Pasywa jednostki

Pasywa

Pasywa

-zagadnienia ogólne

-zagadnienia ogólne

Bilans

Bilans

Bilans (aktywa, pasywa) jest

podstawowym elementem sprawozdania
finansowego emitowanym przez system
rachunkowości.

Ma na celu informować o stanie

majątkowym i finansowym danej jednostki
gospodarczej.

Przedstawia on stan majątku (aktywa)

oraz źródła jego finansowania (pasywa)
na moment jego sporządzenia, które są
skutkami decyzji gospodarczych
podejmowanych w danym

przedsiębiorstwie.

Ustawa z dnia 29 września 1994 r.
o rachunkowości (Dz. U. z 2002 r. Nr 76 poz.694
z późn. zm.) zobowiązuje jednostki
do sporządzenia bilansu na dzień zamknięcia roku
obrotowego, lub w trakcie roku obrotowego
w wypadku podziału, likwidacji, zmiany formy
prawnej jednostki lub w przypadku łączenia
się jednostek.

Struktura pasywów

Struktura pasywów

1.

Kapitał własny

2.

Zobowiązania:

- Długoterminowe
- Krótkoterminowe

Razem Pasywa

Pasywa – są to źródła pochodzenia

środków gospodarczych, czyli źródła
finansowania.
Poszczególne pozycje pasywów w

bilansie

wykazuje się według zapadalności, to

jest

pilności ich zwrotu.

Pasywa bilansu obejmują:

•

Kapitał (fundusz) własny

– obrazujący

udział właścicieli jednostki
gospodarczej w aktywach;
wartościowo jest ona równy aktywom
netto, które ustala się przez
odjęcie od aktywów ogółem
zobowiązań
i rezerw na zobowiązania.

•

Zobowiązania-

czyli wynikłe z

przeszłych zdarzeń obowiązki
wykonania przez jednostkę
określonych świadczeń.
Są one określone, co do kwoty,
wierzyciela i terminu wymagalności,
powstają na mocy prawa lub
zwyczaju.

Na kapitał własny składa się:

Na kapitał własny składa się:

•

Kapitał (fundusz) podstawowy

– pozostaje

do dyspozycji jednostki gospodarczej bez

ograniczeń czasowych i jest podstawą jej

finansowania.

•

Kapitał (fundusz) zapasowy-

najczęściej

tworzony jest z:
- nadwyżki ceny emisyjnej nad wartością

nominalną akcji lub udziałów,
- dopłat akcjonariuszy (dotyczy spółek

akcyjnych), wspólników (dotyczy spółek z o.

o.),

- zysku netto,

- kapitałów (funduszy) rezerwowych,
- poprzez obniżenie kapitału

zakładowego spółek kapitałowych.

•

Kapitał (fundusz) z kalkulacji
wyceny

– nie podlega on podziałowi,

a powstaje w wyniku
przeszacowania wartości środków
trwałych.

•

Pozostałe kapitały (fundusze)
rezerwowe

tworzone są z:

- zysków lat ubiegłych,
- wartości nabycia akcji własnych
przeznaczonych do sprzedaży,
- kwoty zobowiązań bezwarunkowo
umorzonych w wyniku postępowania
naprawczego lub układowego,

-

nadwyżki wartości księgowej nad
wartością nominalną papierów
wartościowych, pożyczek i zobowiązań
zamienionych na akcje lub udziały,

- wartości nominalnej akcji własnych

uzyskanych nieodpłatnie lub opłaconych
z zysku, przeznaczonych do umorzenia
drogą obniżenia kapitału własnego.

•

Zysk (strata) z lat ubiegłych

– niepodzielony zysk netto lub
niepokryta strata netto z lat ubiegłych.

•

Zysk (strata) netto

– wykazywany

w rachunku zysków i strat wynik
finansowy, czyli opodatkowana różnica
pomiędzy wszystkimi przychodami
i kosztami danego okresu.

Zobowiązania

Zobowiązania

Obejmują one:

•

Rezerwy na zobowiązania

–

powstają
w stosunku do zobowiązań, których
termin wymagalności lub kwota nie
są pewne, ale istnieje możliwość
wiarygodnego oszacowania tej
kwoty.

Zobowiązania długoterminowe

– są to

zobowiązania zarówno z tytułów
cywilnoprawnych jak i

publicznoprawnych,

których termin zapłaty jest dłuższy niż

jeden

rok obrotowy.

Zaliczamy do nich zobowiązania z tytułu:
- kredytów i pożyczek,
- emisji dłużnych papierów

wartościowych,

- innych zobowiązań finansowych,
- innych zobowiązań nie finansowych,

np. z tytułu leasingu majątku
przedsiębiorstwa państwowego.

•

Zobowiązania krótkoterminowe

– to

ta część majątku, które została
udostępniona przedsiębiorstwu z
obowiązkiem zwrotu najpóźniej do
ostatniego dnia roku następującego
po dniu bilansowym.

Wyróżnia się :

-

zobowiązania z tytułu dostaw i
usług- są to kwoty pieniężne za
dostarczone materiały, surowce,
usługi oraz dostawy przyjęte, lecz
nie zafakturowane przez dostawców
na dzień bilansowy,

•

kredyty i pożyczki,

- zobowiązania z tytułu emisji dłużnych

papierów wartościowych,

- inne zobowiązania finansowe,

•

zobowiązania z tytułu wynagrodzeń,

-

zobowiązania z tytułu otrzymanych zaliczek
na dostawy,

- zobowiązania krótkoterminowe z tytułu

podatków, ceł, ubezpieczeń społecznych i

innych świadczeń,

-inne zobowiązania krótkoterminowe.

Do zobowiązań zaliczamy również

fundusze specjalne,

które tworzone są

przez

przedsiębiorstwo na ściśle określone cele.

Fundusze specjalne

są to kwoty

pochodzące

z obciążeń kosztów jednostki lub podziału jej
zysku na ściśle określone cele i wydatkowane
stosownie do określonych przepisów i reguł.

Są to:
- Zakładowy Fundusz Świadczeń

Socjalnych,

- Zakładowy Fundusz Rehabilitacji

Osób Niepełnosprawnych,

- inne fundusze specjalne.

Rozliczenia międzyokresowe

Rozliczenia międzyokresowe

Obejmują one:

•

Ujemną wartość firmy

– występuje wówczas,

gdy cena nabycia aktywów jest niższa od ich

wartości godziwej (jest to kwota za jaką dany

składnik aktywów mógłby być wymieniony,

gdyby taka transakcja nastąpiła pomiędzy

zainteresowanymi stronami, a więc stronami

chętnymi do kupna, dobrze poinformowanymi,

nie dającymi się wprowadzić w błąd
i niepowiązanymi ze sobą, a zatem

niezależnymi, mającymi swobodę działania).

•

Inne rozliczenia międzyokresowe
kosztów i przychodów.

Pozycja zobowiązań w

Pozycja zobowiązań w

bilansie

bilansie

zobowiązania wykazuje się bilansie
(pasywa) w podziale na

długoterminowe

i krótkoterminowe.

Sporządzenie bilansu (pasywa) obejmuje
następujące procedury:

-

zakwalifikowanie danego składnika pasywów
do ujęcia w bilansie na podstawie spełnionych

kryteriów,

-

prawidłowa wycena rozrachunków pasywów
z uwzględnieniem zasady ostrożnej wyceny,

-

przyporządkowanie danego składnika
do określonej grupy w bilansie.

Ujęcie rozrachunków

Ujęcie rozrachunków

(zobowiązań) w pasywach

(zobowiązań) w pasywach

Źródła finansowania zasobów majątkowych
przedsiębiorstwa nazywane są pasywami.
Poszczególne elementy pasywów w bilansie
są uszeregowane według zasady rosnącego
stopnia wymagalności, a więc pilności ich
zwrotu.

Do zobowiązań – poz. B..II . i B.III. pasywów
Bilansu, zalicza się (na dzień bilansowy)
wszystkie zobowiązania jednostki z tytułów
cywilnoprawnych oraz publicznoprawnych,
bez względu na przyczynę ich powstania
i walutę zapłaty.

Zależnie od terminu zapłaty zobowiązania dzieli

się na :

- długoterminowe ( poz. B.II pasywów bilansu)

,

których termin płatności w całości przypada

później, aniżeli w roku następującym po dniu

bilansowym, a jeżeli zapłata ma nastąpić

ratalnie, to w tej ich części, która – w myśl

umowy – ma zostać zapłacona po roku

obrotowym następującym po dniu

bilansowym;

•

- krótkoterminowe

( poz. B. II. Pasywów ),

obejmujące :

a) wszystkie zobowiązania z tytułu dostaw i

usług oraz funduszy specjalnych,

b)

wszystkie zobowiązania, wymagające spłaty
w całości, w roku następującym po dniu

bilansowym,

c) część zobowiązań długoterminowych, która

wymaga spłaty rozrachunków roku

następującym pod dniu bilansowym.

Zobowiązania , zarówno wobec
kontrahentów krajowych jak i

zagranicznych,

wykazuje się łącznie z należnymi
kontrahentowi w myśl ustaw lub

umowy

odsetkami, z tytułu zwłoki w zapłacie.

Jeżeli zobowiązania płatne są w walucie
obcej, to wyrażoną w złotych polskich kwotę,
wymagającą zapłaty w walucie obcej,
uaktualnia się do wysokości kwoty
wymagającej zapłaty według stanu na dzień
bilansowy, przeliczając na ten dzień wartość
zobowiązania w walucie obcej według kursu
NBP ustalonego na dzień bilansowy.

Pozycja B.II.1 – Zobowiązania

długoterminowe

wobec jednostek powiązanych obejmuje

ogół

długoterminowych zobowiązań

rozrachunków

z tytułu:
- kredytów i pożyczek,
- innych zobowiązań finansowych.

W pozycji B.II.2a Zobowiązania wobec
jednostek pozostałych – kredyty i pożyczki
wykazuje się te część kredytów i pożyczek,
która wymaga spłaty w roku lub latach
dalszych niż rok następujący po dniu
bilansowym, bez względu na cel ich
zaciągnięcia .

W pozycji B.II.2b Długoterminowe
zobowiązania z tytułu emisji dłużnych
papierów wartościowych - wykazuje się
zobowiązania z tytułu zaciągnięcia na czas
dłuższy niż rok długu, drogą wyemitowania
przez jednostkę obligacji i innych aniżeli
akcje długoterminowych dłużnych papierów
wartościowych .

W pozycji B.II.2c Zobowiązania długoterminowe –
inne zobowiązania finansowe wykazuje się inne
aniżeli ujęte w poz. B.II .a i b zobowiązania
zaliczane do instrumentów finansowych.
W pozycji B.II.2d wykazuje się zobowiązania
długoterminowe –inne. Są to zobowiązania
z różnych tytułów, niezliczone ani do zobowiązań
finansowych, ani do zobowiązań z tytułu dostaw
i usług.

Zobowiązania krótkoterminowe

wykazuje się

zależnie od rodzaju w następujących
grupach :

•

B.III.1 Zobowiązania krótkoterminowe
od jednostek powiązanych,

•

B.III.2 Zobowiązania krótkoterminowe
wobec pozostałych jednostek

Zobowiązania z tytułu dostaw i usług
obejmują na dzień bilansowy wszystkie
zobowiązania związane z zakupem dla
działalności operacyjnej materiałów,
towarów i usług, w tym robót

pochodzących

zarówno z dostaw krajowych jak
i z zagranicy- wykazywane są one
w poz.B.III.2d .

W tej pozycji ujmuje się również :
- kaucje gwarancyjne zatrzymane wykonawcom

usług, w tym robót, niesłużących budowie
środków trwałych,

-

przyjęte na dzień bilansowy, lecz
niezafakturowane przez dostawców pod datą

zamykanego roku, dostawy materiałów,

towarów i usług, na które do dnia
sporządzenia bilansu nie otrzymano faktury.

W pozycji B.III.2.e Zaliczki otrzymane na dostawy–
wykazuje się stan na dzień bilansowy wszystkich
zaliczek, które z chwilą ich wykonania spowodują
powstanie należności z tytułu dostaw i usług.
Zaliczki wykazuje się w kwocie netto, a więc po
potrąceniu należnego od nich VAT.
W pozycji B.III.2f Zobowiązania wekslowe
wykazuje się stan wystawionych weksli własnych,
na dzień bilansowy, w wartości nominalnej.

Pozycja B.III.2g Zobowiązania z tytułu podatków

,

ceł, ubezpieczeń i innych świadczeń -obejmuje
zobowiązania z tytułu:
- wszelkich tytułów podatkowych np. podatki

dochodowe od osób fizycznych i prawnych,

VAT i podatek akcyzowy, podatek od

nieruchomości , od środków transportu,

- ceł , łącznie z opłatą manipulacyjną,
- ubezpieczeń społecznych i zdrowotnych,
- innych świadczeń o charakterze

publicznoprawnym.

W pozycji B.III.2h Zobowiązania z tytułu
Wynagrodzeń - podaje się wartość nominalną
niewypłaconych i niepodjętych na dzień

bilansowy

wynagrodzeń .
Pozycja B.III.2i Inne zobowiązania
krótkoterminowe obejmuje m.in. zobowiązania
wobec:
- dostawców dóbr i usług związanych z budową

lub zakupem środków trwałych oraz wartości

niematerialnych i prawnych, jak też

sprzedawców papierów wartościowych,

- instytucji pobierających opłaty,

-

towarzystw ubezpieczeń majątkowych
i osobowych,

- pracowników – z innych tytułów niż

wynagrodzenia,

- różnych osób, od których pobrano kaucje,
- właścicieli, udziałowców z tytułu

uchwalonej, lecz nieprzekazanej
dywidendy.

Charakterystyczną cechą rozrachunków (w tym
zobowiązań) jest ich różnorodna struktura
rodzajowa i czasowa, odmienne cykle płatności
i ściągalności poszczególnych zobowiązań.
Ich ewidencja powinna być prowadzona w sposób
dokładny i przejrzysty, pozwalając na
przedstawienie rzetelnego obrazu stanu rozliczeń
finansowych jednostki z innymi podmiotami.

Zobowiązania winny być regulowane terminowo
dla zachowania wiarygodności jednostki
gospodarczej. Zapisy w księgach rachunkowych
powinny być systematycznie inwentaryzowane,
aby mieć pewność, że są prowadzone rzetelnie
i zgodnie z przepisami prawa.
Każda jednostka gospodarcza musi posiadać
szczegółowe informacje o wysokościach
i terminach rozliczeń, a także śledzić na

bieżąco,

czy jest wypłacalna.