Ostre 

powikłania 

cukrzycy

                Piotr 

Chyba

Ostre powikłania cukrzycy

I. Kwasica ketonowa
II. Nieketonowa śpiączka 

hiperosmolarna

III.Stan hiperglikemiczno-

hipermolarny

IV.Kwasica mleczanowa
V. Hipoglikemia

Kwasica ketonowa

Jest to ostry zespół zaburzeń przemiany materii 

węglowodanowej, tłuszczowej, białkowej, wodno-
elektrolitowej i równowagi kwasowo-zasadowej, 
rozwijający się wskutek nagłego braku insuliny. 
Może rozwinąć się w każdym typie cukrzycy, ale 
najczęściej występuje w cukrzycy typu I. Brak 
insuliny powoduje hiperglikemię związaną z 
brakiem możliwości spalania glukozy w tkankach 
oraz nasilenie procesów katabolicznych (lipoliza, 
proteoliza), które sprzyjają produkcji ciał 
ketonowych i kwasicy.

Kwasica ketonowa

Najczęstsze czynniki wywołujące 

kwasicę

• Infekcja, szczególnie bakteryjna
• Opóźnienie w rozpoznaniu cukrzycy
• Zaprzestanie przyjmowania insuliny (w 

tym awaria pompy insulinowej)

• Zawał serca
• Udar mózgu
• Ostre zapalenie trzustki
• Nadużywanie alkoholu

Kwasica ketonowa

Objawy:
Wzmożone pragnienie
Oddawanie zwiększonej ilości moczu
Nudności, wymioty i bóle brzucha
Ostatecznie śpiączka

Nieketonowa śpiączka 

hiperosmolarna

Jej wystąpienie prowokują te same czynniki, co 

kwasicę ketonową. Jest to powikłanie rzadsze, 
lecz obarczone większą śmiertelnością.

Czynniki sprzyjające wystąpieniu śpiączki, takie 

jak posocznica lub niedostateczne dawki 
insuliny, prowadzą do znacznej hiperglikemii. 
Następstwem jest obfita diureza i 
odwodnienie, które prowadzą do wzrostu 
osmolarności. Hipowolemia i 
hiperosmolarność są przyczyną śpiączki, 
której często towarzyszą drgawki.

Stan hiperglikemiczno-

hipermolarny

• Stan ten charakteryzuje się wysokim 

stężeniem glukozy, wzrostem osmolalności 
oraz odwodnieniem znacznego stopnia

• Częściej występuje u starszych pacjentów 

z cukrzycą typu 2

• Najczęstsze przyczyny to: infekcja, która 

zwiększa zapotrzebowanie na insulinę, 
ostre stany (tj.zawał czy udar)

• Zmiany rozwijają się w dłuższym okresie: 

od kilku dni do kilku tygodni

Stan hiperglikemiczno-

hipermolarny

• Od kwasicy ketonowej różni się 

prawidłowym pH krwi oraz brakiem 
zwiększonej produkcji ciał ketonowych

• Hiperglikemia powoduje diurezę 

osmotyczną i odwodnienie, co przez 
obniżenie przesączania kłębuszkowego 
może doprowadzić do przednerkowej 
niewydolności nerek i zaburzeń jonowych.

Kwasica mleczanowa

Jest to ciężkie zaburzenie metaboliczne 

charakteryzujące się dużą luką anionową, 

pH<7,35 i podwyższonym stężeniem 

kwasu mlekowego (> 5,0 mmol/l)

Niedobór insuliny u chorych z cukrzycą 

prowadzi do zmniejszenia aktywności 

dehydrogenazy pirogronianowej, 

sprawiając że glukoza nie może wejść w 

cykl przemian tlenowych i większość 

metabolizowana jest do mleczanu w 

procesie beztlenowym.

Kwasica mleczanowa

Występuje nie tylko u chorych na 

cukrzycę ale także u osób bez 
cukrzycy wskutek: nasilenia 
przemian beztlenowych w przebiegu 
zawału serca, wstrząsu 
kardiogennego, zatorowości płucnej, 
zatoru tętnicy obwodowej.

Kwasica mleczanowa

Objawy

 Przyspieszony oddech
 Nudności 
 Wymioty
 Bóle brzucha
 Biegunka
 Odwodnienie (może rozwinąć się 

niewydolność nerek)

 Zaburzenia świadomości

Hipoglikemia

• Spadek stężenia glukozy we krwi poniżej 

wartości prawidłowych, czyli <54mg/dl (3 
mmol/l)

Wyróżnia się trzy typy:
• Jatrogenną - najczęściej wynik działania 

insuliny lub doustnych leków 
hipoglikemizujących

• Głodową – zaburzenia homeostazy pomiędzy 

syntezą glukozy w wątrobie, a jej zużyciem w 
tkankach obwodowych

• Reaktywną – występuje po posiłkach

Hipoglikemia

Przyczyny

 Spożycie zbyt małej ilości węglowodanów
 Zaburzenia wchłaniania w przebiegu 

chorób przewodu pokarmowego

 Upośledzona produkcja glukozy w 

przebiegu chorób wątroby

 Wrodzone zaburzenia enzymatyczne
 Choroby endokrynologiczne

Hipoglikemia

Objawy

Osłabienie, drżenia rąk, uczucie głodu, poty, 

senność, zaburzenia widzenia, agresja 
werbalna,niewerbalna, zaburzenia 
świadomości.

Przedłużająca się hipoglikemia, głownie ze 

względu na brak wystarczającego 
zaopatrzenia mózgu w podstawowy 
składnik energetyczny, powoduje 
nieodwracalne uszkodzenia OUN.

Śpiączka hipoglikemiczna

Jest skutkiem znacznego spadku stężenia glukozy we 

krwi, występuje nagle i poprzedzona jest 

niedocukrzeniem. Może być spowodowana 

podaniem zbyt dużej dawki insuliny, brakiem 

posiłku przez przyjęciem insuliny oraz nadmiernym 

wysiłkiem fizycznym.

Objawy

• uczucie głodu

• nadmierna potliwość

• pobudzenie

• mroczki przed oczami

• uczucie niepokoju i lęku

• bóle głowy

• drgawki toniczno-kloniczne

• zaburzenia orientacji

Dziękuję za uwagę