PowerPoint Presentation

Trudności wychowawcze
(trudności
w zachowaniu)

–

są to zachowania w

sytuacjach społecznych odbiegające od
przeciętnego obrazu typowego dla danego
wieku (Spionek H.)

Trudności wychowawcze występują
wtedy, gdy zachowania ulegają
dezorganizacji lub przestają być celowe –
znacznie utrudniają zaspokajanie
głównych potrzeb (biologicznych i
psychicznych) oraz utrudniają
przystosowanie do środowiska
(społeczeństwa)

Geneza (uwarunkowania,
przyczyny)
trudności wychowawczych:

1. uwarunkowane biologicznie

(organicznie) – czynniki patogenne działają na
ukł. nerwowy i prowadzą do jego
dysfunkcji→zaburzenia
zachowania→utrudnienia w procesie
wychowania

2. uwarunkowane psychosocjalnie –
niekorzystny wpływ środowiska społecznego i
wychowawczego (bez patologicznego wpływu
na układ nerwowy) ale → zaburz. zachowania
→ uszkodz. ukł. nerwowego

3. uwarunkowane wieloczynnikowo
(polietiologicznie) czynniki biologiczne +
społeczne

Ad. 1 Czynniki biologiczne:

- powodują zaburzenia i dysharmonie w
rozwoju OUN - to nieprawidłowości
struktury i/lub funkcji OUN spowodowane
patogenami uszkadzającymi tkankę
nerwową

- czynniki (patogeny):

* genetyczne (np. wiek↓, promieniowanie
rtg, izotopowe, jądrowe, alkohol, leki)

* wrodzone – działają w okresie płodowym
(np. wirusy, bakterie, toksyny,
promieniowanie, niedotlenienie, choroby
zakaźne, metaboliczne, konflikt
serologiczny)

Ad. 1 Czynniki biologiczne:

cd.

Zaburzenia i dysharmonie rozwojowe -
rodzaje:

1. Globalne zaburzenia rozwoju

- globalne czyli rozległe i głębokie
opóźnienie rozwoju (upośledzenie
umysłowe)

- stopnie upośledzenia umysłowego (skala
Wechslera):

lekkie (55-69 pkt.)

* umiarkowane (35-54 pkt.)
* znaczne (20-34 pkt.)
* głębokie (0-19 pkt.)

Ad. 1 Czynniki biologiczne:

cd.

Zaburzenia i dysharmonie rozwojowe -
rodzaje:

2. Parcjalne zaburzenia rozwoju
(deficyty rozwojowe, fragmentaryczne
zaburzenia rozwoju)

– to zaburzenia lub

opóźnienia rozwoju jakiejś określonej
funkcji OUN przy prawidłowym rozwoju
umysłowym

- utrudniają funkcjonowanie dziecka
głównie
w instytucjach dydaktyczno-
wychowawczych

Ad. 1 Czynniki biologiczne:

cd.

2. Parcjalne zaburzenia rozwoju cd.

- mogą to być specyficzne trudności w nauce:

* pisania (dysgrafia, dysortografia)
* czytania (dysleksja)
* liczenia (dyskalkulia)

* trudności typu motorycznego (duża motoryka –
ruchy całego ciała, motoryka w zakresie rąk)

* zaburzenia neurodynamiki – nadpobudliwość
psychoruchowa z zaburzeniami uwagi - ADHD
(ang. attention deficit hyperactivity disorder)

Ad. 1 Czynniki biologiczne:

cd.

2. Parcjalne zaburzenia rozwoju cd.

- rozpoznanie: uwidaczniają się w II połowie
wieku przedszkolnego, potwierdzenie dgn.-
klasy I-III Szkoły podstawowej

- towarzyszą im wtórne zaburzenia emocjonalne
→ następnie zaburzenia zachowania

Ad. 2 Czynniki psychosocjalne:

1. niewłaściwy stosunek do dziecka (negatywne

postawy

i style wychowawcze)

2. nie uzgodnione metody postępowania z

dzieckiem,

3. niewydolność wychowawcza rodziny,

4. dysfunkcjonalność rodziny,

5. patologia rodziny.

Ad. 1 Niewłaściwy stosunek do
dziecka jako przyczyna trudności
wychowawczych:



brak akceptacji dziecka



postawa unikająca



postawa odtrącająca



postawa nadmiernie chroniąca



postawa nadmiernie wymagająca



nierówne traktowanie rodzeństwa



autorytarny styl wychowawczy



okazjonalny i niekonsekwentny styl

wychowania

Niewłaściwy stosunek do
dziecka to też nierówne
traktowanie rodzeństwa



faworyzowanie jednego z dzieci

(większa uwaga, spełnianie zachcianek,

większa wrażliwość emocjonalna-

uczuciowość, pobłażliwość, czasem

nadopiekuńczość)



niejednakowe wymagania oraz system

nagradzania i karania

Ad. 2 Nie uzgodnione metody
postępowania z dzieckiem:



odmienne oddziaływanie rodzicielskie
ojca
i matki,



rywalizacja o miłość dziecka między
małżonkami,



„nastawianie” dziecka negatywne
wobec niektórych członków rodziny,



niewłaściwe i nie uzgodnione zasady
nagradzania i karania dziecka.

Nie uzgodnione metody
postępowania
z dzieckiem prowadzą do:



utrudnienia dziecku rozumienia

i przyswajania norm regulujących

ludzkie współżycie,



dezorientacji dziecka:

podporządkowuje się temu, kogo

bardziej się boi,



wykorzystywania miłości rodzica.

Ad. 3 Niewydolność wychowawcza
rodziny



rodzina wielodzietna



okresowy brak dorosłego członka rodziny

(np. wyjazd, hospitalizacja, emigracja,

separacja)



brak doświadczenia rodziców (np. młody

wiek, niedojrzałość emocjonalna)



przewlekła choroba dorosłego członka

rodziny ograniczająca lub eliminująca jego

udział w życiu rodzinnym

Ad. 4 Dysfunkcjonalność
rodziny:



osłabienie więzi emocjonalnych łączących

małżonków,



rozwód, separacja,



brak czasu na zajmowanie się dziećmi,



słabe zainteresowanie rodziną,



pracoholizm,



Konsekwencje:



dziecko przeżywa poczucie krzywdy,



sprawia trudności wychowawcze,



zaburzona jest jego sfera emocjonalna,



obwinia rodziców za brak normalnego

środowiska rodzinnego.

Ad. 5 Patologia rodziny:



„

burzliwe małżeństwo”,



alkoholizm, narkomania, inne

uzależnienia,



rozwiązły tryb życia matki,



rodziny przestępcze, wykolejone,



niski poziom moralny rodziców i

innych członków rodziny,



nerwica któregoś z rodziców,



choroby psychiczne występujące u

jednego lub obojga rodziców.

Następstwa/skutki
uwarunkowań
psychosocjalnych trudności
wychowawczych:



lęki i zaburzenia nerwicowe w formie:

reakcji nerwicowych,

zachowań nerwicowych,

nerwicowego rozwoju osobowości



zachowania autodestrukcyjne:

próby samobójcze,

samookaleczanie się

uzależnienia

Następstwa uwarunkowań
psychosocjalnych trudności
wychowawczych:



zaburzenia łaknienia (anoreksja i

bulimia)



proces demoralizacji:

agresja

prostytucja

przestępczość

Definicja błędu
wychowawczego:



zaburzenie i/lub zerwanie interakcji

wychowawczej, polegające na rozpadzie

współdziałania partnerów interakcji i

dążeniu jednego z nich do dominacji nad

drugim (Gurycka A.)



błędem jest zarówno dążenie do

dominacji przez wychowawcę jak i zgoda

na dominację ze strony wychowanka

Uwarunkowania błędów
wychowawczych



osobowość wychowawcy

- szczególnie

stosunek do ludzi



prywatne teorie wychowawcze



czynniki sytuacyjne

–

spostrzegana przez wychowawcę

nadmierna trudność sytuacji

z powodu:

presji czasu, złożoności wykonywanych

zadań, kontroli zewnętrznej, przeciążenia

liczbą wychowanków, opór wychowanka

(np. bunt, odmowa współdziałania,

niezdolność zrozumienia zadania)

Uwarunkowania błędów
wychowawczych cd.



niewłaściwe style wychowawcze



negatywne postawy wychowawcze



stosowanie metod wychowawczych bez zasad



negatywny wpływ środowiska

wychowawczego



idealistyczne cele wychowawcze

Błędy wychowawcze –
charakterystyka

Błędy zimne (I, II, III, IV – chłód

emocjonalny):

Rygoryzm



bezwzględne egzekwowanie wykonywania

poleceń, sztywność ocen, stawianie bardzo

dokładnie określonych i nie pozostawiających

swobody wymagań, ścisła kontrola dziecka

II.

Agresja



atak w stosunku do dziecka (słowny, fizyczny

lub symboliczny, zagrażający lub poniżający

w stosunku do dziecka

Błędy wychowawcze-
charakterystyka

III.

Hamowanie aktywności



przerywanie, zakazywanie aktywności

dziecka, zmienianie rodzaju aktywności

dziecka bez racjonalnych przyczyn

IV.

Obojętność



dystans do spraw dziecka i do niego

osobiście, brak zainteresowania dla jego

aktywności

Błędy wychowawcze -
charakterystyka

Błędy ciepłe (V, VI, VII, VIII – żar

emocjonalny):

Eksponowanie siebie



koncentrowanie uwagi dziecka na walorach,

potrzebach i odczuciach wychowawcy; chęć

imponowania, wyróżniania się; obrażanie się

VI.

Uleganie (bezradność):



spełnianie zachcianek dziecka, rezygnowanie

z wymagań stawianych dziecku, demonstrowanie

własnej bezradności wobec dziecka

Błędy wychowawcze -
charakterystyka

VII.

Zastępowanie (wyręczanie):



zastępowanie dziecka w działaniu,

przejmowanie jego zadań i aktywności

bez oczekiwania na wyniki pracy dziecka

VIII.

Idealizacja dziecka



Utożsamianie się z dzieckiem jako

najwyższym dobrem, ciągłe zajmowanie

się dzieckiem i jego sprawami, czynności

zabezpieczające przed możliwym ale nie

bezpośrednim niebezpieczeństwem, a

równocześnie przed zachowaniem

niezgodnym z idealnym wzorem; brak

krytycyzmu; maksymalizacja ocen

pozytywnych

Błędy wychowawcze -
charakterystyka

Dodatkowy błąd wychowawczy poza

kołem błędów

IX.

Niekonsekwencja



naprzemienność błędnych

zachowań zaliczanych do różnych

kategorii błędów np.

uległość/rygoryzm, eksponowanie

siebie/idealizacja

Literatura:



Ciechaniewicz W.: Pedagogika. Wyd.

PZWL, Warszawa 2008



Gurycka A.: Błąd w wychowaniu.

Wydawnictwo Szkolne i Pedagogiczne,

Warszawa 1990



Jundziłł I.: Trudności wychowawcze

w rodzinie.

yd. Nasza Księgarnia,

Warszawa 1989

Document Outline