background image

Dr hab. Ireneusz P. Rutkowski, prof. nadzw. UEP

Katedra Teorii Organizacji i Zarządzania

Otoczenie lub środowisko 

organizacji

Refleksja 

filozoficzna

Jack Welch, właśc. John Francis Welch, Jr. (ur. 19 listopada1935) – 
przewodniczący (chairman) i dyrektor generalny (CEO) 
amerykańskiego koncernu General Electric w latach 1981–2001. 
Uważany jest za najsłynniejszego menedżera na świecie. Sławę i 
rozgłos zyskał dzięki niekonwencjonalnemu stylowi zarządzania i 
biznesowej intuicji, dzięki którym, w ciągu 20 lat rządów Welcha 
wartość rynkowa General Electric wzrosła o ponad 400 miliardów 
dolarów

background image

Dr hab. Ireneusz P. Rutkowski, prof. nadzw. UEP Katedra Teorii 
Organizacji i Zarządzania

Tematyka wykładu

Otoczenie organizacji - definicja

Przyczyny badania otoczenia

Struktura i elementy otoczenia - środowiska 
organizacji

Makrootoczenie – grupy czynników i procesów 

Mikrootoczenie  – grupy podmiotów rynku

Relacje pomiędzy organizacją a jej otoczeniem

background image

Dr hab. Ireneusz P. Rutkowski, prof. nadzw. UEP Katedra Teorii 
Organizacji i Zarządzania

Otoczenie organizacji 

– zmienne, które nie 

wchodzą w skład organizacji, ale pozostają z nią w 
różnego rodzaju interakcjach, poza tym owe zmienne 
tworzą zespół warunków i czynników, w jakich 
przedsiębiorstwo poszukuje szans opłacalnego działania 
i kreowania wartości na rynku. Składają się na to 
wszystkie podmioty rynkowe, instytucje i rożne czynniki, 
które wpływają na działalność firmy i jej rezultaty 
(bezpieczeństwo-zysk –wzrost ------ rozwój)

Na rynku przedsiębiorstwo zderza się z zespołem 
różnych zmiennych, na które:

1.

może nie mieć żadnego wpływu (np. koniunktura 

globalna)

2.

ma częściowy wpływ (np. na obsługiwany segment 

rynku)

3.

ma wpływ całkowity (np. na zapewnienie jakości 

produktu w danych warunkach technologicznych)

background image

Dr hab. Ireneusz P. Rutkowski, prof. nadzw. UEP Katedra Teorii 
Organizacji i Zarządzania

Źródło: A. Peszko, Podstawy zarządzania organizacjami, Kraków 2002, na podstawie 
Hellriegel D., Slocum J. W.: Management. New York, Addison-Wesley Publ. Comp. 
1989, 

Systemowe spojrzenie na 

organizację

background image

Wymiana między organizacją a otoczeniem 
powinna być ekwiwalentna, z pewnością nie może 
być w dłuższym okresie nieekwiwalentna, czyli 
pasożytnicza. 

Dotyczy to szczególnie organizacji gospodarczych 
(przedsiębiorstw). Te które nie zaspakajają 
potrzeb otoczenia, powinny przestać istnieć. 
Jeżeli
nie przynoszą one zysku, nie tworzą wartości dla 
otoczenia, winny być poddane działaniom 
naprawczym i stać się firmami rentownymi lub 
zbankrutować. Trzeba bowiem zdawać sobie 
sprawę z rzeczywistości gospodarczej, że w 
organizacjach powstają głównie koszty, a zysk 
rodzi się na styku przedsiębiorstwa i jego 
otoczenia. Jest on rezultatem potwierdzonej 
pieniądzem akceptacji tego, co firma robi.

Dr hab. Ireneusz P. Rutkowski, prof. nadzw. UEP Katedra Teorii 
Organizacji i Zarządzania

background image

Dr hab. Ireneusz P. Rutkowski, prof. nadzw. UEP Katedra Teorii 
Organizacji i Zarządzania

Przyczyny badania otoczenia 
przedsiębiorstwa:

ze względu na zmienność – turbulencja otoczenia,

ze względu na dotychczasowe i nowe możliwości,

ze względu na dotychczasowe i nowe zagrożenia,

ze względu na dotychczasowe i nowe wyzwania,

ze względu na dotychczasowe i nowe potrzeby.

background image

Dr hab. Ireneusz P. Rutkowski, prof. nadzw. UEP Katedra Teorii 
Organizacji i Zarządzania

Turbulencja (wg Ansoffa) - nagłe, nieciągłe 

(trudne do przewidzenia) zmiany w 

otoczeniu przedsiębiorstwa

Cztery zasadnicze tendencje charakteryzujące zmiany 
to:

1.

Wzrost nowości zmian - zdarzenia w otoczeniu są 

coraz bardziej różne od dotychczasowych, inne od 
dawniej doświadczanych, przeszłe doświadczenia nie 
pomagają w wyjaśnieniu teraźniejszości,

2.

Wzrost intensywności otoczenia - rozpoznanie 

otoczenia i relacji z jego elementami wymagają 
zaangażowania coraz większych zasobów i uwagi 
kierowniczej,

3.

Wzrost szybkości zmian - następuje rosnąca 

częstotliwość zmian w otoczeniu,

4.

Wzrost złożoności otoczenia - coraz więcej różnych 

od dotychczasowych zjawisk, podmiotów czy zdarzeń 
będących poza przedsiębiorstwem wpływa na 
funkcjonowanie przedsiębiorstwa.

background image

Dr hab. Ireneusz P. Rutkowski, prof. nadzw. UEP Katedra Teorii 
Organizacji i Zarządzania

Zmiany otoczenia – złożoność i 

niepewność

background image

Dr hab. Ireneusz P. Rutkowski, prof. nadzw. UEP Katedra Teorii 
Organizacji i Zarządzania

Rozległość wywołana globalizacją.

Zróżnicowanie związane z istnieniem 
ogromnej ilości różnorodnych produktów.

Niestabilność spowodowana częstymi 
zmianami, które mogą mieć głęboki 
charakter.

Kompleksowość – zależność oraz 
współzależność zjawisk i procesów 
występujących w otoczeniu.

Cechy współczesnego 

otoczenia

background image

Dr hab. Ireneusz P. Rutkowski, prof. nadzw. UEP Katedra Teorii 
Organizacji i Zarządzania

background image

Dr hab. Ireneusz P. Rutkowski, prof. nadzw. UEP Katedra Teorii 
Organizacji i Zarządzania

Wszystkie zjawiska i 

procesy występujące 

zarówno w środowisku 

wewnętrznym jak i w 

otoczeniu organizacji 

zachodzą w mikro- mezo- i 

makrośrodowisku 

PRZYRODNICZYM

  

background image

Dr hab. Ireneusz P. Rutkowski, prof. nadzw. UEP Katedra Teorii 
Organizacji i Zarządzania

Środowisko wewnętrzne organizacji 
gospodarczych = firm, czyli stan i poziom 
zasobów przedsiębiorstwa itp.

Mikrootoczenie – to siły znajdujące się w 
bliskim otoczeniu przedsiębiorstwa 
wpływające na jego zdolności do 
obsługiwania klientów i innych 
interesariuszy

Makrootoczenie – są to siły o szerszym 
zasięgu mające wpływ na całość otoczenia.

background image

Dr hab. Ireneusz P. Rutkowski, prof. nadzw. UEP Katedra Teorii 
Organizacji i Zarządzania

Makrootoczenie  to  zespół  zmiennych  warunków  i 
czynników  funkcjonowania  przedsiębiorstwa  wynikający 
z  tego,  że  działa  ono  w  określonym  kraju  i  regionie,  w 
określonej  strefie  klimatycznej,  w  danych  warunkach 
technologicznych,  w  danym  układzie  politycznym, 
prawnym, systemowym, itp. 

Cechą  makrootoczenia  jest  to  że  bardzo  silnie  określa 
możliwości  działania  i  rozwoju  firmy,  która  nie  jest 
jednak  w  stanie  zmienić  tych  warunków.  Ze  względu  na 
bardzo  silny  wpływ  otoczenia,  szczególnie  w  okresach 
kryzysu,  czy  też  zmian  systemowych,  przedsiębiorstwo 
musi  przewidzieć  kształtowanie  się  szans,  zagrożeń  w 
przyszłości i dostosowywać do nich swoje plany rozwoju. 

Makrootoczenie przedsiębiorstwa

Otoczenie dalsze 

background image

Dr hab. Ireneusz P. Rutkowski, prof. nadzw. UEP Katedra Teorii 
Organizacji i Zarządzania

Mikrootoczenie

 - stanowią podmioty i 

czynniki związane bezpośrednio lub pośrednio z 
daną organizacją. W jego skład wchodzą więc 
dostawcy, pośrednicy, nabywcy, konkurenci. 

Zależności między elementami mikrootoczenia 
stanowią o strukturze branży, w której działa 
dane przedsiębiorstwo. 

Analiza mikrootoczenia ma na celu dostarczenie 
informacji o atrakcyjności danej branży dla 
realizacji celów firmy. Jej wyniki pozwalają 
przedsiębiorstwu dostosować i kreować swoje 
zasoby do potrzeb realizowanej strategii.

Mikrootoczenie organizacji

Otoczenie zadaniowe (bliższe, celowe, 

konkurencyjne)

background image

Dr hab. Ireneusz P. Rutkowski, prof. nadzw. UEP Katedra Teorii 
Organizacji i Zarządzania

Rynki 

pośredników, 

dystrybutoró

w

Firma

Firma

Rynki 

wpływowych 

instytucji

Rynki 

wewnętrzne

Rynki 

dostawcó

w

Rynki 

potencjalnyc

pracowników 

firmy

Model sześciu rynków – zintegrowana 

sieć powiązań

Rynki 

klientów

background image

Dr hab. Ireneusz P. Rutkowski, prof. nadzw. UEP Katedra Teorii 
Organizacji i Zarządzania

EKONOMICZNE

• poziom koniunktury (np. w 

sektorze, w kraju, globalnie)

• stopa inflacji

• stopa procentowa

• kursy wymiany walut

• stopa wzrostu PKB

• stopa kredytowa

• stopa bezrobocia

• stopa podatkowa (ulgi, strefy 

zwolnione)

• dochody ludności

• infrastruktura (drogi, hotele, 

transport)

• koszty energii (dostęp do 

tańszych źródeł)

• dostęp do kwalifikowanych 

kadr  pracowniczych 

• elastyczność cen

Czynniki makrootoczenia – analiza 

PEST/SLEPT

POLITYCZNE i PRAWNE 

• przepisy celne

• przepisy ekologiczne i 

standaryzacyjne

• przepisy antymonopolowe 

(UOKiK)

• przepisy antydumpingowe

• etyka reklamy – komunikacji 

marketingowej

• przepisy w zakresie zatrudniania i 

zwalniania

• przepisy w zakresie płacy 

minimalnej

• monopol chroniony przez państwo

• przepisy podatkowe

• przepisy ochrony patentów, 

znaków towarowych, licencji; 

• przepisy kontroli organów 

państwowych  

(UKS, US, NIK, SANEPID, PIP, PIH, 

UC )

• stabilność polityczna, lobbing

• umowy międzynarodowe

background image

Dr hab. Ireneusz P. Rutkowski, prof. nadzw. UEP Katedra Teorii 
Organizacji i Zarządzania

TECHNOLOGICZNE i 

ŚRODOWISKOWE

• tempo zmian technologicznych;

• starzenie się i umieranie 

produktów/branż;

• wyłanianie się nowych 

produktów/branż;

• faza rozwoju produktu/branży;

• liderzy w technologii;

• wydatki na badania i rozwój

• szybkość transferu technologii

• nowe wynalazki/produkty

• postęp techniczny i epokowe 

odkrycia (penicylina, światłowody, 
laser, Internet) 

• warunki geograficzne i klimatyczne

• zanieczyszczenie środowiska

• zjawiska naturalne: powodzie, 

pożary, EQ, itp.

• zagrożenia ze środowiska nauki 

(bomba wodorowa, broń neuronowa, 
chem-biol)

Czynniki makrootoczenia – c.d.

SPOŁECZNE I KULTUROWE

• demografia (wyże, wiek, płeć, 

małżeństwa, migracje, ilość 
dzieci)

• zmiana wartości życia 

(hedonizm, liberalizm,  
ultraindywidualizm, 
relatywizm)

• dystrybucja dochodów

• etos pracy

• stosunek do odpoczynku

• poziom edukacji

• rozpad więzi społecznych 

• grupy odniesienia

• grupy interesów

background image

Dr hab. Ireneusz P. Rutkowski, prof. nadzw. UEP Katedra Teorii 
Organizacji i Zarządzania

MIĘDZYNARODOWE

Rynki i organizacje zagraniczne, 

oddziałujące na

podmioty krajowe, regulacje prawa
międzynarodowego i umowy z zagranicą.

Przykładowe czynniki o. 

międzynarodowego:

regulacje UE, poziom rozwoju przemysłu 

w

różnych krajach, sankcje i ograniczenia 

stosowane w handlu 
międzynarodowym, znaczenie Polski na

arenie międzynarodowej, pomoc 

finansowa Unii dla

Polski, regulacje dotyczące eksportu, 

stosunki

handlowe z krajami Europy Wschodniej i 

innymi,

konkurencyjność firm zachodnich, 

zainteresowanie

polskimi produktami danej branży za 

granicą (pieczywo, ciastka, miedź, itd.)

Czynniki makrootoczenia – c.d.

background image

Dr hab. Ireneusz P. Rutkowski, prof. nadzw. UEP Katedra Teorii 
Organizacji i Zarządzania

Konkurenci - to inne organizacje, które konkurują z 
o zasoby i rynki zbytu, próbując przedstawić lepszą 
ofertę.

Klienci - nabywają produkty lub usługi oferowane 
przez
organizację.

Dostawcy - to organizacje, które dostarczają zasoby 
innym organizacjom.

Podmioty mikrotoczenia – otoczenia 

bliższego (celowego)

background image

Dr hab. Ireneusz P. Rutkowski, prof. nadzw. UEP Katedra Teorii 
Organizacji i Zarządzania

Regulatorzy - to jednostki, które mogą kontrolować, 
regulować lub w inny sposób oddziaływać na politykę i 
praktyki organizacji.

Agencje regulacyjne – agencje powoływane przez 

rząd w celu ochrony społeczeństwa przed pewnymi 
praktykami gospodarczymi albo ochrony jednej 
organizacji przez innymi.

Grupy interesu – grupy i organizacje utworzone przez 

swoich członków w celu zabiegania o wpływ na 
działalność gospodarczą

Siła robocza – pracownicy, zwłaszcza jeśli są 

zorganizowani w związkach zawodowych

Właściciele – ci wszyscy, którzy uczestniczą we 

własności organizacji

Sojusznicy strategiczni - to organizacje 
współpracujące ze sobą w ramach wspólnego 
przedsięwzięcia.

background image

Dr hab. Ireneusz P. Rutkowski, prof. nadzw. UEP Katedra Teorii 
Organizacji i Zarządzania

Podmioty otoczenia wewnętrznego

:

Właściciele - to wszystkie podmioty, które uczestniczą 
we własności daną organizacją.
Zarząd - nadzoruje zarządzanie organizacją, 
reprezentuje ją w kontaktach zewnętrznych.
Pracownicy - osoby zatrudnione w danej organizacji.

Elementy otoczenia wewnętrznego

Środowisko fizyczne - budynki, wyposażenie, 
maszyny i urządzenia – warunki fizyczne pracy
Kultura organizacyjna - zestaw wartości, norm, 
zachowań, zwyczajów, postaw, symboli podzielanych w 
danej organizacji, które pomagają członkom 
organizacji rozumieć, za czym organizacja się 
opowiada, jak pracuje i co uważa za ważne.

Podmioty i elementy środowiska 

wewnętrznego

background image

Dr hab. Ireneusz P. Rutkowski, prof. nadzw. UEP Katedra Teorii 
Organizacji i Zarządzania

znaczące zmiany społeczne, polityczne i 
technologiczne, które kształtują się 
powoli, lecz gdy już zaistnieją to przez 
pewien czas wywierają wpływ na 
wszystkie dziedziny życia – średnio od 
siedmiu do dziesięciu lat, a nawet dłużej

Megatrendy identyfikowane w otoczeniu

background image

Dr hab. Ireneusz P. Rutkowski, prof. nadzw. UEP Katedra Teorii 
Organizacji i Zarządzania

1.

Od technologii siłowej do ultratechnologii (high tech 
– high touch)

2.

Od społeczeństwa przemysłowego do społeczeństwa 
informatycznego

3.

Od gospodarki narodowej do gospodarki globalne

4.

Od myślenia krótkofalowego do długofalowego

5.

Od centralizacji do decentralizacji

6.

Od pomocy zinstytucjonalizowanej do samopomocy:

7.

Od demokracji przedstawicielskiej do demokracji 
uczestniczącej

8.

Od hierarchii do sieci

9.

Z Północy na Południe

10.

Od schematu albo-albo do wielokrotnego wyboru

10 megatrendów wg. Johna 

Naisbitta

background image

Dr hab. Ireneusz P. Rutkowski, prof. nadzw. UEP Katedra Teorii 
Organizacji i Zarządzania

MEGATRENDY POLITYCZNE

 upadek systemu dwubiegunowego (kapitalizm – 
komunizm)
 globalizacja a regionalizacja
 podział polityczny świata na Wschód i Zachód
 liczne lokalne konflikty
 zagrożenie terroryzmem międzynarodowym

MEGATRENDY GOSPODARCZE

 globalizacja a regionalizacja
 podział gospodarczy świata (Północ i Południe)
 rozwój wielkich korporacji międzynarodowych
 dynamiczny rozwój sfery usług
 niskie tempo rozwoju przemysłu
 nadprodukcja w rolnictwie krajów rozwiniętych

background image

Dr hab. Ireneusz P. Rutkowski, prof. nadzw. UEP Katedra Teorii 
Organizacji i Zarządzania

MEGATRENDY SPOŁECZNE

umiędzynarodowienie kultury, nauki, sztuki 
przenikanie kultur
wzrost poziomu życia, wykształcenia, poprawa 
stanu zdrowia, wydłużenie życia
szybki wzrost ludności w krajach ubogich (bomba 
demograficzna)
ujemny przyrost naturalny w krajach rozwiniętych
migracje i rozwój turystyki międzynarodowej
dłuższy czas wolny
załamanie systemu wartości (nihilizm)
rozwój patologii społecznych

MEGATRENDY W NAUCE I TECHNICE

 rozwój informatyzacji
 rozwój telekomunikacji
 rozwój biotechnologii (genetyka)
 nowe materiały, nowe źródła energii, nowe 
nanotechnologie

background image

Dr hab. Ireneusz P. Rutkowski, prof. nadzw. UEP Katedra Teorii 
Organizacji i Zarządzania

MEGATRENDY W EKOSYSTEMIE

wzrost zanieczyszczenia (bomba ekologiczna);
wymieranie gatunków zwierząt i roślin;
wyczerpywanie się złóż i zasobów przyrody 
(surowce, woda);
inne zagrożenia: dziura ozonowa, ocieplenie 
klimatu

MEGATRENDY W NAUCE I TECHNICE

 rozwój informatyzacji
 rozwój telekomunikacji
 rozwój biotechnologii (genetyka)
 nowe materiały, nowe źródła energii, nowe 
nanotechnologie

background image

Dr hab. Ireneusz P. Rutkowski, prof. nadzw. UEP Katedra Teorii 
Organizacji i Zarządzania

analiza dostawców (aktualna oferta produktów, 
tendencje rozwojowe na rynkach zakupu - nowe 
produkty, nowi dostawcy, nowe kanały dystrybucji, 
zachowania konkurentów) 

analiza nabywców (segmenty, potrzeby, motywy 
zakupów, określenie wielkości rynków oraz 
identyfikacja kluczowych czynników sukcesu w ich 
obsłudze) 

analiza elementów makrootoczenia (PEST - SLEPT) 

analiza konkurencji (oferta konkurencji, sposób 
działania konkurencji, kompozycje instrumentów 
marketingowych, silne i słabe strony konkurentów, 
cele rynkowe) 

Podstawowe elementy analizy sytuacji 
zewnętrznej

background image

Dr hab. Ireneusz P. Rutkowski, prof. nadzw. UEP Katedra Teorii 
Organizacji i Zarządzania

Metody i narzędzia analizy sytuacji w 

otoczeniu

Podstawowe: analiza PEST/SLEPT, 
SWOT/TOWS, SPACE – strategic position and 
activity evaluation
, analiza konkurencji wg 
modelu M.E. Portera, analiza sytuacji 
konkurencji, analiza branży, analizy 
portfelowe, metody scenariuszowe i 
bezscenariuszowe, prognozowanie, analiza 
porównawcza – benchmarking, grupy 
strategiczne, i inne

background image

Dr hab. Ireneusz P. Rutkowski, prof. nadzw. UEP Katedra Teorii 
Organizacji i Zarządzania

Bilans strategiczny przedsiębiorstwa - 
zestawienie zasobów
Analiza łańcucha wartości,
Analiza kluczowych czynników sukcesu,
Cykl życia produktu i technologii,
Metody portfelowe

Metody analizy wnętrza 

przedsiębiorstwa

Podstawą definiowania celów jest 

dobra analiza sytuacji - 

przypomnienie

background image

Dr hab. Ireneusz P. Rutkowski, prof. nadzw. UEP Katedra Teorii 
Organizacji i Zarządzania

W modelu tym wyodrębniono pięć elementów:

1.

dostawcy,

2.

odbiorcy,

3.

nowi konkurenci wchodzący do sektora,

4.

producenci wyrobów substytucyjnych

5.

istniejąca konkurencja w sektorze.

Każdy z tych elementów oddziałuje na sektor z pewną 
siłą, dlatego metodę tę określa się jako paradygmat 
Portera.

Model "5 sił" Portera - Paradygmat 

analizy sektora 

background image

Potencja

lni 

wchodzą

cy

Nabyw

cy

Substyt

uty

Konkurenc

w sektorze

Rywalizacja 

między 

istniejącymi 

firmami

Groźba 

substytutów 

wyrobów lub 

usług

Siła 

przetargowa 

nabywców

Siła 

przetargowa 

dostawców

Groźba 

nowych wejść

Dostaw

cy

Paradygmat M. Portera – 

tworzenie przewagi 

konkurencyjnej

background image

Dr hab. Ireneusz P. Rutkowski, prof. nadzw. UEP Katedra Teorii 
Organizacji i Zarządzania

Siła oddziaływania dostawców zależy od: 
stopnia koncentracji sektora,  uzależnienia jakości 
produktu finalnego od jakości wyrobu dostawcy,  
niepowtarzalność wyrobu dostawcy,  łatwości i kosztu 
zmiany dostawcy,  dużego udziału dostawcy w 
tworzeniu zysku producentów w sektorze,  możliwości 
podjęcia przez dostawcę produkcji wyrobu finalnego,  
ostrości walki konkurencyjnej w sektorze dostawców.

Siła oddziaływania nabywców zależy od: 
stopnia koncentracji sektora nabywcy,  uzależnienia 
jakości produktu finalnego od jakości wyrobu dostawcy, 
 niepowtarzalności produktu, 
dużego udziału dostawcy w tworzeniu zysku nabywcy,  
łatwości i kosztu zmiany dostawcy,  możliwości 
podjęcia przez nabywcę produkcji wyrobu finalnego,  
ostrości walki konkurencyjnej w sektorze nabywców.

background image

Dr hab. Ireneusz P. Rutkowski, prof. nadzw. UEP Katedra Teorii 
Organizacji i Zarządzania

Natężenie walki konkurencyjnej wewnątrz sektora 
zależy od:
 
koncentracji sektora, struktury udziałów rynku, liczby 
konkurentów.

Groźba pojawienia się nowych produktów i 
substytutów zależy od:
 

atrakcyjności sektora

, a zwłaszcza od stopy wzrostu popytu i 

rentowności sektora - im sektor jest bardziej atrakcyjny, tym 
większe jest zagrożenie nowymi konkurentami; atrakcyjność 
sektora określają: obecna wielkość sektora, przyszła wielkość 
sektora i dynamika sprzedaży w poszczególnych latach, obecna i 
przewidywana rentowność sektora, 

wysokości barier wejścia 

- im są słabsze, tym groźba 

konkurencji zewnętrznej jest większa; takie jak: ekonomika skali, 
wysoki poziom technologiczny, brak dostępu do kanałów 
dystrybucji, formalne bariery wejścia na rynek, bariery celne, 

możliwości represji ze strony producentów sektora 

- jeśli producenci będący już w sektorze są w stanie skutecznie 
bronić dostępu przez walkę cenową czy zamykanie kanałów 
dystrybucji, to mniejsza jest groźba pojawienia się nowych rywali. 

Należy zauważyć, że groźba pojawienia się substytutu zależy 

również od szybkości zmian technologii.

background image

Dr hab. Ireneusz P. Rutkowski, prof. nadzw. UEP Katedra Teorii 
Organizacji i Zarządzania

Relacje pomiędzy organizacją a jej 

otoczeniem

Teoria sytuacyjna uwarunkowań

Teoria zależności od zasobów

Teoria ekologii populacji

Teoria instytucjonalna

Perspektywa symboliczno-
interpretująca

Źródło: M.J. Hatch, Teoria organizacji, PWN, Warszawa 2002

background image

Dr hab. Ireneusz P. Rutkowski, prof. nadzw. UEP Katedra Teorii 
Organizacji i Zarządzania

Twierdzenia:

W zależności od typu otoczenia organizacje 

przyjmują inne modele funkcjonowania {otoczenie - 
zmienność i złożoność}

Organizacja, która chce realizować swoje cele musi 

odpowiadać na uwarunkowania otoczenia, w którym 
prowadzi operacje {uwarunkowania – zmienność i  
złożoność}
Prawa:

Prawo niezbędnego zróżnicowania – jeśli system 

wchodzi w związki z innym systemem to jego złożoność 
musi być taka sama lub większa od otoczenia

Izomorfizm – prawo pożądanego zróżnicowania – 

dążenie do odzwierciedlenia złożoności otoczenia przez 
złożoność wewnętrzną

Teoria sytuacyjna 

uwarunkowań

background image

Dr hab. Ireneusz P. Rutkowski, prof. nadzw. UEP Katedra Teorii 
Organizacji i Zarządzania

Twierdzenia:

Organizacje są uzależnione od swojego otoczenia ze 

względu na konieczność pozyskiwania zasobów

Różne podmioty otoczenia wywierają odmienny 

wpływ na organizację, kreując stosunki władzy i 
zależności

Praktyczne implikacje:
Analiza, które zasoby są kluczowe dla organizacji, a 
tym samym kreują uzależnienie oraz jak temu 
przeciwdziałać lub się dostosowywać. 
Techniki, które stosują przedsiębiorstwa w zdobywaniu 
zasobów: dywersyfikacja, koncerny, alianse 
strategiczne, osobiste relacje, lobby gospodarcze, 
kartele (zabronione!), samoregulacja

Teoria zależności od 

zasobów

background image

Dr hab. Ireneusz P. Rutkowski, prof. nadzw. UEP Katedra Teorii 
Organizacji i Zarządzania

Teoria spojrzenia od zewnątrz do wewnątrz, poprzednia teoria 
prezentowała spojrzenie odwrotne – od zewnątrz do wewnątrz

Analizując źródła sukcesów i porażek organizacji w 

konkurujących w  swoim  otoczeniu zakłada się, że niektóre 
organizacje są lepiej przystosowane od innych do funkcjonowania 
w otoczeniu i przetrwania
Pojęcia:

 Przejmowanie zasobów – dostęp do zasobów, o które walczą 

organizacje

 Różnicowanie – pojawianie się nowych organizacji w niszy, jak i 

adaptacja istniejących. Powstałe nowe organizacje stanowią opcje 
dla wyboru z otoczenia podczas selekcji.

 Selekcja – proces wyboru przez otoczenie organizacji, która 

najlepiej spełnia oczekiwania. Otoczenie wybiera organizację na 
podstawie ich przystosowania a to oznacza, że organizacja, która 
najlepiej zaspokaja potrzeby i oczekiwania otoczenia uzyskują 
wsparcie w postaci zasobów i będą istnieć dalej.

Przejmowanie zasobów z otoczenia – pozwala 

organizacji przetrwać 

Teoria ekologii populacji

background image

Dr hab. Ireneusz P. Rutkowski, prof. nadzw. UEP Katedra Teorii 
Organizacji i Zarządzania

Tezy:

Otoczenie stawia organizacji wymagania co do 

właściwego sposobu zachowań w społeczeństwie

Organizacja ma odgrywać akceptowaną w danej kulturze 

rolę i przybierać pozytywny wizerunek zewnętrzny
Rodzaje nacisków na organizację:

Naciski oparte na przymusie – otoczenie polityczno-

prawne, naciski pochodzą od strony władz

Naciski normatywne – otoczenie socjokulturowe 

(społeczna opinia publiczna), źródłem nacisków są 
oczekiwania pochodzenia kulturowego, przykładem może 
być presja na sklepy z dopalaczami

Naciski mimetyczne – chęć organizacji do kopiowania 

spośród zachowań innych organizacji, pragnienie 
wyglądania jak inne instytucje

Organizacje pozyskują z otoczenia dodatkowy zasób 

niezbędny do ich funkcjonowania – legitymizację społeczną 

Teoria instytucjonalna

background image

Dr hab. Ireneusz P. Rutkowski, prof. nadzw. UEP Katedra Teorii 
Organizacji i Zarządzania

Tezy:

Sposób, w jaki menedżerowie postrzegają otoczenie wpływa na 

ich decyzje i konstruuje rzeczywistość

Organizacje same mogą tworzyć zmiany w otoczeniu, które im 

odpowiadają

Perspektywa symboliczno-

interpretująca

background image

Dr hab. Ireneusz P. Rutkowski, prof. nadzw. UEP Katedra Teorii 
Organizacji i Zarządzania

P y t a n i a ?

P y t a n i a ?

P y t a n i a ?

P y t a n i a ?

background image

Dziękuję za 

uwagę

Dr hab. Ireneusz P. Rutkowski, prof. nadzw. UEP Katedra Teorii 
Organizacji i Zarządzania


Document Outline