Zakażenia koronawirusowe u psów

Etiologia



CCV należy do rodziny Coronaviridae



Posiada jednoniciowy RNA, a replikacja

zachodzi w cytoplazmie komórki gospodarza



Dość oporny na działanie środowiska

zewnętrznego (w kale w temp. ok.20'C traci

zakaźność po 40h, w temp. ok.4'C po 60h),

większość detergentów inaktywuje

koronawirusy.



Od psów z biegunką izolowano szereg

szczepów wirusa.

Epidemiologia



Udział wirusa w rozwoju zakaźnego zapalenia

jelit u psów nie jest do końca jasny



Japonia-16% i 57%



Australia- 85% CCV-IgM



Jest wysoce zakaźny i szybko szerzy się w

populacji psów wrażliwych na zakażenie



Osobniki nowonarodzone>odsadzone>dorosłe



Siewstwo z kałem i trwa od kilku tygodni do

kilku miesięcy



Zanieczyszczone kałem środowisko –

GŁÓWNE ŹRÓDŁO ZAKAŻENIA



Droga zakażenia – PER OS

Patogeneza



Okres inkubacji-1-4 dni, w

laboratoryjnych-24-48h



Izolacja wirusa z kału od 3 do 14 dni po

zakażeniu

Patogeneza



Po zakażeniu wirus wędruje do dojrzałych

komórek nabłonkowych kosmków jelita cienkiego,



Po wchłonięciu wirusa przez komórki M nabłonka

szczytowego kępek Peyera wirus transportowany

jest do tkanki limfoidalnej



Wirus replikuje także intensywnie w komórkach

nabłonka jelita i gromadzi się w wodniczkach

cytoplazmatycznych



Do środowiska dostaję się poprzez plazmolemmę

szczytowych części komórek lub poprzez rozpad

wierzchołkowych części zakażonych komórek

Patogeneza



Mikrokosmki rąbka szczoteczkowego ulegają

skróceniu, potem całkowitemu zniszczeniu, utracie

zakażonych komórek towarzyszy wzmożona

replikacja i ich zastępowanie przez niedojrzałe

komórki krypt jelit



Zakażenie CCV nie powoduje niszczenia nabłonka

krypt jelitowych, ale ich hiperplazję



Kosmki dotknięte zakażeniem pokrywają się

nabłonkiem walcowatym lub sześciennym i

wykazują różny stopień zaniku lub fuzji komórek

kosmków ,a w blaszcze właściwej jelit stwierdza się

naciek komórek jednojądrzastych



Brak zmian martwicowych i krwotocznych w

kosmkach (CPV)

Objawy kliniczne



Biegunka, niekiedy poprzedzona wymiotami, pojawia

się nagle, (kał cuchnący, koloru pomarańczowego,

niekiedy z domieszką krwi)



Utrata apetytu, apatia,



Gorączka nie jest stała, brak leukopenii (CPV)



W ciężkich przypadkach → biegunka wodnista, szybko

prowadząca do odwodnienia i zaburzeń elektrolitowych,

może towarzyszyć wypływ z oczu i z nosa,



Większość zakażonych psów powraca do zdrowia po 8-

10 dniach



Zakażenie wikłane np. pasożytami, bakteriami trwa

zwykle dłużej

Rozpozanie



Trudne



Mikroskopia elektronowa – wykrycie wirusa

w świeżym kale, min. dawka 10^6 cząstek

wirusa



RT-PCR – wysoka czułość, izolacja wirusa z

kału,



SN, ELISA – przeciwciała, IgG świadczy o

kontakcie, nie ma chroni przed zakażeniem,

w przeciwieństwie do miana sIgA

Zmiany AP



Łagodne zakażenia nie wywołują zmian w

narządach wewnętrznych



W ciężkich przypadkach – pętle jelit są rozszerzone,

wypełnione wodnistą, zielonożółtą treścią, węzły

chłonne krezkowe powiększone i obrzękłe



Zmiany charakterystyczne – zaniki, fuzje kosmków

oraz pogłębienie krypt jelitowych, nasilone podziały

komórek w blaszce właściwej jelit, spłaszczenie

powierzchownych komórek nabłonka oraz

złuszczenie komórek kubkowych.



W dobrze zachowanych tkankach można wykazać

wirusa barwiąc fluorescencyjnie

Leczenie



Rzadko kończy się śmiercią, ale jeśli już to

w wyniku odwodnienia, zaburzeń

elektrolitowych, kwasicy i wstrząsu.



Wyrównanie zaburzeń

wodnoelektrolitowych,



Antybiotykoterapia?



Zapewnienie ciszy, spokoju i odpowiedniej

temperatury.

Zapobieganie



Szczepionki z inaktywowanym wirusem,

żywe modyfikowane (MLV) 2x w odstępie

3-4 tyg, potem coroczna rewakcynacja,



U ludzi prawdopodobnie nie powoduje

zakażenia, lecz wirus nie jest gatunkowo

swoisty, więc należy zachować ostrożność



Duramune DAPPi + LC Szczepionka przeciw



nosówce, zakaźnemu zapaleniu wątroby,

zakażeniu dróg oddechowych wywołanym

przez adenowirus typ 2 i wirus

parainfluenzy, zakażeniom wywoływanym

przez parwowirus i koronawirus oraz

leptospirozie wywoływanej przez L. canicola

i L. Icterohaemorrhagiae liofilizat i

rozpuszczalnik do sporządania zawiesiny do

wstrzykiwań.



Duramune Max 6 Szczepionka przeciwko

nosówce, zakaźnemu zapaleniu wątroby,

zakażeniu dróg oddechowych wywołanym

przez adenowirus typ 2 i wirus

parainfluenzy oraz zakażeniom

wywoływanym przez koronawirus i

parwowirus liofilizat + rozpuszczalnik



Duramune Max 10 Szczepionka przeciwko

nosówce, zakaźnemu zapaleniu wątroby,

zakażeniu dróg oddechowych wywołanym

przez adenowirus typ 2 i wirus

parainfluenzy oraz zakażeniom

wywołanym przez koronawirus,

parwowirus oraz leptospirozie wywołanej

przez Leptospira canicola, Leptospira

icterohaemorrhagiae, Leptospira

grippotyphosa i Leptospira pomona

liofilizat + rozpuszczalnik



Duramune Pi + LC Szczepionka przeciwko

parainfluenzie psów, koronawirozie psów

oraz zakażeniom wywoływanym przez

bakterie Leptospira liofilizat i

rozpuszczalnik do sporządzania zawiesiny

do wstrzykiwań



Duramune Puppy DP + C Szczepionka

przeciwko nosówce psów,

parwowirusowej chorobie psów oraz

zakażeniom wywołanym przez

koronawirus psówliofilizat i rozpuszczalnik

do sporządzania roztworu do wstrzykiwań

Różnicowa z CPV



Łagodniejszy przebieg,



Występuje niezależnie od rasy, wieku,

płci,



Gorączka nie jest stała i brak leukopenii,



Koronawirusowe zakażenia kotów



FIP – Feline Infectious Peritonitis

Etiologia



Jeden z głównych powodów śmiertelności

kotów na tle zakaźnym,związane ze

zmianą specyfiki hodowli tego gatunku –

koty coraz częściej są niewychodzące,

załatwiają się do kuwet, co sprawia, że

ryzyko kontaktu z dużymi dawkami

koronawirusów kotów jest

większe./kontakt z kałem/ oraz natępuje

coraz częściej przegęszczenie populacji

np. w hodowlach, schroniskach



Rząd Nidovirales, rodzina Coronaviridae



Duże, posiadają otoczke, dodatnio

spolaryzowane RNA,



Główne białka strukturalne – białko

wypustek (S), białko nukleokapsydu (N),

białko błony (M),



Każde zakażenie FcoV może wywołać

potencjalnie FIP (10%)



Typ 1 → całkowicie koci, zakażenia terenowe



Typ 2 → genetycznie zbliżony do CCV , wynik

rekombinacji typu 1 FcoV z CCV



Oba typy mogą wywołać u kotów cały

wachlarz objawów klinicznych/od

zak.bezobjawowych, poprzez biegunki do FIP/



FcoV mogą wywołać dwa typy choroby – FIP i

koronawirusowe zapalenie jelit/nazywane

koronawirusami jelitowymi kotów = FECV /są

one w stanie przedostać się z jelit do

krwioobiegu/



Wielorakie formy zakażenia związane są z

tropizmem poszczególnych szczepów do

jelit lub otrzewnej – FECV namnaża się z

enterocytach → biegunka lub

zak.bezobjawowe; FIPV namnaża się w

makrofagach → zakażenie uogólnione i FIP



Istnieje hipoteza dotyczących mutacji FcoV

w FIP, jeśli jest słuszna to wynika z niej, że

nie ma 2 przypadków FIP wywołanych przez

genetycznie identyczny wirus.



Teoria alternatywna głosi, że kocięta

chorują na FIP dlatego, że w pewnym

momencie życia narażone są na kontakt

ze znaczną dawką wirusa /czas ten

przypada na okres kiedy

ukł.immunologiczny nie jest jeszcze w

pełni dojrzały, a do tego doszły stresy –

kastracja, szczepianie itp/



Koty mogą wykazywać skłonność

genetyczną do FIP

Przenoszenie zakażenia FcoV:



Przede wszystkim droga pośrednia przez

kontakt z kałem lub przedmiotami

zawierającymi wirusa. Główne źródło –

kuwety. Możliwość transmisji przez

aerozol w czasie kichania, wspólne miski,

wzajemne zabiegi pielęgnacyjne/ale tylko

przez kilka godzin/



Wrażliwy na środowisko.



Możliwe zakażenie pionowe./rzadko



Niektóre wirusy mają immunostymulujący

wpływ na organizm gospodarzą, co

dodatkowo pobudza go do eliminacji

wirusa.



U kotów z FIP obserwuje się limfopenię,

zanik tk.limfoidalnej w śledzionie oraz

węzłach chłonnych.

Ochronna odpowiedź

immunologiczna na zakażenie

koronawirusem kotów



Mechanizm chroniący kota przed

zachorowaniem na FIP nie został do końca

poznany. Powszechnie uważa się, że do

zachorowanie nie dochodzi w wyniku

skutecznej odpowiedzi komórkowej. Wiadomo,

że kocięta są chronione przed zakażeniem

przez Ab matczyne/ dlatego sądzi się, że

odpowiedź humoralna także pełni pewną rolę

w ochronie przed FIP/. Podejrzewa się, że

odp.humorlana związana z wydzielniczymi

IgA, pełni istotną rolę w zapobieganiu

pierwotnemu zakażeniu kom.nabłonkowych.



U kotów mających kontakt z wirusem Ab

pojawiają się po 18-21 dniach.



Przyleganie zakażonych FcoV monocytów

do śródbłonka naczyń jest jednym z

najwcześniejszych stadiów w patogenezie

zapalenia naczyń krwionośnych

towarzyszącego FIP



W miarę nasilania się objawów klinicznych

obserwuje się wyraźny spadek limfocytów

CD4+ w tkankach.wynikający ze

wzmożonej apoptozy limfocytów/



Koty, które przeżyły zakażenie FECoV

obserwuje się rozrost grudek chłonnych w

obwodowych w.chłonnych.



Komórki zakażone FcoV wydzielają

substancję powodującą apoptozę

znadujących się w ich pobliżu limfocytów

T w.chł.

Wzmocnienie zakażenia zależne

od Ab /ADE/



Zakłada się, że Ab ułatwiają FcoV

wnikanie do makrofagów. U kotów z tym

zjawiskiem dochodzi do rozwoju choroby

w mniej niż 12 dni., podczas gdy

normalnie zajmuje to 28 dni.



Najbardziej narażone na zachorowanie na

FIP są koty w wieku 6-18 mieś po

zakażeniu

Patogeneza



Zakażenie drogą per os, ale prawdopodobnie także

wdychanie wirusa



Receptorem dla FcoV typ II jest enzym,

aminopeptydaza-N znajdująca się w rąbku

szczoteczkowym, replikacja prawdopodobnie w

nabłonku jelit cienkich



Receptor dla FcoV typ I i miejsca replikacji dotąd

niepoznano



Wirus wydalany jest z kałem od 2 dnia po zakażeniu,

we wczesnej fazie zakażenia wirus może się

namnażać w migdałkach, w jamie ustnej i gardle,

jest wydalany ze śliną jedynie przez kilka godzin lub

dni

Patogeneza



Etiologia FIP jest wciąż niejasna, jest to choroba o

podłożu immunologicznym obejmująca: wirus,

antygeny wirusowe, przeciwciała,układ dopełniacza,

(koronawirusowe zapalenie naczyń krwionośnych)



Koty, które nie mają przeciwciał anty-FCoV nie

chorują na FIP, jeśli seropozytywnego kota

pozbawimy dopełniacza do choroby również nie

dojdzie,



Wiązanie dopełniacza doprowadza do uwolnienia

amin naczynioaktywnych i skurczu komórek

śródbłonka naczyń krwionośnych i zwiększa ich

przepuszczalność, umożliwia to wysięk białek

surowicy

2 możliwości rozwinięcia się FIP

po zakażeniu ogólnoustrojowym



1.wirus jest rozprzestrzeniany po

organizmie za pomocą makrofagów i

monocytów. Monocyty przylegają do

śródbłonka i wychodzą poza ich światło,

co pozwala wirusowi wniknąć do tkanek.



2.FIP to choroba, do której dochodzi w

wyniku powstawania kompleksów

immunologicznych



Wirus przyciąga przeciwciała i dochodzi

do aktywacji dopełniacza, coraz więcej

makrofagów pojawia się w tym miejscu

Siewstwo



Przez pierwsze godziny, a nawet dni po zakażeniu wirus

może znajdować się w ślinie, wydz. dróg odd., moczu.

Istnieje możliwość różnic w siewstwie między typem 1 a

2. Typ 2 jest wydalany jedynie przez kilka godzin po

zakażeniu nateomiast typ 1 przez 2-3mies.,a nawet

dłużej. 1/10 kotów zostaje nosicielami do końca życia.

Nosieciele → wydalają do końca życia, ale nie zapadają

na FIP.



Wykrywanie nosiecieli – RT-PCR / wynik dodatni przez 9

miesięcy/



Koty, które eliminują wirusa z org. Mogą go wydalać z

kałem okresowo lub w ilościach niewykrywalnych.



.



Wirus utrzymuje się w środowisku dzięki nosicielą i

w wyniku zakażeń ponownych kotów zakażonych

okresowo



Stres zwiększa wydalanie wirusa/ 10^1 ->10^6



W testach serologicznych wyniki negatywne dają

pewność, że kot nie wydala wirusa. Co 3 kot

seropozytywny jest siewcą, a koty z wysokimi

mianami Ab są częściej siewcami

Postacie choroby



FIP wysiękowy-ostra postać choroby,

występująca 4-8 tyg. po zakażeniu lub

zadziałaniu czynnika stresogennego, może

wystąpić po fazie FIP bezwysiękowego.



Znaczne ilości wirusa we krwi, zniszczenie wielu

naczyń krwionośnych, powstanie licznych

ziarniniaków zapalnych,



FIP bezwysiękowy-przewlekła postać choroby,

występuje w ciągu tygodniu lub miesięcy po

zakażeniu,



Skutek lepszej obrony komórkowej, powstanie

większych ziarniniaków zapalnych

Objawy kliniczne



FIP wysiękowy – uszkodzenie naczyń

krwionośnych, stąd wysiękanie płynu

surowiczego wraz z białkami do jam ciała



FIP bezwysiękowy – zależy od tego jakie

narządy zostały uszkodzone przez

ziarniniaki

Pierwotne zakażenie FCoV



Więkoszość zakażeń przebiega

podklinicznie, można zaobserwować

zaburzenia wynikające z górnych dróg

oddechowych, biegunkę przebiegające

łagodnie,

Koronawirusowe zapalenie jelit



Przejściowa biegunka o łagodnym

przebiegu, wymioty, ale czasami wirus

może wywołać ciężkie ostre lub

przewlekłe zapalenie żołądka i jelit

(wymioty, biegunka, utrata masy ciała),

może wystąpić brak reakcji na leczenie,

FIP



Chorobę spotyka się w każdym wieku,

najczęściej u kotów ze schronisk,

hodowli, po pobycie w hotelu, szpitalu,

na wystawie kotów.

Postać wysiękowa



Wodobrzusze, choć mało właścicieli zauważa

powieszenie powłok brzusznych i/lub wysięk

w klatce piersiowej,



Kot może być przygaszony lub w świetnej

formie, może jeść normalnie lub wykazywać

brak apetytu,



Ponadto umiarkowana gorączka, utrata masy

ciała, duszność, przyspieszony oddech,

powiększenie moszny, stłumione tony serca,

bladość lub zażółcenie błon śluzowych,

Postać bezwysiękowa



Umiarkowana gorączka, utrata masy ciała,

posmutnienie, utrata łaknienia, może wystąpić

żółtaczka, powiększenie węzłów chłonnych

krezkowych, z czasem nieregularny kształt nerek,

guzkowate struktury na narządach wewnętrznych,

jeśli proces chorobowy obejmuje płuca – duszność,

a w RTG punktowe zagęszczenie tkanki płucnej



Zmiany w gałce ocznej – zapalnienie tęczówki

(zmiana jej barwy), zmętnienie cieczy wodnistej w

przedniej komorze oka, czasem wylewy krwawe do

przedniej komory oka, może dochodzić do

pochewkowatości naczyń siatkówki (niewyraźne,

szarawe linie po obu stronach naczynia)

Postać bezwysiękowa



Objawy neurologiczne – różnorodne i zależą

od tego, która część CUN została objęta

procesem chorobowym,25-33% przypadków,



Niekiedy głównym narządem dotkniętym FIP

są jelita, w których dochodzi do powstania

ziarniniaków zapalnych, najczęściej w

okrężnicy, ujście biodrowo-ślepo-okrężnicze,

skutkować to może zaparciami, przewlekłą

biegunką, wymiotami,

U noworodków i płodów



Powoduje upadki kociąt po odsadzeniu,

ale nie między narodzinami i

odsadzeniem,



U kociąt powoduje spowolnienie rozwoju,

zwiększa częstość występowania

biegunek oraz schorzeń górnych dróg

oddechowych,

Rozpoznanie



Koronawirusowe zapalenie jelit



Brak swoistego testu,



RT-PCR z kału,



Potwierdzenie jedynie poprzez

immunhistochemiczne lub

immunofluorescencyjne znakowanie

bioptatów jelita

Rozpoznanie



FIP



Brak testów na rynku do wykrywania

FIP, a badanie histopatologiczne

pozostaje jedyną metodą wykrywania

zakażenia,



Badanie PMR

Kontakt z kotem podejrzanym

lub wydalającym wirusa



95-100% eksponowanych kotów ulega zakażeniu

i po 18-21 dniach wykazuje serokonwersję,



Wykazanie przeciwciał nie oznacza, że kot

zachoruje na FIP, dochodzi do tego rzadko. W

większości przypadków dochodzi do stopniowego

obniżania się poziomu przeciwciał. Niektóre koty

mają wyższy poziom przeciwciał przez lata i nie

oznacza to,że są siewcami



Jeśli kot jest seropozytywny to nie powinno się

wprowadzać nowego osobnika, chyba, że i on

posiada przeciwiciała. Można badać czy stają się

one z czasem seronegatyne.(3-6mcy)

Badania wymagane przez

hodowców



Koty seronegatywne można krzyżować

bez obaw, jak i seropozytywne, jednak

należy pamiętać o tym, że aby nie

dopuścić do zakażenia kociąt należy je

szybko odsadzić i odizolować



Seropozytywny kot może zostać

odizolowany i zbadany po 3-6 miesiącach

i może okaże się seronegatywny

Badania przesiewowe



Wykonywanie badań serologicznych co 3-

16 miesiecy pozwoli na uwolnienie

populacji od wirusa. Jeśli koty

utrzymywane są w dużej grupie należy

wybrać 3-4 osobniki, jeśli pojedynczo

badamy wszystkie, jeśli w mniejszych

grupach np. 3 osobniki badamy je.

Powtórne badania są wiarygodne, jeśli

grupy lub osobniki są odizolowane i nie

miały ze sobą kontaktu.

Badanie kota przed

wprowadzeniem go do populacji

wolnej od FCoV



Osobniki nowe powinny być izolowane i

badane



Seropozytywne nie powinny być

wprowadzane, gdyż mogą być siewcami.

Zmiany AP



Charakterystyczna zmiana – ziarniniak

zapalny



Postać wysiękowa



Wszystkie powierzchnie jamy brzusznej

mogą być pokryte małymi, białymi

płytkami (inne choroby – guzy

prosówkowe, grzybice układowe)



Bezwysiękowy FIP



Zmiany bardziej różnorodne (często nerki – ziarniniaki

zapalne)



Często zmiany nie są widoczne makroskopowo i

potrzebne jest badanie histopatologiczne



Opony mózgowe – rozlane przekrwienie, rozlany naciek

z cechami zapalenia ziarniniakowego mikroskopowo



Zmiany w obrębie naczyń krwionośnych – martwica w

centralnej części żyłek i tętniczek, otoczone przez

okołonaczyniowe nacieki komórek, proliferujące

makrofagi i limfocyty, komórki plazmatyczne i

neutrofile, badanie immunohistichemiczne w celu

wykazania wirusa w zmianach to najlepsza metoda

rozpoznania FIP



U kotów z biegunką – skrócenie kosmków



Obecność wirusa w komórkach nabłonka

jelit można wykazać barwieniem

immunohistochemicznym lub barwieniem

immunofluorescencyjnym

Leczenie



Na rynku brak leków przeciwwirusowych przeciw

FcoV.



Kot zdrowy posiadający Ab przeciw

koronawirusom:



Brak dowodów na to, że leczenie kota

seropozytywnego, ale nie chorego uchroni go

przed leczeniem.



GKS – hamują w pewnym stopniu występowanie

objawów, lecz powodowany przez nie spadek

odporności może dać z czasem odwrotny efekt i

przyspieszyć rozwój FIP.



Unikać stresu – przyspiesza rozwój FIP



Koronawirusowe zapalenie jelit:



Większość kończy się

samowyzdrowieniem.



Leczenie wspomagające/terapia

wodnoelektrolitowa, restrykcyjna dieta,

probiotyki/



Niektóre koty dobrze reagują na niskie

dawki prednizolonu



Kliniczna postać FIP:



Leczenie powinno polegać na kontrolowaniu

odpowiedzi układu imm. Na obecność FcoV.



Wysokie dawki leków immunosupresyjnych,

l.przeciwzapalnych, koci interferon ɷ



Odpoczynek, unikanie stresu, dieta

wysokobiałkowa



Prednizolon- główny lek immunosupresyjny

stosowany w leczeniu FIP. Działą hamująco

na odp.humoralną i komórkową. Dawka 2-

4mg/kg/dzień. W trakcie podawania

prednizolonu podawać per os atybiotyki o

szerokim spektrum



Talidomid → wskazaniem do stosowania jest

zmniejszenie zapalenia oraz odp.humoralnej,

bez wpływu na odp.komórkową



Bez względu na wybraną metodę leczenia ważne

jest śledzenie stanu zdrowia i postępów w leczeniu

każdego kota. Co 7-14 dni należy badać

HCT/wzrost/, poziom globulin/powinny spadać/,

stosunek A:G/wzrost/, AGP/powinno spadać/,

badanie poziomu Ab. Przy leczeniu prawidłowym

powinny się pojawić retikulocyty we krwi, wzrost

m.c.



Koty z wysiękowym FIP przeżywają co najwyżej

kilka tygodni, a z bezwysiękowym kilka miesięcy,

dlatego należy wziąć pod uwagę eutanazję

ZAPOBIEGANIE:



Odpowiedni sposób opieki nad kociętami. Ab

siarowe do 5-6 tyg. życia.



Szczepienia Primucell FIP; liofilizat i

rozpuszczalnik do sporządzania zawiesiny dla

kotów Szczepionka przeciw zakaźnemu

zapaleniu otrzewnej kotów . Szczepionka

donosowa. Koty sieją tego wirusa do 4 dni po

szczepieniu. Zalecane 2 dawki szczepionki –

pierwsza w wieku 16 tyg, potem w 19tyg. ż.

Bezpieczny do stosowania u ciężarnych.

Zalecane coroczne doszczepianie