BEZROBOCIE

Bezrobocie

• Charakter problemu

• Skutki bezrobocia

• Podstawowe definicje

• Rodzaje bezrobocia

• Przyczyny bezrobocia

• Bezrobocie w Polsce

• Polityka państwa wobec

bezrobocia

Ekonomiczny – niewykorzystany zasób,
nierówności, niewłaściwa selekcja.

Społeczny

–

wykluczenie,

brak

perspektyw.

Polityczny – konflikty społeczne,
radykalizacja nastrojów.

Skutki bezrobocia

Makroekonomiczne:



Straty produkcji

(produkcja potencjalna a

rzeczywista)



Obciążenie budżetu

państwa z tytułu zasiłków



Straty we wpływach

podatkowych budżetu

państwa

Mikroekonomiczne:



Utrata dochodów z
pracy



Praca jako wymiar
egzystencji ludzkiej



Niezaspokojone
aspiracje życiowe



Zjawisko frustracji i
degradacji społecznej
(źródło patologii)

Ludność ogółem

ludność w wieku

produkcyjnym L

Ludność w wieku

nieprodukcyjnym L

Aktywni zawodowo

– zasoby siły

roboczej S

Bierni zawodowo; uczący

się, renciści, wykonujący

pracę niepłatną w domu

Bezrobotni B

Zatrudnieni Z

Zasoby siły roboczej –

grupa ludzi w wieku produkcyjnym, zdolnych i gotowych
podjąć pracę wg ogólnych warunków na rynku pracy

Wskaźnik aktywności zawodowej =

zasoby siły roboczej / ludność w wieku

produkcyjnym

Wskaźnik zatrudnienia =

zatrudnieni / ludność w wieku

produkcyjnym

Stopa bezrobocia = bezrobotni / zasoby siły

roboczej

Ludność w wieku produkcyjnym:
- granice wieku: np. 18-59, 18-64;
powyżej 15 lat; powyżej 16 lat

Bierni zawodowo:
- uczący się w systemie dziennym
- renciści
- wykonujący pracę nieodpłatną w
gospodarstwie domowym
- przebywający w więzieniu, zakładach
zamkniętych

Aktywni zawodowo (zasoby siły
roboczej):
- zatrudnieni (pracujący)
- bezrobotni

Bezrobotni

zarejestrowani:



osoby w wieku
produkcyjnym;



nie mające prawa do
renty lub emerytury



nie posiadające
gospodarstwa rolnego



nie prowadzące
działalności
gospodarczej



nie pobierające
zasiłku (innego niż dla
bezrobotnych)

Bezrobotni wg BAEL

(osoby, które spełniają

jednoczenie 3 warunki):



w okresie badanego

tygodnia nie pracowały



aktywnie poszukują

pracy



są gotowe podjąć pracę

w badanym lub

następnym tygodniu

Naturalna stopa bezrobocia

- minimalny procent siły roboczej , który nie
znajduje zatrudnienia z powodu strukturalnych
problemów gospodarki i przechodzenia między
poszczególnymi miejscami pracy

Luka PNB to różnica między potencjalnym PNB a
rzeczywistym PNB w danym okresie

Prawo Okuna – dla każdego wzrostu rzeczywistej stopy

bezrobocia powyżej naturalnej stopy bezrobocia, luka

PNB powiększa się o 3%.

Luka PNB = -3 (U – U

)

gdzie:

U – rzeczywista stopa

bezrobocia

naturalna

stopa

bezrobocia

Czynniki determinujące sytuację na

rynku pracy



Skala aktywności gospodarczej



Postęp techniczny



Struktura gospodarki



Koniunktura



Regulacje prawne



Zakres i rola sektora publicznego



Demografia (m.in. model rodziny)



Wzorce kulturowe



Poziom dochodów



Poziom wykształcenia



…

Bezrobocie frykcyjne – wynika z niedoskonałości
rynku: zbyt wolnych przystosowań popytu i podaży,
niepełnej informacji, ciągłego tworzenia i
likwidowania miejsc pracy.

Jest to bezrobocie niemożliwe do całkowitego zlikwidowania!

Bezrobocie – typy (rodzaje)

Bezrobocie strukturalne – niedostosowanie
struktury popytu na prac i podaży pracy pod
względem:
-kwalifikacyjnym
-zawodowym
-regionalnym
Wynika np. z likwidacji całych branż.

Bezrobocie koniunkturalne – wynikające z

okresowego spadku aktywności ekonomicznej.

• Bezrobocie technologiczne -„rezerwowa armia
pracy”
(K.Marks) (?)

•

Bezrobocie

równowagi

(bezrobocie

naturalne):
niedoskonałości rynku.
(Typy

bezrobocia

równowagi:

frykcyjne

strukturalne)

• Bezrobocie nierównowagi (nadwyżka globalnej
podaży
pracy nad globalnym popytem na pracę):
- ujęcie neoklasyczne: bezrobocie dobrowolne
(usztywnianie się płac)
- ujęcie keynesowskie: bezrobocie przymusowe
(niewystarczający popyt na towary)

Przyczyny bezrobocia:

199

200

Stopa

bezrobocia

w %

10,3

10,4

13,1

15,1

17,5

18,1

Bezrobocie w

Polsce

Zwalczanie bezrobocia

Pasywna polityka

państwa



Pomoc finansowa

dla bezrobotnych

(zasiłki,

jednorazowe

odszkodowania)

Aktywna polityka państwa



Stymulowanie wzrostu

popytu na siłę roboczą



Ograniczanie podaży siły

roboczej



Poprawa funkcjonowania

rynku pracy

Aktywna polityka państwa

Polityka

zatrudnienia:



Roboty publiczne



Pośrednictwo pracy



Redukcja czasu
pracy



Wcześniejsze
emerytury



Inkubatory
przedsiębiorczości

Polit.

makroekonomiczna:



Stymulowanie popytu
globalnego poprzez
wzrost wydatków
rządowych



Zmniejszanie
obciążeń fiskalnych



Polityka monetarna
(stopy %, podaż
pieniądza)

Wzrost gospodarczy

Najczęściej stosowanym miernikiem wzrostu

gospodarczego jest roczna stopa wzrostu
PKB (Y)

t-1

– Y

t-1

* 100%

SWYt
=

• określa roczny procentowy przyrost produktu
krajowego

Wzrost gospodarczy ma swoje źródło w

zwiększaniu

nakładów

czynników

produkcji:

– Pracy (zasoby siły roboczej kraju)

– Kapitału rzeczowego (zainwestowane

rzeczowe środki produkcyjne)

– Ziemi (zasoby naturalne)

– Technologii

(społeczna

wiedza

metodach i sposobach produkcji).

Wzrost nakładów pracy w warunkach
stałości kapitału i technologii prowadzi do
wzrostu produkcji.

 źródła wzrostu zatrudnienia: wzrost
liczby

ludności,

wzrost

udziału

zatrudnionych w ogólnej liczbie ludności

nakłady pracy zależą od: czasu pracy,
liczby

zatrudnionych,

współczynnika

aktywności zawodowej

kapitał ludzki: wiedza + umiejętności
(wzrost

poziomu

wykształcenia,

podnoszenie kwalifikacji, doświadczenie
zawodowe)

Krańcowa produktywność pracy wyraża
stosunek przyrostu produktu (ΔY) do
przyrostu nakładów pracy

• wskazuje o ile jednostek wzrośnie
produkt, jeśli nakłady pracy wzrosną o
jednostkę (nakłady kapitału bez zmian)

•

w warunkach gospodarki rynkowej

podmioty gospodarcze podporządkowują
się prawu malejących przychodów

Zatrudnienie

Kto to jest „zatrudniony”?

Zatrudnieni:

1. pracownicy najemni

2. samozatrudnieni

3. właściciele gospodarstw

rolnych

Jak obliczyć liczbę zatrudnionych?
Liczba osób zatrudnionych czy liczba
etatów?
Przeliczenie liczby osób zatrudnionych w
niepełnym wymiarze czasu pracy na „pełne
etaty”.

Zatrudnienie to wielkość zasobowa!

Z jakiego momentu (dnia) podawać stan
(liczbę) zatrudnienia?

-stan na koniec roku
-średnia liczba zatrudnionych w roku

PKB jest wielkością strumieniową!

W formule: Y =

Z × W

trzeba

uwzględniać

zatrudnienie

średnioroczne.

Zatrudnienie

Zatrudnienie - czynniki determinujące

strona podażowa:
- struktura

demograficzna

- poziom dochodów
- czynniki kulturowe
- długość okresu

kształcenia,
służby wojskowej

strona popytowa:

- technologie

- struktura kosztów

produkcji

- stan koniunktury

(obecny i

oczekiwany)

- regulacje prawne

Wydajność pracy w skali makro- i
mikroekonomicznej.

Y = Z × W

- w tej formule „W” to tzw. społeczna
wydajność pracy, czyli wydajność w
skali makro.

Wydajność pracy

Wydajność  pracy  to  wskaźnik  obliczony  poprzez
podzielenie  wielkości  strumieniowej  (np.  PKB)  przez
wielkość  zasobów  (np.  liczbę  zatrudnionych  –
średnioroczną).

Wydajność pracy ma wymiar czasowy

– można

obliczać ją jedynie dla okresów (godzinowa, dzienna,
miesięczna,  kwartalna,  roczna  wydajność  pracy).
Decyduje o tym wielkość strumieniowa w liczniku.
W  mianowniku  może  być  liczba  zatrudnionych
(pracujących) lub liczba godzin pracy:
• w pierwszym przypadku będziemy mieli wydajność
pracy 1
zatrudnionego  (pracującego)  w  danej  jednostce
czasu pracy;
•  w  przypadku  drugim  będziemy  mieli  wydajność
pracy

godzinową,

dzienną,

miesięczną,

kwartalną, roczną wszystkich zatrudnionych
(pracujących).

Wydajność pracy – problemy

pomiaru

Wydajność

pracy

szczeblu

mikroekonomicznym zależy m.in. od:

- technicznego uzbrojenia pracy
- technologii
- organizacji pracy
- kwalifikacji
- motywacji

Wydajność pracy -

determinanty

Na szczeblu makroekonomicznym
wydajność pracy zależy ponadto od:

- struktury produkcji
- różnic w wydajności pracy w

poszczególnych

sektorach

• wzrost nakładów kapitałowych prowadzi
do

wzrostu

produkcji

przy

każdym

ustalonym poziomie pracy;

• wyposażeniu pracy w kapitał towarzyszy
jednoczesny wzrost wydajności pracy;

Jeżeli wzrost PKB jest głównie wynikiem
wzrostu
wydajności pracy nazywamy go wzrostem
intensywnym.

Wzrost PKB a wzrost

zatrudnienia i wzrost

wydajności pracy

Jeżeli wzrost PKB jest głównie wynikiem
wzrostu
zatrudnienia nazywamy go wzrostem
ekstensywnym.

Tempo

wzrostu PKB

Tempo

wzrostu

zatrudnienia

Tempo

wzrostu

wydajności

pracy

1995

7,0

1,3

5,7

1996

6,0

2,3

3,7

1997

6,8

2,9

3,9

1998

4,8

-0,2

5,0

1999

4,1

-1,6

2,5

2000

4,0

-3,3

7,3

2001

1,0

-3,2

4,2

2002

1,4

-2,0

3,4

* Tempo wzrostu liczby pracujących

Document Outline