększenia objętości narządu, przy
dużym zwiększeniu masy.

Najczęstsze przyczyny PNN:
a) nefropatia cukrzycowa -

35%

b) nefropatia nadciśnieniowa -

25%

c) przewlekłe kłębuszkowe zapalenie nerek -

10%

d) przewlekłe odmiedniczkowe zapalenie nerek -

10%

e) nefropatia analgetyczna - około

f) zwyrodnienie torbielowate nerek - około

Inne przyczyny PNN:
g) nefrotoksyczne działanie leków np.:
antybiotyki, sulfonamidy, preparaty
przeciwbólowe i przeciwzapalne
h) substancji chemicznych np.: glikol etylenowy
i) metali ciężkich i ich związków
j) zakażenia dróg moczowych

Przyczyny PNN:

Objawy PNN:

• stałe osłabienie
• uczucie zmęczenia
• zaburzenia koncentracji
• bóle głowy
• bladość
• brak apetytu
• chudnięcie
• nudności i wymioty
• czkawka
• świąd skóry
• nadciśnienie tętnicze
• częste oddawanie moczu w nocy

(zmniejszenie jego ilości w późnym okresie

choroby)

Przewlekła niewydolność nerek przez

wiele lat może toczyć się skrycie nie

wywołując żadnych objawów, a u

niektórych pacjentów może zostać

rozpoznana przypadkowo w trakcie

badań wykonanych z innych przyczyn.

• obrzęki
• duszność
• drobne wybroczyny na skórze (plamica)
• krwawienia z dziąseł
• zahamowanie wzrostu u dzieci
• zaburzenia miesiączkowania u kobiet
• obniżona aktywność seksualna u

mężczyzn

W przebiegu przewlekłej niewydolności

nerek wyróżnia się kilka okresów w

zależności od stopnia upośledzenia

czynności narządu.

Wyróżniamy

cztery stadia przewlekłej

niewydolności nerek

• utajona niewydolność nerek
• wyrównana niewydolność nerek
• niewyrównana niewydolność nerek
• schyłkowa niewydolność nerek (mocznica)

Stadia PNN:

1) Utajona niewydolność nerek to okres,

gdy następuje redukcja miąższu nerki o

ponad 50%. Nerki zachowują przy tym

wszystkie funkcje, które są niezbędne do

utrzymania stałości środowiska

wewnętrznego ustroju. Głównymi

objawami jest upośledzona filtracja

kłębuszkowa i zdolność do zagęszczania

moczu (prowadzi do wydalania większej

objętości moczu i koniecznością

oddawania moczu w nocy - nykturią) oraz

chwiejne lub utrwalone nadciśnienie

tętnicze. Można jedynie zaobserwować

obniżony klirens kreatyniny (>50 ml/min).

2) Wyrównana niewydolność nerek to okres,

w którym funkcjonuje od 25 do 50% miąższu
nerek. W okresie tym stopniowo rozwijają się
zaburzenia gospodarki wodnej organizmu
objawiające się wzmożeniem pragnienia,
zwiększeniem objętości wydalanego moczu,
nykturią, a u części chorych pojawia się
nadciśnienie tętnicze i niedokrwistość.
Badania biochemiczne czynności nerek
(mocznik i kreatynina) zaczynają przekraczać
normę, stopniowo wzrasta poziom
fosforanów, a obniża się poziom wapnia we
krwi. Klirens kreatyniny wynosi 25-50 ml/min.

3) Niewyrównana niewydolność nerek to

okres w którym ilość czynnego miąższu nerek

spadnie poniżej 25%. W tym okresie stopniowo

rozwijają się wyraźne objawy kliniczne i

zaburzenia biochemiczne. Chorzy czują się

osłabieni, zmęczeni, niezdolni do

długotrwałego wysiłku czy koncentracji uwagi.

Występują zaburzenia pamięci i snu,

drażliwość, utratę łaknienia, wzmożone

pragnienie, spadek masy ciała lub jej wzrost z

pojawieniem się obrzęków, suchość i świąd

skóry, zaburzenia widzenia, bóle kostno-

stawowe, obniżony popęd płciowy, impotencja,

zaburzenia miesiączkowania, niepłodność,

skłonność do zakażeń, niedokrwistość,

nadciśnienie tętnicze.

W tym okresie wskaźniki biochemiczne
czynności nerek znacznie przekraczają
normę, klirens kreatyniny spada poniżej 25
ml/min, istnieją duże zaburzenia gospodarki
wapniowo-fosforanowej, kwasica

metaboliczna i niedokrwistość

4) Schyłkowa niewydolność nerek

(

mocznica

) to ostatni etap PNN, w którym

funkcjonuje kilka procent miąższu nerek. W

okresie tym pojawiają się liczne objawy

kliniczne zagrażające życiu i konieczne staje

się wdrożenie leczenia nerko-zastępczego.

Pogłębia się senność, zdarza się mocznicowe

zapalenie osierdzia, nierzadko występują

krwawienia z przewodu pokarmowego,

towarzyszy im drżenie mięśni, zmęczenie.

Posłuszeństwa odmawia układ kostny.

Utarta wapnia kończy się osteoporozą.

Mocznica

(Uraemia) - zespół objawów

spowodowany krańcowym upośledzeniem
funkcji nerek. Dochodzi do szeregu zaburzeń,
które dotyczą całego organizmu i praktycznie
wszystkich jego narządów. Najważniejsze są
zaburzenia gospodarki wodno-elektrolitowej i
toksyczne działanie licznych produktów
przemiany materii, które ulegają akumulacji w
organizmie.

Leczenie:

Leczenie przewlekłej niewydolności

nerek zależy od stopnia jej
zaawansowania. Przy mniejszym
uszkodzeniu nerek stosuje się
odpowiednio dobrane leczenie
zachowawcze dietetyczno-
farmakologiczne, natomiast mocznica
wymaga zastosowania tzw. leczenia
nerkozastępczego.

Leczenie zachowawcze:

• zapobiega dalszemu postępowi choroby
• zmniejsza dolegliwości
• uzależnione od pierwotnej przyczyny

przewlekłej niewydolności nerek

• występowania chorób towarzyszących

Leczenie dietetyczne:

SKŁADNIKI

OKRES
POCZĄTKOWY
PNN

OKRES
ZAAWANSOWAN
Y PNN

Płyny

Uzupełniać

Leczenie

moczopędne

Sól kuchenna

Ograniczyć

spożycie soli

____________

Potas

Kontrola

Zmniejszenie

Wapń
Fosfor

Zwiększyć
Zmniejszyć

(powoduje świąd)

Leczenie

farmakologiczn

Białko

Zmniejszyć

____________

Leczenie farmakologiczne:

• kontrola nadciśnienia tętniczego
• leczenie zakażeń i innych chorób

współistniejących

• leczenie zaburzeń gospodarki wapniowo-

fosforanowej

• preparaty witaminy D (ułatwiające

wchłanianie i wykorzystanie wapnia w

organizmie)

• leczenie niedokrwistości za pomocą

hormonu erytropoetyny

Leczenie nerkozastępcze:

W ostatnim etapie rozwoju przewlekłej

niewydolności nerek wykorzystuję się
dializoterapię czyli zastępowanie
czynności ludzkich nerek przy pomocy
aparatury – hemodializy i dializy
otrzewnowej (oczyszczanie krwi z
nagromadzonych produktów przemiany
materii).

Przeszczep nerki

Jedna nerka wystarczy do prawidłowego

funkcjonowania organizmu. Nerka ta może zostać

pobrana od spokrewnionego dawcy żyjącego (tzw.

przeszczep rodzinny) lub od obcego dawcy, u

którego stwierdzono nieodwracalne uszkodzenie

mózgu (śmierć mózgu).

Utrzymanie funkcjonowania przeszczepionej nerki

jest możliwe poprzez stałe przyjmowanie leków

immunosupresyjnych, które nie pozwalają na

odrzucenie przeszczepu.

Document Outline