Architektura sakralna

w Mezopotamii

Z czego budowano?

• IV – III tysiąclecie – płaska suszona

cegła riemchen o kwadratowym
przekroju

• Pod koniec III tysiąclecia zaczęto

używać cegły płasko- wypukłej

• Cegły wykonywano ręcznie, potem w

drewnianych formach

• Spoiwo stanowiła rozwodniona glina z

solą oraz smoła bitumiczna

Świątynia biała (Uruk) 3200-2800

p.ch.

• Wzniesiona na wysokim terasie – ok.12m
• Wydłużona, prostokątna nawa otoczona

mniejszymi pomieszczeniami, wejścia na
krótszych bokach nawy

• W głównym pomieszczeniu znajdował się wolno

stojący ołtarz oraz podium na posąg bóstwa

• Zbudowana z cegły suszonej, ściany zewnętrzne

bielono

• Możliwe, że jest częścią linii rozwojowej do

zigguratów

Świątynia Sina w Chafadżi

(koło Bagdadu) 2900-2400

p.ch.

• Wybudowana z cegły płasko-wypukłej
• Otoczona owalnym murem
• W późniejszej fazie rozwojowej dodano jeszcze

jeden mur tworząc drugi dziedziniec

• Do zespołu prowadziły schody wzmocnione

dwiema wieżami

• Na końcu znajdowało się sanktuarium (12x4m) z

podium, wejście na dłuższym boku podobnie jak
w domach mezopotamskich

• Nie wykluczone, że mury miały charakter obronny

Świątynia w Tell Asmar

(Eshunna)

• Założona na planie kwadratu
• Rozplanowanie wzorowane na

domach mieszkalnych

• Dziedziniec centralny otoczony był 3

sanktuariami i pomieszczeniem
mieszkalnym

Świątynie na osi łamanej – płn.

Mezopotamia

• Układ: dziedziniec > przedsionek >

cella

• Zachowana symetryczność wzdłuż

osi

• Świątynia Szusina w Tell Asmar
• Świątynia Isztar w Assur
• Występowały w czasach III dynastii,

równolegle do zigguratów

Świątynia Innin w Uruk – okres

Kasycki 1600-1150

• Zbudowana na planie prostokąta
• Główna cella otoczona dodatkowym

murem

• Charakterystyczne narożniki
• Wewnętrzne ściany świątyni

zbudowane z cegieł tworzących
wizerunek szeregu bóstw,
przedstawionych frontalnie

Zigguraty

• Obecnie znane są 32 zigguraty: 28

znajduje się na terenie Iraku, 4 na
terenie Iranu

• Ostatni odnaleziony Ziggurat

znajduje się w Sialk (Iran)

Ziggurat w Ur – 2113-2006

p.ch

• Założony na planie prostokąta
• 3 tarasy + sanktuarium
• Ok. 20 m wysokości
• Wymiary tarasów:
62,5 x 43 > 36 x 26 > 20 x 11
• Trzon budowli z cegły suszonej, z zewnątrz cegła

wypalana

• Sanktuarium posiadało pomieszczenie kultowe,

mieszkalne, pałac oraz skarbiec

• Budowla nie posiada ani jednej linii prostej
• Zastosowano zasadę wybrzuszenia

Ziggurat w Chogha Zanbil

• Jeden z najlepiej zachowanych zigguratów
• Część kompleksu świątynnego, całość otoczona

trzema murami, między dwoma pierwszymi
znajdowały się pomniejsze świątynie

• Podstawa Zigguratu – 105 x 105m

Ziggurat w Sialk (Iran)

• Najstarszy znany ziggurat datowany

na 2900 p.ch

• 3 poziomowa kondygnacja
• Całość założenia osadniczego

datowana jest na VI tysiąclecie p.n.e.

Ziggurat Etemenanki 652-539

p.ch

• Utożsamiany z biblijną Wieżą Babel
• Na szczycie znajdowała się świątynia marduka
• Ocenia się że ziggurat mógł mieć 90m wysokości

(przekazy Herodota), 7 stopni i 2 rampy

• Oblicowany wypalaną cegłą, glazurowany na kolor

błękitny

• W sanktuarium znajdował się stół oraz łoże

(według Herodota)

Świątynia Esagila

• Dedykowana Mardukowi
• Powierzchnia 6700m

2

• Posiadała centralny dziedziniec

dookoła którego rozmieszczone były
liczne pomieszczenia i kaplice
(Marduka, Ea i Nabu)

• Według Herodota w sankuarium miał

znajdować się posąg Marduka ze złota

Bibliografia

• Śliwa. J

„Sztuka i archeologia starożytnego

wschodu”, Wa-wa, Kraków 1997

• Gawlikowska. K

„Sztuka Mezopotamii” Wa-

wa 1975

• www.en.wikipedia.org