Cele pomocy

Cele pomocy

psychologicznej - czynniki

psychologicznej - czynniki

i warunki prowadzące do

i warunki prowadzące do

zmiany

zmiany

Wykład 2

Status pojęć:

Status pojęć:



Czynniki leczące

– oddziaływania

skierowane na strukturę psychiczną lub
jej przejawy w postaci zachowania,
uaktywniające pożądane z perspektywy
salutogenetycznej zmiany



Warunki konieczne

– najczęściej chodzi

o specyficzny rodzaj relacji z pacjentem,
na tle której działania terapeutyczne
oddziałują najefektywniej

Koncepcja Yaloma



Wyodrębnił 12 czynników
leczących



Część z nich występuje głównie w
terapii indywidualnej, niektóre
tylko w terapii grupowej



Niektóre czynniki w każdej szkole
terapeutycznej określane są innym
terminem

pacjent

terapeuta

Kontekst

Warunki konieczne

Czynniki leczące

strategie

rodzaj

zmiany

Czynniki leczące w terapii :



Nadzieja na osiągnięcie zmiany – występuje
już w momencie zgłoszenia się na terapię,
modyfikując jej przebieg i efekty.



Poszerzanie świadomości zwane też
wglądem – to nabywanie nowych informacji o
doświadczanych pragnieniach, uczuciach i
motywach postępowania.



Monitorowanie zachowań – kontrolowanie i
śledzenie własnych wyborów i zachowań
poprzez manipulowanie karami i nagrodami.

Czynniki leczące w

terapii :



katharsis, odreagowanie (wzbudzanie

pobudzenia emocjonalnego) – powtórne

przeżycie i wyrażenie traumatycznych

przeżyć i doświadczeń.



  Naśladowanie funkcji terapeuty -

posługiwanie się takimi narzędziami

badania rzeczywistości jak terapeuta.



Uświadomienie egzystencjalne –

uświadomienie sobie takich aspektów

siebie, które są związane z poczuciem sensu

własnego istnienia, cierpienia, samotności.

Czynniki leczące w terapii
grupowej



Poczucie podobieństwa (uniwersalizacja) –

spotkanie osób o podobnych problemach

zmniejsza poczucie wyjątkowości na rzecz

poczucia podobieństwa.



Altruizm – przeżycie doświadczeń bycia

pomocnym innej osobie poprzez dzielenie się

własnym doświadczeniem.



Korektywne doświadczanie rodziny

pierwotnej – doświadczenie takiej pozycji czy

roli w grupie, która jest odmienna od tej

doświadczonej w rodzinie.

Czynniki leczące w terapii
grupowej



Interpersonalne uczenie się – odbiór -
informacji zwrotnych udzielanych przez innych
członków grupy



Interpersonalne uczenie się – przekaz -
udzielanie informacji zwrotnych.



Spójność grupy – poczucie atrakcyjności
grupy dla wszystkich jej członków. Wymiary
spójności to: atrakcyjność i wzajemne
powiązania, wsparcie, empatia, ujawnianie Ja,
osiąganie wspólnych celów.

Pojęcie zmiany w
psychoterapii

Zmiana i jej wskaźniki w
psychoterapii są określane na
poziomie subiektywnym i
obiektywnym
Zmiana jest badana jako efekt
końcowy lub cząstkowy terapii
Dynamika przebiegu zmiany różna w
zależności od jej definicji

Trójczynnikowy model
zdrowia i efektów terapii -
Strupp i Hadley

Założenie ogólne:

Założenie ogólne:

definiowanie zdrowia

definiowanie zdrowia

i efektów terapii odbywa się inaczej

i efektów terapii odbywa się inaczej

w zależności od tego KTO – dokonuje

w zależności od tego KTO – dokonuje

oceny efektów

oceny efektów



SPOŁECZEŃSTWO

SPOŁECZEŃSTWO



PACJENT

PACJENT



PROFESJONALISTA

PROFESJONALISTA

Społeczeństwo

Społeczeństwo

(instytucje

(instytucje

zajmujące się

zajmujące się

ubezpieczeniami, leczeniem)

ubezpieczeniami, leczeniem)

:

:



Stabilnością zachowań w obszarze

Stabilnością zachowań w obszarze

pełnionych ról społecznych

pełnionych ról społecznych



Przewidywalnością, czyli

Przewidywalnością, czyli

powtarzalnością zachowań

powtarzalnością zachowań

adaptacyjnych

adaptacyjnych



Podporządkowaniem się normom

Podporządkowaniem się normom

moralnym, społecznym i prawnym

moralnym, społecznym i prawnym

Pacjenci stosują kryteria:

Pacjenci stosują kryteria:



Poczucia dobrostanu, szczęścia i
zadowolenia (badania Seligmana
Consumer Reports)



Adaptacja społeczna w obszarze
funkcjonowania rodzinnego i
zawodowego



Kryterium drugie jest zgodne z
kryterium społecznym

Profesjonaliści:

Profesjonaliści:



W zależności od szkoły

W zależności od szkoły

psychoterapii stosują wskaźniki

psychoterapii stosują wskaźniki

subiektywne i obiektywne zmiany

subiektywne i obiektywne zmiany



Systemy terapeutyczne często

Systemy terapeutyczne często

stosują kryterium zmiany

stosują kryterium zmiany

intrapsychicznej, zdefiniowanej w

intrapsychicznej, zdefiniowanej w

kategoriach zmiany cech lub

kategoriach zmiany cech lub

struktury osobowości

struktury osobowości

Spełnienie wszystkich

Spełnienie wszystkich

kryteriów okazuje się

kryteriów okazuje się

bardzo trudne:

bardzo trudne:



Najczęściej obserwowane
rozbieżności występują między
pacjentem a społeczeństwem i
terapeutą



Rozbieżności są bardziej
obserwowalne w trakcie terapii
niż po jej zakończeniu (poza
nielicznymi wyjątkami)

Warianty niezgodności oceny

efektywności

S

P

T

Typ zab.
Problem

u

-

X

X

Bunt
rozwojow

y

X

-

X

?

X

X

-

Osobowo

ść

zależna

Przebieg zmiany w terapii

Zmiana ciągła – płynny przyrost

Zmiana ciągła – płynny przyrost

pewnych umiejętności, wiedzy czy

pewnych umiejętności, wiedzy czy

sprawności

sprawności

Stadialna – najpierw progres,

Stadialna – najpierw progres,

potem plateau

potem plateau

Zmiana o charakterze cyklicznym –

Zmiana o charakterze cyklicznym –

progres, plateau, regres lub

progres, plateau, regres lub

odwrotnie

odwrotnie

Typ zmiany - przykłady

sesje

zmiana

sesje

Relacja terapeutyczna

Relacja terapeutyczna



Relacja terapeutyczna jest wtórna
wobec techniki terapeutycznej



Wskazuje się na inne aspekty
relacji w poszczególnych szkołach
terapeutycznych



Relacja terapeutyczna a
przymierze terapeutyczne (związek
zawierania)

Przymierze terapeutyczne

Przymierze terapeutyczne

– początki

– początki



Pojęcie zapożyczone z psychoanalizy, które

zdefiniowano jako szczególny aspekt relacji

terapeutycznej (A. Greenfield)



Kiedyś – definiowano głównie w kategorii więzi

przeniesieniowej tworzącej się na bazie

regresji P i projekcji wewnętrznego z różnych

okresów tworzenia się aparatu psychicznego

na T



Obecnie - siła przymierza w psychoanalizie jest

wypadkową wielkości realnego zaangażowania

się T i P w realizację celów leczenia oraz

nasilenia przeniesienia pozytywnego

Przymierze terapeutyczne

Przymierze terapeutyczne



Przymierze konstytuują różne czynniki
leczące, zwane niespecyficznymi,
które w znaczącym stopniu wpływają
na efektywność terapii (26-28%)



Niespecyficzne czynniki leczące
generalnie sprowadzane są do
poziomu akceptacji, empatii i
zrozumienia

Przymierze terapeutyczne

Przymierze terapeutyczne

konstytuowane jest wg Bordina

konstytuowane jest wg Bordina

przez:

przez:



Siłę więzi (przywiązania) między
pacjentem i terapeutą w trakcie wspólnej
pracy nad zgłaszanymi problemami



Poziom uzgodnionych
(wynegocjowanych) między T i P celów
terapii



Poziom uzgodnionych zadań do realizacji
w całym procesie terapii (na każdej sesji)

1975, 1996

Fluktuacja przymierza
terapeutycznego

wysoki

niski

Przerwanie
relacji

Zmienność przymierza
terapeutycznego



Dynamiką przebiegu przymierza –
oscyluje od wysokiego do ryzyka
przerwania więzi



Interwencje wzmacniające siłę
przymierza – wspieranie, słuchanie,
parafraza



Interwencje osłabiające siłę przymierza
– konfrontacja, interpretacja

Przymierze a proces terapii

Przymierze a proces terapii



Podstawowa siła przymierza zmienia się

Podstawowa siła przymierza zmienia się

przynajmniej dwukrotnie: po kilku pierwszych

przynajmniej dwukrotnie: po kilku pierwszych

sesjach (ustalanie kontaktu i kontraktu) i po

sesjach (ustalanie kontaktu i kontraktu) i po

wprowadzeniu interwencji prowadzących do

wprowadzeniu interwencji prowadzących do

zmiany u P

zmiany u P



Znaczniejszy poziom przymierza umożliwia

Znaczniejszy poziom przymierza umożliwia

stosowanie interwencji frustrujących

stosowanie interwencji frustrujących



Zagrożenie przerwania przymierza jest zawsze

Zagrożenie przerwania przymierza jest zawsze

priorytetowym tematem sesji (zazwyczaj wynik

priorytetowym tematem sesji (zazwyczaj wynik

braku motywacji P lub błędów T)

braku motywacji P lub błędów T)

Warunki konieczne określone
są zasadą:

Abstynencji – wstrzemięźliwości

Abstynencji – wstrzemięźliwości

–

–

1)

1)

wskazuje na to, jaki poziom

wskazuje na to, jaki poziom

zaspokajających interwencji może być

zaspokajających interwencji może być

stosowany w ramach danego systemu

stosowany w ramach danego systemu

terapeutycznego (np. wspieranie,

terapeutycznego (np. wspieranie,

dostarczanie informacji);

dostarczanie informacji);

2)

2)

określa jaki rodzaj gratyfikacji jest

określa jaki rodzaj gratyfikacji jest

możliwy dla terapeuty (np. poczucie

możliwy dla terapeuty (np. poczucie

satysfakcji, dumy)

satysfakcji, dumy)

Neutralności

Neutralności

– określa,

– określa,

że:

że:

1.

1.

terapeuta nie przekazuje pacjentowi

terapeuta nie przekazuje pacjentowi

informacji o własnym światopoglądzie i

informacji o własnym światopoglądzie i

nie nakłania go do respektowania zasad

nie nakłania go do respektowania zasad

wybranego przez siebie światopoglądu

wybranego przez siebie światopoglądu

2.

2.

terapeuta pracujący w obszarze jakiegoś

terapeuta pracujący w obszarze jakiegoś

systemu religijnego i

systemu religijnego i

światopoglądowego, nie wpływa i

światopoglądowego, nie wpływa i

modyfikując celów terapii, jeśli to robi

modyfikując celów terapii, jeśli to robi

powinien o tym wprost informować

powinien o tym wprost informować

pacjenta

pacjenta

Relacja terapeutyczna jest
tworzona przez:



Niespecyficzne czynniki leczące
charakterystyczne dla konkretnej
szkoły terapeutycznej



Zasady: neutralności i abstynencji