Slajd 1

Ustrój człowieka jest ustrojem

homeotermicznym

Przewodzenie

, czyli przenoszenie ciepła przez bezpośredni

kontakt. Mechanizm ten jest bardzo ważny szczególnie przy

zanurzeniu w wodzie, gdzie przewodnictwo cieplne jest 32 razy

większe niż w powietrzu.

Konwekcja

, czyli przenoszenie ciepła przez cząsteczki powietrza

lub wody, które ogrzały się przez kontakt z ciałem.

Promieniowanie

, czyli przenoszenie ciepła sposobem

niecząsteczkowym. Utrata ciepła przez nieosłoniętą głowę może

osiągnąć ½ całkowitej produkcji ciepła przez ustrój w temp. 4’ C.

Parowanie wody

– utrata ciepła tą drogą wynosi 0,6 kcal/g wody.

Nadmierna utrata ciepła prowadzi do obniżenia się temperatury

wewnętrznej ustroju.

Z kolei przy wysokiej temperaturze otoczenia przewodzenie,

konwekcja, i promieniowanie ciepła z ustroju znacznie zmniejsza

się, a towarzysząca duża wilgotność powietrza ogranicza

parowanie potu – prowadzi to do gromadzenia się ciepła w

ustroju.

Udar cieplny będący wynikiem działania

upału i

wysokiej wilgotności

dotyczy wszystkich grup

wiekowych zarówno ludzi młodych i zdrowych, jak i

starych i schorowanych. W każdy przypadku ciężki

udar cieplny może, w razie opóźnienia leczenia,

stanowić zagrożenie dla życia !

W okresie letnich upałów zdarza się wiele chorób

wywołanych nadmiernie wysoką temperaturę

otoczenia. Wycieńczenie i udar cieplny stanowią różne

stopnie potencjalnie śmiertelnego zaburzenia i

wymagają natychmiastowego rozpoznania i leczenia.

Lżejszymi reakcjami organizmu na wysoką temperaturą

są

obrzęk i termiczne kurcze mięśni oraz omdlenie.

Wycieńczenie termiczne

Jest to stan spowodowany nadmiernym poceniem się wskutek

wysiłku fizycznego w gorącym i wilgotnym środowisku

prowadzący do znacznego zmniejszenia objętości płynów

wewnątrznaczyniowych. Ciepłota ciała wzrasta ponad 38 °C,

ale nie przekracza 40°C- granicy udaru cieplnego.

Objawy podmiotowe: złe ogólne samopoczucie, osłabienie, ból

głowy, brak apetytu, nudności i wymioty.

Objawy przedmiotowe: przyspieszenie czynności serca, niskie

ciśnienie tętnicze.

Zwykle nie dochodzi do znaczących zaburzeń

neurologicznych, obserwowanych w udarze cieplnym.

Lżejsze przypadki wycieńczenia termicznego wymagają

uzupełnienia płynów i elektrolitów oraz odpoczynku w

chłodnym pomieszczeniu. Do poprawy dochodzi szybko i

pacjenci czują się lepiej już po kilku godzinach. W cięższych

przypadkach niezbędne jest bardziej intensywne leczenie,

polegające na zastosowaniu specjalnych sposobów oziębiania

i nawodnieniu dożylnym w warunkach szpitalnych.

UDAR CIEPLNY

Jest to najbardziej zaawansowana postać

wycieńczenia termicznego. (W USA corocznie jest

przyczyną około 4000 zgonów!)

Przypadki udaru cieplnego można podzielić na

klasyczne i wywołane wysiłkiem, w praktyce

spotyka się połączenie tych dwóch postaci.

Charakterystyczne cechy klasycznego i wysiłkowego udaru

cieplnego

Klasyczny udar cieplny

Wysiłkowy udar cieplny

Dotyczy osób starszych

i wyniszczonych

Dotyczy młodych, zdrowych

niezaaklimatyzowanych osób

Aktywność fizyczna bywa

zwykle ograniczona

Pacjent wykonywał zwykle

wytężoną pracę fizyczną

Pocenie się jest minimalne lub

nieobecne

Dochodzi do utraty ciepła w

wyniku parowania potu

Hipertermia rozwija się powoli

Hipertermia rozwija się zwykle

gwałtownie (w ciągu kilku

godzin)

Rabdomioliza jest stosunkowo

rzadkim powikłaniem

Rabdomioliza jest

powikłaniem częstym

ROZPOZNANIE

W okresie od kilku minut do kilku godzin przed wystąpieniem

jawnego udaru cieplnego chorzy zgłaszają czasem

niespecyficzne dolegliwości, takie jak

przyspieszenie

czynności serca, duszność, osłabienie , ból głowy , nudności ,

wymioty

. Częściej jednak choroba rozpoczyna się

nagle

obrzękami i bólami mięśni, majaczeniami napadami drgawek.

Ostry początek ma przede wszystkim udar wywołany

wysiłkiem fizycznym.

Ciepłota ciała mierzona w odbytnicy przekracza 40°C.

W badaniach laboratoryjnych u chorych można stwierdzić

niewielką leukocytozę, zasadowicą oddechową, umiarkowaną

kwasicę metaboliczną, podwyższony poziom kinazy

kreatynowej w surowicy, hiperkaliemią, hipokalcemią,

hipofosfatemią i hipoglikemią Odwodnienie może spowodować

wzrost hematokrytu

, poziomu azotu mocznika w surowicy oraz

ciężaru właściwego moczu. W moczu zwykle stwierdza się

obecność białka z samoistnym wytwarzaniem osadu.

Mocz

jest ciemny i mętny i przypomina wyglądem olej maszynowy

Nierzadko wykrywa się tez mioglobinę, krwinki czerwone i

wałeczki .W badaniu ekg stwierdza się często zaburzenia

przewodzenia i nieprawidłowości załamka T .

Rozpoznanie różnicowe

Podobne objawy jak udar termiczny może dawać

wiele innych stanów i należy wziąć je pod uwagę,

gdy hipertermia wystąpi bez wystarczającego

narażenia na ciepło w wywiadzie. Przyczyną

hipertermii i zaburzeń stanu psychicznego bywa

przełom tyreotoksyczny, pheochromocytoma,

uraz lub zakażenie ośrodkowego układu

nerwowego, zatrucie środkami cholinolitycznymi,

a także innymi lekami, a również złośliwy zespół

neuroleptyczny. Wszystkie te stany łatwo pomylić

z udarem termicznym.

LECZENIE

W każdym przypadku podejrzenia udaru cieplnego należy

chorego przenieść natychmiast w chłodniejsze miejsce, np.

do budynku lub do cienia. Po zdjęciu ubrania trzeba zwilżyć

skórę i chłodzić chorego wentylatorem. Inna metoda

polega obłożeniu chorego zimnymi, wilgotnymi

prześcieradłami i umieszczeniu poza bezpośrednim

działaniem promieni słonecznych. W czasie transportu do

zakładu leczniczego należy kontynuować oziębianie

umieszczając chorego przy otwartym oknie w celu

uzyskania jak największej konwekcji.

W szpitalu dokonuje się pomiaru ciepłoty ciała w

odbytnicy, pęcherzu moczowym lub przełyku, aby

potwierdzić hipertermię i monitorować wahania

temperatury w czasie leczenia. Ma to szczególne

znaczenie w celu zapobieżenia hipotermii w wyniku

nadmiernego ochłodzenia. Należy używać termometrów ze

skalą powyżej 41°C .

Zewnętrzną powierzchnię ciała oziębia się przykładając

pojemniki z lodem, chłodzące prześcieradła lub umieszczając

chorego w wodzie. Metody te mogą jednak spowodować skurcz

naczyń skórnych, co zmniejszy przepływ obwodowy i spowolni

odbieranie ciepła z wnętrza organizmu; zjawiskom tym

zapobiega intensywny masaż skóry. Co więcej, zbyt drastyczne

ochłodzenie skóry może wywołać

dreszcze

, które zniweczą

wysiłki prowadzące do obniżenia temperatury ciała. W tych

przypadkach dreszcze można opanować podając leki

neuroleptyczne, takie jak chlorpromazyna (Thorazine), lub

rozkurczające mięsnie. O ile to możliwe najlepiej nie dopuścić

do wystąpienia dreszczy. Zanurzenie w lodowatej wodzie choć

skuteczne ma jednak wiele wad. Uniemożliwia monitorowanie

EKG, a także utrudnia resuscytację w razie nagłego

zatrzymania krążenia. Dochodzi tez do

stymulacji nerwu

błędnego,

przebiegającej czasem ze znaczną bradykardią.

Weiner i Khogali podawali wysoce skuteczną metodę

zewnętrznego odbierania ciepła, polegającą na jednoczesnym

poddaniu chorego działaniu

rozpylonego strumienia wody o

temperaturze 15°C i powietrza ogrzanego do temperatury

45°C.

Przy zastosowaniu tej metody uzyskano tempo oziębiania

0,01 do 0,16°C na minutę. Ten sposób leczenia zwiększa utratę

ciepła w wyniku parowania, zapobiegając niepożądanym

efektom w postaci skurczu naczyń skórnych i dreszczy.

Wewnętrzne metody odbierania ciepła są to

zabiegi inwazyjne, które stosuje się w

przypadkach ciężkiej hipertermii, gdy metody

zewnętrznego ochładzania nie powodują

wystarczająco szybkiego spadku temperatury. Do

metod tych nalezą: płukanie żołądka lub

odbytnicy zimną wodą, płukanie otrzewnej i

zastosowanie krążenia pozaustrojowego.

Wewnętrzne metody ochładzania rzadko bywają

znacznie skuteczniejsze od prawidłowo

stosowanych metod zewnętrznych. Powinny być

stosowane w połączeniu z ciągłym oziębianiem.

Document Outline