ca jelita

background image

Postępowanie z chorymi

Postępowanie z chorymi

na raka jelita grubego

na raka jelita grubego

Andrzej Deptała

Andrzej Deptała

Oddział Kliniczny Onkologii

Oddział Kliniczny Onkologii

Katedra i Klinika Hematologii,

Katedra i Klinika Hematologii,

Onkologii i Chorób Wewnętrznych

Onkologii i Chorób Wewnętrznych

Akademia Medyczna w

Akademia Medyczna w

Warszawie

Warszawie

background image

Popularnie uważa się, że rak jelita grubego jest

Popularnie uważa się, że rak jelita grubego jest

synonimem raka okrężnicy

synonimem raka okrężnicy

to błąd!

to błąd!

W rzeczywistości określenie rak jelita grubego

W rzeczywistości określenie rak jelita grubego

może oznaczać raka zlokalizowanego w

może oznaczać raka zlokalizowanego w

okrężnicy lub w odbytnicy lub w kanale odbytu.

okrężnicy lub w odbytnicy lub w kanale odbytu.

Z punktu widzenia biologii nowotworów i

Z punktu widzenia biologii nowotworów i

onkologii raki zlokalizowane w okrężnicy lub w

onkologii raki zlokalizowane w okrężnicy lub w

odbytnicy są tym samym rodzajem nowotworu

odbytnicy są tym samym rodzajem nowotworu

– w literaturze anglosaskiej –

– w literaturze anglosaskiej – colorectal cancer

colorectal cancer

(CRC)

(CRC)

.

.

Ustawa o „czystości” języka polskiego uznaje

Ustawa o „czystości” języka polskiego uznaje

określenie rak kolorektalny za niepoprawne i

określenie rak kolorektalny za niepoprawne i

„nakazuje” nazywać CRC

„nakazuje” nazywać CRC rakiem jelita grubego

rakiem jelita grubego

.

.

Rak jelita grubego/CRC –

Rak jelita grubego/CRC –

definicja

definicja

background image

STRONA PRAWA STRONA

STRONA PRAWA STRONA

LEWA

LEWA

WSTĘPNICA

WSTĘPNICA

(3,4%)

(3,4%)

ZSTĘPNICA

ZSTĘPNICA

(3,5%)

(3,5%)

ZAGIĘCIE

ZAGIĘCIE

WĄTROBOWE

WĄTROBOWE

(2,4%)

(2,4%)

POPRZECZNIC

POPRZECZNIC

A (4,5%)

A (4,5%)

ZAGIĘCIE

ZAGIĘCIE

ŚLEDZIONOW

ŚLEDZIONOW

E (2,6%)

E (2,6%)

ESICA

ESICA

(17,3%)

(17,3%)

KĄTNIC

A (7,2%)

tętnica i

żyła

odbytnicza

górna

tęt

nic

e

es

icz

e

T.

kr

ęt

ni

cz

o-

ok

żn

ic

za

tętnica

okrężnicza

prawa

tętnica

okrężnicz

a

środkowa

krezkowa
górna żyła i
tętnica

żyła

krezkowa

dolna

tętnica

okrężnicz

a lewa

tętnica

krezkowa

dolna

Aort

a

Jelito

Cienkie

T. sromowa wewnętrzna

T. odbytnicza środkowa

O

D

B

Y

T

N

IC

O

D

B

Y

T

N

IC

A

(

5

9

,1

%

)

A

(

5

9

,1

%

)

T. odbytnicza dolna

Anatomia okrężnicy i odbytnicy

Anatomia okrężnicy i odbytnicy

background image

Lewa górna zastawka

Houstona

Prawa środkowa

zastawka Houstona

Otrzewna

Otrzewna

Lewa dolna

zastawka

Houstona

Brzeg

Brzeg

odbytu

odbytu

Bańka

Bańka

odbytnicy

odbytnicy

2

(1,9%)

7

11

15

górna

górna

1/3

1/3

(23,2%)

(23,2%)

środkowa

środkowa

1/3

1/3

+

+

dolna

dolna

1/3

1/3

(74,9%)

(74,9%)

cm od brzegu

odbytu

Kanał

Kanał

odbytu

odbytu

FAŁDY POPRZECZNE

FAŁDY POPRZECZNE

(PLICAE TRANSVERSALES)

(PLICAE TRANSVERSALES)

Anatomia odbytnicy i odbytu

Anatomia odbytnicy i odbytu

background image

CRC – zachorowalność i

CRC – zachorowalność i

umieralność w Polsce w 2000 r.

umieralność w Polsce w 2000 r.

W 2000 r. zarejestrowano

11128 nowych zachorowań

(M-5837;

K-5291)

Struktura zachorowań: M-10,4% (

2 miejsce

); K-10,3% (

2

miejsce

)

Standaryzowane współczynniki zachorowalności wynoszą:

Rak okrężnicy: M-12,4; K-8,7

Rak odbytnicy: M-9,6; K-5,3

W 2000 zarejestrowano

8517 nowych zgonów

(M-4373; K-4144)

Standaryzowane współczynniki umieralności wynoszą:

Rak okrężnicy: M-11,1; K-7,0

Rak odbytnicy: M-4,7; K-2,7

Przeżycia 5-letnie

Rak okrężnicy:

30,8-32,4%

Rak odbytnicy:

24-33,2%

background image

Wiek

Wiek

40

40

r.ż.

r.ż.

Nowotwór w rodzinie (także piersi, jajnika,

Nowotwór w rodzinie (także piersi, jajnika,

prostaty i być może trzonu macicy)

prostaty i być może trzonu macicy)

Dziedziczny niepolipowaty rak jelita grubego

Dziedziczny niepolipowaty rak jelita grubego

(

(HNPCC

HNPCC

)

)

Zespół

Zespół

Lynch I

Lynch I

Zespół

Zespół

Lynch II

Lynch II

Rodzinny zespół polipowatości gruczołowej

Rodzinny zespół polipowatości gruczołowej

(

(FAP

FAP

mutacje genu APC

mutacje genu APC

)

)

Polipowatość młodzieńcza (

Polipowatość młodzieńcza (

mutacje genu SMAD 4

mutacje genu SMAD 4

)

)

Zespół

Zespół

Peutz-Jeghers

Peutz-Jeghers

a (

a (

mutacje genu STK11/LKB1

mutacje genu STK11/LKB1

)

)

Dziedziczny rak okrężnicy i odbytnicy u Żydów

Dziedziczny rak okrężnicy i odbytnicy u Żydów

Aszkenazyjskich (

Aszkenazyjskich (

mutacje genu APC

mutacje genu APC

)

)

Zapalne nieswoiste choroby jelit

Zapalne nieswoiste choroby jelit

Rak jelita grubego

Rak jelita grubego

Nowotworowy polip w jelicie grubym

Nowotworowy polip w jelicie grubym

Napromienianie miednicy

Napromienianie miednicy

Ziarniniakowe zapalenie jelita grubego

Ziarniniakowe zapalenie jelita grubego

Ogólne

Ogólne

:

:

Genetyczne

Genetyczne

:

:

Nabyte

Nabyte

:

:

CRC – czynniki ryzyka

CRC – czynniki ryzyka

Mutacje:

Mutacje:

h

h

MSH2,

MSH2,

h

h

MLH1 oraz

MLH1 oraz

h

h

MSH6, PMS1, PMS2

MSH6, PMS1, PMS2

background image

Mutacje genów MMR (mismatch repair

Mutacje genów MMR (mismatch repair

genes):

genes):

h

h

MSH2,

MSH2,

h

h

MLH1,

MLH1,

h

h

MSH6, PMS1,

MSH6, PMS1,

PMS2

PMS2

Rak

Rak

Mutacje MMR dają charakterystyczny obraz kliniczno-patomorfologiczny:

Mutacje MMR dają charakterystyczny obraz kliniczno-patomorfologiczny:

Krótki przebieg karcinogenezy (< 3 lat)

Krótki przebieg karcinogenezy (< 3 lat)

Zwykle młody wiek (< 50 r.ż.)

Zwykle młody wiek (< 50 r.ż.)

Częste występowanie rodzinne

Częste występowanie rodzinne

Częściej lokalizacja prawostronna i wieloogniskowa

Częściej lokalizacja prawostronna i wieloogniskowa

Szybki, miejscowy wzrost guza, z reguły o charakterze egzofitycznym

Szybki, miejscowy wzrost guza, z reguły o charakterze egzofitycznym

Mniejsza skłonność do przerzutów

Mniejsza skłonność do przerzutów

Niski G, obfite nacieki limfocytarne

Niski G, obfite nacieki limfocytarne

Oporność na leki alkilujące

Oporność na leki alkilujące

Diploidalna zawartość DNA i brak zazwyczaj aberracji strukturalnych

Diploidalna zawartość DNA i brak zazwyczaj aberracji strukturalnych

W

W

~

~

90% przypadków niestabilność mikrosatelitarna

90% przypadków niestabilność mikrosatelitarna

U krewnych ryzyko rozwoju raka żołądka, jelita cienkiego,

U krewnych ryzyko rozwoju raka żołądka, jelita cienkiego,

endometrium, jajnika i górnych dróg moczowych (zespół Lynch II).

endometrium, jajnika i górnych dróg moczowych (zespół Lynch II).

Patogeneza HNPCC – teoria

Patogeneza HNPCC – teoria

jednoczasowa

jednoczasowa

background image

Normalny nabłonek

Normalny nabłonek

jelitowy

jelitowy

Dysplazja/Gruczolak

Dysplazja/Gruczolak

klasy I

klasy I

Gruczolak klasy II

Gruczolak klasy II

Gruczolak klasy

Gruczolak klasy

III

III

Rak

Rak

APC (5q)

APC (5q)

K-Ras

K-Ras

(12p)

(12p)

DCC

DCC

(18q)

(18q)

TP53

TP53

(17p)

(17p)

Patogeneza FAP – teoria

Patogeneza FAP – teoria

sekwencyjna

sekwencyjna

background image

CRC – Polip gruczołowy

CRC – Polip gruczołowy

uszypułowany

uszypułowany

Gruczolakorak

Gruczolakorak

Nabłonek

Nabłonek

gruczołowy

gruczołowy

Prawidłowa

Prawidłowa

śluzowka jelita

śluzowka jelita

Błona

Błona

mięśniowa

mięśniowa

śluzówki

śluzówki

Błona podśluzowa

Błona podśluzowa

Błona mięśniowa właściwa

Błona mięśniowa właściwa

Podsurowicówka

Podsurowicówka

background image

CRC – Polip gruczołowy

CRC – Polip gruczołowy

„siedzący”

„siedzący”

Gruczolakorak

Gruczolakorak

Nabłonek

Nabłonek

gruczołowy

gruczołowy

Prawidłowa

Prawidłowa

śluzowka jelita

śluzowka jelita

Błona mięśniowa

Błona mięśniowa

śluzówki

śluzówki

Błona podśluzowa

Błona podśluzowa

Błona mięśniowa

Błona mięśniowa

właściwa

właściwa

Podsurowicówka

Podsurowicówka

background image

CRC – Czynniki p

CRC – Czynniki p

red

red

ykcyjne

ykcyjne

transformacji gruczolaka

transformacji gruczolaka

Histologia

Histologia

:

:

Morfologia

Morfologia

:

:

Rozmiar

Rozmiar

:

:

Liczba:

Liczba:

Stopień

Stopień

dysplazji:

dysplazji:

Kosmkowy

Kosmkowy

:

:

+++

+++

Cewkowo-kosmkowy

Cewkowo-kosmkowy

:

:

++

++

Cewkowy

Cewkowy

:

:

+

+

Siedzący”

Siedzący”

>

>

Uszypułowany

Uszypułowany

< 1 cm:

< 1 cm:

ryzyko

ryzyko

= 1%

= 1%

1 –

1 –

2 cm:

2 cm:

ryzyko

ryzyko

= 5–10%

= 5–10%

> 2 cm:

> 2 cm:

ryzyko

ryzyko

= 20–50%

= 20–50%

R

R

yzyko

yzyko

wzrasta z liczbą polipów

wzrasta z liczbą polipów

gruczołowych

gruczołowych

Mały stopień

Mały stopień

: 6%

: 6%

;

;

Duży stopień

Duży stopień

: 35%

: 35%

background image

CRC -Symptomatologia

CRC -Symptomatologia

Wczesny

Wczesny

Bez objawów

Bez objawów

Pobolewania brzucha

Pobolewania brzucha

Nadmierne oddawanie

Nadmierne oddawanie

gazów

gazów

Zaburzenia rytmu

Zaburzenia rytmu

wypróżnień

wypróżnień

Krwawienie utajone/jawne

Krwawienie utajone/jawne

Niedokrwistość

Niedokrwistość

Niespecyficzne bóle

Niespecyficzne bóle

brzucha

brzucha

Niedokrwistość

Niedokrwistość

mikrocytarna

mikrocytarna

Osłabienie, utrata wagi

Osłabienie, utrata wagi

ciała

ciała

Wyczuwalny guz

Wyczuwalny guz

Późny – Lewa

Późny – Lewa

strona

strona

Zaparcia lub biegunka

Zaparcia lub biegunka

Kolkowy ból brzucha

Kolkowy ból brzucha

Podniedrożność/niedrożność

Podniedrożność/niedrożność

(

(

nudności/wymioty/bóle/brak

nudności/wymioty/bóle/brak

stolca

stolca

)

)

Zaburzenia rytmu wypróżnień

Zaburzenia rytmu wypróżnień

Uczucie pełności w odbytnicy

Uczucie pełności w odbytnicy

Konieczność wypróżnienia

Konieczność wypróżnienia

Krwawienie jawne

Krwawienie jawne

Bolesne parcie na stolec

Bolesne parcie na stolec

Ból w miednicy małej

Ból w miednicy małej

Późny – Prawa strona

Późny – Prawa strona

Późny – Odbytnica

Późny – Odbytnica

background image

Symptomatologia raka

Symptomatologia raka

kanału odbytu

kanału odbytu

Krwawienie (najczęściej klinicznie jawne)

Krwawienie (najczęściej klinicznie jawne)

Świąd odbytu, wydzielina śluzowopodobna,

Świąd odbytu, wydzielina śluzowopodobna,

brudzenie bielizny

brudzenie bielizny

Ból lub bolesne parcie

Ból lub bolesne parcie

Uczucie przeszkody bądź ciała obcego

Uczucie przeszkody bądź ciała obcego

Nietrzymanie gazów i/lub stolca

Nietrzymanie gazów i/lub stolca

Wyczuwalny lub nawet widoczny guz

Wyczuwalny lub nawet widoczny guz

Powiększenie węzłów chłonnych

Powiększenie węzłów chłonnych

pachwinowych

pachwinowych

background image

Jak dotąd w prospektywnych, randomizowanych

Jak dotąd w prospektywnych, randomizowanych

badaniach nie udowodniono, aby jakikolwiek

badaniach nie udowodniono, aby jakikolwiek

składnik diety był skuteczny w zapobieganiu tego

składnik diety był skuteczny w zapobieganiu tego

raka, jednak istnieją dane świadczące, że

raka, jednak istnieją dane świadczące, że

następujące czynniki mogą być pomocne w

następujące czynniki mogą być pomocne w

prewencji

prewencji

:

:

Niskie spożycie tłuszczu i

Niskie spożycie tłuszczu i

dieta bogata we

dieta bogata we

włóknik

włóknik

Suplementacja preparatami wapnia

Suplementacja preparatami wapnia

Zażywanie kwasu acetylosalicylowego lub

Zażywanie kwasu acetylosalicylowego lub

innych

innych

N

N

LPZ

LPZ

(blokada COX-2 i przekazywanie

(blokada COX-2 i przekazywanie

sygnałów przez EGFR)

sygnałów przez EGFR)

Celekoksyb – dopuszczony przez FDA tylko w FAP

Celekoksyb – dopuszczony przez FDA tylko w FAP

CRC – prewencja pierwotna

CRC – prewencja pierwotna

background image

Wg American Cancer Society każdy

Wg American Cancer Society każdy

dorosły

dorosły

50

50

r.ż. bez innych dodatkowych

r.ż. bez innych dodatkowych

i

i

znanych czynników ryzyka

znanych czynników ryzyka

powinien

powinien

poddać się następującym badaniom

poddać się następującym badaniom

:

:

Kał na krew utajoną 1 raz na rok

Kał na krew utajoną 1 raz na rok

sigmoidos

sigmoidos

k

k

op

op

ia

ia

co

co

5

5

lat

lat

lub

lub

S

S

igmoidos

igmoidos

k

k

op

op

ia

ia

co

co

5

5

lat

lat

lub

lub

K

K

olonos

olonos

k

k

op

op

ia co

ia co

10

10

lat

lat

lub

lub

Wlew doodbytniczy metodą podwójnego

Wlew doodbytniczy metodą podwójnego

kontrastu co

kontrastu co

5

5

lat

lat

Badania przesiewowe w CRC

Badania przesiewowe w CRC

– przeciętne ryzyko

– przeciętne ryzyko

background image

Krewny pierwszego stopnia miał rozpoznany CRC

Krewny pierwszego stopnia miał rozpoznany CRC

lub

lub

polip gruczołowy

polip gruczołowy

Taka sama procedura jak w przeciętnym ryzyku ale

Taka sama procedura jak w przeciętnym ryzyku ale

40

40

r.ż.

r.ż.

FAP

FAP

w wywiadach

w wywiadach

Testy genetyczne

Testy genetyczne

S

S

igmoidos

igmoidos

k

k

op

op

ia co 1 rok począwszy od okresu pokwitania

ia co 1 rok począwszy od okresu pokwitania

HNPCC

HNPCC

w wywiadach

w wywiadach

Testy genetyczne

Testy genetyczne

Kolonoskopia co

Kolonoskopia co

1

1

-

-

2

2

lata

lata

,

,

zaczynając między

zaczynając między

20

20

-

-

39

39

r.ż.

r.ż.

,

,

i co 1

i co 1

rok od

rok od

40

40

r.ż.

r.ż.

Od 30 r.ż. gastroskopia co 2 lata

Od 30 r.ż. gastroskopia co 2 lata

U kobiet > 25 r.ż. USG przezpochwowe co 1 rok

U kobiet > 25 r.ż. USG przezpochwowe co 1 rok

Badania przesiewowe w CRC

Badania przesiewowe w CRC

– wysokie ryzyko

– wysokie ryzyko

background image

Przebycie jednego z następujących

Przebycie jednego z następujących

:

:

P

P

ol

ol

i

i

p

p

gruczołowy

gruczołowy

K

K

olon

olon

oskopia

oskopia

3

3

lata po wykryciu polipa, jeżeli

lata po wykryciu polipa, jeżeli

prawidłowa to następne badania co 5 lat

prawidłowa to następne badania co 5 lat

Przewlekłe zapalne choroby jelit

Przewlekłe zapalne choroby jelit

K

K

olonos

olonos

k

k

op

op

ia

ia

co

co

1–2

1–2

lata

lata

U

U

pa

pa

cj

cj

ent

ent

ów

ów

z

z

pancolitis

pancolitis

– począwszy od

– począwszy od

8

8

roku od

roku od

wykrycia choroby zapalnej

wykrycia choroby zapalnej

U pacjentów ze zmianami tylko po lewej stronie –

U pacjentów ze zmianami tylko po lewej stronie –

począwszy od 15 roku od wykrycia choroby zapalnej

począwszy od 15 roku od wykrycia choroby zapalnej

Badania przesiewowe w CRC

Badania przesiewowe w CRC

– wysokie ryzyko – cd

– wysokie ryzyko – cd

background image

Wywiady

Wywiady

Koniecznie wywiady rodzinne dotyczące C

Koniecznie wywiady rodzinne dotyczące C

RC

RC

, polipów i innych nowotworów

, polipów i innych nowotworów

(zwłaszcza jajnika, piersi, prostaty, endometrium, żołądka, dróg moczowych)

(zwłaszcza jajnika, piersi, prostaty, endometrium, żołądka, dróg moczowych)

Bada

Bada

n

n

ie przedmiotowe

ie przedmiotowe

Obowiązkowo badanie per rectum

Obowiązkowo badanie per rectum !

!

Szczególna uwaga na powiększenie wątroby, węzłów chłonnych, puchlinę

Szczególna uwaga na powiększenie wątroby, węzłów chłonnych, puchlinę

brzuszną, guz w jamie brzusznej

brzuszną, guz w jamie brzusznej

U kobiet konieczne badanie piersi i badanie ginekologiczne

U kobiet konieczne badanie piersi i badanie ginekologiczne

Badania l

Badania l

aboratory

aboratory

jne

jne

o szczególnym znaczeniu

o szczególnym znaczeniu

Markery:

Markery:

CEA

CEA !

!

(

(

±

±

CA19.9), morfologia krwi

CA19.9), morfologia krwi

,

,

próby czynnościowe wątroby

próby czynnościowe wątroby

Badania służące rozpoznaniu

Badania służące rozpoznaniu

Endoskopia z pobraniem wycinków

Endoskopia z pobraniem wycinków

Badania oceniające stopień klinicznego zaawansowania

Badania oceniające stopień klinicznego zaawansowania

CT

CT

spiralna z kontrastem jamy brzusznej i miednicy małej

spiralna z kontrastem jamy brzusznej i miednicy małej

USG endoskopowe (EUS) lub USG wewnątrzodbytnicze klasyczne

USG endoskopowe (EUS) lub USG wewnątrzodbytnicze klasyczne

RTG KLP

RTG KLP

Kolonoskopia – obowiązkowo zawsze

Kolonoskopia – obowiązkowo zawsze !

!

CRC – rozpoznanie

CRC – rozpoznanie

background image

Nowotwory złośliwe nabłonkowe

Nowotwory złośliwe nabłonkowe

Gruczolakorak (

Gruczolakorak (

90-95%

90-95%

)

)

Śluzotwórczy

Śluzotwórczy

Z komórek sygnetowatych

Z komórek sygnetowatych

Płaskonabłonkowy

Płaskonabłonkowy

Gruczołowopłaskonabłonkowy

Gruczołowopłaskonabłonkowy

Rdzeniasty

Rdzeniasty

Drobnokomórkowy

Drobnokomórkowy

Niezróżnicowany

Niezróżnicowany

Niesklasyfikowany

Niesklasyfikowany

CRC – klasyfikacja WHO

CRC – klasyfikacja WHO

background image

Tis

Tis

T

T

1

1

T

T

2

2

T

T

3

3

T

T

4

4

Błona śluzowa

Błona śluzowa

Muscularis

Muscularis

mucosae

mucosae

Blona podśluzowa

Blona podśluzowa

Błona mięśniowa

Błona mięśniowa

właściwa

właściwa

Pods

Pods

u

u

rowicówka

rowicówka

Błona surowicza

Błona surowicza

Rozprzestrzenienie

na przyległe narządy

CRC – cecha T wg TNM

CRC – cecha T wg TNM

background image

Węzły chłonne regionalne (N)

Węzły chłonne regionalne (N)

NX

NX – regionalne węzły chłonne nie mogą być określone

N0

N0

– nie ma przerzutów w regionalnych węzłach chłonnych

N1

N1 – przerzuty w 1-3 regionalnych węzłach chłonnych

N2

N2 – przerzuty w  4 regionalnych węzłach chłonnych

Przerzuty odległe (M)

MX – obecność przerzutów odległych nie może być
określona

M0 – przerzuty odległe nieobecne

M1 – przerzuty odległe obecne

CRC – cechy N i M wg TNM

CRC – cechy N i M wg TNM

background image

Tis: ?

Tis: ? (> 90% przeżyć 5-letnich

(> 90% przeżyć 5-letnich

)

)

T1-T2 i N0 i M0: 10%-1

T1-T2 i N0 i M0: 10%-1

5%

5%

(

(85-90% przeżyć 5-

85-90% przeżyć 5-

letnich

letnich

)

)

T3-T4 i N0 i M0:

T3-T4 i N0 i M0:

20%

20%

-

-

30%

30%

(

(70-75% przeżyć 5-letnich

70-75% przeżyć 5-letnich

)

)

Każde T i N1-N2 i M0:

Każde T i N1-N2 i M0:

30%

30%

-

-

40%

40%

N1:

N1: ~60 przeżyć 5-letnich

~60 przeżyć 5-letnich

N2:

N2: ~30% przeżyć 5-letnich

~30% przeżyć 5-letnich

M1:

M1:

20%

20%

-

-

25%

25%

(

(< 5% przeżyć 5-letnich, ale mediana

< 5% przeżyć 5-letnich, ale mediana

PFS około 16 m-cy

PFS około 16 m-cy

)

)

CRC w momencie

CRC w momencie

rozpoznania

rozpoznania

background image

CRC – drogi rozprzestrzeniania

CRC – drogi rozprzestrzeniania

Miejscowe naciekanie

Miejscowe naciekanie

Rak odbytnicy:

Rak odbytnicy:

w kierunku pęcherza

w kierunku pęcherza

moczowego i kości krzyżowej

moczowego i kości krzyżowej

Rak okrężnicy: perforacja żołądka, jelita

Rak okrężnicy: perforacja żołądka, jelita

cienkiego lub sąsiedniego odcinka jelita

cienkiego lub sąsiedniego odcinka jelita

grubego

grubego

(np. rak esicy wywołuje perforację kątnicy)

(np. rak esicy wywołuje perforację kątnicy)

Przerzuty drogą limfatyczną

Przerzuty drogą limfatyczną

Rozsiew po otrzewnej

Rozsiew po otrzewnej

Przerzuty drogą krwionośną, głównie

Przerzuty drogą krwionośną, głównie

przez naczynia układu wrotnego

przez naczynia układu wrotnego

background image

Wątroba

Wątroba

38-60%

Węzły chłonne jamy brzusznej

Węzły chłonne jamy brzusznej 39%

Płuca

Płuca

38%

Otrzewna

Otrzewna

28%

Jajnik

Jajnik

18%

Nadnercza

Nadnercza

14%

Opłucna

Opłucna

11%

Kości

Kości

10%

Mózg

Mózg

8%

CRC – najczęstsze przerzuty

CRC – najczęstsze przerzuty

background image

CRC – czynniki

CRC – czynniki

prognostycznie niekorzystne

prognostycznie niekorzystne

Obecność przerzutów w regionalnych węzłach chłonnych i

Obecność przerzutów w regionalnych węzłach chłonnych i

liczba zmienionych przerzutowo węzłów

liczba zmienionych przerzutowo węzłów

Zajęcie naczyń chłonnych/krwionośnych przez komórki

Zajęcie naczyń chłonnych/krwionośnych przez komórki

raka

raka

Mikro-inwazja raka wzdłuż nerwów

Mikro-inwazja raka wzdłuż nerwów

Naciek guza przez całą ścianę jelita lub na tkanki

Naciek guza przez całą ścianę jelita lub na tkanki

otaczające

otaczające

Stopień histologicznej złośliwości G3 lub G4

Stopień histologicznej złośliwości G3 lub G4

Typ z komórek sygnetowatych lub drobnokomórkowy

Typ z komórek sygnetowatych lub drobnokomórkowy

Operacja z powodu niedrożności lub perforacji

Operacja z powodu niedrożności lub perforacji

Podwyższone stężenie CEA przed- i po operacji

Podwyższone stężenie CEA przed- i po operacji

background image

CRC – zasady ogólne terapii

CRC – zasady ogólne terapii

Leczeniem zasadniczym jest

Leczeniem zasadniczym jest radykalne wycięcie jelita

radykalne wycięcie jelita

z guzem z limfadenektomią

z guzem z limfadenektomią

– operacja musi być

– operacja musi być

makroskopowo doszczętna

makroskopowo doszczętna

Leczenie

Leczenie adiuwantowe

adiuwantowe

należy zastosować nie później

należy zastosować nie później

niż po 6-8 tygodniach od operacji

niż po 6-8 tygodniach od operacji

Leczenie

Leczenie adiuwantowe

adiuwantowe

jest zawsze wskazane, jeżeli

jest zawsze wskazane, jeżeli

obecne są niekorzystne czynniki prognostyczne

obecne są niekorzystne czynniki prognostyczne

Rodzaj

Rodzaj

terapii adiuwantowej zależy od lokalizacji guza

terapii adiuwantowej zależy od lokalizacji guza

Okrężnica lub odbytnica powyżej załamka otrzewnej

Okrężnica lub odbytnica powyżej załamka otrzewnej

W adiuwancie tylko CTH

W adiuwancie tylko CTH

Odbytnica poniżej załamka otrzewnej

Odbytnica poniżej załamka otrzewnej

RTH przed operacją

RTH przed operacją

w adiuwancie tylko CTH

w adiuwancie tylko CTH

Bez RTH przed operacją

Bez RTH przed operacją

w adiuwancie RTH/CTH

w adiuwancie RTH/CTH

background image

Rodzaje resekcji guza (R – residual tumor)

Rodzaje resekcji guza (R – residual tumor)

R0 – zabieg doszczętny makroskopowo i mikroskopowo –

R0 – zabieg doszczętny makroskopowo i mikroskopowo – CEL

CEL

R1 – zabieg niedoszczętny mikroskopowo

R1 – zabieg niedoszczętny mikroskopowo

R2 – zabieg niedoszczętny makroskopowo (

R2 – zabieg niedoszczętny makroskopowo (leczenie paliatywne

leczenie paliatywne

)

)

Minimum 12 węzłów chłonnych powinno być zbadanych hist. pat.

Minimum 12 węzłów chłonnych powinno być zbadanych hist. pat.

Lokalizacja guza

Lokalizacja guza

Typ operacji

Typ operacji

Zakres limfadenektomii

Zakres limfadenektomii

Kątnica / wstępnica

Kątnica / wstępnica

Hemikolektomia

Hemikolektomia

prawostonna

prawostonna

Wzdłuż tt. krętniczo-okrężniczej

Wzdłuż tt. krętniczo-okrężniczej

+ okrężniczej prawej

+ okrężniczej prawej

Zagięcie wątrobowe /

Zagięcie wątrobowe /

prawa część

prawa część

poprzecznicy

poprzecznicy

Hemikolektomia

Hemikolektomia

prawostronna

prawostronna

rozszerzona

rozszerzona

j.w. + t. okrężniczej środkowej;

j.w. + t. okrężniczej środkowej;

węzły żołądkowo-sieciowe prawe

węzły żołądkowo-sieciowe prawe

Lewa część

Lewa część

poprzecznicy / zagięcie

poprzecznicy / zagięcie

śledzionowe

śledzionowe

Hemikolektomia

Hemikolektomia

lewostronna

lewostronna

rozszerzona

rozszerzona

Wzdłuż tt. okrężniczej środkowej

Wzdłuż tt. okrężniczej środkowej

+ okrężniczej lewej

+ okrężniczej lewej

Zstępnica / górna 1/3

Zstępnica / górna 1/3

esicy

esicy

Hemikolektomia

Hemikolektomia

lewostronna

lewostronna

Wzdłuż t. krezkowej dolnej

Wzdłuż t. krezkowej dolnej

Środkowa i dolna część

Środkowa i dolna część

esicy

esicy

Resekcja esicy

Resekcja esicy

Wzdłuż t. okrężniczej lewej

Wzdłuż t. okrężniczej lewej

CRC – chirurgia raka

CRC – chirurgia raka

okrężnicy

okrężnicy

background image

CRC – chirurgia raka

CRC – chirurgia raka

odbytnicy

odbytnicy

Minimum 12 węzłów chłonnych powinno

Minimum 12 węzłów chłonnych powinno

być zbadanych histopatologicznie

być zbadanych histopatologicznie

Rodzaje operacji:

Rodzaje operacji:

Wycięcie miejscowe (np. endoskopowe):

Wycięcie miejscowe (np. endoskopowe):

najlepiej w Tis

najlepiej w Tis

Resekcja przednia (AR): możliwa, jeżeli rak

Resekcja przednia (AR): możliwa, jeżeli rak

3 cm od zwieracza wewnętrznego odbytu

3 cm od zwieracza wewnętrznego odbytu

Koniecznym uzupełnieniem AR jest wycięcie

Koniecznym uzupełnieniem AR jest wycięcie

całkowite mezorektum (TME)

całkowite mezorektum (TME)

Amputacja brzuszno-kroczowa odbytnicy i

Amputacja brzuszno-kroczowa odbytnicy i

odbytu (APR): nie powinna być wykonywana

odbytu (APR): nie powinna być wykonywana

częściej niż w 20% przypadków

częściej niż w 20% przypadków

background image

Ustalony stopień klinicznego zaawansowania raka

poniżej załamka otrzewnej (EUS + CT/MRI)

T4

N0

T1 N0

OPERACJA:

AR+TME lub

APR+Stomia

T3

N0

Krótka RTH

(5 x 5 Gy)

N1-2

T2 N0

konwencjonalna
RTH (25 x 2 Gy)

CTH/RTH (25 x 2

Gy)

CRC – leczenie raka

CRC – leczenie raka

odbytnicy

odbytnicy

background image

HNPCC z mutacjami genów MMR

Subtotalna kolektomia + IRA

Resekcja guza jak w standardowych operacjach

(Niemcy)

U kobiet z zespołem Lynch II poszerzenie zabiegu

o usunięcie macicy z przydatkami

FAP z mutacjami genu APC

Proktokolektomia z rekonstrukcją krętniczo-analną

z wytworzeniem kieszonki (pouch) typu S, J, W, H

w drugiej dekadzie życia

Pankolektomia + IRA w drugiej dekadzie życia –

tylko w mutacjach genu APC przed kodonem 1250

CRC o podłożu dziedzicznym

CRC o podłożu dziedzicznym

background image

CRC – leczenie adiuwantowe

CRC – leczenie adiuwantowe

Chemioterapia systemowa (PS

Chemioterapia systemowa (PS

2):

2):

Zawsze jeżeli są przerzuty w regionalnych węzłach chłonnych

Zawsze jeżeli są przerzuty w regionalnych węzłach chłonnych

Zalecana przy współistnieniu pozostałych niekorzystnych

Zalecana przy współistnieniu pozostałych niekorzystnych

czynników prognostycznych, bo 1-5% poprawa w przeżyciu

czynników prognostycznych, bo 1-5% poprawa w przeżyciu

Złoty standard”: dożylne podawanie 5-fluorouracylu z

Złoty standard”: dożylne podawanie 5-fluorouracylu z

leukoworyną

leukoworyną (5-FU/FA)

(5-FU/FA)

przez 6 miesięcy

przez 6 miesięcy

Obecnie w

Obecnie w raku okrężnicy

raku okrężnicy

udowodniono wyższość nad

udowodniono wyższość nad

„złotym standardem” w terapii adiuwantowej w

„złotym standardem” w terapii adiuwantowej w

zakresie dłuższego przeżycia:

zakresie dłuższego przeżycia:

Kapecytabiny

Kapecytabiny

– doustna pochodna 5-FU

– doustna pochodna 5-FU

Schematu

Schematu FOLFOX

FOLFOX

(Oxaliplatyna + 5-FU/FA)

(Oxaliplatyna + 5-FU/FA)

W

W raku odbytnicy

raku odbytnicy

może być dodatkowo konieczna RTH

może być dodatkowo konieczna RTH

background image

Kliniczne skale oceny stanu

Kliniczne skale oceny stanu

sprawności (PS-Performance

sprawności (PS-Performance

Status)

Status)

Skala

Skala WHO

WHO

=

= ECOG

ECOG

=

= Zubroda

Zubroda

(i

(i Skala Karnofsky’ego

Skala Karnofsky’ego

)

)

0

0

:

:

brak objawów i normalna aktywność życiowa; pełna

brak objawów i normalna aktywność życiowa; pełna

sprawność (

sprawność (100%

100%

)

)

1

1

: niewielkie objawy i pacjent ambulatoryjny, i nie ma przeszkód

: niewielkie objawy i pacjent ambulatoryjny, i nie ma przeszkód

w zwykłej codziennej aktywności życiowej (

w zwykłej codziennej aktywności życiowej (90-80%

90-80%

)

)

2

2

: obecne objawy i pacjent spędza w łóżku < 50% dnia, i

: obecne objawy i pacjent spędza w łóżku < 50% dnia, i

czasami wymaga opieki pielęgniarskiej; może zadbać o

czasami wymaga opieki pielęgniarskiej; może zadbać o

większość swoich potrzeb osobistych (

większość swoich potrzeb osobistych (70-60%

70-60%

)

)

3

3

: obecne znaczne objawy i pacjent spędza w łóżku > 50% dnia,

: obecne znaczne objawy i pacjent spędza w łóżku > 50% dnia,

i wymaga opieki pielęgniarskiej; niepełnosprawny (

i wymaga opieki pielęgniarskiej; niepełnosprawny (50-40%

50-40%

)

)

4

4

: obecne znaczne objawy i pacjent leżący cały czas w łóżku; w

: obecne znaczne objawy i pacjent leżący cały czas w łóżku; w

znaczącym stopniu niepełnosprawny i może wymagać szybkiej

znaczącym stopniu niepełnosprawny i może wymagać szybkiej

hospitalizacji (

hospitalizacji (30-10%

30-10%

)

)

Śmierć (

Śmierć (0

0

)

)

background image

Chemioterapia systemowa jest

Chemioterapia systemowa jest

podstawą terapii (PS

podstawą terapii (PS

2 wg WHO)

2 wg WHO)

Na podstawie badań III fazy za

Na podstawie badań III fazy za

standard w leczeniu

standard w leczeniu I rzutu

I rzutu

można

można

uznać stosowanie schematów

uznać stosowanie schematów

trójlekowych:

trójlekowych:

Irinotekan + 5-FU/FA (np.

Irinotekan + 5-FU/FA (np. FOLFIRI

FOLFIRI

)

)

lub

lub

Oxaliplatyna + 5-FU/FA (np.

Oxaliplatyna + 5-FU/FA (np. FOLFOX

FOLFOX

)

)

CRC – choroba rozsiana

CRC – choroba rozsiana

background image

Nie

Nie

Potwierdzone przerzuty poza wątrobą (CT lub

Potwierdzone przerzuty poza wątrobą (CT lub

MRI)

MRI)

Tak

Tak

Nieresekcyj

Nieresekcyj

ny

ny

Dobre

Dobre

ryzyko”

ryzyko”

CTH

CTH

±

±

Chirurgia

Chirurgia

Resekcyjn

Resekcyjn

y

y

CHT

CHT

±

±

TACE/HAI/TRA

TACE/HAI/TRA

Resekcja

Resekcja

Liczne przerzuty w obu

Liczne przerzuty w obu

płatach lub zajęcie

płatach lub zajęcie

dużych naczyń

dużych naczyń

wątrobowych

wątrobowych

CTH

CTH

Dobre ryzyko”:

Dobre ryzyko”:

Pierwotny rak: T1 lub T2 i N0

Pierwotny rak: T1 lub T2 i N0

Liczba przerzutów 1-4

Liczba przerzutów 1-4

Największy przerzut < 5 cm

Największy przerzut < 5 cm

Margines resekcji > 1 cm

Margines resekcji > 1 cm

Czas od pierwotnej operacji > 2

Czas od pierwotnej operacji > 2

lat

lat

Wiek < 60 r.ż.

Wiek < 60 r.ż.

CTH

CTH

CRC – leczenie przerzutów

CRC – leczenie przerzutów

background image

CRC – Hamowanie EGFR

CRC – Hamowanie EGFR

Zewnątrzkomórko

Zewnątrzkomórko

wa domena

wa domena

Przezbłonowa

Przezbłonowa

domena

domena

Wewnątrzkomórkow

Wewnątrzkomórkow

a domena

a domena

Domena kinazy

Domena kinazy

t

t

yro

yro

zynowej

zynowej

EGF

EGF

TGF-alpha

TGF-alpha

Epi- and amphiregulin

Epi- and amphiregulin

Betacellulin

Betacellulin

HB-EGF-like growth factor

HB-EGF-like growth factor

N-terminus

N-terminus

Wewnątrzkomórkowy sygnał

Wewnątrzkomórkowy sygnał

proliferacyjny

proliferacyjny

(MAPK, ras, c-myc)

(MAPK, ras, c-myc)

P

P

Ligand

Ligand

GEFITINIB

GEFITINIB

,

,

ERLOTINIB

ERLOTINIB

CETUXIMA

CETUXIMA

B

B

background image

CRC – Cetuximab+Irinotekan

CRC – Cetuximab+Irinotekan

0

0,2

0,4

0,6

0,8

1

0

2

4

6

8

10

12

MONTHS

P

R

O

P

O

R

T

IO

N

Mono

Mono

Combo

Combo

N

N

111

111

218

218

No. events

No. events

92

92

152

152

Median

Median

1.5

1.5

4.1

4.1

HR (95% CI): 0.54 (0.42;

HR (95% CI): 0.54 (0.42;

0.71)

0.71)

log rank p-value < 0.0001

log rank p-value < 0.0001

Time To Progression

Time To Progression

Cunningham D, et al. Proc Am Soc Clin Oncol 2003;22:1012

Cunningham D, et al. Proc Am Soc Clin Oncol 2003;22:1012

background image

CRC – Hamowanie VEGF

CRC – Hamowanie VEGF

Ak

Ak

t

t

yw

yw

ator

ator

y

y

syntezy

syntezy

VEGF

VEGF

Wewnątrzkomórko

Wewnątrzkomórko

wy sygnał

wy sygnał

proliferacyjny

proliferacyjny

Hypoxia

Hypoxia

COX-2

COX-2

NO

NO

Onkogeny

Onkogeny

bFGF

bFGF

H

H

2

2

O

O

2

2

PDGF

PDGF

IGF-1

IGF-1

EGF

EGF

IL-6

IL-6

BEVA

BEVA

C

C

IZ

IZ

UMA

UMA

B

B

background image

CRC –

CRC –

Bevacizumab+Irinotekan

Bevacizumab+Irinotekan

P

r

P

r

a

w

d

o

p

o

d

o

b

ie

ń

st

w

o

p

rz

e

ży

ci

a

a

w

d

o

p

o

d

o

b

ie

ń

st

w

o

p

rz

e

ży

ci

a

1.

1.

0

0

0.

0.

8

8

0.

0.

6

6

0.

0.

4

4

0.

0.

2

2

0

0

0

0

10

10

20

20

30

30

40

40

Przeżycie

Przeżycie

(m

(m

-ce

-ce

)

)

IFL + placebo

IFL + placebo

IFL + bevacizumab

IFL + bevacizumab

Hazard ratio = 0.66, p=0.00003

Hazard ratio = 0.66, p=0.00003

Średnie

Średnie

przeżycie

przeżycie

15.6 (IFL + placebo)

15.6 (IFL + placebo)

vs

vs

20.3 m

20.3 m

-cy

-cy

(IFL + bevacizumab)

(IFL + bevacizumab)

Hurwitz H, et al. Proc Am Soc Clin Oncol 2003;22:3646

Hurwitz H, et al. Proc Am Soc Clin Oncol 2003;22:3646

background image

CRC – poprawa skuteczności

CRC – poprawa skuteczności

leczenia na przestrzeni lat

leczenia na przestrzeni lat

0

10

20

30

40

50

60

70

5FU
5FU/FA
I /5FU/FA
B+I
C+I /5FU/FA
C+O/5FU/FA
B+O/5FU/FA

Badania III fazy –

Badania III fazy –

RR

RR

(%)

(%)

?

?

?

?

?

?

?

?

background image

Nowotwory podścieliskowe

Nowotwory podścieliskowe

GIST – GastroIntestinal Stromal

GIST – GastroIntestinal Stromal

Tumor

Tumor

GIST wywodzi się z

GIST wywodzi się z mezenchymalnych komórek

mezenchymalnych komórek

rozrusznikowych nerwów

rozrusznikowych nerwów

zwojowych przewodu pokarmowego – komórek Cajala

zwojowych przewodu pokarmowego – komórek Cajala

Rozwój jest następstwem

Rozwój jest następstwem mutacji genu c-KIT

mutacji genu c-KIT

(4q12), co prowadzi do

(4q12), co prowadzi do

syntezy i nadekspresji receptorowego białka

syntezy i nadekspresji receptorowego białka CD117

CD117

, wykazującego

, wykazującego

aktywność kinazy tyrozynowej (

aktywność kinazy tyrozynowej (KT

KT

)

)

60-70% GIST występuje w

60-70% GIST występuje w ścianie żołądka

ścianie żołądka

, 20-30%

, 20-30% jelita cienkiego

jelita cienkiego

, < 10%

, < 10%

przełyku

przełyku

lub

lub jelita grubego

jelita grubego

, sporadycznie w sieci lub krezce

, sporadycznie w sieci lub krezce

Objawy:

Objawy:

Zwykle przypadkowo wykrywane, bez objawów lub niespecyficzne objawy

Zwykle przypadkowo wykrywane, bez objawów lub niespecyficzne objawy

Przy naciekaniu śluzówki i/lub surowicówki pp objawy krwawienia, perforacji,

Przy naciekaniu śluzówki i/lub surowicówki pp objawy krwawienia, perforacji,

niedrożności

niedrożności

Zwykle wyczuwalny guz, przerzuty do otrzewnej, wątroby lub płuc, kości

Zwykle wyczuwalny guz, przerzuty do otrzewnej, wątroby lub płuc, kości

Leczenie:

Leczenie:

Operacja (jeżeli nie ma przeciwwskazań)

Operacja (jeżeli nie ma przeciwwskazań)

50-60% przeżyć 5-letnich

50-60% przeżyć 5-letnich

W chorobie rozsianej, w nawrocie po operacji, przy przeciwwskazaniach do

W chorobie rozsianej, w nawrocie po operacji, przy przeciwwskazaniach do

operacji lub w leczeniu indukcyjnym

operacji lub w leczeniu indukcyjnym

IMATINIB

IMATINIB

(Glivec) –

(Glivec) – bloker

bloker

KT

KT

, dawka 400-

, dawka 400-

800 mg/d p.o. i kontynuować do czasu wystąpienia progresji

800 mg/d p.o. i kontynuować do czasu wystąpienia progresji

ponad 80%

ponad 80%

odpowiedzi klinicznych w ciągu 12 miesięcy

odpowiedzi klinicznych w ciągu 12 miesięcy


Document Outline


Wyszukiwarka

Podobne podstrony:
prelekcja Choroby jelita grubego
Choroby zapalne jelita grubego
Choroby jelita cienkiego
020 AC CA
Zespół jelita drażliwego
Zapalenia jelita
Pielgnowanie w chorobach nowotworowych jelita grubego
Ca ka niew a ciwa
Odpowiedzi do tego drugiego ca dałem i jest na 38 pytań, instytucje i źródła prawa w UE
Choroby wirusowe czerwia i pszczo éy miodnej dn' 03 i 3 04 (ca éo Ť¦ç)
Pierwszy rok dziecka rozwój część I od urodzenia do 6 m ca
CA 6 instrukcja uzytkownika id Nieznany
CA 3 BIBLIOGRAFIE id 107208 Nieznany
SOCJOLOGIA CA, PRACA SOCJALNA
Pytania z teledetekcji-ca, Elektronika i telekomunikacja WAT, Semestr V, PTD
Ruch socjalistyczny, Prywatne, CA K. Leszczyńska Wpółczesne ruchy politgyczne

więcej podobnych podstron