Symptomy ryzyka

Symptomy ryzyka

dysleksji

dysleksji

Dysleksja rozwojowa

Dysleksja rozwojowa

–

–

zespół

zespół

specyficznych trudności w uczeniu się

specyficznych trudności w uczeniu się

czytania i pisania występujący u dzieci o

czytania i pisania występujący u dzieci o

prawidłowej inteligencji.

prawidłowej inteligencji.

Występuje w trzech formach:

Występuje w trzech formach:



Dysleksja

Dysleksja

– specyficzne trudności w

– specyficzne trudności w

czytaniu

czytaniu



Dysortografia

Dysortografia

– specyficzne trudności z

– specyficzne trudności z

opanowaniem poprawnej pisowni (w tym

opanowaniem poprawnej pisowni (w tym

błędy ortograficzne),

błędy ortograficzne),



Dysgrafia

Dysgrafia

– trudności w opanowaniu

– trudności w opanowaniu

pożądanego, tzn. czytelnego poziomu

pożądanego, tzn. czytelnego poziomu

graficznego pisma.

graficznego pisma.

Ryzyko występowania:

Ryzyko występowania:

•

•

Obciążenie genetyczne.

Obciążenie genetyczne.

•

•

Nieprawidłowy przebieg ciąży i porodu.

Nieprawidłowy przebieg ciąży i porodu.

•

•

Dysharmonijny rozwój psychomotoryczny

Dysharmonijny rozwój psychomotoryczny

.

.

Czego mogą dotyczyć zaburzenia?

Czego mogą dotyczyć zaburzenia?



analizy i syntezy wzrokowej,

analizy i syntezy wzrokowej,



analizy i syntezy słuchowej,

analizy i syntezy słuchowej,



motoryki,

motoryki,



współdziałania, czyli integracji ww.

współdziałania, czyli integracji ww.

procesów,

procesów,



pamięci wzrokowej, słuchowej, ruchowej,

pamięci wzrokowej, słuchowej, ruchowej,



lateralizacji (przewagi stronnej ciała),

lateralizacji (przewagi stronnej ciała),



orientacji w schemacie ciała.

orientacji w schemacie ciała.

Symptomy specyficznych trudności

Symptomy specyficznych trudności

w uczeniu się:

w uczeniu się:

• opóźniony rozwój mowy,
• mała sprawnośći koordynacja ruchów
podczas zabaw ruchowych, samoobsługi,
rysowania i prób pisania,
• wadliwa wymowa, trudności z
wypowiadaniem złożonych słów, błędy
gramatyczne,
• trudności z różnicowaniem głosek
podobnych oraz z wydzieleniem sylab,
głosek ze słów i ich syntezą.

Symptomy specyficznych trudności

Symptomy specyficznych trudności

w uczeniu się (c.d.):

w uczeniu się (c.d.):

•

•

trudności z wykonywaniem układanek i

trudności z wykonywaniem układanek i

odtwarzaniem wzorów graficznych,

odtwarzaniem wzorów graficznych,

•

•

oburęczność; mylenie prawej i lewej ręki,

oburęczność; mylenie prawej i lewej ręki,

•

•

trudności w czytaniu pomimo dobrej inteligencji

trudności w czytaniu pomimo dobrej inteligencji

oraz braku zaniedbania środowiskowego i

oraz braku zaniedbania środowiskowego i

dydaktycznego,

dydaktycznego,

•

•

trudności z opanowaniem poprawnej pisowni:

trudności z opanowaniem poprawnej pisowni:

pismo zwierciadlane, mylenie liter podobnych

pismo zwierciadlane, mylenie liter podobnych

pod względem kształtu (p-b-d-g), liter

pod względem kształtu (p-b-d-g), liter

odpowiadających głoskom zbliżonym fonetycznie,

odpowiadających głoskom zbliżonym fonetycznie,

opuszczanie liter, błędy ortograficzne pomimo

opuszczanie liter, błędy ortograficzne pomimo

znajomości zasad ortografii.

znajomości zasad ortografii.

Trudności związane z zaburzeniami

Trudności związane z zaburzeniami

analizatora wzrokowego:

analizatora wzrokowego:



mylenie liter o podobnych optycznie kształtach (np. a -o, m -n, l -t, e -c, h

mylenie liter o podobnych optycznie kształtach (np. a -o, m -n, l -t, e -c, h

-k, C -G),

-k, C -G),



mylenie liter różniących siępołożeniem w stosunku do osi poziomej

mylenie liter różniących siępołożeniem w stosunku do osi poziomej



i pionowej (np. n -u, p -g, b -d, w -m),

i pionowej (np. n -u, p -g, b -d, w -m),



mieszanie struktur graficznych, gdy różnice miedzy nimi sąmałe (np. dom

mieszanie struktur graficznych, gdy różnice miedzy nimi sąmałe (np. dom

-dam),

-dam),



przestawianie liter, sylab, wyrazów,

przestawianie liter, sylab, wyrazów,



opuszczanie drobnych znaków graficznych i interpunkcyjnych,

opuszczanie drobnych znaków graficznych i interpunkcyjnych,



zapominanie niektórych dużych liter (szczególnie L, Ł, W, F),

zapominanie niektórych dużych liter (szczególnie L, Ł, W, F),



niewłaściwe rozplanowanie graficzne wyrazów w stosunku do stronicy

niewłaściwe rozplanowanie graficzne wyrazów w stosunku do stronicy

zeszytu,

zeszytu,



nieodpowiedni wybór linijek,

nieodpowiedni wybór linijek,



mylenie kierunku zapisu (pismo zwierciadlane, pisanie od strony prawej

mylenie kierunku zapisu (pismo zwierciadlane, pisanie od strony prawej

ku lewej,

ku lewej,



błędy ortograficzne (gorsza pamięćwzrokowa wpływa na trudności

błędy ortograficzne (gorsza pamięćwzrokowa wpływa na trudności



w zapamiętywaniu obrazu graficznego), wolne tempo czytania

w zapamiętywaniu obrazu graficznego), wolne tempo czytania



spowodowane zbyt długim koncentrowaniem sięna rozpoznawaniu

spowodowane zbyt długim koncentrowaniem sięna rozpoznawaniu



kształtów liter lub wyrazów podobnych.

kształtów liter lub wyrazów podobnych.

Trudności związane z zaburzeniami

Trudności związane z zaburzeniami

analizatora słuchowego:

analizatora słuchowego:



mylenie głosek oraz struktur dźwiękowych zbliżonych

mylenie głosek oraz struktur dźwiękowych zbliżonych

fonetycznie

fonetycznie



(b -p, d -t, k -g, s -z, w -f),

(b -p, d -t, k -g, s -z, w -f),



przestawianie, opuszczanie, dodawanie liter i sylab,

przestawianie, opuszczanie, dodawanie liter i sylab,



nieprawidłowe pisanie wyrazów z i -j, ze zmiękczeniami (ś-

nieprawidłowe pisanie wyrazów z i -j, ze zmiękczeniami (ś-

si, ć-ci, ń-ni), dwuznakami, głoskami dźwięcznymi i

si, ć-ci, ń-ni), dwuznakami, głoskami dźwięcznymi i

bezdźwięcznymi, szumiącymi (sz, cz, ż, dż) i syczącymi (s, c,

bezdźwięcznymi, szumiącymi (sz, cz, ż, dż) i syczącymi (s, c,

z, dz),

z, dz),



nieprawidłowe pisanie wyrazów z samogłoskami nosowymi

nieprawidłowe pisanie wyrazów z samogłoskami nosowymi

„ę”, „ą”, i zespołami dźwiękowymi „on”, „om”, „en”, „em”,

„ę”, „ą”, i zespołami dźwiękowymi „on”, „om”, „en”, „em”,



łączenie w jednącałośćprzyimków z rzeczownikami,

łączenie w jednącałośćprzyimków z rzeczownikami,



opuszczanie wyrazów, sylab i liter w środku wyrazu,

opuszczanie wyrazów, sylab i liter w środku wyrazu,



opuszczanie końcówek, szczególnie w wyrazach typu: szedł,

opuszczanie końcówek, szczególnie w wyrazach typu: szedł,

biegł, usiadł),

biegł, usiadł),



zamiana głosek dźwięcznych na bezdźwięczne (np. b -p, w

zamiana głosek dźwięcznych na bezdźwięczne (np. b -p, w

-f).

-f).

Trudności związane z zaburzeniami

Trudności związane z zaburzeniami

analizatora kinestetyczno-ruchowego:

analizatora kinestetyczno-ruchowego:

Przejawy obniżenia sprawności manualnej w pisaniu to (Sobolewska 1989):

Przejawy obniżenia sprawności manualnej w pisaniu to (Sobolewska 1989):



zbyt wolne tempo wykonywanych czynności,

zbyt wolne tempo wykonywanych czynności,



mała precyzja ruchów dłoni i palców,

mała precyzja ruchów dłoni i palców,



słaby poziom graficzny pisma,

słaby poziom graficzny pisma,



współruchy.

współruchy.

Analiza pisma wykazać może następujące charakterystyczne objawy:

Analiza pisma wykazać może następujące charakterystyczne objawy:



kształty liter, uproszczone, mogą przypominać druk, scalanie liter w

kształty liter, uproszczone, mogą przypominać druk, scalanie liter w

„zbitkę, litery nie dokończone w kształcie,

„zbitkę, litery nie dokończone w kształcie,



zmiana wielkości i nachylenie liter,

zmiana wielkości i nachylenie liter,



litery krzywe i niekształtne,

litery krzywe i niekształtne,



brak wiązania liter,

brak wiązania liter,



litery drżące, o niepewnej linii,

litery drżące, o niepewnej linii,



za duże lub za małe odstępy liter w wyrazach lub między wyrazami,

za duże lub za małe odstępy liter w wyrazach lub między wyrazami,



opuszczanie linijek, przekraczanie lub nie dociąganie do nich.

opuszczanie linijek, przekraczanie lub nie dociąganie do nich.

W jaki sposób można rozpoznać

W jaki sposób można rozpoznać

wystąpienia specyficznych trudności

wystąpienia specyficznych trudności

w uczeniu się?

w uczeniu się?



Obserwacje pedagogiczne

Obserwacje pedagogiczne



Skala Ryzyka Dysleksji

Skala Ryzyka Dysleksji

(

(

SRD

SRD

)

)



Prof. Marta Bogdanowicz. „

Prof. Marta Bogdanowicz. „

Ryzyko

Ryzyko

dysleksji. Problem

dysleksji. Problem

i

i

diagnozowanie”

diagnozowanie”

(2002 r.)

(2002 r.)

Ćwiczenia z dzieckiem ryzyka

Ćwiczenia z dzieckiem ryzyka

dysleksji:

dysleksji:

I

I

Ćwiczenia pomagające w budowaniu

Ćwiczenia pomagające w budowaniu

pozytywnego obrazu własnego „ja”.

pozytywnego obrazu własnego „ja”.

II

II

Ćwiczenia doskonalące percepcję słuchową.

Ćwiczenia doskonalące percepcję słuchową.

III

III

Ćwiczenia doskonalące percepcję wzrokową.

Ćwiczenia doskonalące percepcję wzrokową.

IV

IV

Ćwiczenia rozwijające sprawność ruchową.

Ćwiczenia rozwijające sprawność ruchową.

V

V

Ćwiczenia służące kształtowaniu orientacji

Ćwiczenia służące kształtowaniu orientacji

przestrzennej i orientacji w schemacie ciała.

przestrzennej i orientacji w schemacie ciała.

VI

VI

Działalność artystyczna.

Działalność artystyczna.

VII

VII

Wykorzystanie programów komputerowych w

Wykorzystanie programów komputerowych w

pracy z dzieckiem ryzyka dysleksji.

pracy z dzieckiem ryzyka dysleksji.

VIII

VIII

Współpraca z rodzicami.

Współpraca z rodzicami.

I. ĆWICZENIA POMAGAJĄCE W

I. ĆWICZENIA POMAGAJĄCE W

BUDOWANIU POZYTYWNEGO

BUDOWANIU POZYTYWNEGO

OBRAZU WŁASNEGO „JA”

OBRAZU WŁASNEGO „JA”

ZADANIA:

ZADANIA:



uczenie nawiązywania bliskiego serdecznego

uczenie nawiązywania bliskiego serdecznego

kontaktu z innymi osobami;

kontaktu z innymi osobami;



identyfikowanie i nazywanie różnych stanów

identyfikowanie i nazywanie różnych stanów

emocjonalnych;

emocjonalnych;



tworzenie więzi uczuciowej z rodziną i

tworzenie więzi uczuciowej z rodziną i

środowiskiem, w którym dziecko wzrasta;

środowiskiem, w którym dziecko wzrasta;



rozwijanie umiejętności zgodnego

rozwijanie umiejętności zgodnego

współdziałania z rówieśnikami i osobami

współdziałania z rówieśnikami i osobami

dorosłymi;

dorosłymi;



samoakceptacja, pozbycie się lęku przed

samoakceptacja, pozbycie się lęku przed

niepowodzeniem, podwyższenie samooceny.

niepowodzeniem, podwyższenie samooceny.

Przykłady ćwiczeń:

Przykłady ćwiczeń:

„

„

Zum”:

Zum”:



Dzieci siedzą lub stoją w kole. Osoba prowadząca

Dzieci siedzą lub stoją w kole. Osoba prowadząca

pokazuje sposób powitania:

pokazuje sposób powitania:



wyciągamy prawą rękę;

wyciągamy prawą rękę;



kciuk skierowany do góry oznacza, że jest nam dziś

kciuk skierowany do góry oznacza, że jest nam dziś

bardzo wesoło;

bardzo wesoło;



kciuk w bok, że nie wiemy, jaki mamy dzisiaj nastrój;

kciuk w bok, że nie wiemy, jaki mamy dzisiaj nastrój;



kciuk do dołu, że jest nam smutno;

kciuk do dołu, że jest nam smutno;



każde dziecko wyciąga prawą rękę, kciukiem określa

każde dziecko wyciąga prawą rękę, kciukiem określa

swój nastrój i krzyczy przy tym słowo: „zum”

swój nastrój i krzyczy przy tym słowo: „zum”



Powitanie to powtarzamy trzy razy w coraz większym

Powitanie to powtarzamy trzy razy w coraz większym

tempie. Przeważnie smutny nastrój dzieci za trzecim

tempie. Przeważnie smutny nastrój dzieci za trzecim

razem ulega poprawie. Zamiast „zum” można mówić

razem ulega poprawie. Zamiast „zum” można mówić

inne słowo, np. „hej”.

inne słowo, np. „hej”.

„Siatka bezpieczeństwa”:

Cała grupa ustawia się w rzędzie. Dwie osoby stają
naprzeciwko rzędu, odgrywają one rolę „siatki
bezpieczeństwa”. Pierwsza osoba z rzędu idzie w kierunku
„siatki” z zamkniętymi oczami. „Siatka bezpieczeństwa”
wyłapuje ją, zanim uderzy o ścianę. Każda osoba kolejno
wykonuje ćwiczenie. W następnych rundach przyspieszają
krok, aż do biegu w kierunku ściany. Zaufanie buduje się
poprzez wzrastające poczucie bezpieczeństwa, które pogłębia
się za każdym razem, kiedy jest się wyłapywanym przez
„siatkę bezpieczeństwa” tak, że po jakimś czasie uczestnicy
ćwiczenia nie boją się nawet biec w kierunku ściany.

„Siedzę w trawie i słyszę...” – zabawa

integrująca

Rozpoczyna osoba siedząca koło pustego krzesła z lewej

strony: przesiada się ona na nie mówiąc: „siedzę”, na następne

wolne siada kolejna osoba mówiąc: „w trawie”, trzecia osoba

zajmuje miejsce i mówi: „słyszę...” osoba wymieniona idzie na

wolne miejsce wydając charakterystyczny dla siebie dźwięk.

Zabawa jest kontynuowana przy zwolnionym miejscu.

„Z ręki do ręki” – zabawa kształtująca

wyobraźnię

Dzieci siedzą w kole, nauczyciel wśród nich. Zabawa polega

na przekazywaniu sobie z ręki do ręki dowolnego przedmiotu,

np. długopisu, który zmienia po drodze pierwotną funkcję (raz

jest kwiatkiem, raz świecą, raz oszczepem). Każde dziecko

odgrywa krótką scenkę z rekwizytem.

II.

II.

Ćwiczenia doskonalące

Ćwiczenia doskonalące

percepcję słuchową

percepcję słuchową

ZADANIA:

ZADANIA:



rozpoznawanie i nazywanie (przy zasłoniętym źródle

rozpoznawanie i nazywanie (przy zasłoniętym źródle

dźwięku) odgłosów celowo wytworzonych (uprzednio

dźwięku) odgłosów celowo wytworzonych (uprzednio

zademonstrowanych);

zademonstrowanych);



rozpoznawanie odgłosów związanych ze znanymi

rozpoznawanie odgłosów związanych ze znanymi

czynnościami i z najbliższego otoczenia, słuchanie „ciszy” –

czynnościami i z najbliższego otoczenia, słuchanie „ciszy” –

określanie rodzajów dźwięków, ich źródła, odległości,

określanie rodzajów dźwięków, ich źródła, odległości,

kierunku i miejsca z którego dochodzą;

kierunku i miejsca z którego dochodzą;



rozumienie szkodliwości hałasu dla naszego słuchu i zdrowia;

rozumienie szkodliwości hałasu dla naszego słuchu i zdrowia;



zmienianie tonu głosu przy zdaniach oznajmujących,

zmienianie tonu głosu przy zdaniach oznajmujących,

pytających i wykrzyknikowych;

pytających i wykrzyknikowych;



odtwarzanie podanych rytmów na instrumentach

odtwarzanie podanych rytmów na instrumentach

perkusyjnych i przez klaskanie;

perkusyjnych i przez klaskanie;



układanie matematycznych działań dodawania do liczby

układanie matematycznych działań dodawania do liczby

usłyszanych dźwięków i ich rytmu w układach przestrzennych

usłyszanych dźwięków i ich rytmu w układach przestrzennych

za pomocą klocków i określanie stopnia nasilenia odgłosów i

za pomocą klocków i określanie stopnia nasilenia odgłosów i

dźwięków poprzez używanie różnych określeń: ledwo

dźwięków poprzez używanie różnych określeń: ledwo

słyszalne, bardzo słabe, ciche, średnie, średnio głośne,

słyszalne, bardzo słabe, ciche, średnie, średnio głośne,

donośne, bardzo głośne, hałaśliwe (ćwiczenia słownikowe);

donośne, bardzo głośne, hałaśliwe (ćwiczenia słownikowe);



wystukiwanie usłyszanych rytmów: klockiem, patyczkiem, palcami

wystukiwanie usłyszanych rytmów: klockiem, patyczkiem, palcami

o blat stołu;

o blat stołu;



doskonalenie słuchu fonematycznego w oparciu o głoski

doskonalenie słuchu fonematycznego w oparciu o głoski

opozycyjne, np. gra – kra, fale – szale, tonie – konie, wata – tata,

opozycyjne, np. gra – kra, fale – szale, tonie – konie, wata – tata,

matka – maska;

matka – maska;



słuchowe odróżnianie wymowy prawidłowej od nieprawidłowej :

słuchowe odróżnianie wymowy prawidłowej od nieprawidłowej :

szalik – salik, czapka, capka;

szalik – salik, czapka, capka;



wyszukiwanie rymów;

wyszukiwanie rymów;



zabawa słuchowa: kto cię woła?

zabawa słuchowa: kto cię woła?



zdobywanie umiejętności nazywania różnych form i kształtów;

zdobywanie umiejętności nazywania różnych form i kształtów;



wyróżnienie zdań i wyrazów w krótkich tekstach;

wyróżnienie zdań i wyrazów w krótkich tekstach;



dzielenie prostych wyrazów na sylaby z wyklaskiwaniem;

dzielenie prostych wyrazów na sylaby z wyklaskiwaniem;



synteza i analiza słuchowa wyrazów o prostej budowie

synteza i analiza słuchowa wyrazów o prostej budowie

fonetycznej, przeliczanie głosek;

fonetycznej, przeliczanie głosek;



określanie miejsca głoski w wyrazie (w nagłosie, śródgłosie,

określanie miejsca głoski w wyrazie (w nagłosie, śródgłosie,

wygłosie);

wygłosie);

Przykłady ćwiczeń:

Przykłady ćwiczeń:



Porównywanie melodii znanych piosenek pod względem

Porównywanie melodii znanych piosenek pod względem

tempa, wysokości głosów, odgadywanie tytułów.

tempa, wysokości głosów, odgadywanie tytułów.



Ćwiczenia rozwijające mowę i wzbogacające słownik

Ćwiczenia rozwijające mowę i wzbogacające słownik

(odbiór i nadawanie):

(odbiór i nadawanie):



uściślanie rozumienia znaczenia słów określających

uściślanie rozumienia znaczenia słów określających

nazwy zwierząt, roślin, przedmiotów, części ciała, liczb,

nazwy zwierząt, roślin, przedmiotów, części ciała, liczb,

barw;

barw;



uściślanie rozumienia zadań, w tym określeń czynności i

uściślanie rozumienia zadań, w tym określeń czynności i

związków gramatyczno – logicznych między słowami;

związków gramatyczno – logicznych między słowami;



powtarzanie wyrazów, krótkich zdań, opowiadań;

powtarzanie wyrazów, krótkich zdań, opowiadań;



wymienianie jak największej liczby wyrazów wg

wymienianie jak największej liczby wyrazów wg

określonej zasady;

określonej zasady;



pamięciowe opanowywanie wierszy, nazw tygodnia, pór

pamięciowe opanowywanie wierszy, nazw tygodnia, pór

roku, miesięcy, ciągów liczbowych;

roku, miesięcy, ciągów liczbowych;



wydłużanie czasu trwania wrażliwości słuchowej przez

wydłużanie czasu trwania wrażliwości słuchowej przez

dłuższe słuchanie opowiadań, bajek czytanych lub

dłuższe słuchanie opowiadań, bajek czytanych lub

nagranych;

nagranych;

III.

III.

Ćwiczenia doskonalące percepcję

Ćwiczenia doskonalące percepcję

wzrokową

wzrokową

ZADANIA:

ZADANIA:



prowadzenie dokładnych obserwacji otoczenia,

prowadzenie dokładnych obserwacji otoczenia,

kierowanie uwagi na szczegóły różniące postacie, rzeczy

kierowanie uwagi na szczegóły różniące postacie, rzeczy

i zjawiska; globalne czytanie wyrazów; zauważanie

i zjawiska; globalne czytanie wyrazów; zauważanie

różnic w formach graficznych całych wyrazów (wyrazy

różnic w formach graficznych całych wyrazów (wyrazy

długie i krótkie, litery wystające na górze i na dole);

długie i krótkie, litery wystające na górze i na dole);



porównanie ze sobą 2 – 4 takich samych zabawek

porównanie ze sobą 2 – 4 takich samych zabawek

(rzeczy) pod względem cech różniących je i podobnych;

(rzeczy) pod względem cech różniących je i podobnych;



dopasowywanie konturów do rysunków

dopasowywanie konturów do rysunków

przedstawiających rzeczy, zwierzęta, rośliny... o różnej

przedstawiających rzeczy, zwierzęta, rośliny... o różnej

wielkości; także łączenie ze sobą jednakowych symboli i

wielkości; także łączenie ze sobą jednakowych symboli i

form graficznych o zróżnicowanej wielkości;

form graficznych o zróżnicowanej wielkości;



dobieranie par (lub większej liczby) figur i form

dobieranie par (lub większej liczby) figur i form

abstrakcyjnych o różnorodnych kształtach, barwach i

abstrakcyjnych o różnorodnych kształtach, barwach i

wielkościach;

wielkościach;



zgadywanki, co zostało schowane i jak wyglądało;

zgadywanki, co zostało schowane i jak wyglądało;



układanie historyjek obrazkowych złożonych z czterech i

układanie historyjek obrazkowych złożonych z czterech i

więcej obrazków;

więcej obrazków;



wyszukiwanie drobnych szczegółów różniących dwa

wyszukiwanie drobnych szczegółów różniących dwa

takie same obrazki;

takie same obrazki;



składanie obrazków pociętych na 10 – 16 części lub

składanie obrazków pociętych na 10 – 16 części lub

puzzli, lub klocków sześciennych;

puzzli, lub klocków sześciennych;



dokładniejsze klasyfikowanie figur geometrycznych wg

dokładniejsze klasyfikowanie figur geometrycznych wg

kilku wybranych cech;

kilku wybranych cech;



tworzenie kompozycji z mozaiki geometrycznej;

tworzenie kompozycji z mozaiki geometrycznej;



odtwarzanie i odwzorowywanie podanych układów

odtwarzanie i odwzorowywanie podanych układów

geometrycznych;

geometrycznych;



tworzenie własnych kompozycji szeregowych

tworzenie własnych kompozycji szeregowych

(szlaczków) od lewej strony do prawej z zachowaniem

(szlaczków) od lewej strony do prawej z zachowaniem

powtarzającego się rytmu elementów;

powtarzającego się rytmu elementów;



odtwarzanie kompozycji rytmicznych (po schowaniu

odtwarzanie kompozycji rytmicznych (po schowaniu

wzoru – ćwiczenie pamięci wzrokowej);

wzoru – ćwiczenie pamięci wzrokowej);



budowanie i konstruowanie z różnorodnych klocków i

budowanie i konstruowanie z różnorodnych klocków i

elementów konstrukcyjnych według podanego wzoru;

elementów konstrukcyjnych według podanego wzoru;



odczytywanie złożonych z nich wyrazów, prostych zdań i

odczytywanie złożonych z nich wyrazów, prostych zdań i

tekstów;

tekstów;



tworzenie liter z plasteliny, miękkiego drutu, wypełnianie

tworzenie liter z plasteliny, miękkiego drutu, wypełnianie

konturów liter;

konturów liter;



odczytywanie rebusów obrazkowo – literowych i

odczytywanie rebusów obrazkowo – literowych i

obrazkowo –sylabowych;

obrazkowo –sylabowych;



układanie z sylab wyrazów – rozsypanki sylabowa i

układanie z sylab wyrazów – rozsypanki sylabowa i

sylabowo – wyrazowa;

sylabowo – wyrazowa;



dokonywanie analizy i syntezy wzrokowo – słuchowej –

dokonywanie analizy i syntezy wzrokowo – słuchowej –

układanie schematu i modelu wyrazów;

układanie schematu i modelu wyrazów;



tworzenie napisów i podpisów do zabawek, prac i do

tworzenie napisów i podpisów do zabawek, prac i do

wykorzystania w czasie zabaw;

wykorzystania w czasie zabaw;



czytanie wyrazów, zdań i tekstów ze zrozumieniem;

czytanie wyrazów, zdań i tekstów ze zrozumieniem;



zabawa „zgadnij, o którym obrazku mówię?”;

zabawa „zgadnij, o którym obrazku mówię?”;



opowiadanie zapamiętanych treści oglądanego przez

opowiadanie zapamiętanych treści oglądanego przez

krótki czas obrazka.

krótki czas obrazka.



korzystanie z gier, domin, loteryjek, układanek;

korzystanie z gier, domin, loteryjek, układanek;



rozpoznawanie symboli oznaczających określone,

rozpoznawanie symboli oznaczających określone,

umowne treści;

umowne treści;



klasyfikowanie przedmiotów, rzeczy i form graficznych,

klasyfikowanie przedmiotów, rzeczy i form graficznych,

np. kształtu, wielkości, ułożenia, wzoru graficznego;

np. kształtu, wielkości, ułożenia, wzoru graficznego;



odtwarzanie (po dokonaniu zmiany) pierwotnego

odtwarzanie (po dokonaniu zmiany) pierwotnego

ułożenia zabawek, przedmiotów, rzeczy, figur, itp.;

ułożenia zabawek, przedmiotów, rzeczy, figur, itp.;



odtwarzanie szeregu obrazków, według kolejności, w

odtwarzanie szeregu obrazków, według kolejności, w

której zostały wcześniej zademonstrowane;

której zostały wcześniej zademonstrowane;



odnajdywanie w sali rzeczy będących w zasięgu wzroku;

odnajdywanie w sali rzeczy będących w zasięgu wzroku;



umieszczanie w sali napisów odnoszących się do

umieszczanie w sali napisów odnoszących się do

wyposażenia sali;

wyposażenia sali;



wykorzystanie metody globalnego czytania I. Majchrzak

wykorzystanie metody globalnego czytania I. Majchrzak

„Ściana pełna liter” oraz ćwiczenia M. Frostig;

„Ściana pełna liter” oraz ćwiczenia M. Frostig;



rozpoznawanie 23 liter drukowanych małych i wielkich:

rozpoznawanie 23 liter drukowanych małych i wielkich:

a, b, c, d, e, f, g, i, j, k, l, ł, m, n, o, p, r, s, t, u, w, y, z;

a, b, c, d, e, f, g, i, j, k, l, ł, m, n, o, p, r, s, t, u, w, y, z;

Przykłady ćwiczeń:

Przykłady ćwiczeń:



Odczytywanie gestów

Odczytywanie gestów

- nauczyciel wykonuje szereg gestów

- nauczyciel wykonuje szereg gestów

czytelnie ilustrujących czynności, które dzieci powinny

czytelnie ilustrujących czynności, które dzieci powinny

rozpoznać.

rozpoznać.



Co się zmieniło?

Co się zmieniło?

– dzieci obserwują określony układ

– dzieci obserwują określony układ

przedmiotów. Odwracają się, a nauczyciel dokonuje zmian.

przedmiotów. Odwracają się, a nauczyciel dokonuje zmian.

Dzieci wymieniają słownie, wskazują lub rysują dokonane

Dzieci wymieniają słownie, wskazują lub rysują dokonane

zmiany w stosunku do sytuacji pierwotnej.

zmiany w stosunku do sytuacji pierwotnej.



Poznawanie dotykiem

Poznawanie dotykiem

– dzieci trzymają ręce za plecami.

– dzieci trzymają ręce za plecami.

Każdy z nich otrzymuje przedmiot. Po „obejrzeniu” przedmiotu

Każdy z nich otrzymuje przedmiot. Po „obejrzeniu” przedmiotu

palcami każdy stara się narysować rozpoznany kształt lub

palcami każdy stara się narysować rozpoznany kształt lub

nazwać go.

nazwać go.



Kolorowe figury

Kolorowe figury

– przed dziećmi rozkłada się figury

– przed dziećmi rozkłada się figury

geometryczne wg różnych zasad. Układy figur mogą

geometryczne wg różnych zasad. Układy figur mogą

uwzględniać ich liczbę, kształt, wielkość, ukierunkowanie i

uwzględniać ich liczbę, kształt, wielkość, ukierunkowanie i

wzajemne położenie. Dzieci same mają dostrzec te zasady i

wzajemne położenie. Dzieci same mają dostrzec te zasady i

odtworzyć poprawnie zademonstrowane wzorce.

odtworzyć poprawnie zademonstrowane wzorce.



Gra rysunkowa „wyżej – niżej”

Gra rysunkowa „wyżej – niżej”

– na papierze kratkowym

– na papierze kratkowym

dzieci robią punkt i dalej rysują według poleceń nauczyciela, np.

dzieci robią punkt i dalej rysują według poleceń nauczyciela, np.

dwie kratki w dół, trzy kratki w prawo, dwie kratki w górę, itp.

dwie kratki w dół, trzy kratki w prawo, dwie kratki w górę, itp.

IV. Ćwiczenia rozwijające sprawność

IV. Ćwiczenia rozwijające sprawność

ruchową

ruchową

ZADANIA:

ZADANIA:



sprawność ruchowa lub motoryczna uzależniona jest od

sprawność ruchowa lub motoryczna uzależniona jest od

osiągnięcia przez dziecko odpowiedniego do wieku i jego

osiągnięcia przez dziecko odpowiedniego do wieku i jego

potrzeb życiowych stopnia rozwoju i opanowania

potrzeb życiowych stopnia rozwoju i opanowania

umiejętności koordynacji mechanizmu ruchowego;

umiejętności koordynacji mechanizmu ruchowego;



celem jest usprawnienie koordynacji ruchów i kontroli nad

celem jest usprawnienie koordynacji ruchów i kontroli nad

własnymi ruchami;

własnymi ruchami;



rozluźnienie i uelastycznienie zbyt silnych napięć

rozluźnienie i uelastycznienie zbyt silnych napięć

mięśniowych;

mięśniowych;



zlikwidowanie ruchów sztywnych, kanciastych, uzyskiwanie

zlikwidowanie ruchów sztywnych, kanciastych, uzyskiwanie

ruchów celowych, skierowanych na określone przedmioty,

ruchów celowych, skierowanych na określone przedmioty,

punkty;

punkty;



wywoływanie mobilizacji i zainteresowania czynnościami

wywoływanie mobilizacji i zainteresowania czynnościami

ruchowymi;

ruchowymi;



dla dzieci mających trudności w czytaniu i pisaniu

dla dzieci mających trudności w czytaniu i pisaniu

najważniejsze są ćwiczenia rozwijające dużą i małą

najważniejsze są ćwiczenia rozwijające dużą i małą

motorykę.

motorykę.

Przykłady ćwiczeń:

Przykłady ćwiczeń:



Zabawy ruchowe:

Zabawy ruchowe:

- Zabawy orientacyjno – porządkowe – zdobywanie orientacji w

- Zabawy orientacyjno – porządkowe – zdobywanie orientacji w

przestrzeni.

przestrzeni.

- Zabawy z elementem równowagi – doskonalenie umiejętności

- Zabawy z elementem równowagi – doskonalenie umiejętności

utrzymywania równowagi.

utrzymywania równowagi.

- Zabawy z elementem czworakowania – wyrabianie zwinności,

- Zabawy z elementem czworakowania – wyrabianie zwinności,

swobody w poruszaniu się.

swobody w poruszaniu się.

- Zabawy z elementem bieżnym – nabywanie ogólnej sprawności i

- Zabawy z elementem bieżnym – nabywanie ogólnej sprawności i

zwinności, nabywanie prawidłowej współpracy ruchów rąk i nóg.

zwinności, nabywanie prawidłowej współpracy ruchów rąk i nóg.

- Zabawy z elementami rzutu, celowania, toczenia – rozwijanie

- Zabawy z elementami rzutu, celowania, toczenia – rozwijanie

koordynacji ruchowej.

koordynacji ruchowej.

- Zabawy z elementami wspinania się – oswajanie dzieci z

- Zabawy z elementami wspinania się – oswajanie dzieci z

wysokością.

wysokością.

- Zabawy z elementami skoku – poprawne wykonywanie ruchu:

- Zabawy z elementami skoku – poprawne wykonywanie ruchu:

odbicie się i zeskok na ugięte kolana.

odbicie się i zeskok na ugięte kolana.



Ćwiczenia poranne i ćwiczenia gimnastyczne.

Ćwiczenia poranne i ćwiczenia gimnastyczne.



Gry i zabawy na powietrzu – las, park, na śniegu.

Gry i zabawy na powietrzu – las, park, na śniegu.



Wykorzystanie metod gimnastyki twórczej R. Labana, K. Orffa oraz

Wykorzystanie metod gimnastyki twórczej R. Labana, K. Orffa oraz

gimnastyki rytmicznej A. i M. Kniessów.

gimnastyki rytmicznej A. i M. Kniessów.



Czynności samoobsługowe.

Czynności samoobsługowe.

V. Ćwiczenia służące kształtowaniu

V. Ćwiczenia służące kształtowaniu

orientacji przestrzennej i

orientacji przestrzennej i

orientacji w schemacie ciała

orientacji w schemacie ciała

ZADANIA:

ZADANIA:



zdobywanie doświadczeń sprzyjających kształtowaniu świadomości

zdobywanie doświadczeń sprzyjających kształtowaniu świadomości

schematu własnego ciała: nazywanie i pokazywanie poszczególnych

schematu własnego ciała: nazywanie i pokazywanie poszczególnych

części ciała, np. zabawa naśladowcza: „Czym poruszamy?” – głową, ręką,

części ciała, np. zabawa naśladowcza: „Czym poruszamy?” – głową, ręką,

dłonią, palcami rąk, stopą...) można wykorzystać zabawy paluszkowe);

dłonią, palcami rąk, stopą...) można wykorzystać zabawy paluszkowe);

poznawanie określeń: przód, tył, góra, dół, bok;

poznawanie określeń: przód, tył, góra, dół, bok;



poznawanie określeń dotyczących stronności własnego ciała, np.

poznawanie określeń dotyczących stronności własnego ciała, np.

oznaczenie prawej ręki jako wiodącej kropeczką, frotką;

oznaczenie prawej ręki jako wiodącej kropeczką, frotką;



coraz dokładniejsze porównywanie i posługiwanie się pojęciami

coraz dokładniejsze porównywanie i posługiwanie się pojęciami

dotyczącymi kierunków w przestrzeni: w prawo, w lewo, np. na zajęciach

dotyczącymi kierunków w przestrzeni: w prawo, w lewo, np. na zajęciach

rytmicznych kółko kręci się w prawo lub lewo, przechodzenie przez

rytmicznych kółko kręci się w prawo lub lewo, przechodzenie przez

jezdnię;

jezdnię;



posługiwanie się pojęciami dotyczącymi położenia przedmiotów w

posługiwanie się pojęciami dotyczącymi położenia przedmiotów w

przestrzeni względem siebie;

przestrzeni względem siebie;



wyrabianie i utrwalanie orientacji w schemacie ciała osoby stojącej

wyrabianie i utrwalanie orientacji w schemacie ciała osoby stojącej

naprzeciw;

naprzeciw;



ćwiczenia z lustrem – pokazywanie dziecku zmiany stron u osoby stojącej

ćwiczenia z lustrem – pokazywanie dziecku zmiany stron u osoby stojącej

naprzeciw (wskaż prawe ucho, chwyć lewy łokieć);

naprzeciw (wskaż prawe ucho, chwyć lewy łokieć);



doskonalenie umiejętności posługiwania się pojęciami dotyczącymi

doskonalenie umiejętności posługiwania się pojęciami dotyczącymi

położenia przedmiotów w przestrzeni: na, pod, nad, wyżej, niżej, między,

położenia przedmiotów w przestrzeni: na, pod, nad, wyżej, niżej, między,

przy, na prawo od, na lewo od, wewnątrz;

przy, na prawo od, na lewo od, wewnątrz;



próbny narysowania prostych „planów”.

próbny narysowania prostych „planów”.

Przykłady ćwiczeń:

Przykłady ćwiczeń:

Ćwiczenia typu:

Ćwiczenia typu:



Narysuj z prawej strony jabłko większe, a z lewej mniejsze.

Narysuj z prawej strony jabłko większe, a z lewej mniejsze.



Dokończ rysunek wg poleceń.

Dokończ rysunek wg poleceń.



Z prawej strony narysuj: 1 jabłko, 2 motyle, 4 drzewa; z

Z prawej strony narysuj: 1 jabłko, 2 motyle, 4 drzewa; z

lewej strony narysuj: 2 koła, 3 trójkąty, 2 kwadraty.

lewej strony narysuj: 2 koła, 3 trójkąty, 2 kwadraty.



Narysowane są dłonie i stopy. Dobierz w pary (prawa –

Narysowane są dłonie i stopy. Dobierz w pary (prawa –

lewa).

lewa).



Zabawy dla obu rąk: dziecko rysuje równocześnie prawa i

Zabawy dla obu rąk: dziecko rysuje równocześnie prawa i

lewą ręką.

lewą ręką.



Wyszukaj takie same litery, sylaby, wyrazy.

Wyszukaj takie same litery, sylaby, wyrazy.



Ćwiczenia grafomotoryczne H. Tymichowej (bez odrywania

Ćwiczenia grafomotoryczne H. Tymichowej (bez odrywania

ręki).

ręki).



Wykorzystanie elementów edukacji matematycznej E.

Wykorzystanie elementów edukacji matematycznej E.

Gruszczyk – Kolczyńskiej, np. zabawy z lusterkami,

Gruszczyk – Kolczyńskiej, np. zabawy z lusterkami,

graficzne dyktando, zabawy z kostką, „w którą stronę ile

graficzne dyktando, zabawy z kostką, „w którą stronę ile

kroków”.

kroków”.

VI. Działalność artystyczna

VI. Działalność artystyczna

ZADANIA:

ZADANIA:



bogacenie określeń odnoszących się do odczuć zmysłowych;

bogacenie określeń odnoszących się do odczuć zmysłowych;



organizowanie działalności indywidualnej i zespołowej w oparciu o

organizowanie działalności indywidualnej i zespołowej w oparciu o

wyobraźnię i fantazję dziecka, zmierzającą do uwewnętrznienia

wyobraźnię i fantazję dziecka, zmierzającą do uwewnętrznienia

własnej ekspresji i aktywności twórczej: muzycznej, plastycznej,

własnej ekspresji i aktywności twórczej: muzycznej, plastycznej,

technicznej, słownej, ruchowej;

technicznej, słownej, ruchowej;



przygotowanie do odbioru wartości tkwiących w sztuce;

przygotowanie do odbioru wartości tkwiących w sztuce;



umożliwienie dziecku znalezienie miejsca dla własnej

umożliwienie dziecku znalezienie miejsca dla własnej

indywidualności;

indywidualności;



obserwowanie zjawisk indywidualnych, dźwiękowych, dotykowych,

obserwowanie zjawisk indywidualnych, dźwiękowych, dotykowych,

węchowych, smakowych;

węchowych, smakowych;



stosowanie technik plastycznych: rysowanie, malowanie, lepienie,

stosowanie technik plastycznych: rysowanie, malowanie, lepienie,

stemplowanie, modelowanie, wycinanie, wydzieranie, monotypie,

stemplowanie, modelowanie, wycinanie, wydzieranie, monotypie,

colage, origami; tworzywo: piasek, papier, glina, plastelina, tworzywo

colage, origami; tworzywo: piasek, papier, glina, plastelina, tworzywo

przyrodnicze;

przyrodnicze;



poznawanie faktury: gładkiej, szorstkiej, chropowatej, matowej,

poznawanie faktury: gładkiej, szorstkiej, chropowatej, matowej,

wypukłej;

wypukłej;



zasady posługiwania się przyborami: pędzel, ołówek, kredka, rylec,

zasady posługiwania się przyborami: pędzel, ołówek, kredka, rylec,

nożyczki, itp.;

nożyczki, itp.;



kreowanie obrazu siebie i świata poprzez obcowanie z muzyką i

kreowanie obrazu siebie i świata poprzez obcowanie z muzyką i

nabywanie umiejętności śpiewania piosenek i gry na instrumentach.

nabywanie umiejętności śpiewania piosenek i gry na instrumentach.

Przykłady ćwiczeń:

Przykłady ćwiczeń:



Metoda malowania dziesięcioma palcami (finger – painting).

Metoda malowania dziesięcioma palcami (finger – painting).



Stemplowanie na papierze.

Stemplowanie na papierze.



Obrysowywanie wzorów.

Obrysowywanie wzorów.



Rysowanie kredką na ciemnym papierze.

Rysowanie kredką na ciemnym papierze.



Wysypywanki z piasku.

Wysypywanki z piasku.



Rysowanie nitką.

Rysowanie nitką.



Kompozycja ze sznurka i kolorowych włóczek.

Kompozycja ze sznurka i kolorowych włóczek.



Malowanie na podkładzie z kaszy.

Malowanie na podkładzie z kaszy.



Kolorowa wydzieranka.

Kolorowa wydzieranka.



Modelowanie wałeczków z plasteliny.

Modelowanie wałeczków z plasteliny.



Malowanie palcami.

Malowanie palcami.



Lepienie z plasteliny lub masy mączno – solnej.

Lepienie z plasteliny lub masy mączno – solnej.



Formowanie papierowych kulek, formowanie z drutu.

Formowanie papierowych kulek, formowanie z drutu.



Cięcie papieru wzdłuż linii prostej, falującej, łamanej, po

Cięcie papieru wzdłuż linii prostej, falującej, łamanej, po

łuku.

łuku.

VII. Wykorzystanie programów

VII. Wykorzystanie programów

komputerowych w pracy z dzieckiem

komputerowych w pracy z dzieckiem

ryzyka dysleksji

ryzyka dysleksji

Komputer jest wspaniałym, chociaż jeszcze

Komputer jest wspaniałym, chociaż jeszcze

niedocenionym narzędziem diagnozy i terapii.

niedocenionym narzędziem diagnozy i terapii.

Programy multimedialne wymuszają działanie

Programy multimedialne wymuszają działanie

wszystkich analizatorów oraz koordynację wzrokowo –

wszystkich analizatorów oraz koordynację wzrokowo –

słuchowo – ruchową. Angażują wiele zmysłów w

słuchowo – ruchową. Angażują wiele zmysłów w

procesy poznawcze. Umożliwiają nauczanie

procesy poznawcze. Umożliwiają nauczanie

polisensoryczne, a więc najlepsze w przypadku

polisensoryczne, a więc najlepsze w przypadku

dysleksji. Występuje tu motywacja pozytywna,

dysleksji. Występuje tu motywacja pozytywna,

pochwały za wykonane zadanie, często jakaś nagroda

pochwały za wykonane zadanie, często jakaś nagroda

w postaci dyplomów czy zbieranych punktów

w postaci dyplomów czy zbieranych punktów

obrazków.

obrazków.

Poza tymi bezpiecznymi wartościami gry edukacyjne

Poza tymi bezpiecznymi wartościami gry edukacyjne

wyposażają dziecko w umiejętność obsługi komputera,

wyposażają dziecko w umiejętność obsługi komputera,

co w przypadku dziecka ryzyka dysleksji, jest

co w przypadku dziecka ryzyka dysleksji, jest

wspaniałą rzeczą.

wspaniałą rzeczą.

„ABC Z REKSIEM” (AIDEM Media)
W skład wchodzi:

•Przeglądanie encyklopedii literek;

•Uratuj chłopca z rąk smoka
literkowego;

•Kurs znajomości alfabetu;

„KOZIOŁEK MATOŁEK IDZIE DO SZKOŁY”
(AIDEM Media)
W skład wchodzi:

•Studio filmowe Koziołka Matołka;

•Wielka maszyna do kolorowania;

•Koziołkowe Memo (wybiera poziom
trudności);

•Koziołek Matołek idzie do szkoły;

•Tajemnicze Lochy;

•Pacanowska Kuźnia;

•Koziołek idzie na bal;

•Kropka w kropkę;

•Matematyczna strzelnica;

•Inwazja gąsienic;