Cele pomocy
Cele pomocy
psychologicznej - czynniki
psychologicznej - czynniki
i warunki prowadzące do
i warunki prowadzące do
zmiany
zmiany
Wykład 2
Cele pomocy
Cele pomocy
psychologicznej - czynniki
psychologicznej - czynniki
i warunki prowadzące do
i warunki prowadzące do
zmiany
zmiany
Wykład 2
Status pojęć:
Status pojęć:
Czynniki leczące
– oddziaływania
skierowane na strukturę psychiczną lub
jej przejawy w postaci zachowania,
uaktywniające pożądane z perspektywy
salutogenetycznej zmiany
Warunki konieczne
– najczęściej chodzi
o specyficzny rodzaj relacji z pacjentem,
na tle której działania terapeutyczne
oddziałują najefektywniej
Koncepcja Yaloma
Wyodrębnił 12 czynników
leczących
Część z nich występuje głównie w
terapii indywidualnej, niektóre
tylko w terapii grupowej
Niektóre czynniki w każdej szkole
terapeutycznej określane są innym
terminem
pacjent
terapeuta
Kontekst
Warunki konieczne
Czynniki leczące
strategie
rodzaj
zmiany
Czynniki leczące w terapii :
Nadzieja na osiągnięcie zmiany – występuje
już w momencie zgłoszenia się na terapię,
modyfikując jej przebieg i efekty.
Poszerzanie świadomości zwane też
wglądem – to nabywanie nowych informacji o
doświadczanych pragnieniach, uczuciach i
motywach postępowania.
Monitorowanie zachowań – kontrolowanie i
śledzenie własnych wyborów i zachowań
poprzez manipulowanie karami i nagrodami.
Czynniki leczące w
terapii :
katharsis, odreagowanie (wzbudzanie
pobudzenia emocjonalnego) – powtórne
przeżycie i wyrażenie traumatycznych
przeżyć i doświadczeń.
Naśladowanie funkcji terapeuty -
posługiwanie się takimi narzędziami
badania rzeczywistości jak terapeuta.
Uświadomienie egzystencjalne –
uświadomienie sobie takich aspektów
siebie, które są związane z poczuciem sensu
własnego istnienia, cierpienia, samotności.
Czynniki leczące w terapii
grupowej
Poczucie podobieństwa (uniwersalizacja) –
spotkanie osób o podobnych problemach
zmniejsza poczucie wyjątkowości na rzecz
poczucia podobieństwa.
Altruizm – przeżycie doświadczeń bycia
pomocnym innej osobie poprzez dzielenie się
własnym doświadczeniem.
Korektywne doświadczanie rodziny
pierwotnej – doświadczenie takiej pozycji czy
roli w grupie, która jest odmienna od tej
doświadczonej w rodzinie.
Czynniki leczące w terapii
grupowej
Interpersonalne uczenie się – odbiór -
informacji zwrotnych udzielanych przez innych
członków grupy
Interpersonalne uczenie się – przekaz -
udzielanie informacji zwrotnych.
Spójność grupy – poczucie atrakcyjności
grupy dla wszystkich jej członków. Wymiary
spójności to: atrakcyjność i wzajemne
powiązania, wsparcie, empatia, ujawnianie Ja,
osiąganie wspólnych celów.
Pojęcie zmiany w
psychoterapii
Zmiana i jej wskaźniki w
psychoterapii są określane na
poziomie subiektywnym i
obiektywnym
Zmiana jest badana jako efekt
końcowy lub cząstkowy terapii
Dynamika przebiegu zmiany różna w
zależności od jej definicji
Trójczynnikowy model
zdrowia i efektów terapii -
Strupp i Hadley
Założenie ogólne:
Założenie ogólne:
definiowanie zdrowia
definiowanie zdrowia
i efektów terapii odbywa się inaczej
i efektów terapii odbywa się inaczej
w zależności od tego KTO – dokonuje
w zależności od tego KTO – dokonuje
oceny efektów
oceny efektów
SPOŁECZEŃSTWO
SPOŁECZEŃSTWO
PACJENT
PACJENT
PROFESJONALISTA
PROFESJONALISTA
Społeczeństwo
Społeczeństwo
(instytucje
(instytucje
zajmujące się
zajmujące się
ubezpieczeniami, leczeniem)
ubezpieczeniami, leczeniem)
:
:
Stabilnością zachowań w obszarze
Stabilnością zachowań w obszarze
pełnionych ról społecznych
pełnionych ról społecznych
Przewidywalnością, czyli
Przewidywalnością, czyli
powtarzalnością zachowań
powtarzalnością zachowań
adaptacyjnych
adaptacyjnych
Podporządkowaniem się normom
Podporządkowaniem się normom
moralnym, społecznym i prawnym
moralnym, społecznym i prawnym
Pacjenci stosują kryteria:
Pacjenci stosują kryteria:
Poczucia dobrostanu, szczęścia i
zadowolenia (badania Seligmana
Consumer Reports)
Adaptacja społeczna w obszarze
funkcjonowania rodzinnego i
zawodowego
Kryterium drugie jest zgodne z
kryterium społecznym
Profesjonaliści:
Profesjonaliści:
W zależności od szkoły
W zależności od szkoły
psychoterapii stosują wskaźniki
psychoterapii stosują wskaźniki
subiektywne i obiektywne zmiany
subiektywne i obiektywne zmiany
Systemy terapeutyczne często
Systemy terapeutyczne często
stosują kryterium zmiany
stosują kryterium zmiany
intrapsychicznej, zdefiniowanej w
intrapsychicznej, zdefiniowanej w
kategoriach zmiany cech lub
kategoriach zmiany cech lub
struktury osobowości
struktury osobowości
Spełnienie wszystkich
Spełnienie wszystkich
kryteriów okazuje się
kryteriów okazuje się
bardzo trudne:
bardzo trudne:
Najczęściej obserwowane
rozbieżności występują między
pacjentem a społeczeństwem i
terapeutą
Rozbieżności są bardziej
obserwowalne w trakcie terapii
niż po jej zakończeniu (poza
nielicznymi wyjątkami)
Warianty niezgodności oceny
efektywności
S
P
T
Typ zab.
Problem
u
-
X
X
Bunt
rozwojow
y
X
-
X
?
X
X
-
Osobowo
ść
zależna
Przebieg zmiany w terapii
Zmiana ciągła – płynny przyrost
Zmiana ciągła – płynny przyrost
pewnych umiejętności, wiedzy czy
pewnych umiejętności, wiedzy czy
sprawności
sprawności
Stadialna – najpierw progres,
Stadialna – najpierw progres,
potem plateau
potem plateau
Zmiana o charakterze cyklicznym –
Zmiana o charakterze cyklicznym –
progres, plateau, regres lub
progres, plateau, regres lub
odwrotnie
odwrotnie
Typ zmiany - przykłady
sesje
zmiana
sesje
Relacja terapeutyczna
Relacja terapeutyczna
Relacja terapeutyczna jest wtórna
wobec techniki terapeutycznej
Wskazuje się na inne aspekty
relacji w poszczególnych szkołach
terapeutycznych
Relacja terapeutyczna a
przymierze terapeutyczne (związek
zawierania)
Przymierze terapeutyczne
Przymierze terapeutyczne
– początki
– początki
Pojęcie zapożyczone z psychoanalizy, które
zdefiniowano jako szczególny aspekt relacji
terapeutycznej (A. Greenfield)
Kiedyś – definiowano głównie w kategorii więzi
przeniesieniowej tworzącej się na bazie
regresji P i projekcji wewnętrznego z różnych
okresów tworzenia się aparatu psychicznego
na T
Obecnie - siła przymierza w psychoanalizie jest
wypadkową wielkości realnego zaangażowania
się T i P w realizację celów leczenia oraz
nasilenia przeniesienia pozytywnego
Przymierze terapeutyczne
Przymierze terapeutyczne
Przymierze konstytuują różne czynniki
leczące, zwane niespecyficznymi,
które w znaczącym stopniu wpływają
na efektywność terapii (26-28%)
Niespecyficzne czynniki leczące
generalnie sprowadzane są do
poziomu akceptacji, empatii i
zrozumienia
Przymierze terapeutyczne
Przymierze terapeutyczne
konstytuowane jest wg Bordina
konstytuowane jest wg Bordina
przez:
przez:
Siłę więzi (przywiązania) między
pacjentem i terapeutą w trakcie wspólnej
pracy nad zgłaszanymi problemami
Poziom uzgodnionych
(wynegocjowanych) między T i P celów
terapii
Poziom uzgodnionych zadań do realizacji
w całym procesie terapii (na każdej sesji)
1975, 1996
Fluktuacja przymierza
terapeutycznego
wysoki
niski
Przerwanie
relacji
Zmienność przymierza
terapeutycznego
Dynamiką przebiegu przymierza –
oscyluje od wysokiego do ryzyka
przerwania więzi
Interwencje wzmacniające siłę
przymierza – wspieranie, słuchanie,
parafraza
Interwencje osłabiające siłę przymierza
– konfrontacja, interpretacja
Przymierze a proces terapii
Przymierze a proces terapii
Podstawowa siła przymierza zmienia się
Podstawowa siła przymierza zmienia się
przynajmniej dwukrotnie: po kilku pierwszych
przynajmniej dwukrotnie: po kilku pierwszych
sesjach (ustalanie kontaktu i kontraktu) i po
sesjach (ustalanie kontaktu i kontraktu) i po
wprowadzeniu interwencji prowadzących do
wprowadzeniu interwencji prowadzących do
zmiany u P
zmiany u P
Znaczniejszy poziom przymierza umożliwia
Znaczniejszy poziom przymierza umożliwia
stosowanie interwencji frustrujących
stosowanie interwencji frustrujących
Zagrożenie przerwania przymierza jest zawsze
Zagrożenie przerwania przymierza jest zawsze
priorytetowym tematem sesji (zazwyczaj wynik
priorytetowym tematem sesji (zazwyczaj wynik
braku motywacji P lub błędów T)
braku motywacji P lub błędów T)
Warunki konieczne określone
są zasadą:
Abstynencji – wstrzemięźliwości
Abstynencji – wstrzemięźliwości
–
–
1)
1)
wskazuje na to, jaki poziom
wskazuje na to, jaki poziom
zaspokajających interwencji może być
zaspokajających interwencji może być
stosowany w ramach danego systemu
stosowany w ramach danego systemu
terapeutycznego (np. wspieranie,
terapeutycznego (np. wspieranie,
dostarczanie informacji);
dostarczanie informacji);
2)
2)
określa jaki rodzaj gratyfikacji jest
określa jaki rodzaj gratyfikacji jest
możliwy dla terapeuty (np. poczucie
możliwy dla terapeuty (np. poczucie
satysfakcji, dumy)
satysfakcji, dumy)
Neutralności
Neutralności
– określa,
– określa,
że:
że:
1.
1.
terapeuta nie przekazuje pacjentowi
terapeuta nie przekazuje pacjentowi
informacji o własnym światopoglądzie i
informacji o własnym światopoglądzie i
nie nakłania go do respektowania zasad
nie nakłania go do respektowania zasad
wybranego przez siebie światopoglądu
wybranego przez siebie światopoglądu
2.
2.
terapeuta pracujący w obszarze jakiegoś
terapeuta pracujący w obszarze jakiegoś
systemu religijnego i
systemu religijnego i
światopoglądowego, nie wpływa i
światopoglądowego, nie wpływa i
modyfikując celów terapii, jeśli to robi
modyfikując celów terapii, jeśli to robi
powinien o tym wprost informować
powinien o tym wprost informować
pacjenta
pacjenta
Relacja terapeutyczna jest
tworzona przez:
Niespecyficzne czynniki leczące
charakterystyczne dla konkretnej
szkoły terapeutycznej
Zasady: neutralności i abstynencji