Popyt konsumpcyjny
Popyt konsumpcyjny
W
it
o
ld
K
w
a
śn
ic
ki
(
IN
E
,
U
W
r)
,
N
o
ta
tk
i
d
o
w
y
kł
a
d
ó
w
Konsumenci formułują swoje plany tak by
maksymalizować stopień zaspokojenia potrzeb lub
użyteczność.
„Co się zaś tyczy rozrzutności, czynnikiem
pobudzającym do wydawania jest żądza
natychmiastowego użycia, która choć niekiedy
gwałtowna i trudna do pohamowania, jest zazwyczaj
chwilowa i przypadkowa. Czynnikiem natomiast, jaki
pobudza do oszczędzania, jest pragnienie poprawy
naszego bytu, które, choć na ogół spokojne i
umiarkowane, budzi się w nas już w łonie matki i nie
opuszcza nas aż do grobu. Na całej przestrzeni czasu,
jaka oddziela te dwa momenty, nie ma chyba jednej
chwili, w której człowiek nie odczuwałby żadnego
pragnienia jakiejkolwiek zmiany lub poprawy.” (Smith,
1954, t. 2, s. 432).
W
it
o
ld
K
w
a
śn
ic
ki
(
IN
E
,
U
W
r)
,
N
o
ta
tk
i
d
o
w
y
kł
a
d
ó
w
Realny PNB (USA)
W
it
o
ld
K
w
a
śn
ic
ki
(
IN
E
,
U
W
r)
,
N
o
ta
tk
i
d
o
w
y
kł
a
d
ó
w
Log (PKB) i trend
A common method to obtain this trend is the Hodrick-Prescott filter. The basic idea is to find a
balance between the extent to which general growth trend follows the cyclical movement (since long
term growth rate is not likely to be perfectly constant) and how smooth it is. The HP filter identifies
the longer term fluctuations as part of the growth trend while classifying the more jumpy fluctuations
as part of the cyclical component.
W
it
o
ld
K
w
a
śn
ic
ki
(
IN
E
,
U
W
r)
,
N
o
ta
tk
i
d
o
w
y
kł
a
d
ó
w
Odchylenie od trendu H-P (w skali
log)
W
it
o
ld
K
w
a
śn
ic
ki
(
IN
E
,
U
W
r)
,
N
o
ta
tk
i
d
o
w
y
kł
a
d
ó
w
Odchylenie od trendu (log)
PKB
i
Konsumpcji
W
it
o
ld
K
w
a
śn
ic
ki
(
IN
E
,
U
W
r)
,
N
o
ta
tk
i
d
o
w
y
kł
a
d
ó
w
Odchylenie od trendu (log)
PKB
i
Inwestycji
W
it
o
ld
K
w
a
śn
ic
ki
(
IN
E
,
U
W
r)
,
N
o
ta
tk
i
d
o
w
y
kł
a
d
ó
w
Odchylenie od trendu (log)
PKB
i
Kapitału
W
it
o
ld
K
w
a
śn
ic
ki
(
IN
E
,
U
W
r)
,
N
o
ta
tk
i
d
o
w
y
kł
a
d
ó
w
Podsumowanie statystyk
W
it
o
ld
K
w
a
śn
ic
ki
(
IN
E
,
U
W
r)
,
N
o
ta
tk
i
d
o
w
y
kł
a
d
ó
w
Wydatki konsumpcyjne i PKB
W długim okresie - wydatki konsumpcyjne i PKB rosną
w zbliżonym tempie, ale wahania koniunkturalne
wydatków konsumpcyjnych są mniejsze niż PKB!!!
W
it
o
ld
K
w
a
śn
ic
ki
(
IN
E
,
U
W
r)
,
N
o
ta
tk
i
d
o
w
y
kł
a
d
ó
w
Składniki indywidualnych
wydatków konsumpcyjnych i ich
wahania
W
it
o
ld
K
w
a
śn
ic
ki
(
IN
E
,
U
W
r)
,
N
o
ta
tk
i
d
o
w
y
kł
a
d
ó
w
Całkowita konsumpcja bardziej gładka,
jeśli użyć rzeczywistej miary
konsumpcji.
Należy rozróżnić wydatki na
konsumpcję od konsumpcji.
W przypadku dóbr trwałego użytku widać to
najlepiej – na samochód, czy na pralkę
wydajemy raz (i wtedy wydatek rośnie
skokowo) a konsumujemy go lub ją przez
wiele lat (do zużycia lub do wymiany na
lepsze dobro).
W
it
o
ld
K
w
a
śn
ic
ki
(
IN
E
,
U
W
r)
,
N
o
ta
tk
i
d
o
w
y
kł
a
d
ó
w
W
it
o
ld
K
w
a
śn
ic
ki
(
IN
E
,
U
W
r)
,
N
o
ta
tk
i
d
o
w
y
kł
a
d
ó
w
Dlaczego konsumpcja waha
się mniej niż PKB?
Recesja – zmniejszenie podatków i
zwiększenie transferów
(ubezpieczenia socjalne, zasiłki dla
bezrobotnych, itp.) (automatyczne
stabilizatory koniunktury)
Przedsiębiorstwa w okresie recesji
starają się nie zmniejszać dywident.
W
it
o
ld
K
w
a
śn
ic
ki
(
IN
E
,
U
W
r)
,
N
o
ta
tk
i
d
o
w
y
kł
a
d
ó
w
d
a
Y
C
C
93
,
0
W
it
o
ld
K
w
a
śn
ic
ki
(
IN
E
,
U
W
r)
,
N
o
ta
tk
i
d
o
w
y
kł
a
d
ó
w
„Posłużono się dokładniejszą skalą na osi pionowej, co
powiększa błędy i ułatwia ich analizę” (!)
Duże błędy lata 1973-75, 1981, 1984, 1992-95.
Tutaj znów odgrywają rolę oczekiwania: lata siedemdziesiąte pesymizm co do przyszłego
rozwoju, lata 1990 i koniec lat 1980. optymizm i postrzegane bezpieczeństwo dochodów.
W
it
o
ld
K
w
a
śn
ic
ki
(
IN
E
,
U
W
r)
,
N
o
ta
tk
i
d
o
w
y
kł
a
d
ó
w
Krańcowa skłonność do
konsumpcji
W
it
o
ld
K
w
a
śn
ic
ki
(
IN
E
,
U
W
r)
,
N
o
ta
tk
i
d
o
w
y
kł
a
d
ó
w
Rzeczywiste wartości MPC w
latach 1959-94 w USA
długookresowa dopasowanie w długim okresie
czasu metoda najmniejszych kwadratów,
krótkookresowa średnia corocznych zmian.
KSK (MPC)
Konsumpcja
całkowita
Dobra
nietrwałe i
usługi
Dobra trwałe
Długookresow
a
0,93
0,78
0,15
Krótkookreso
wa
0,72
0,41
0,31
W
it
o
ld
K
w
a
śn
ic
ki
(
IN
E
,
U
W
r)
,
N
o
ta
tk
i
d
o
w
y
kł
a
d
ó
w
Teoria konsumpcji ukierunkowana
na przyszłość
Niedostatki prostej funkcji konsumpcji przyczyniły się do
powstania wielu różnych teorii konsumpcji. Dwie powszechnie
akceptowane:
teoria trwałego dochodu (Milton Friedman, 1957, A Theory of
Consumption Function)
teoria cyklu życia (Franco Modigliani z MIT, 1963)
obie teorie maja wspólną cechę – przejęte założenie odnośnie
oczekiwań konsumentów: ukierunkowanie na przyszłość wizję
konsumpcji.
różnią się rodzajem równań wykorzystywanych do weryfikacji idei
orientacji na przyszłość.
Tak jak w prostej teorii konsumpcji - jednostki opierają swe
wydatki na przychodzie rozporządzalnym.
Decyzja konsumpcyjna ma charakter planu – wydaje tyle ile mam
obecnie i ile mogę mieć w przyszłości do dyspozycji.
Koncentracja na pojedynczej rodzinie (typowa: rodzice i dzieci)
Ograniczenia budżetowe rodziny w długim okresie czasu (nazywa
się to międzyokresowymi ograniczeniami budżetowymi – bierze
się pod uwagę aktywa własne i możliwości zaciągania kredytu).
W
it
o
ld
K
w
a
śn
ic
ki
(
IN
E
,
U
W
r)
,
N
o
ta
tk
i
d
o
w
y
kł
a
d
ó
w
Aktywa (A
t
): depozyty bankowe, obligacje,
akcje, fundusz emerytalny
Dochód:
z aktywów (np. odsetki z banku)
dochód z pracy.
niech:
R – stopa procentowa od aktywów
E
t
– dochód z pracy w roku t
T
t
– podatki w roku t
C
t
– konsumpcja w roku t
Zatem:
t
t
t
t
t
t
C
T
E
RA
A
A
1
W
it
o
ld
K
w
a
śn
ic
ki
(
IN
E
,
U
W
r)
,
N
o
ta
tk
i
d
o
w
y
kł
a
d
ó
w
Stabilna konsumpcja i
‘niestabilny’ dochód
W
it
o
ld
K
w
a
śn
ic
ki
(
IN
E
,
U
W
r)
,
N
o
ta
tk
i
d
o
w
y
kł
a
d
ó
w
Preferencje: jak dużo
przekazać następnemu
pokoleniu?
W
it
o
ld
K
w
a
śn
ic
ki
(
IN
E
,
U
W
r)
,
N
o
ta
tk
i
d
o
w
y
kł
a
d
ó
w
W wielu teoriach odwołuje się do różnic w
długo- i krótkookresowej skłonności do
konsumpcji.
Jeśli recesja traktowana jest jako zjawisko
okresowe i przejściowe to skłonność do
konsumpcji niewiele spadnie, jeśli
natomiast uznane zostanie to za coś
trwałego (a tak było w latach 1970 w
okresie kryzysu naftowego) to
konsumenci są gotowi ograniczyć
konsumpcję.
W
it
o
ld
K
w
a
śn
ic
ki
(
IN
E
,
U
W
r)
,
N
o
ta
tk
i
d
o
w
y
kł
a
d
ó
w
Ando i Modigliani
testowali czy aktywa maja znaczenie dla konsumpcji.
Przyjęli założenie, ze konsumpcja zależy od bieżącego dochodu z
pracy i całości posiadanych aktywów.
(jest to modyfikacja prostej keynesowskiej funkcji konsumpcji)
Empirycznie w oparciu o dane USA po II wojnie światowej uzyskali
oni następujące wartości współczynników:
b
1
=0,70
b
2
=0,06
Wyjaśnia to silny wzrost konsumpcji w stosunku do dochodu w
latach tuż po II wojnie światowej, spadek konsumpcji po 1973 roku
(bo spadły wartości papierów wartościowych i innych aktywów).
Jednakże fluktuacje aktywów nie za bardzo wyjaśniają wahania
konsumpcji w ostatnich latach ani załamania rynku akcji po 1987
roku jak również znacznego ożywienia w drugiej połowie lat 1990.
A
b
Y
b
C
d
2
1
W
it
o
ld
K
w
a
śn
ic
ki
(
IN
E
,
U
W
r)
,
N
o
ta
tk
i
d
o
w
y
kł
a
d
ó
w
Friedman
Czy dawny dochód ma znaczenie dla
konsumpcji?
Konsumpcja jest funkcją trwałego dochodu
rozporządzalnego (Y
p
), zdefiniowanego jako stały
poziom dochodu rocznego, którego bieżąca wartość
jest ekwiwalentem aktywów rodziny i oczekiwanego
przyszłego dochodu.
Friedman pokazał, ze b
p
(krańcowa skłonności do
konsumpcji z dochodu trwałego) jest wartością
bliską 1 a krańcowa skłonność do konsumpcji z
dochodu przejściowego jest bliska 0.
p
p
Y
b
C
W
it
o
ld
K
w
a
śn
ic
ki
(
IN
E
,
U
W
r)
,
N
o
ta
tk
i
d
o
w
y
kł
a
d
ó
w
Gdzie jesteśmy obecnie?
Hipoteza racjonalnych oczekiwań – zamiast ‘naiwnego’
oczekiwania (jak to było u Friedmana i Modiglianiego) ludzie
nie oczekują, że cykl koniunkturalny będzie miał charakter
przejściowy, postuluje się, że ludzie znają pewien
algebraiczny model zmian dochodu w cyklu
koniunkturalnych i posługują się nim w celu określenia
przyszłych dochodów.
Badania dochodów i konsumpcji indywidualnych rodzin
(bardzo intensywne w ostatnich latach) sugerują istnienie
nadmiernej wrażliwości konsumpcji na przejściowe zmiany
dochodu rozporządzalnego. Krańcowa skłonność do
konsumpcji realizowanej z dochodu okresowego stanowiła
30% krańcowej skłonności do konsumpcji z dochodu
trwałego. (jest to więcej niż 5-10% wynikające z czystego
modelu konsumpcji ukierunkowanego na przyszłość).
Inny wynik: około 80% rodzin zachowywało się zgodnie z
modelem konsumpcji ukierunkowanej na przyszłość a 20%
było zgodne z prostym modelem w którym konsumpcja
zmienia się proporcjonalnie do dochodu rozporządzalnego.
