Budowa i czynność

skóry

Dr hab.n.med Jerzy Jarząb

Czym jest skóra?

Skóra to narząd wielofunkcyjny

chroniący środowisko wewnętrzne

organizmu przed wpływem

szkodliwych czynników oraz

utrzymujący równowagę pomiędzy

ustrojem, a otoczeniem.

Funkcje skóry



Ochrona przed czynnikami mechanicznymi, fizycznymi,
chemicznymi bakteryjnymi



Regulacja cieplna



Czynność wydzielnicza



Regulacja gospodarki kwasowo-zasadowej



Czynność resorpcyjna ( wchłanianie przez skórę)



Narząd czucia



Metabolizm białek, lipidów, węglowodanów, witamin



Funkcja odpornościowa

Skóra jako narząd

Skóra:
1. Naskórek
2. Skóra właściwa
3. Tkanka podskórna

Naczynia i nerwy:
1. Naczynia krwionośne
2. Naczynia chłonne
3. Zakończenia nerwowe

Przydatki skóry:
1. Gruczoły potowe i łojowe
2. Mieszki włosowe

Budowa naskórka

Podstawowa komórka naskórka

KERATYNOCYT w warunkach

fizjologicznych „żyje” 26-28 dni

przechodząc od warstwy

podstawnej do rogowej

W niektórych chorobach skóry np. łuszczycy czas życia

keratynocytu jest znacznie zmniejszony.

Budowa naskórka



Warstwa podstawna = rozrodcza: wydłużone komórkami
podstawne połączone desmosomami, komórki Langerhansa,
melanocyty, komórki Merkla (upostaciowane zakończenia
nerwowe), tonofibryle, cytokeratyna czyli prekursory keratyny



Warstwa kolczysta: kilka rzędów komórek połączonych między
sobą desmosomami i substancją cementującą-desmogleiną

Warstwa podstawna + warstwa kolczysta

= warstwa Malpighiego

Powyżej warstwy kolczystej

rozpoczyna się proces terminalnej

keratynizacji czyli utworzenia

keratyny

Budowa naskórka cd.



Warstwa ziarnista: wydłużone komórki
z keratohialiną



Warstwa rogowa: spłaszczone komórki
pozbawione jąder, ulegające złuszczaniu

w górnych częściach warstwy

Co warunkuje przenikanie
różnych substancji do skóry?



Płaszcz lipidowy na powierzchni
warstwy rogowej



Keratyna



Nawilżenie skóry



Rodzaj zastosowanej substancji
( najlepiej w maściach,

najgorzej w roztworach).

MELANOGENEZA

1.

W naskórku występują melanocyty
czyli komórki z wypustkami
zawierającymi ziarnistości-
melanosomy

2. Melanosomy zawierają melaninę,

barwnik odpowiedzialny za ciemne
zabarwienie skóry, proces opalania,
hiperpigmentacje.

Czynniki wpływające na

melanogenezę- proces powstawania

melaniny



Uczynniająco na melanogenezę wpływają:

1. promieniowanie ultrafioletowe
2. stany zapalne
3. metale i metaloidy- Cu, Fe, Ag, Au, Ars
4. hormony- głównie hormon

melanotropowy, (MSH), hormony tarczycy
(TSH,FT3, FT4), hormony płciowe-estrogeny

Czynniki wpływające na
melanogenezę- proces powstawania
melaniny



Czynniki ujemnie wpływające na
melanogenezę:

1.

Hormony kory nadnerczy

2.

Witaminy w tym najbardziej wit.C

Ciekawostki o melaninie



Melanocyty nie posiadają połączeń międzykomórkowych,
dzięki czemu mają zdolność migracji



Różnice barwy skóry zależą od aktywności

w wytwarzaniu melaniny, a nie jak powszechnie się
uważa od liczby komórek wytwarzających barwnik



„Murzyn” w wieży bez dostępu światła będzie biały

Budowa skóry- strefa błony

podstawnej



Łączy naskórek ze skórą właściwą



Składa się z białka (może stać się źródłem dla

powstawania przeciwciał) i proteoglikanów



Zawiera integryny ( sygnalizują keratynocytom ze

środowiska zewnątrzkomórkowego moment do

rozpoczęcia proliferacji, różnicowania i dojrzewania)



To właśnie integryny pobudzają regenerację po

uszkodzeniu naskórka i błony podstawnej

Budowa skóry właściwej



Warstwa brodawkowata (zawiera uwypuklone brodawki
oraz liczne naczynia krwionośne)



Warstwa siateczkowata ( bardziej zbite formy włókien
kolagenowych



Tkanka podskórna ( zraziki tłuszczowe przedzielone zbitą
tkanką łączną z niewielką ilością naczyń i zakończeń
nerwowych)

Najważniejszymi komórkami skóry

właściwej są fibrocyty i fibroblasty

produkujące włókna kolagenowe.

Pozostałymi komórkami w skórze właściwej są histiocyty,

komórki tuczne, naczynia krwionośne

Proces starzenia się skóry
i powstawanie zmarszczek

1.

Obniżona aktywność fibrocytów, co związane jest ze
zmniejszeniem produkcji włókien kolagenowych i
sprężystych

2. Zbijanie się włókien kolagenowych i sprężystych w

bezpostaciową masę bez właściwości sprężystych

i podporowych ( uwaga promienie słoneczne i solarium)

3. Zmniejszona ilość nowo powstających naczyń krwionośnych

Unaczynienie skóry

1. Powierzchniowy splot podbrodawkowy unaczyniający

brodawki skóry właściwej i naskórek (pośrednio przez
krążenie limfy)

2. Głęboki splot naczyniowy na granicy skóry właściwej

i tkanki podskórnej ( ścisły związek naczyń powoduje,

że przy procesach chorobowych w skórze zostaje

wciągnięta także tkanka podskórna)

3. Sploty okołomieszkowe i w okolicach gruczołów potowych

Unerwienie skóry

1.

Wolne zakończenia nerwowe- odczuwanie bólu; sieć
nerwowa bardzo obfita na granicy skórno-naskórkowej

2.

Zakończenia uypostaciowane:

- Krausego (zimno)
- Ruffiniego (ciepło)
- Meissnera (dotyk, ucisk)

Najbardziej wrażliwe są okolice pozbawione włosów

( brodawki sutkowe, narządy

płciowe )

Gruczoły w obrębie skóry
właściwej

1.

Gruczoły łojowe

2. Gruczoły potowe

ekrynowe
apokrynowe

GRUCZOŁY W SKÓRZE



GRUCZOŁY HOLOKRYNOWE

–

wytworzenie substancji wydzielonej przez gruczoł wiąże
się ze zniszczeniem gruczołu



GRUCZOŁY APOKRYNOWE -

wytworzenie

substancji powoduje częściowe zniszczenie gruczołu,
głównie jego górnej części



GRUCZOŁY EKRYNOWE

Gruczoły łojowe



Większość z nich wykazuje związek z mieszkami włosowym



Należą do gruczołów HOLOKRYNOWYCH (wytworzenie łoju
związane jest z całkowitym zniszczeniem gruczołu)



Fizjologicznie łój ochrania skórę przed czynnikami fizycznymi,
chemicznymi i bakteryjnymi ( kwasy tłuszczowe)



Wydzielanie łoju ulega wahaniom w życiu człowieka (największe
jest u noworodków i w okresie dojrzewania)



Wydzielanie łoju podlega wpływom hormonalnym

Co wpływa na wydzielanie
łoju

STYMULUJĄCO

HAMUJĄCO

TESTOSTERON
PROGESTERON
HORMONY KORY NADNERCZY
SRES
ZIMNO
CZĘSTE USUWANIE ŁOJU ZE SKÓRY

ESTROGENY
ANTYANDROGENY
KWASY–(głównie pirogronowy)
LEKI (głównie retinoidy)

Gruczoły potowe

W skład gruczołu potowego wchodzi:
1. Część wydzielnicza
2. Przewód wyprowadzający
3. Ujście przewodu wyprowadzającego
- w gruczołach apokrynowych w kanale włosowym
- w gruczołach ekrynowych w naskórku

Cykl włosowy u człowieka jest

niezsynchronizowany, co oznacza,

iż każdy mieszek włosowy jest na

innym etapie wzrostu.

U człowieka nie występuje zjawisko

linienia jak u innych ssaków

Fazy wzrostu włosa



Anagen

czyli faza wzrostu włosa trwa przeważnie

około 4-6 lat ( 80-85% włosów) – dobrze rozwinięta
opuszka z macierzą włosa powodują wzrost włosa



Katagen

czyli okres inwolucji włosa z okresem trwania

2-4 tygodni (2-4% włosów)



Telogen

- okres spoczynku włosa (czas trwania tej fazy

to około2-4 miesiące), około 11%-18% całkowitej liczby
włosów

Badanie włosów

TRICHOGRAM - badanie włosów

polegające na ocenie mikroskopowej
wyrwanych włosów (przeważnie w
liczbie 50-100) i ocenie morfologii
włosów i procentowego rozkładu
włosów anagenowych, katagenowych i
telogenowych.

Paznokcie – budowa
anatomiczna

1.

Macierz paznokcia

2.

Zrogowaciała płytka paznokciowa

3.

Łożysko paznokcia

4.

Skóra otaczająca paznokieć=
PERONYCHIUM ( chroni płytkę
paznokciową przed urazami