Popyt konsumpcyjny

W

it

o

ld

K

w

a

śn

ic

ki

(

IN

E

,

U

W

r)

,

N

o

ta

tk

i

d

o

w

y

kł

a

d

ó

w



Konsumenci formułują swoje plany tak by

maksymalizować stopień zaspokojenia potrzeb lub

użyteczność.



„Co się zaś tyczy rozrzutności, czynnikiem

pobudzającym do wydawania jest żądza

natychmiastowego użycia, która choć niekiedy

gwałtowna i trudna do pohamowania, jest zazwyczaj

chwilowa i przypadkowa. Czynnikiem natomiast, jaki

pobudza do oszczędzania, jest pragnienie poprawy

naszego bytu, które, choć na ogół spokojne i

umiarkowane, budzi się w nas już w łonie matki i nie

opuszcza nas aż do grobu. Na całej przestrzeni czasu,

jaka oddziela te dwa momenty, nie ma chyba jednej

chwili, w której człowiek nie odczuwałby żadnego

pragnienia jakiejkolwiek zmiany lub poprawy.” (Smith,

1954, t. 2, s. 432).

W

it

o

ld

K

w

a

śn

ic

ki

(

IN

E

,

U

W

r)

,

N

o

ta

tk

i

d

o

w

y

kł

a

d

ó

w

Realny PNB (USA)

W

it

o

ld

K

w

a

śn

ic

ki

(

IN

E

,

U

W

r)

,

N

o

ta

tk

i

d

o

w

y

kł

a

d

ó

w

Log (PKB) i trend

A common method to obtain this trend is the Hodrick-Prescott filter. The basic idea is to find a
balance between the extent to which general growth trend follows the cyclical movement (since long
term growth rate is not likely to be perfectly constant) and how smooth it is. The HP filter identifies
the longer term fluctuations as part of the growth trend while classifying the more jumpy fluctuations

as part of the cyclical component.

W

it

o

ld

K

w

a

śn

ic

ki

(

IN

E

,

U

W

r)

,

N

o

ta

tk

i

d

o

w

y

kł

a

d

ó

w

Odchylenie od trendu H-P (w skali
log)

W

it

o

ld

K

w

a

śn

ic

ki

(

IN

E

,

U

W

r)

,

N

o

ta

tk

i

d

o

w

y

kł

a

d

ó

w

Odchylenie od trendu (log)

PKB

i

Konsumpcji

W

it

o

ld

K

w

a

śn

ic

ki

(

IN

E

,

U

W

r)

,

N

o

ta

tk

i

d

o

w

y

kł

a

d

ó

w

Odchylenie od trendu (log)

PKB

i

Inwestycji

W

it

o

ld

K

w

a

śn

ic

ki

(

IN

E

,

U

W

r)

,

N

o

ta

tk

i

d

o

w

y

kł

a

d

ó

w

Odchylenie od trendu (log)

PKB

i

Kapitału

W

it

o

ld

K

w

a

śn

ic

ki

(

IN

E

,

U

W

r)

,

N

o

ta

tk

i

d

o

w

y

kł

a

d

ó

w

Podsumowanie statystyk

W

it

o

ld

K

w

a

śn

ic

ki

(

IN

E

,

U

W

r)

,

N

o

ta

tk

i

d

o

w

y

kł

a

d

ó

w

Wydatki konsumpcyjne i PKB

W długim okresie - wydatki konsumpcyjne i PKB rosną
w zbliżonym tempie, ale wahania koniunkturalne
wydatków konsumpcyjnych są mniejsze niż PKB!!!

W

it

o

ld

K

w

a

śn

ic

ki

(

IN

E

,

U

W

r)

,

N

o

ta

tk

i

d

o

w

y

kł

a

d

ó

w

Składniki indywidualnych
wydatków konsumpcyjnych i ich
wahania

W

it

o

ld

K

w

a

śn

ic

ki

(

IN

E

,

U

W

r)

,

N

o

ta

tk

i

d

o

w

y

kł

a

d

ó

w



Całkowita konsumpcja bardziej gładka,

jeśli użyć rzeczywistej miary

konsumpcji.



Należy rozróżnić wydatki na

konsumpcję od konsumpcji.



W przypadku dóbr trwałego użytku widać to

najlepiej – na samochód, czy na pralkę

wydajemy raz (i wtedy wydatek rośnie

skokowo) a konsumujemy go lub ją przez

wiele lat (do zużycia lub do wymiany na

lepsze dobro).

W

it

o

ld

K

w

a

śn

ic

ki

(

IN

E

,

U

W

r)

,

N

o

ta

tk

i

d

o

w

y

kł

a

d

ó

w

W

it

o

ld

K

w

a

śn

ic

ki

(

IN

E

,

U

W

r)

,

N

o

ta

tk

i

d

o

w

y

kł

a

d

ó

w

Dlaczego konsumpcja waha
się mniej niż PKB?



Recesja – zmniejszenie podatków i
zwiększenie transferów
(ubezpieczenia socjalne, zasiłki dla
bezrobotnych, itp.) (automatyczne
stabilizatory koniunktury)



Przedsiębiorstwa w okresie recesji
starają się nie zmniejszać dywident.

W

it

o

ld

K

w

a

śn

ic

ki

(

IN

E

,

U

W

r)

,

N

o

ta

tk

i

d

o

w

y

kł

a

d

ó

w

d

a

Y

C

C

93

,

0





W

it

o

ld

K

w

a

śn

ic

ki

(

IN

E

,

U

W

r)

,

N

o

ta

tk

i

d

o

w

y

kł

a

d

ó

w

„Posłużono się dokładniejszą skalą na osi pionowej, co
powiększa błędy i ułatwia ich analizę” (!)

Duże błędy lata 1973-75, 1981, 1984, 1992-95.
Tutaj znów odgrywają rolę oczekiwania: lata siedemdziesiąte pesymizm co do przyszłego
rozwoju, lata 1990 i koniec lat 1980. optymizm i postrzegane bezpieczeństwo dochodów.

W

it

o

ld

K

w

a

śn

ic

ki

(

IN

E

,

U

W

r)

,

N

o

ta

tk

i

d

o

w

y

kł

a

d

ó

w

Krańcowa skłonność do
konsumpcji

W

it

o

ld

K

w

a

śn

ic

ki

(

IN

E

,

U

W

r)

,

N

o

ta

tk

i

d

o

w

y

kł

a

d

ó

w

Rzeczywiste wartości MPC w
latach 1959-94 w USA



długookresowa dopasowanie w długim okresie

czasu metoda najmniejszych kwadratów,

krótkookresowa średnia corocznych zmian.

KSK (MPC)

Konsumpcja

całkowita

Dobra

nietrwałe i

usługi

Dobra trwałe

Długookresow

a

0,93

0,78

0,15

Krótkookreso

wa

0,72

0,41

0,31

W

it

o

ld

K

w

a

śn

ic

ki

(

IN

E

,

U

W

r)

,

N

o

ta

tk

i

d

o

w

y

kł

a

d

ó

w

Teoria konsumpcji ukierunkowana
na przyszłość



Niedostatki prostej funkcji konsumpcji przyczyniły się do

powstania wielu różnych teorii konsumpcji. Dwie powszechnie

akceptowane:



teoria trwałego dochodu (Milton Friedman, 1957, A Theory of

Consumption Function)



teoria cyklu życia (Franco Modigliani z MIT, 1963)



obie teorie maja wspólną cechę – przejęte założenie odnośnie

oczekiwań konsumentów: ukierunkowanie na przyszłość wizję

konsumpcji.



różnią się rodzajem równań wykorzystywanych do weryfikacji idei

orientacji na przyszłość.



Tak jak w prostej teorii konsumpcji - jednostki opierają swe

wydatki na przychodzie rozporządzalnym.



Decyzja konsumpcyjna ma charakter planu – wydaje tyle ile mam

obecnie i ile mogę mieć w przyszłości do dyspozycji.



Koncentracja na pojedynczej rodzinie (typowa: rodzice i dzieci)



Ograniczenia budżetowe rodziny w długim okresie czasu (nazywa

się to międzyokresowymi ograniczeniami budżetowymi – bierze

się pod uwagę aktywa własne i możliwości zaciągania kredytu).

W

it

o

ld

K

w

a

śn

ic

ki

(

IN

E

,

U

W

r)

,

N

o

ta

tk

i

d

o

w

y

kł

a

d

ó

w



Aktywa (A

t

): depozyty bankowe, obligacje,

akcje, fundusz emerytalny



Dochód:



z aktywów (np. odsetki z banku)



dochód z pracy.

niech:



R – stopa procentowa od aktywów



E

t

– dochód z pracy w roku t



T

t

– podatki w roku t



C

t

– konsumpcja w roku t

Zatem:

t

t

t

t

t

t

C

T

E

RA

A

A











1

W

it

o

ld

K

w

a

śn

ic

ki

(

IN

E

,

U

W

r)

,

N

o

ta

tk

i

d

o

w

y

kł

a

d

ó

w

Stabilna konsumpcja i
‘niestabilny’ dochód

W

it

o

ld

K

w

a

śn

ic

ki

(

IN

E

,

U

W

r)

,

N

o

ta

tk

i

d

o

w

y

kł

a

d

ó

w

Preferencje: jak dużo
przekazać następnemu
pokoleniu?

W

it

o

ld

K

w

a

śn

ic

ki

(

IN

E

,

U

W

r)

,

N

o

ta

tk

i

d

o

w

y

kł

a

d

ó

w



W wielu teoriach odwołuje się do różnic w

długo- i krótkookresowej skłonności do

konsumpcji.



Jeśli recesja traktowana jest jako zjawisko

okresowe i przejściowe to skłonność do

konsumpcji niewiele spadnie, jeśli

natomiast uznane zostanie to za coś

trwałego (a tak było w latach 1970 w

okresie kryzysu naftowego) to

konsumenci są gotowi ograniczyć

konsumpcję.

W

it

o

ld

K

w

a

śn

ic

ki

(

IN

E

,

U

W

r)

,

N

o

ta

tk

i

d

o

w

y

kł

a

d

ó

w

Ando i Modigliani



testowali czy aktywa maja znaczenie dla konsumpcji.



Przyjęli założenie, ze konsumpcja zależy od bieżącego dochodu z

pracy i całości posiadanych aktywów.



(jest to modyfikacja prostej keynesowskiej funkcji konsumpcji)



Empirycznie w oparciu o dane USA po II wojnie światowej uzyskali

oni następujące wartości współczynników:



b

1

=0,70



b

2

=0,06



Wyjaśnia to silny wzrost konsumpcji w stosunku do dochodu w

latach tuż po II wojnie światowej, spadek konsumpcji po 1973 roku

(bo spadły wartości papierów wartościowych i innych aktywów).



Jednakże fluktuacje aktywów nie za bardzo wyjaśniają wahania

konsumpcji w ostatnich latach ani załamania rynku akcji po 1987

roku jak również znacznego ożywienia w drugiej połowie lat 1990.

A

b

Y

b

C

d

2

1





W

it

o

ld

K

w

a

śn

ic

ki

(

IN

E

,

U

W

r)

,

N

o

ta

tk

i

d

o

w

y

kł

a

d

ó

w

Friedman



Czy dawny dochód ma znaczenie dla

konsumpcji?



Konsumpcja jest funkcją trwałego dochodu

rozporządzalnego (Y

p

), zdefiniowanego jako stały

poziom dochodu rocznego, którego bieżąca wartość

jest ekwiwalentem aktywów rodziny i oczekiwanego

przyszłego dochodu.



Friedman pokazał, ze b

p

(krańcowa skłonności do

konsumpcji z dochodu trwałego) jest wartością

bliską 1 a krańcowa skłonność do konsumpcji z

dochodu przejściowego jest bliska 0.

p

p

Y

b

C 

W

it

o

ld

K

w

a

śn

ic

ki

(

IN

E

,

U

W

r)

,

N

o

ta

tk

i

d

o

w

y

kł

a

d

ó

w

Gdzie jesteśmy obecnie?



Hipoteza racjonalnych oczekiwań – zamiast ‘naiwnego’

oczekiwania (jak to było u Friedmana i Modiglianiego) ludzie

nie oczekują, że cykl koniunkturalny będzie miał charakter

przejściowy, postuluje się, że ludzie znają pewien

algebraiczny model zmian dochodu w cyklu

koniunkturalnych i posługują się nim w celu określenia

przyszłych dochodów.



Badania dochodów i konsumpcji indywidualnych rodzin

(bardzo intensywne w ostatnich latach) sugerują istnienie

nadmiernej wrażliwości konsumpcji na przejściowe zmiany

dochodu rozporządzalnego. Krańcowa skłonność do

konsumpcji realizowanej z dochodu okresowego stanowiła

30% krańcowej skłonności do konsumpcji z dochodu

trwałego. (jest to więcej niż 5-10% wynikające z czystego

modelu konsumpcji ukierunkowanego na przyszłość).



Inny wynik: około 80% rodzin zachowywało się zgodnie z

modelem konsumpcji ukierunkowanej na przyszłość a 20%

było zgodne z prostym modelem w którym konsumpcja

zmienia się proporcjonalnie do dochodu rozporządzalnego.