Przewlekła

Przewlekła

niewydolność nerek

niewydolność nerek

Przewlekła niewydolność nerek

Przewlekła niewydolność nerek

(PNN):

(PNN):

Jest to przewlekły proces chorobowy, w

którym dochodzi do wyniszczenia

wszystkich struktur nerek i stopniowego

upośledzenia funkcji układu moczowego.
Przewlekła niewydolność nerek może

rozwinąć się w przebiegu wielu chorób

pierwotnie toczących się w nerkach lub

też wtórnie niszczących nerki.

Do chorób pierwotnie toczących się w
nerkach zaliczamy:
a)

kłębuszkowe zapalenie nerek

Rys. 1.1 Nephritis interstitialis chronica

a)

kłębuszkowe zapalenie nerek

Rys. 1.2 Nephritis interstitialis chronica

Najczęstsze dolegliwości i objawy

kłębuszkowego zapalenia nerek

:

• pienienie się moczu (ze względu na dużą

ilość białka)

• krwiomocz
• obrzęki (początkowo dotyczą okolicy

kostek, pojawiają się w ciągu dnia i

ustępują po nocy)

• wodobrzusze
• osłabienie
• uczucie zmęczenia
• brak łaknienia
• rzadziej nudności
• często nadciśnienie tętnicze
• często bóle głowy

b)

odmiedniczkowe zapalenie nerek

Rys.2.1 Pyelonephritis chronica

b)

odmiedniczkowe zapalenie nerek

Rys.2.2 Pyelonephritis chronica

Najczęstsze dolegliwości i objawy

odmiedniczkowego zapalenia nerek

:

• pobolewania w okolicy lędźwiowej

(czasami obustronne)

• osłabienie
• długotrwale utrzymujące się zmiany w

moczu: niewielki białkomocz, leukocyturia

(>10 leukocytów w polu widzenia),

obecność dużej ilości bakterii w moczu

• nadciśnienie tętnicze

c)

wielotorbielowate zwyrodnienie nerek

Rys.3 Degeneratio hydropica renis

c)

wielotorbielowate zwyrodnienie nerek

Rys.3 Degeneratio hydropica renis

Najczęstsze dolegliwości i objawy

wielotorbielowatego zwyrodnienia nerek

:

• wielomocz
• oddawanie moczu w nocy
• osłabienie
• spadek wydolności fizycznej
• niedokrwistość
• nadciśnienie tętnicze
• powiększenie obwodu brzucha
• ból w okolicy lędźwiowej
• ból brzucha
• krwiomocz

d)

kamica nerkowa

Rys. 3.1 Kamienie moczowe

d)

kamica nerkowa

Rys. 3.2 Chirurgiczne usunięcie kamieni moczowych

Najczęstsze dolegliwości i objawy

kamicy nerkowej

:

• bezobjawowy przebieg choroby, kiedy

drobne złogi mogą zostać wydalone w

sposób bezbólowy

• ból o charakterze kolkowym (przerywany) w

okolicy lędźwiowej, czasem promieniujący

do pachwiny, warg sromowych lub jąder

• nudności lub wymioty
• dyskomfort w jamie brzusznej
• osłabienie
• uczucie rozbicia

Choroby wtórnie niszczące nerki:
a)

cukrzyca

Rys. 4.1 Diabetes mellitus

a)

cukrzyca

Cukrzyca uszkadza wszystkie składniki
struktury nerki. Najpoważniejsze
zmiany rozwijają się w obrębie kłębków
nerkowych, gdzie występuje

guzkowe

stwardnienie kłębków nerkowych

.

Polega ono na obecności kulistych,
szklistych, laminarnych tworów w
mezangium kłębka.

Guzkowe stwardnienie kłębków
nerkowych

Rys. 4.2 Glomerulosclerosis

b)

nadciśnienie tętnicze

(Hypertonia

arterialis)
c)

toczeń trzewny

d)

skrobiawica nerki

lub

zwyrodnienie

amyloidowe nerki

- polega na odkładaniu

się w tkankach, pozakomórkowo
bezpostaciowych mas białkowych, co
prowadzi do upośledzenia funkcji
narządu. Dochodzi niewielkiego
zwiększenia objętości narządu, przy
dużym zwiększeniu masy.

d)

zwyrodnienie amyloidowe nerki

Rys. 5.1 Amyloidosis renis

d)

zwyrodnienie amyloidowe nerki

Rys. 5.2 Amyloidosis renis

Najczęstsze przyczyny PNN:
a) nefropatia cukrzycowa -

35%

b) nefropatia nadciśnieniowa -

25%

c) przewlekłe kłębuszkowe zapalenie nerek -

10%

d) przewlekłe odmiedniczkowe zapalenie nerek -

10%

e) nefropatia analgetyczna - około

5%

f) zwyrodnienie torbielowate nerek - około

5%

Inne przyczyny PNN:
g) nefrotoksyczne działanie leków np.:
antybiotyki, sulfonamidy, preparaty
przeciwbólowe i przeciwzapalne
h) substancji chemicznych np.: glikol etylenowy
i) metali ciężkich i ich związków
j) zakażenia dróg moczowych

Przyczyny PNN:

Przyczyny PNN:

Objawy PNN:

Objawy PNN:

• stałe osłabienie
• uczucie zmęczenia
• zaburzenia koncentracji
• bóle głowy
• bladość
• brak apetytu
• chudnięcie
• nudności i wymioty
• czkawka
• świąd skóry
• nadciśnienie tętnicze
• częste oddawanie moczu w nocy

(zmniejszenie jego ilości w późnym okresie

choroby)

Przewlekła niewydolność nerek przez

wiele lat może toczyć się skrycie nie

wywołując żadnych objawów, a u

niektórych pacjentów może zostać

rozpoznana przypadkowo w trakcie

badań wykonanych z innych przyczyn.

• obrzęki
• duszność
• drobne wybroczyny na skórze (plamica)
• krwawienia z dziąseł
• zahamowanie wzrostu u dzieci
• zaburzenia miesiączkowania u kobiet
• obniżona aktywność seksualna u

mężczyzn

W przebiegu przewlekłej niewydolności

nerek wyróżnia się kilka okresów w

zależności od stopnia upośledzenia

czynności narządu.

Wyróżniamy

cztery stadia przewlekłej

niewydolności nerek

:

• utajona niewydolność nerek
• wyrównana niewydolność nerek
• niewyrównana niewydolność nerek
• schyłkowa niewydolność nerek (mocznica)

Stadia PNN:

Stadia PNN:

1) Utajona niewydolność nerek to okres,

gdy następuje redukcja miąższu nerki o

ponad 50%. Nerki zachowują przy tym

wszystkie funkcje, które są niezbędne do

utrzymania stałości środowiska

wewnętrznego ustroju. Głównymi

objawami jest upośledzona filtracja

kłębuszkowa i zdolność do zagęszczania

moczu (prowadzi do wydalania większej

objętości moczu i koniecznością

oddawania moczu w nocy - nykturią) oraz

chwiejne lub utrwalone nadciśnienie

tętnicze. Można jedynie zaobserwować

obniżony klirens kreatyniny (>50 ml/min).

2) Wyrównana niewydolność nerek to okres,

w którym funkcjonuje od 25 do 50% miąższu
nerek. W okresie tym stopniowo rozwijają się
zaburzenia gospodarki wodnej organizmu
objawiające się wzmożeniem pragnienia,
zwiększeniem objętości wydalanego moczu,
nykturią, a u części chorych pojawia się
nadciśnienie tętnicze i niedokrwistość.
Badania biochemiczne czynności nerek
(mocznik i kreatynina) zaczynają przekraczać
normę, stopniowo wzrasta poziom
fosforanów, a obniża się poziom wapnia we
krwi. Klirens kreatyniny wynosi 25-50 ml/min.

3) Niewyrównana niewydolność nerek to

okres w którym ilość czynnego miąższu nerek

spadnie poniżej 25%. W tym okresie stopniowo

rozwijają się wyraźne objawy kliniczne i

zaburzenia biochemiczne. Chorzy czują się

osłabieni, zmęczeni, niezdolni do

długotrwałego wysiłku czy koncentracji uwagi.

Występują zaburzenia pamięci i snu,

drażliwość, utratę łaknienia, wzmożone

pragnienie, spadek masy ciała lub jej wzrost z

pojawieniem się obrzęków, suchość i świąd

skóry, zaburzenia widzenia, bóle kostno-

stawowe, obniżony popęd płciowy, impotencja,

zaburzenia miesiączkowania, niepłodność,

skłonność do zakażeń, niedokrwistość,

nadciśnienie tętnicze.

W tym okresie wskaźniki biochemiczne
czynności nerek znacznie przekraczają
normę, klirens kreatyniny spada poniżej 25
ml/min, istnieją duże zaburzenia gospodarki
wapniowo-fosforanowej, kwasica

metaboliczna i niedokrwistość

.

4) Schyłkowa niewydolność nerek

(

mocznica

) to ostatni etap PNN, w którym

funkcjonuje kilka procent miąższu nerek. W

okresie tym pojawiają się liczne objawy

kliniczne zagrażające życiu i konieczne staje

się wdrożenie leczenia nerko-zastępczego.

Pogłębia się senność, zdarza się mocznicowe

zapalenie osierdzia, nierzadko występują

krwawienia z przewodu pokarmowego,

towarzyszy im drżenie mięśni, zmęczenie.

Posłuszeństwa odmawia układ kostny.

Utarta wapnia kończy się osteoporozą.

Mocznica

(Uraemia) - zespół objawów

spowodowany krańcowym upośledzeniem
funkcji nerek. Dochodzi do szeregu zaburzeń,
które dotyczą całego organizmu i praktycznie
wszystkich jego narządów. Najważniejsze są
zaburzenia gospodarki wodno-elektrolitowej i
toksyczne działanie licznych produktów
przemiany materii, które ulegają akumulacji w
organizmie.

Do najczęstszych objawów mocznicy
należą:

• nudności
• wymioty
• osłabienie
• niedokrwistość
• drgawki
• śpiączka mocznicowa
(w okresie zejściowym)
• charakterystyczny, duży język
z białym nalotem

Objawami towarzyszącymi są:
• obrzęk płuc
• obrzęk mózgu
• jałowe zapalenie osierdzia
• martwicze zapalenie jelita grubego

Leczenie:

Leczenie:

Leczenie przewlekłej niewydolności

nerek zależy od stopnia jej
zaawansowania. Przy mniejszym
uszkodzeniu nerek stosuje się
odpowiednio dobrane leczenie
zachowawcze dietetyczno-
farmakologiczne, natomiast mocznica
wymaga zastosowania tzw. leczenia
nerkozastępczego.

Leczenie zachowawcze:

Leczenie zachowawcze:

• zapobiega dalszemu postępowi choroby
• zmniejsza dolegliwości
• uzależnione od pierwotnej przyczyny

przewlekłej niewydolności nerek

• występowania chorób towarzyszących

Leczenie dietetyczne:

Leczenie dietetyczne:

SKŁADNIKI

OKRES
POCZĄTKOWY
PNN

OKRES
ZAAWANSOWAN
Y PNN

Płyny

Uzupełniać

Leczenie

moczopędne

Sól kuchenna

Ograniczyć

spożycie soli

____________

Potas

Kontrola

Zmniejszenie

Wapń
Fosfor

Zwiększyć
Zmniejszyć

(powoduje świąd)

Leczenie

farmakologiczn

e

Białko

Zmniejszyć

____________

Leczenie farmakologiczne:

Leczenie farmakologiczne:

• kontrola nadciśnienia tętniczego
• leczenie zakażeń i innych chorób

współistniejących

• leczenie zaburzeń gospodarki wapniowo-

fosforanowej

• preparaty witaminy D (ułatwiające

wchłanianie i wykorzystanie wapnia w

organizmie)

• leczenie niedokrwistości za pomocą

hormonu erytropoetyny

Leczenie nerkozastępcze:

Leczenie nerkozastępcze:

W ostatnim etapie rozwoju przewlekłej

niewydolności nerek wykorzystuję się
dializoterapię czyli zastępowanie
czynności ludzkich nerek przy pomocy
aparatury – hemodializy i dializy
otrzewnowej (oczyszczanie krwi z
nagromadzonych produktów przemiany
materii).

Przeszczep nerki

Przeszczep nerki

Jedna nerka wystarczy do prawidłowego

funkcjonowania organizmu. Nerka ta może zostać

pobrana od spokrewnionego dawcy żyjącego (tzw.

przeszczep rodzinny) lub od obcego dawcy, u

którego stwierdzono nieodwracalne uszkodzenie

mózgu (śmierć mózgu).

Utrzymanie funkcjonowania przeszczepionej nerki

jest możliwe poprzez stałe przyjmowanie leków

immunosupresyjnych, które nie pozwalają na

odrzucenie przeszczepu.

Przeszczep nerki

Przeszczep nerki

Dziękujemy za uwagę

Dziękujemy za uwagę



