OPIEKA NAD KOBIETĄ W

RÓŻNYCH OKRESACH

ŻYCIA

CECHY OSOBNICZE

• Narządy rozrodcze kobiety różnią się od męskich
• Miednica kobiet przystosowana jest do porodu a co za tym

idzie jest rozbudowana i większa

• Obecność gruczołów piersiowych przystosowanych do

karmienia

• Kobiety posiadają mniejszy niż mężczyźni mózg
• Budowa ciała zazwyczaj jest delikatniejsza co przekłada się

na wzrost i masę kobiety

• Owłosienie u kobiety jest słabsze i delitatniejsze

OKRESY ŻYCIA

• Okres noworodkowy ( od urodzenia do 1

miesiąca życia)

• Okres niemowlęcy ( od 1 miesiąca życia do

ukończenia 1 roku życia)

• Okres poniemowlęcy ( do 3 roku życia)

• Okresy dziecięcy ( do 10 roku życia)

• Okres dojrzewania ( do 16 roku życia)

• Okres młodzieńczy ( do 21 roku życia)

• Okres dojrzałości ( do ok. 55 roku życia)

• Okres starości (od 55 roku życia do

śmierci)

U kobiety oprócz wymienionych

okresów można dodać także okres
ciąży, połogu a także okres
menopauzalny i pomenopauzalny. W
każdy okresie zachodzą różne zmiany
w orgaznizmie kobiety

OKRES NOWORODKOWY

• Noworodek płci żeńskiej ma

rozpulchnione narządy płciowe
zewnętrzne a dzięki dobrze
rozwiniętej błonie śluzowej szyjki
macicy wydzielany jest białawy śluz.

• Dziewczyna na także pogrubiałe

gruczoły sutkowe

OKRES NIEMOWLĘCY

W tym okresie dziecko rozwija się :
• Stawia pierwsze kroki
• Wypowiada pierwsze słowa co poprzedzone

jest gaworzeniem

• Zmienia się dieta dziecka
• Niskie stężenie gonadotropin i steroidów

płciowych powoduje inwolucje narządów

płciowych

• W tym okresie może wystąpić krwawienie z

dróg rodnych nazywane „okresem

niemowlęcym”

OKRES DZIECIŃSTWA

• Niskie stężenie gonadotropin i steroidów

płciowych powoduje inwolucje narządów

płciowych

• Gruczoły piersiowe są mało wyczuwalne
• Dziecko rozpoczyna naukę w szkole

podstawowej

• Zarówno chłopcy jak i dziewczynki

zaczynają zauważać różnice między płciami

co często staje się zainteresowaniem płci

przeciwnej i skutkuje zadawaniem wielu

pytań

OKRES DOJRZEWANIA

Podział okresu dojrzewania wg. Petera
1. Faza przedpokwitaniowa (10-11 rok

życia)

2. Faza pokwitaniowa (12-14 rok życia)
3. Faza młodzieńcza (15-17 rok życia)
Charatkeryzuje się licznymi zmianami

somatycznymi i psychicznymi.

FAZA PRZEDPOKWITANIOWA

• Szybkie zwiększenie masy ciała
• Gruczoły sutkowe zwykle są jeszcze

nierozwinięte lub przybierają postać
pączka

• Okolica łonowa owłosiona
• Macica typu dziecięcego

FAZA POKWITANIOWA

• Rozwój bioder

• Wzrost szerokości miednicy

• Wzrost szerokości klatki piersiowej

• Rozwój tkanki tłuszczowej

• Gruczoły sutkowe wyrażnie powiększają się

tworząc wystające pagórki z uniesioną otoczką

• Rozwój bioder

• Wzrost szerokości miednicy

• Wzrost szerokości klatki piersiowej

• Rozwój tkanki tłuszczowej

• Gruczoły sutkowe wyrażnie powiększają się

tworząc wystające pagórki z uniesioną otoczką

SKOK POKWITANIOWY

• Charakteryzuje się szybkim rozwojem organizmu
• Populacja polskich dziewcząt 11-12 rok życia
• Wyprzedza zwykle na rok lub dwa pierwsze

krwawienie miesięczne

• Wzrost kości długich
• Rozwój gruczołów sutkowych (telarche) od

lekkiego wzniesienia przez stadium pęczka i

wtórny wzgórek do stadium dojrzałego sutka

• Pojawienie się owłosienia łonowego (pubarche) –

wg Tannera w stopniu rozwoju uwzględnia się

liczbę włosów, ich skręt, sprężystość i

pigmentację.

FAZA MŁODZIEŃCZA

• Sylwetka ciała przybiera typowy

kobiecy charakter

• Rysy twarzy subtelnieją
• Pełny rozwój gruczołów sutkowych
• Pełny rozwój owłosienia części

płciowych

• Krwawienia miesiączkowe mogą być

jeszcze nieregularne

OKRES MŁODZIEŃCZY

• Jest okresem stabilizacji; narządy

rozrodcze są rozwinięte i kobieta jest
gotowa na ciąże i poród.

OKRES DOJRZAŁOŚCI

• Ustalone procesy hormonalne
• Regularne cykliczne krwawienia

miesiączkowe

• Prawidłowa czynność dokrewna

jajników

• Prawidłowo funkcjonujący układ

podwzgórzowo-przysadkowo-
jajnikowy

KLIMAKTERIUM

• Klimakterium - okres przejściowy w

życiu kobiety od pełnej dojrzałości
płciowej do starości. Obejmuje ono
ostatnie krwawienie miesiączkowe w
życiu, czyli

menopauzę

po którym

występuje co najmniej 6-miesięczna
przerwa.

MENOPAUZA

• Menopauza pojawia się między 46-52

rż kobiety. Wiek menopauzalny
średnio w naszym kraju wynosi 50 lat

• Występuje osłabienie funkcji

hormonalnej jajników

OKRES PRZEDMENOPAUZALNY

W okresie przedmenopauzalnym

głównymi

dolegliwościami (wynikającymi z
występowania cykli bezowulacyjnych)

są:

• Niepłodność
• Zaburzenia cyklu miesięcznego
• Krwawienia czynnościowe

OKRES POMENOPAUZALNY

• W okresie pomenopauzalnym

najbardziej uciążliwe są zaburzenia
wegetatywne i psychiczne, zwane też
objawami wypadowymi. Stanowią
one

zespół klimakteryczny

OBJAWY WEGETATYWNE

• Uderzenia krwi do głowy
• Bóle i zawroty głowy
• Nadmierne pocenie się
• Przyspieszenie czynności serca i oddechów
• Silna labilność emocjonalna
• Wzmożona drażliwość
• Depresja
• Osłabienie pamięci

OKRES STAROŚCI

• Jest to okres w którym dochodzi do

starzenia się organizmu a także do
wyniszczenia. Ustają zmiany
hormonalne przez co narządy
rozrodcze tracą swoje funkcje.

• Zwiększa się zapadalność na różnego

rodzaju choroby bądź ich rozwój

CIĄŻA

Jest to okres od zapłodnienia

do porodu trwający około 40

tygodni
Rozwijający się w macicy

płód kształtuje się i nabiera

cech człowieka
 Ciąża dzieli się na 3

trymestry, może być

pojedyncza lub mnoga

PORÓD

• Zakończenie ciąży

• W pełni wykształcony płód wydostaje się

na świat poprzez kanał rodny

• Dzieli się na 3 etapy:

1. pierwszy okres porodu w którym

pojawiają się pierwsze skurcze

2. drugi okres porodu w którym za

pomocą skurczy partych płód rodzi się

3. trzeci okres porodu w którym kobieta

rodzi łożysko

Po porodzie następuje okres połogu.

POŁÓG

• Okres trwający ok. 6 tygodni
• Dochodzi w nim do cofania się zmian

do których doszło w czasie ciąży i
porodu:

1. inwolucji macicy
2. gojenia się ran poporodowych
3.wydzielania pokarmu
4. podjęcia czynności jajników

OPIEKA NAD KOBIETĄ W

RÓŻNYCH ETAPACH ŻYCIA

OKRES NOWORODKOWY

W okresie noworodkowym opieka sprawowana przez

pielęgniarkę bądź położną polega na prowadzeniu

patronażu:

• Polega on na ocenie rozwoju dziecka, stanu skóry,

pępka, odruchów, wydzielinach.

• Udzielane są informacje matce na temat

pielęgnacji, techniki karmienia a także zapoznanie

z obowiązującym kalendarzem szczepień.

Jak też udzielenie informacji dotyczących:

• Prowadzenia bilansów oraz badań przesiewowych

Poza tym:

• Wszelkie informacje i obserwacje zapisywane są w

książeczce zdrowia dziecka

OKRES NIEMOWLĘCY

• Prowadzenie bilansów podczas których

dziecko jest badane ( wzrost, masa
ciała, rozwój fizyczny i psychiczny)

• Szczepienia obowiązkowe niemowlęcia
• Ok. 9 miesiąca życia badanie wzroku i

słuchu

• 12 miesiąc badanie RR, instruktaż

higieny jamy ustnej

OKRES DZIECIĘCY

• Przeprowadzenie testu Hirschberga

w kierunku wykrywania
zeza

• Badanie słuchu
• Bilanse
• Dziecko jest także oceniane pod

kątem zdolności podjęcia nauki w
szkole podstawowej

OKRES DOJRZEWANIA

• W tym okresie opieka nad dzieckiem zmienia się jeśli

chodzi na płeć

• U dziewczynek zwraca się uwaga na pojawienie się

pierwszych cech rozróżniających płeć

• Zbiera się dokładny wywiad odnośnie pierwszej

menarche ( miesiączki) matki, chorób

dziedzicznych, stosowanych diet, przyjmowanych leków,

przeżywanychstresów i pojawiających się problemów

• U dziewczynek zaczynają rozwijać się gruczoły piersiowe

co często jest przyczyną skrępowania i zawstydzenia

• Główną rolę w tym okresie powinna odgrywać matka

aczkolwiek ważną rolę pełni pielęgniarka środowiskowa

do której często dziewczynki mogą zgłaszać się z

pierwszymi problemami

OKRES DOJRZEWANIA CD

• Pielęgniarka powinna wyjaśnić fizjologię

cyklu miesięcznego

• W tym okresie powinna odbyć się pierwsza

wizyta u ginekologa podczas której

należy zapewnić młodej dziewczynie

szczególną opiekę oraz dyskrecję i

poczucie zaufania

• Pielęgniarka powinna wyjaśnić cel badania,

jego przebieg, ocenia także cechy

drugorzędowe tj piersi, owłosienia

łonowego, pomiar wzrostu i masy ciała

PRZYGOTOWANIE DO PIERWSZEJ

WIZYTY GINEKOLOGICZNEJ

Zadania pielęgniarki/położnej przed, w czasie i po badaniu
to:
• polecenie młodocianej oddania moczu i (jeśli są do tego

warunki) podmycia się

;

• wskazanie miejsca, w którym może się rozebrać;
• przygotowanie fotela ginekologicznego, narzędzi, rękawiczek,

środków dezynfekcyjnych, materiałów opatrunkowych;

• pomoc dziewczynie w położeniu się na fotelu ginekologicznym;
• wykonanie jałowego zmywania krocza;
• pomoc lekarzowi podczas badania;
• emocjonalne wsparcie badanej;
• upewnienie się, czy wszystko, co mówił lekarz, zostało przez

młodocianą dobrze zrozumiane oraz wyjaśnienie ewentualnie

zaistniałych wątpliwości.

OKRES DOJRZAŁOŚCI

• W tym okresie opieka nad kobietą to

w głównej mierze profilaktyka i
promocja zdrowego stylu życia

• Większość kobiet wydaje na świat

potomstwo co wiąże się ze
szczególną opieką ze strony
pielęgniarki i położnej

Profilaktyka w położnictwie i ginekologii to

zapobieganie różnym chorobom narządu rodnego,

np. nowotworom, stanom zapalnym, zaburzeniom

statyki i zaburzeniom cyklu miesiączkowego;

oprócz tego niepłodności małżeńskiej i

niepomyślnemu zakończeniu ciąży. Jednak aby

przynosiła pożądany skutek, konieczna jest aktywna

postawa samych kobiet. Dlatego zadaniem

pielęgniarek i położnych jest mobilizowanie i

zachęcanie ich do regularnego kontrolowania stanu

narządu rodnego u ginekologa.

• Pielęgniarka/ położna uczy kobietę samobadania piersi wg

panujących zasad

Technika samobadania piersi składa się z dwóch części, tj.:
• oglądania, które ma na celu poszukiwanie zmian skórnych;
• badania palpacyjnego, zmierzającego do wyczucia zmian w

piersiach. Badanie to wykonuje się w pozycji stojącej i

leżącej.

. Stojąc przed lustrem, kobieta ogląda swoje piersi, trzyma ręce:
––wzdłuż tułowia;
–– unosząc je w górę;
––mocno wspierając na biodrach
Badanie to wykonuje się co miesiąc w tym samy dniu cyklu

• Przypomina o prowadzeniu zdrowego stylu życia i racjonalnej

diecie

• Udział w badaniach przesiewowych tj cytologii

• Każda kobieta powinna regularnie powinna

korzystać z usług lekarzy ginekologów

• Każde zajście w ciąże powinno być

przemyślane i podlegać stałej opiece
lekarskiej

• W czasie ciąży położna prowadzi pomiary

takie jak: masa ciała, obwód brzucha;
kieruje na badania laboratoryjne, ustala
wraz z nią terminy wizyt

POŁÓG

• Położna podczas pobytu w szpitalu

uczy położnice karmienia piersią,
higieny osobistej, a także opieki nad
dzieckiem

• Następnym etapem opieki są wizyty

patronażowe prowadzone przez
położną lub pielęgniarkę
środowiskową.

KLIMAKTERIUM

• Ważne w opiece na kobietą jest:

1. rozpoznawanie objawów charakterystycznych

dla tego okresu
2. poznanie warunków socjo-bytowych oraz

prowadzonego stylu życia
3. wzbogacanie wiedzy kobiety na temat okresu

przekwitania
4. motywowanie do prowadzenia zdrowego stylu

życia
5.podjęcie współpracy z rodziną kobiety
6. badanie ginekologiczne
7. udział w badaniach przesiewowych głównie

cytologii i mamografii

KLIMAKTERIUM CD

• Pielęgniarka powinna zwrócić kobiecie

uwagę na zwrócenie uwagi na siebie, na

stan higieniczny, dbałość o wygląd

• Okres przekwitania jest dla kobiety bardzo

trudny to właśnie wtedy pojawia się

ostania miesiączka oraz zachodzi wiele

zmian hormonalnych, które niekiedy

negatywnie wpływają na kobietę

• Ważne jest także zebranie wywiadu na

temat chorób dziedziczny oraz ryzyka

wystąpienia ostoporozy

• Ważna jest także opieka

psychologiczna gdyż częsta jest
labilność emocjonalna

• Wsparcie rodziny jest równie ważne,

a pielęgniarka rodzinna/
środowiskowa często zna rodzinę i
ma na nią wpływ

OKRES STAROŚCI

• Wiele kobiet w tym okresie zostaje same z

powodu śmierci partnera, a niekiedy odrzucenia

ze strony rodziny ze względu na częstą

niedołężność

• Pielęgniarka w tym okresie staje się jedną z

najbliższych osób, niekiedy to ona jest jedyną

osobą odwiedzającą

• Opieka na starszą kobietą sprowadza się do wizyt

domowych podczas których wykonuje się toaletę

całego ciała i głowy, ewentualne opatrywanie ran,

podawanie leków, umawianie wizyt z lekarzem

rodzinnym.