Metody badawcze w

psychologii

Błędy wnioskowania zdroworozsądkowego

(Allen i Greene, 1966)

• uogólnianie i dowodzenie na podstawie wybranych przypadków

potwierdzających tezę;

• myślenie typu post-hoc ergo propter hoc – mylenie następstwa

czasowego ze związkiem przyczynowo-skutkowym

• błędna interpretacja współwystępowania w kategoriach

związków przyczynowo-skutkowych

• rozumowanie przez analogię;

• błędne poczucie powszechności – nadmierne uogólnianie;

• nieuprawnione indywidualizowanie;

• uleganie argumentacji niemerytorycznej;

• myślenie niezgodne z regułami logicznymi.

METODA NAUKOWA

•

TEORIA PSYCHOLOGICZNA

•

WIEDZA POTOCZNA

•

CODZIENNE DOŚWIADCZENIA

Problemy

badawcze

Hipotezy

Weryfikacja

odpowiedzi

Weryfikacja

hipotez

Dane (obserwacje)

wnioski

Tworzenie/

modyfikacja teorii

Nowe pytania i

hipotezy badawcze

Na podstawie: Rathus, 2004, s.79

Metody badawcze

Metody korelacyjne (opisowe)

Metody manipulacyjne

Quasi-eksperyment

Eksperyment

Modele komputerowe

Analiza wytworów

Analiza danych

demograficznych

Obserwacja

Metody opisu i samoopisu

Testy psychologiczne

Metody opisowe (za: Kenrick, Neuberg, Cialdini, 2002)

Metoda

opis

Zalety

wady

Obserwacj

a

Ukryta obserwacja
w warunkach
naturalnych

-

Spontaniczność

zachowań;
- badani nie muszą
opisywać swoich
doświadczeń

- rzadkość niektórych
interesujących zachowań;
- skupianie uwagi przez
obserwatora na jednych
aspektach kosztem innych (błąd
obserwatora);
- badacz może wchodzić w
interakcję z obserwowanym
obiektem;

Wywiad

Uzyskiwanie
informacji
bezpośrednio od
osób badanych
przy pomocy
zadawania pytań

- osoba badana
może podzielić się
swoim sposobem
interpretowania
swojej sytuacji;-
uzyskujemy szeroki
zestaw danych

- osoby badane mogą nie
potrafić lub nie chcieć
odpowiadać szczerze na pytania;
- znamy jedynie ich punkt
widzenia, dane mogą być
nieobiektywne

Testy

psycholo-

giczne

Badacz próbuje
ocenić zdolności,
przekonania,
motywy lub
zachowania
badanych

- pozwala na ocenę
cech nieobserw.
- pozwala odnieść
wyniki badanego do
wyników innych ludzi

- testy mogą być nierzetelne lub
nietrafne;

Studium

przypadku

Dogłębne
zbadanie wybranej
osoby lub grupy

-bogate źródło
hipotez
- badanie rzadkich,
nietypowych
zachowań

- błąd obserwatora;
- problemy z uogólnianiem
wyników;
- nie można uzupełnić i
odtworzyć wielu danych;

Testy psychologiczne

• Rzetelność

• Trafność

• Obiektywność

• Wystandaryzowanie

• Normalizacja

Metody eksperymentalne (za: Kenrick, Neuberg,

Cialdini, 2002)

Metoda

opis

Zalety

wady

Eksperyment

laboratoryjny

Manipulacja

zmiennymi

(niezależnymi)

przez badacza i

obserwacja ich

wpływu na

zachowanie

człowieka w

laboratorium

- wyciąganie

wniosków

przyczynowo-

skutkowych;-

kontrola

zmiennych

ubocznych

(czynników spoza

związku zmienna-

zachowanie)

- sztuczność

sytuacji

Eksperyment
naturalny

j.w., tylko w

warunkach

naturalnych

-wyciąganie

wniosków

przyczynowo-

skutkowych;
- zachowany

realizm

sytuacyjny

(warunki

naturalne)

-sztuczność

sytuacji (mniejsza

niż wyżej);
- brak kontroli

zmiennych

ubocznych i

zakłócających

Eksperyment klasyczny

Grupa

kontrolna

Grupa

eksperymentaln

a

Manipulacja

eksperymentalna

Pomiar

zmiennej

zależnej

Zmienna

niezależna

Zmienna

uboczna

Zmienna

zależna

Zasady etyczne badań

psychologicznych

• zasada dobrowolności

• gwarancja anonimowości

• badany ma prawo znać cel badania

• badania nie mogą wywoływać cierpień osób

badanych, mieć poniżającego charakteru,

przynosić szkody osobom badanym

• wyniki nie mogą być wykorzystywane do

badacza w celach nienaukowych i w służbie

tzw. zbrodniczych czy dyskryminacyjnych

ideologii (np. prowadzenie badań

„udowadniających” niższość jakiejś rasy)