USPRAWNIANIE

USPRAWNIANIE

PACJENTÓW PO

PACJENTÓW PO

AMPUTACJI W OBRĘBIE

AMPUTACJI W OBRĘBIE

KOŃCZYN DOLNYCH

KOŃCZYN DOLNYCH

Amputacje

Amputacje

IV rok Fizjoterapii

IV rok Fizjoterapii

2006/2007 r.

2006/2007 r.

USPRAWNIANIE

USPRAWNIANIE

PACJENTÓW

PACJENTÓW

jednym z najważniejszych celów,

jednym z najważniejszych celów,

wczesnego pooperacyjnego

wczesnego pooperacyjnego

postępowania z pacjentami po

postępowania z pacjentami po

amputacjach jest ochrona przed

amputacjach jest ochrona przed

wtórnymi powikłaniami takimi

wtórnymi powikłaniami takimi

jak przykurcze sąsiednich

jak przykurcze sąsiednich

stawów

stawów

przykurcze mogą pojawiać się w

przykurcze mogą pojawiać się w

wyniku:

wyniku:



braku równowagi napięć mięśni,

braku równowagi napięć mięśni,

albo skrócenia powięzi mięśni

albo skrócenia powięzi mięśni



obronnego odruchu

obronnego odruchu

powodującego pozycję zgięciową

powodującego pozycję zgięciową

w stawach biodrowym i

w stawach biodrowym i

kolanowym

kolanowym

USPRAWNIANIE PACJENTÓW

USPRAWNIANIE PACJENTÓW



braku podeszwowej

braku podeszwowej

stymulacji w wyproście

stymulacji w wyproście

kończyny

kończyny



złej pozycji (np.

złej pozycji (np.

długotrwałej pozycji

długotrwałej pozycji

siedzącej)

siedzącej)

USPRAWNIANIE PACJENTÓW

USPRAWNIANIE PACJENTÓW

w przypadku amputacji poniżej

w przypadku amputacji poniżej

stawu kolanowego istotne jest

stawu kolanowego istotne jest

zachowanie pełnego zakresu

zachowanie pełnego zakresu

ruchów w stawie kolanowym i

ruchów w stawie kolanowym i

biodrowym

biodrowym

podczas przebywania w pozycji

podczas przebywania w pozycji

siedzącej pacjent może stosować

siedzącej pacjent może stosować

szynę na tylnej powierzchni kikuta

szynę na tylnej powierzchni kikuta

lub deskę przymocowana do wózka

lub deskę przymocowana do wózka

USPRAWNIANIE

USPRAWNIANIE

PACJENTÓW

PACJENTÓW

u pacjentów po amputacji

u pacjentów po amputacji

powyżej stawu kolanowego

powyżej stawu kolanowego

najważniejsze jest zachowanie

najważniejsze jest zachowanie

pełnego zakresu ruchu w stawie

pełnego zakresu ruchu w stawie

biodrowym – w szczególności

biodrowym – w szczególności

wyprostu i przywodzenia

wyprostu i przywodzenia

(zapobieganie przykurczowi

(zapobieganie przykurczowi

zgięciowo –odwiedzeniowemu i

zgięciowo –odwiedzeniowemu i

przed rotacjią zewnętrzną)

przed rotacjią zewnętrzną)

USPRAWNIANIE

USPRAWNIANIE

PACJENTÓW

PACJENTÓW

podczas dnia kilkakrotnie

podczas dnia kilkakrotnie

pacjent powinien spędzać

pacjent powinien spędzać

czas w pozycji leżenia

czas w pozycji leżenia

przodem (prone position)

przodem (prone position)

USPRAWNIANIE

USPRAWNIANIE

PACJENTÓW

PACJENTÓW

Cele terapii 2 – 3 tydzień po operacji

Cele terapii 2 – 3 tydzień po operacji

wspomaganie gojenia się rany

wspomaganie gojenia się rany

pooperacyjnej oraz redukcja

pooperacyjnej oraz redukcja

obrzęku

obrzęku

uzyskanie przez pacjenta

uzyskanie przez pacjenta

niezależności w poruszaniu się w

niezależności w poruszaniu się w

obrębie łóżka, przesadzaniu na

obrębie łóżka, przesadzaniu na

krzesło/wózek, higienie osobistej

krzesło/wózek, higienie osobistej

utrzymanie siły mięśniowej w

utrzymanie siły mięśniowej w

kikucie

kikucie

USPRAWNIANIE

USPRAWNIANIE

PACJENTÓW

PACJENTÓW

•

utrzymanie lub zwiększenie siły w

utrzymanie lub zwiększenie siły w

pozostałych kończynach

pozostałych kończynach

•

zapobieganie pojawiania się

zapobieganie pojawiania się

przykurczów, redukowanie

przykurczów, redukowanie

istniejących

istniejących

•

nauka higieny kikuta,

nauka higieny kikuta,

bandażowania

bandażowania

•

dopasowanie protezy

dopasowanie protezy

•

uzyskanie umiejętności w

uzyskanie umiejętności w

poruszaniu się o kulach, balkoniku

poruszaniu się o kulach, balkoniku

USPRAWNIANIE

USPRAWNIANIE

PACJENTÓW

PACJENTÓW

program ćwiczeń powinien

program ćwiczeń powinien

być dostosowany

być dostosowany

indywidualnie – w zależności

indywidualnie – w zależności

od stanu pacjenta

od stanu pacjenta

powinien zawierać ćwiczenia

powinien zawierać ćwiczenia

wzmacniające mięśnie i

wzmacniające mięśnie i

ćwiczenia koordynacji

ćwiczenia koordynacji

USPRAWNIANIE

USPRAWNIANIE

PACJENTÓW

PACJENTÓW

czas rozpoczęcia ćwiczeń

czas rozpoczęcia ćwiczeń

oporowych zależy od opatrunku

oporowych zależy od opatrunku

pooperacyjnego, stopnia

pooperacyjnego, stopnia

odczuwania bólu przez pacjenta

odczuwania bólu przez pacjenta

oraz szybkości gojenia się rany

oraz szybkości gojenia się rany

najistotniejsze są ćwiczenia

najistotniejsze są ćwiczenia

prostowników i przywodzicieli

prostowników i przywodzicieli

stawu biodrowego, oraz

stawu biodrowego, oraz

prostowników i zginaczy stawu

prostowników i zginaczy stawu

kolanowego

kolanowego

USPRAWNIANIE

USPRAWNIANIE

PACJENTÓW

PACJENTÓW

program ćwiczeń powinien

program ćwiczeń powinien

zawierać też ćwiczenia

zawierać też ćwiczenia

wzmacniające tułów oraz

wzmacniające tułów oraz

wszystkie kończyny, szczególnie

wszystkie kończyny, szczególnie

u osób starszych

u osób starszych

we wczesnym okresie

we wczesnym okresie

pooperacyjnym stosuje się

pooperacyjnym stosuje się

łagodne ćwiczenia zachowania

łagodne ćwiczenia zachowania

ruchomości w stawach – nie

ruchomości w stawach – nie

stosuje się stretchingu w

stosuje się stretchingu w

okolicach rany pooperacyjnej

okolicach rany pooperacyjnej

USPRAWNIANIE

USPRAWNIANIE

PACJENTÓW

PACJENTÓW

•

stosuje się ćwiczenia

stosuje się ćwiczenia

izometryczne mięśni

izometryczne mięśni

czworogłowego uda i

czworogłowego uda i

pośladkowego wielkiego –

pośladkowego wielkiego –

ćwiczeń tych w przypadku

ćwiczeń tych w przypadku

zaplanowanych amputacji

zaplanowanych amputacji

powinno się wyuczyć przed

powinno się wyuczyć przed

operacją

operacją

ANALIZA CHODU

ANALIZA CHODU

PACJENTÓW PO

PACJENTÓW PO

AMPUTACJI W OBRĘBIE

AMPUTACJI W OBRĘBIE

KOŃCZYN DOLNYCH

KOŃCZYN DOLNYCH

Amputacje

Amputacje

IV rok Fizjoterapii

IV rok Fizjoterapii

2006/2007 r.

2006/2007 r.

CHÓD

CHÓD

automatyczny, ekonomiczny, rytmiczny

automatyczny, ekonomiczny, rytmiczny

szybkość: 112 – 120 kroków na minutę (0,9

szybkość: 112 – 120 kroków na minutę (0,9

– 1,5 m/s)

– 1,5 m/s)

długość kroku: ok. 78 cm

długość kroku: ok. 78 cm

szerokość toru: ok. 8 cm

szerokość toru: ok. 8 cm

fazy:

fazy:



podporowa (w tym faza dwunożnego podparcia)

podporowa (w tym faza dwunożnego podparcia)



przenoszenia

przenoszenia

stosunek fazy podparcia do przenoszenia:

stosunek fazy podparcia do przenoszenia:

60:40

60:40

ANALIZA

ANALIZA

CHODU

CHODU

ANALIZA

ANALIZA

CHODU

CHODU

Analiza chodu dla pacjentów z amputacjami poniżej stawu

kolanowego

Faza

Obserwowane

zaburzenia

Problem

funkcjonaln

y

Problem

związany z

zaprotezowani

em

Faza

podpo

rowa

nadmierny

wyprost

kolana

osłabiony m.

gluteus

maximus,

m.quadriceps

femoris

(obserwowane

w fazie mid

stance –

obciążenie

właściwe);

zły nawyk

poduszka pięty zbyt

miękka co opóźnia

oparcie całej

stopy;

zbyt długie ramię

dźwigni palucha –

zbyt późne

oderwanie od

podłoża;

nadmierne zgięcie

podeszwowe stopy

– powoduje

przeprost w st.

kolanowym, by

przedłużyć „foot

flat” i zapobiec

wcześniejszemu

oderwaniu palucha

niestabilność

kolana lub

brak

wyprostu w

stawie

kolanowym

brak siły w m.

quadriceps;

zaburzenia w

obrębie
więzadła
krzyżowego
przedniego;

ból kikuta

(nerwiak, ból
st, kol., skóry)

ramię dźwigni

palucha zbyt

krótkie;

nadmierne zgięcie

grzbietowe

stopy; zbyt

wysoki obcas

Analiza chodu dla pacjentów z amputacjami poniżej

stawu kolanowego

Faza

Obserwowan

e
zaburzenia

Problem

funkcjonaln
y

Problem

związany z
zaprotezowan
iem

Faza Mid

Stance –

obciążenie

właściwe:

Nadmierne

unoszenie

lub

opuszczanie

miednicy po

stronie

chorej

osłabiony m.

gluteus

medius,

tensor fascie lata

strony

przeciwnej

zbyt długa proteza:

unoszenie miednicy

lub obwodzenie

po stronie chorej

zbyt krótka

proteza:

unoszenie miednicy

lub obwodzenie

po stronie

zdrowej

chód na

szerokiej

podstawie

(marynarski)

przykurcz

odwodzicieli

kończyny

dolnej; słaby

balans

boczne pochylenie

pylonu - protezy

chód na wąskiej

podstawie

Przykurcz

przywodzicieli
k.d.;

osłabiony m.

quadratus
lumborum

koślawość kolana

ANALIZA

ANALIZA

CHODU

CHODU

Analiza chodu dla pacjentów z amputacjami poniżej

stawu kolanowego

Faza

Obserwowan

e
zaburzenia

Problem

funkcjonaln
y

Problem

związany z
zaprotezowan
iem

Faza

przen

oszeni

a

efekt tłoku

(pistoning) –

poruszanie

się kikuta w

górę i w dół

w protezie

zmniejszenie się

obrzęku w

kikucie

słabe dopasowanie

lub zawieszenie

nierównomierna

długość

kroku

ból powoduje

skrócenie fazy

przenoszenia

w kończynie

zdrowej

słabe dopasowanie

lub zawieszenie

obwodzenie

kończyny

(ruch

kołowy)

osłabiony m.

quadriceps, m

iliopsoas

słabe dopasowanie

lub zawieszenie

ANALIZA

ANALIZA

CHODU

CHODU

Analiza chodu dla pacjentów z amputacjami powyżej

stawu kolanowego

Faza

Obserwowane

zaburzenia

Problem

funkcjonalny

Problem związany

z

zaprotezowani

em

Faza

podpo

rowa

niestabilność

stawu

kolanowego

(initial

contact)

Przykurcz mm

zginaczy

stawu

biodrowego

Pozycja kolana z

przodu

Zbyt twarda

poduszka pięty

zgięcie boczne

tułowia (mid

stance)

zbyt krótki kikut,

zaburzona

równowaga,

słabe m.

odwodzące w

st. biodrowym,

ból kikuta

za długie lub za

krótkie ściany

protezy, zła

długość całej

protezy

Chód na

szerokiej

podstawie

(marynarski)

przykurcz

odwodzicieli

st. biodr.,

słaba

równowaga

za długa proteza,

boczna ściana

protezy za

krótka,

wewnętrzna za

długa

ANALIZA

ANALIZA

CHODU

CHODU

Analiza chodu dla pacjentów z amputacjami powyżej

stawu kolanowego

Faza

Obserwowane

zaburzenia

Problem

funkcjonalny

Problem związany

z

zaprotezowani

em

nadmierny

wyprost

tułowia

przykurcz mm

zginających w

st. biodrowym,

osłabione

mięśnie

prostowniki st.

biodr.,

osłabione

mięśnie

brzucha

za mało zgięcia

protezy w st.

kolanowy

chód na wąskiej

podstawie

przykurcz

przywodzicieli

k.d.;

osłabiony m.

quadratus

lumborum

koślawość kolana

ANALIZA

ANALIZA

CHODU

CHODU

Analiza chodu dla pacjentów z amputacjami powyżej

stawu kolanowego

Faza

Obserwowan

e
zaburzenia

Problem

funkcjonaln
y

Problem

związany z
zaprotezowan
iem

Faza

przen

oszeni

a

obwodzenie

kończyny

(ruch

kołowy)

Osłabienie m

quadricepsa,

osłabione

mięśnie

zginacze st.

biodrowego,

niestabilne

kolano w fazie

podporu

proteza zbyt długa,

kolano za

sztywno pracuje

przyśrodkowa

”ucieczka”

kończyny

kolano

ewnętrznie

zrotowane

zewnętrzna rotacja

kończyny

boczna

„ucieczka”

kończyny

kolano

wewnętrznie

zrotowane

wewnętrzna rotacja

kończyny