METODA RUCHU ROZWIJAJACEGO WERONIKI SHERBORNE

WSTĘP

Ruch

jest jedną z podstawowych potrzeb człowieka.

Towarzyszy mu od chwili narodzin przejawiając się w

różnych formach: w zabawie, w aktywnym wypoczynku

oraz w codziennej

pracy

(domowej, zawodowej). Służy

do wyrażania emocji, nawiązywania kontaktów i

porozumiewania się.

Przedmiotem badań wielu pedagogów był ruch i jego

znaczenie dla prawidłowego rozwoju człowieka:



Rudolf Steiner twierdził, że człowiek za pomocą ruchu i

rytmu wyraża swoją osobowość;



Rudolf von Laban uważał, że ruch jest wyrazem

potrzeby ludzkiej aktywności. Stałe ograniczanie go

prowadzi do wzrastania wewnętrznego napięcia,

stresów i zahamowań, a w konsekwencji jest przyczyną

utraty wiary we własne możliwości, zamykania się w

sobie, unikania kontaktów z otoczeniem.

Weronika Sherborne tworząc metodę Ruchu

Rozwijającego, zwaną w Wielkiej Brytanii

"Developmental Movement" opierała się przede

wszystkim na teorii R. Labana oraz na

doświadczeniach z własnej długoletniej pracy z

dziećmi upośledzonymi umysłowo. Wypracowany

w latach sześćdziesiątych system ćwiczeń ma

zastosowanie we wspomaganiu prawidłowego

rozwoju

dzieci

i korygowaniu jego zaburzeń.

Główna idea metody wyraża się w stwierdzeniu, że

posługiwanie się ruchem jest narzędziem

wspomagania rozwoju psychoruchowego dziecka i

terapii zaburzeń tego rozwoju. Opracowany przez

W. Sherborne system ćwiczeń wywodzi się z

naturalnych potrzeb dziecka, zaspokajanych w

kontakcie z dorosłymi w trakcie tzw.

"baraszkowania". Prostota i naturalność są

głównymi walorami metody Weroniki Sherborne i

stanowią o jej wartości i powodzeniu.

Podstawowe założenia

metody, to rozwijanie przez

ruch:



wiadomości własnego ciała i usprawniania

ruchowego,



świadomości przestrzeni i działania w niej,



dzielenia przestrzeni z innymi ludźmi i

nawiązywania z nimi bliskiego kontaktu.

Dziecko poznaje więc własne ciało i

przestrzeń, która je otacza, spotyka w niej

innego człowieka, uczy się współpracować,

zdobywa zaufanie do siebie i innych, a czując

się bezpieczne może stać się twórcze. Ruch

jest zabawą, która daje przeżycie radości i

dzielenia jej z innymi, co jest bardzo ważne

w nawiązywaniu kontaktów społecznych.



Metoda R

uchu Rozwijającego jest

upowszechniana w Polsce od przełomu lat

siedemdziesiątych i osiemdziesiątych.

Była ona kilkakrotnie prezentowana przez

Weronikę Sherborne i jej uczniów: Annę

Leonard - nie żyjącą już dyrektorkę

"szkoły życia" w Londynie oraz George`a

Hilla - byłego dyrektora centrum

rehabilitacji dla dorosłych osób

upośledzonych w Bristolu.

Z metodą mieli okazję także zapoznać się

polscy specjaliści w czasie pobytu w

Wielkiej Brytanii ( m.in. Maria

Przasnyska, Marta Bogdanowicz).

Metoda ta jest wykorzystywana w Polsce

w placówkach oświatowych i służby

zdrowia dla dzieci zdrowych i z różnymi

zaburzeniami rozwoju:



dzieci upośledzonych w rozwoju,



dzieci autystycznych,



dzieci z wczesnym mózgowym

porażeniem dziecięcym,



dzieci z zaburzeniami emocjonalnymi

i zaburzeniami zachowania,



dzieci głuchych i niewidomych,



dzieci z domów dziecka

Projektując zajęcia metodą Weroniki Sherborne, warto

pamiętać, że mają one pomóc dziecku w poznaniu siebie,

w zdobyciu do siebie zaufania, w poznaniu innych i

nauczeniu się ufania im, a dalej - poprzez nabywanie

pewności siebie i wiary we własne możliwości - w

nauczeniu się aktywnego i twórczego życia.

Chcemy w tym dziecku pomóc, mając do dyspozycji

przede wszystkim ruch i możliwość bliskiego, fizycznego

kontaktu z drugim człowiekiem. Jeżeli naprawdę

będziemy rozumieć cel tych zajęć, to ich forma i

propozycje różnych ćwiczeń będą się nam nasuwały

same. Będzie się to działo w sposób naturalny, tak jak

naturalnie i spontanicznie robią to małe dzieci w

kontaktach ze swoimi rodzicami, tuląc się do nich, gdy

czują się zagrożone, lub podskakując z radości, gdy się

cieszą.

Zarówno projektując, jak i prowadząc zajęcia, należy

pamiętać o obowiązujących zasadach, którymi powinna

kierować się osoba prowadząca.

Oto wskazania dla

terapeuty:



uczestniczenie w zajęciach jest dobrowolne (możesz

dziecko zachęcać),



postaraj się nawiązać kontakt z dzieckiem (wzrokiem,

dotykiem),



zajęcia powinny być dla dziecka przyjemne i dawać radość

z aktywności ruchowej,



bierz udział we wszystkich ćwiczeniach - baw się,



przestrzegaj praw dziecka do swobodnej, własnej decyzji,



zauważaj i stymuluj aktywność dziecka, daj mu szansę na

działanie twórcze,



miej poczucie humoru,



nie krytykuj dziecka,



chwal dziecko nie za efekt, co za jego starania i wysiłek,



unikaj stwarzania sytuacji rywalizujących,



rozszerzaj krąg doświadczeń społecznych dziecka,



większość, szczególnie początkowych ćwiczeń, prowadź na

podłodze,



zaczynaj od ćwiczeń prostych, stopniowo je

utrudniając,



zmniejszaj udział swojej inicjatywy na rzecz coraz

aktywniejszego udziału dziecka,



proponuj na przemian ćwiczenia dynamiczne i

relaksacyjne,



miej zawsze na uwadze samopoczucie dziecka,



ucz dzieci zarówno używania siły, jak i zachowania

delikatności i opiekuńczości w stosunku do

drugiej osoby,



we wszystkich ćwiczeniach dbaj o to, aby dziecko

znalazło się także w pozycji dominującej,



zaplanuj początek ćwiczeń tak, aby zawierał

propozycję ćwiczeń - spotkań dających poczucie

bezpieczeństwa, oparcia i bliskiego kontaktu,



na zakończenia zajęć proponuj ćwiczenia

wyciszające, uspokajające.

Planowane zajęcia prowadzone metodą

Ruchu Rozwijającego muszą uwzględniać

prawidłowości rozwoju emocjonalnego i

społecznego dziecka oraz rozwoju procesu

grupowego, a także możliwości i ograniczenia

psychofizyczne dzieci, wynikające z zaburzeń

ich rozwoju. Program zajęć dla całej grupy

powinien uwzględniać zarówno potrzeby

grupy, jak i indywidualne potrzeby dzieci.

W niektórych przypadkach konieczne jest

prowadzenie zajęć indywidualnych. Ich

planowanie jest oparte na wcześniejszej,

wstępnej diagnozie dziecka i wynika z potrzeb

i ograniczeń rozwojowych dziecka.

Zajęcia z wykorzystaniem metody Weroniki

Sherborne można z powodzeniem stosować jako

oddziaływania indywidualne, jednakże z uwagi na

wartość, jaką dla rozwoju społecznego dziecka niesie

możliwość kontaktu z innymi osobami, zdecydowanie

zachęcać należy do prowadzenia ich w formie zajęć

grupowych.

Aby dziecko swobodnie i bezpiecznie czuło się w

grupie, nie może ona być zbyt liczna. Najbardziej

komfortowe warunki zapewnia grupa licząca 6 - 14

dzieci, ale w przypadku oddziaływań

profilaktycznych liczebność grupy może wynosić

około 25 - 28 dzieci. Wiek nie jest ograniczony: mogą

to być dzieci w wieku niemowlęcym, jak i dorośli.

Najczęściej jednak pracuje się z dziećmi w wieku

przedszkolnym i szkolnym. Dobrze jest, gdy każdemu

dziecku można zapewnić starszego lub dorosłego

partnera. Rolę partnerów dzieci młodszych z

powodzeniem mogą pełnić dzieci starsze.

Dla celów terapeutycznych zajęcia winny odbywać się

systematycznie, minimum raz w tygodniu, lepiej gdy

odbywają się częściej. Czas trwania zajęć prowadzonych

metodą Ruchu Rozwijającego zależy od samopoczucia i

zainteresowań dzieci oraz od ich możliwości

rozwojowych, najczęściej około 1 godziny ( albo krócej).

Należy również zadbać o odpowiednie warunki

lokalowe: przestrzeń, odpowiednie podłoże ( najlepiej

parkiet), świeże powietrze. Zajęcia mogą odbywać się

wszędzie, w każdych warunkach, ponieważ nie

wymagają żadnych urządzeń czy pomocy do ćwiczeń. W

niektórych sytuacjach mogą być jednak pomocne

materace lub koce; szczególnie, gdy zajęcia prowadzi się

z dziećmi ze znacznym kalectwem. Wszyscy uczestnicy

ćwiczeń powinni mieć ubranie zapewniające im pełną

swobodę ruchów, najlepiej, gdy ćwiczą boso, bo daje to

im najlepszy kontakt z podłogą i poczucie oparcia o nią.

Metodę Weroniki Sherborne można zaliczyć do

niewerbalnych treningów interpersonalnych. Zajęcia w

grupie są szansą na zdobywanie i wzbogacanie

doświadczeń społecznych. Mogą pomóc dzieciom w

nauce bycia z innymi, czerpania satysfakcji z różnych

form kontaktów społecznych.

W programie ćwiczeń ruchowych

Weronika Sherborne wyróżnia

następujące grupy ćwiczeń

wspomagających rozwój dziecka

)

Ćwiczenia prowadzące do poznania własnego ciała:

Poznanie własnego ciała oraz umiejętność kontrolowania

go jest podstawową potrzebą każdego człowieka. W

rozwoju wiedzy o własnym ciele możemy wyróżnić

kolejne etapy: wyczuwanie własnego ciała, nazywanie

części ciała, utrwalanie wiedzy o naszym ciele. Na tej

podstawie wykształca się świadoma kontrola ciała i jego

ruchów.

Stopy, kolana, uda, nogi to części ciała, których

poznanie i opanowanie powinno nastąpić jak

najwcześniej. Są one szczególnie ważne ze względu na

rolę jaką pełnią. Kontrola ich jest niezbędna do

utrzymania pełnej równowagi ciała.

Ćwiczenia prowadzące do poznania

własnego ciała to ćwiczenia

polegające na tzw. "wyczuwaniu".

Możemy wymienić tutaj ćwiczenia

na:



wyczuwanie brzucha, pleców,

pośladków,



wyczuwanie rąk i nóg,



wyczuwanie twarzy,



wyczuwanie całego ciała.

)

Ćwiczenia pozwalające zdobyć pewność

siebie i poczucie bezpieczeństwa w

otoczeniu:

Są to ćwiczenia ściśle związane z

poprzednią grupą. Należy znać siebie, mieć

pewność działania, aby nawiązywać

kontakty z innymi osobami. Ćwiczenia te

umożliwiają poznanie otoczenia, dzięki

czemu dziecko może czuć się swobodnie i

nie obawiać się go. Wykonywane są

wyłącznie na podłodze. Mogą być

przeprowadzane indywidualne, w parach

lub w grupie.

)

Ćwiczenia ułatwiające nawiązanie kontaktu i

współpracy z partnerem i grupą:

Polegają na zdobywaniu i wymianie wspólnych

doświadczeń podczas sesji ruchowych, ich

rezultat zależy od stopnia zaangażowania

ćwiczących. W ćwiczeniach tych partner "bierny"

jest pod opieką osoby aktywnej. Partnerzy

poznają siebie, swoją siłę, wspólnie przeżywają

wykonywane zadania. Ćwiczenia te są przede

wszystkim dobrą zabawą, w trakcie której

uchodzą nagromadzone emocje i napięcia.

Ćwiczenia ułatwiające nawiązanie kontaktu

możemy podzielić na cztery grupy:



ćwiczenia "z" w parach,



ćwiczenia "przeciwko" w parach,



ćwiczenia "razem" w parach,



ćwiczenia "razem" w grupie.

)

Ćwiczenia twórcze:

Ćwiczenia "twórcze" pozwalają

nawiązać i pogłębić stosunki

międzyludzkie, poznać sytuacje,

których ćwiczący mógłby nie

doświadczyć w innych warunkach. W

trakcie zajęć każde dziecko może być

twórcą w stopniu, w jakim sobie życzy.

Szczególnym rodzajem ćwiczeń

twórczych godnych polecenia w pracy z

małymi dziećmi są ćwiczenia przy

muzyce w formie tańca.

Rozważając możliwości zastosowania metody Ruchu

Rozwijającego, warto myśleć o tej metodzie jako o

sposobie działania dającym szansę na prawidłowy

rozwój dziecka i poprawę funkcjonowania dziecka i

rodziny.

Metoda Weroniki Sherborne jest metodą ogromnie

uniwersalną, o wielu możliwościach jej stosowania.

Jest ona skuteczna jako metoda terapeutyczna, daje

się też z powodzeniem wykorzystać w profilaktyce, w

poszerzaniu doświadczeń psychologicznych i

społecznych osób zainteresowanych własnym

rozwojem.

Znajduje zastosowanie jako metoda terapii: w pracy z

dziećmi z zaburzeniami rozwoju psychoruchowego, z

dziećmi z tzw. normą intele-ktualną, przejawiających

zaburzenia w zakresie sfery emocjonalnej i

społecznej, z dziećmi mającymi trudności w czytaniu,

pisaniu i dziećmi jąkającymi się.

Ponadto może pełnić funkcję

stymulatora rozwoju dla dzieci

przebywających w instytucjach

wychowania zbiorowego.

Inną z możliwości wykorzystania

metody Ruchu Rozwijającego jest

sposób osiągania odprężenia:



w zajęciach odprężająco -

relaksacyjnych w trakcie zajęć

szkolnych lub przedszkolnych



w zajęciach relaksacyjnych dla rodziców

Nadpobudliwość psychoruchowa to jedna z postaci

zaburzeń dynamiki procesów nerwowych,

wywołanych brakiem równowagi między procesami

pobudzenia i hamowania. Przewaga procesów

pobudzenia wyraża się nadpobudliwością

psychomotoryczną w sferze ruchowej,

emocjonalnej i poznawczej. Dzieci takie są więc

nadmiernie ruchliwe, gadatliwe, krzykliwe, często

w sposób niezamierzony agresywne. Wykazują

trudności w koncen-trowaniu uwagi przez dłuższy

czas, stają się powodem wielu konfliktów.

Charakterystyka dzieci nadpobudliwych ruchowo

wskazuje, że wszelkie metody angażujące motorykę

są tu wskazane, ponieważ dają tym dzieciom

szansę zaspokoić ich przemożną potrzebę ruchu w

sposób kontrolowany, społecznie akceptowany.

Umożliwiają dzieciom nauczenie się kontrolowania

swego ruchu i panowania nad nim.

Metoda Weroniki Sherborne ułatwia dzieciom

zaspokojenie własnej potrzeby ruchu, uczy

dostrzegać potrzeby innych i je respektować,

pomaga w rozwijaniu właściwych zachowań.

Zgodnie z teorią R. Labana dzieci nadpobudliwe

mają okazję ćwiczyć w czasie sesji ruchowych

przeciwstawne sposoby wyładowywania swojej

energii: z jednej strony siłę, z drugiej

delikatność i wrażliwość. Mogą nauczyć się

różnicowania płynności ruchu. Ćwiczenie tak

odmiennych postaw czyni dzieci zdolnymi do

kontroli swojego zachowania. H. Nartowska

dzieląc się refleksją na temat udziału dzieci

nadpobudliwych psychoruchowo w terapii

metodą Ruchu Rozwijającego stwierdza, że

tylko od nas, dorosłych zależy, czy dziecko

będzie tylko trudniejszym wychowawczo, czy

też dzieckiem o zaburzonym wychowaniu.

WNIOSKI

Efektywność zajęć prowadzonych metodą Weroniki

Sherborne można sprawdzić specjalnie opracowaną skalą,

mającą umożliwić w miarę obiektywne spojrzenie na

możliwości modyfikowania zachowań czy postaw. Skalą

taką nie da się jednak zmierzyć tych uczuć, przeżyć,

nastrojów, które mogą być istotne i które niejednokrotnie

są też głównymi "korzyściami", jakie człowiek w tego

rodzaju zajęciach osiąga dla siebie, a o których nie zawsze

może, czy chce mówić. Szczególnie trudno jest uzyskać

takie informacje od dziecka, które jeszcze nie potrafi być

świadomym czy nazywać tego, co się w nim dzieje.

Każdy człowiek może służyć drugiemu pomocą,

wsparciem, jeśli pozwoli sobie na korzystanie ze swoich

własnych "pokładów" uczuć, otworzy się naprawdę na

drugiego człowieka, będzie po prostu i prawdziwie sobą.

Nie jest to odkrycie, ale stara prawda o terapii. To, co

najbardziej może pomóc drugiemu człowiekowi, jest w

nas. Metoda Weroniki Sherborne pozwala to dokładnie

zobaczyć i "odkryć

Bibliografia:

1. Bogdanowicz M. "Metoda Weroniki Sherborne

w terapii i wspomaganiu rozwoju dziec", WSiP,

Warszawa 1996.

2. Sherborne W. "Ruch rozwijający dla dzieci"

Warszawa 1997, PWN.

3. Snochowska M. "Metoda Weroniki Sherborne

w edukacji wczesnoszkolnej", "Wychowanie

Fizyczne i Zdrowotne" nr 4, 1996.

4. "Metoda ruchu rozwijającego Weroniki

Sherborne we wspomaganiu rozwoju dziecka"

5. "Metoda Weroniki Sherborne w terapii i

wspomaganiu dziecka w rozwoju przedszkolnym"

Document Outline