Zwrotne źródła finansowania

Zwrotne źródła finansowania

jednostek samorządu

jednostek samorządu

terytorialnego

terytorialnego

Dorota Hałaburda

Dorota Hałaburda

 

 

Zwrotne źródła finansowania:

Zwrotne źródła finansowania:

•

kredyty bankowe,

kredyty bankowe,

•

pożyczki,

pożyczki,

•

kredyty i pożyczki zaciągane na

kredyty i pożyczki zaciągane na

zasadach preferencyjnych (np. z

zasadach preferencyjnych (np. z

Funduszy Ochrony Środowiska)

Funduszy Ochrony Środowiska)

•

prawo do emisji papierów

prawo do emisji papierów

wartościowych.

wartościowych.

Zwrotne źródła finansowania

Zwrotne źródła finansowania

umożliwiają:

umożliwiają:

•

pozyskiwanie środków w przypadku

pozyskiwanie środków w przypadku

niewystarczających dochodów i

niewystarczających dochodów i

przejściowych problemów z realizacją

przejściowych problemów z realizacją

dochodów budżetów lokalnych,

dochodów budżetów lokalnych,

•

umożliwiają realizację inwestycji

umożliwiają realizację inwestycji

rozwojowych w przypadku, gdy

rozwojowych w przypadku, gdy

niewystarczające są środki w budżecie

niewystarczające są środki w budżecie

jednostki samorządu terytorialnego

jednostki samorządu terytorialnego

Preferencyjne kredyty i pożyczki

Preferencyjne kredyty i pożyczki

Ich

preferencyjność

polega

na

możliwości

Ich

preferencyjność

polega

na

możliwości

umorzenia części długu oraz na niższym od

umorzenia części długu oraz na niższym od

komercyjnego oprocentowaniu. Preferencyjność

komercyjnego oprocentowaniu. Preferencyjność

może również wynikać z ustalenia szczególnie

może również wynikać z ustalenia szczególnie

korzystnych warunków spłaty np. karencji lub

korzystnych warunków spłaty np. karencji lub

rozłożeniu rat na znacznie dłuższe terminy niż

rozłożeniu rat na znacznie dłuższe terminy niż

oferowane przez rynek.

oferowane przez rynek.

Kredyty i pożyczki komercyjne

Kredyty i pożyczki komercyjne

Kredyty i pożyczki udzielane są jednostkom

Kredyty i pożyczki udzielane są jednostkom

samorządu terytorialnego na zasadach

samorządu terytorialnego na zasadach

komercyjnych przez banki. Kredyty i

komercyjnych przez banki. Kredyty i

pożyczki

krótkoterminowe

są

pożyczki

krótkoterminowe

są

przeznaczane

głównie

na

pokrycie

przeznaczane

głównie

na

pokrycie

bieżących

niedoborów

budżetowych

bieżących

niedoborów

budżetowych

przez

jednostkę

samorządu

przez

jednostkę

samorządu

terytorialnego. Długoterminowe dotyczą

terytorialnego. Długoterminowe dotyczą

finansowania

przedsięwzięć

finansowania

przedsięwzięć

inwestycyjnych.

inwestycyjnych.

Obligacje komunalne

Obligacje komunalne

•

Obligacja jest papierem wartościowym emitowanym w

Obligacja jest papierem wartościowym emitowanym w

serii, w którym emitent stwierdza, że jest dłużnikiem

serii, w którym emitent stwierdza, że jest dłużnikiem

właściciela obligacji (obligatariusza) i zobowiązuje się

właściciela obligacji (obligatariusza) i zobowiązuje się

wobec niego do spełnienia określonego świadczenia”

wobec niego do spełnienia określonego świadczenia”

[1]

[1]

. Obligacje komunalne emitowane są przez

. Obligacje komunalne emitowane są przez

jednostki samorządu terytorialnego. Emisja obligacji

jednostki samorządu terytorialnego. Emisja obligacji

komunalnych stanowi alternatywne źródło kapitału, w

komunalnych stanowi alternatywne źródło kapitału, w

stosunku do kredytów i pożyczek bankowych.

stosunku do kredytów i pożyczek bankowych.

•

[1]

[1]

Ustawa z dnia 29 czerwca 1995 r. o obligacjach,

Ustawa z dnia 29 czerwca 1995 r. o obligacjach,

Dz.U. z 2001, nr 120, poz. 1300, ost. zm. 20.02.2006,

Dz.U. z 2001, nr 120, poz. 1300, ost. zm. 20.02.2006,

Dz. U. z 2005 r., nr 157, poz. 1316 .

Dz. U. z 2005 r., nr 157, poz. 1316 .

W gospodarce samorządu terytorialnego

W gospodarce samorządu terytorialnego

obligacje mogą spełniać następujące

obligacje mogą spełniać następujące

funkcje:

funkcje:

•

funkcja kredytowa - emitent obligacji, dzięki emisji

funkcja kredytowa - emitent obligacji, dzięki emisji

pozyskuje od nabywcy określoną sumę pieniędzy na

pozyskuje od nabywcy określoną sumę pieniędzy na

określony czas;

określony czas;

•

funkcja promocyjna - wynika z popularyzacji wspólnoty

funkcja promocyjna - wynika z popularyzacji wspólnoty

samorządowej- emitenta i kształtowania jej wizerunku jako

samorządowej- emitenta i kształtowania jej wizerunku jako

podmiotu innowacyjnego i aktywnie zarządzającego, co

podmiotu innowacyjnego i aktywnie zarządzającego, co

służyć może m. in. przyciąganiu zewnętrznego kapitału

służyć może m. in. przyciąganiu zewnętrznego kapitału

prywatnego oraz tworzeniu się rynku obligacji

prywatnego oraz tworzeniu się rynku obligacji

komunalnych;

komunalnych;

•

funkcja prywatyzacyjna - dzięki obligacjom emitent może

funkcja prywatyzacyjna - dzięki obligacjom emitent może

zdynamizować procesy prywatyzacji przedsiębiorstw

zdynamizować procesy prywatyzacji przedsiębiorstw

komunalnych lub składników mienia komunalnego;

komunalnych lub składników mienia komunalnego;

•

funkcja aktywizacyjna - polega na mobilizowaniu obywateli

funkcja aktywizacyjna - polega na mobilizowaniu obywateli

na rzecz inicjatyw lokalnych.

na rzecz inicjatyw lokalnych.

Obligacje komunalne

Obligacje komunalne

•

Do ważnych zjawisk na rynku obligacji

Do ważnych zjawisk na rynku obligacji

komunalnych należy zaliczyć pojawienie się

komunalnych należy zaliczyć pojawienie się

instytucji credit-ratingu. Jest on procesem oceny i

instytucji credit-ratingu. Jest on procesem oceny i

klasyfikacji ryzyka inwestycyjnego dłużnych

klasyfikacji ryzyka inwestycyjnego dłużnych

papierów wartościowych, kończącym się

papierów wartościowych, kończącym się

przyznaniem oceny wiarygodności finansowej.

przyznaniem oceny wiarygodności finansowej.

Ocena ratingowa informuje obecnych i przyszłych

Ocena ratingowa informuje obecnych i przyszłych

inwestorów zarówno krajowych, jak i zagranicznych

inwestorów zarówno krajowych, jak i zagranicznych

o wiarygodności i wypłacalności miasta. Oprócz

o wiarygodności i wypłacalności miasta. Oprócz

funkcji informacyjnej i oceny pozytywny rating jest

funkcji informacyjnej i oceny pozytywny rating jest

argumentem do negocjowania korzystniejszych

argumentem do negocjowania korzystniejszych

warunków z instytucjami finansowymi

warunków z instytucjami finansowymi

Obligacje komunalne

Obligacje komunalne

•

Obligacje komunalne dzielą się na dwie

Obligacje komunalne dzielą się na dwie

podstawowe grupy: ogólne i

podstawowe grupy: ogólne i

przychodowe. Obligacje ogólne to papiery

przychodowe. Obligacje ogólne to papiery

zabezpieczone jedynie dochodami

zabezpieczone jedynie dochodami

budżetu lokalnego i zaufaniem

budżetu lokalnego i zaufaniem

inwestorów do emitenta. Obligacje

inwestorów do emitenta. Obligacje

przychodowe zabezpieczone są

przychodowe zabezpieczone są

przyszłymi wpływami z opłat wnoszonych

przyszłymi wpływami z opłat wnoszonych

przez użytkowników usługi bądź

przez użytkowników usługi bądź

urządzenia finansowanego emisją.

urządzenia finansowanego emisją.

Bony komunalne

Bony komunalne

•

Są one instrumentem o charakterze pożyczkowym,

Są one instrumentem o charakterze pożyczkowym,

stanowiącym zobowiązanie emitenta do zwrotu

stanowiącym zobowiązanie emitenta do zwrotu

określonej nominalnie kwoty w dniu jego

określonej nominalnie kwoty w dniu jego

wymagalności aktualnemu posiadaczowi bonu.

wymagalności aktualnemu posiadaczowi bonu.

Bony komunalne są najczęściej papierami

Bony komunalne są najczęściej papierami

nieoprocentowanymi, zaś funkcję wynagrodzenia

nieoprocentowanymi, zaś funkcję wynagrodzenia

inwestora pełni w ich przypadku dyskonto, czyli

inwestora pełni w ich przypadku dyskonto, czyli

różnica pomiędzy ceną zakupu a ceną nominalną

różnica pomiędzy ceną zakupu a ceną nominalną

papieru. Termin zapadalności wynosi od 7 do 180

papieru. Termin zapadalności wynosi od 7 do 180

dni. Bony komunalne, podobnie jak bony

dni. Bony komunalne, podobnie jak bony

skarbowe, emitowane przez skarb państwa, służą

skarbowe, emitowane przez skarb państwa, służą

głównie pokryciu niedoborów budżetowych.

głównie pokryciu niedoborów budżetowych.

Bony komunalne

Bony komunalne

•

Mogą być korzystniejszą formą pozyskania środków w

Mogą być korzystniejszą formą pozyskania środków w

porównaniu do krótkoterminowego kredytu bankowego.

porównaniu do krótkoterminowego kredytu bankowego.

Korzystny dla emitenta może być relatywnie niższy koszt

Korzystny dla emitenta może być relatywnie niższy koszt

pozyskania kapitału oraz szybkość, bez konieczności

pozyskania kapitału oraz szybkość, bez konieczności

udzielania zabezpieczeń i uniknięcie długich i

udzielania zabezpieczeń i uniknięcie długich i

skomplikowanych procedur kredytowych. Pomimo że, bony

skomplikowanych procedur kredytowych. Pomimo że, bony

komunalne są instrumentem kredytowania

komunalne są instrumentem kredytowania

krótkoterminowego, to pozwalają na pozyskanie

krótkoterminowego, to pozwalają na pozyskanie

średnioterminowego źródła finansowania po koszcie

średnioterminowego źródła finansowania po koszcie

finansowania krótkoterminowego przez tzw. rolowanie, czyli

finansowania krótkoterminowego przez tzw. rolowanie, czyli

wykup danej emisji z wpływów następnej. Stosowanie tego

wykup danej emisji z wpływów następnej. Stosowanie tego

instrumentu daje jednostkom samorządu terytorialnego

instrumentu daje jednostkom samorządu terytorialnego

możliwość negocjacji kosztów pozyskania pieniądza,

możliwość negocjacji kosztów pozyskania pieniądza,

pozwala też dopasować termin wykupu danej emisji do

pozwala też dopasować termin wykupu danej emisji do

potrzeb indywidualnych emitenta.

potrzeb indywidualnych emitenta.

Ograniczenia w zadłużaniu się

Ograniczenia w zadłużaniu się

jednostek samorządu

jednostek samorządu

terytorialnego

terytorialnego

•

Limitowanie zadłużenia jednostek

Limitowanie zadłużenia jednostek

samorządu terytorialnego ma dwa cele:

samorządu terytorialnego ma dwa cele:

–

przeciwdziałanie nadmiernemu narastaniu

przeciwdziałanie nadmiernemu narastaniu

państwowego długu publicznego, którego

państwowego długu publicznego, którego

elementem jest zadłużenie jednostek

elementem jest zadłużenie jednostek

samorządu terytorialnego;

samorządu terytorialnego;

–

minimalizację ryzyka niewypłacalności

minimalizację ryzyka niewypłacalności

poszczególnych jednostek.

poszczególnych jednostek.

Ograniczenia dotyczące zadłużania się

Ograniczenia dotyczące zadłużania się

jednostek samorządowych wynikające z

jednostek samorządowych wynikające z

ustawy o finansach publicznych

ustawy o finansach publicznych



łączna kwota przypadających do spłaty w danym roku

łączna kwota przypadających do spłaty w danym roku

budżetowym rat kredytów i pożyczek

budżetowym rat kredytów i pożyczek

wraz z

wraz z

należny

należny

mi

mi

odsetk

odsetk

ami,

ami,

wykupów papierów wartościowych emitowanych

wykupów papierów wartościowych emitowanych

przez jednostki samorządu terytorialnego

przez jednostki samorządu terytorialnego

wraz z

wraz z

należny

należny

mi

mi

odsetk

odsetk

ami i dyskontem

ami i dyskontem

oraz potencjalnych spłat kwot

oraz potencjalnych spłat kwot

wynikających z udzielonych poręczeń

wynikających z udzielonych poręczeń

i gwarancji

i gwarancji

wraz, nie

wraz, nie

może przekroczyć 15% planowanych na dany rok

może przekroczyć 15% planowanych na dany rok

budżetowy

budżetowy

dochodów

dochodów

jednostki samorządu terytorialnego;

jednostki samorządu terytorialnego;



łączna kwota długu jednostki samorządu terytorialnego na

łączna kwota długu jednostki samorządu terytorialnego na

koniec roku budżetowego nie może przekraczać 60 %

koniec roku budżetowego nie może przekraczać 60 %

wykonanych dochodów ogółem tej jednostki w tym roku

wykonanych dochodów ogółem tej jednostki w tym roku

budżetowym,

budżetowym,



w trakcie roku budżetowego łączna kwota długu jednostki

w trakcie roku budżetowego łączna kwota długu jednostki

samorządu terytorialnego na koniec kwartału nie może

samorządu terytorialnego na koniec kwartału nie może

przekraczać 60 % planowanych w danym roku budżetowym

przekraczać 60 % planowanych w danym roku budżetowym

dochodów tej jednostki

dochodów tej jednostki

Ograniczenia dotyczące zadłużania się

Ograniczenia dotyczące zadłużania się

jednostek samorządowych wynikające z

jednostek samorządowych wynikające z

ustawy o finansach publicznych

ustawy o finansach publicznych

Ograniczeń, tych nie stosuje się do

emitowanych papierów wartościowych,
kredytów i pożyczek zaciąganych w
związku ze środkami określonymi w
umowie

zawartej

z

podmiotem

dysponującym

funduszami

strukturalnymi

lub

Funduszem

Spójności Unii Europejskiej.

Inn

Inn

e

e

ograniczeni

ograniczeni

a

a

wynikając

wynikając

e

e

z ustawy

z ustawy

o finansach publicznych odnośnie

o finansach publicznych odnośnie

zadłużania się jednostek

zadłużania się jednostek

samorządowych

samorządowych

Ustawa o finansach publicznych wprowadziła trzy

progi dotyczące wartości relacji łącznej kwoty

państwowego długu publicznego powiększonej o

kwotę przewidywanych wypłat z tytułu poręczeń i

gwarancji, udzielonych przez podmioty sektora

finansów publicznych, do produktu krajowego

brutto: 50%, 55% i 60%. Przekroczenie ich wiąże

się z wprowadzeniem procedur oszczędnościowych

i sanacyjnych związanych z uchwalaniem deficytu

budżetowego przez jednostki samorządowe. Jeżeli

relacja ta osiągnie 60% PKB jednostki samorządu

terytorialnego nie mogą zaciągać zobowiązań.