copyright wladyslaw losiak

Zaburzenia
rozpoczynające się
zwykle w
dzieciństwie i wieku
młodzieńczym

Zaburzenia psychiczne dzieci
i młodzieży

copyright wladyslaw losiak

Kontekst występowania



Proces rozwoju



Model „podatność – stres”



Znaczne różnice płciowe



Trudności diagnostyczne



zmiany tempa rozwoju



zmienność zachowań



ograniczone wypowiedzi



zmienność sytuacyjna

copyright wladyslaw losiak

Podstawowe grupy
zaburzeń dziecięcych



Zaburzenia emocjonalne



Zaburzenia ogólnorozwojowe



Zaburzenia odżywiania i nawyków



Destrukcyjne zaburzenia
zachowania

copyright wladyslaw losiak

Zaburzenia emocjonalne



Reaktywne zaburzenie przywiązania



Lęk separacyjny



Fobie



Depresja dziecięca

copyright wladyslaw losiak

Reaktywne zaburzenie
przywiązania



Przed 5 rż



Brak okazywania typowego dla wieku
przywiązania społecznego w formie



braku inicjowania i reagowania na sytuacje
interpersonalne (np. przytulanie)



braku różnicowania osób obcych i swoich w
zakresie nawiązywania kontaktu fizycznego



Znaczenie wczesnych doświadczeń



Zwiększone ryzyko występowania

u dzieci

adoptowanych z domów dziecka

copyright wladyslaw losiak

Lęk separacyjny



4% dzieci,

częściej u dziewczynek



Nadmierna potrzeba kontaktu z opiekunami



Panika w sytuacji nawet krótkiego

oddzielenia



Koszmary nocne na temat separacji



Lęk, że rodzicom stanie się coś złego



Somatyczne symptomy lęku w momencie

rozłąki



Znaczenie traumatycznych przeżyć,

szczególnie o charakterze utraty



Lękowi rodzice

copyright wladyslaw losiak

Fobie



2-8 % dzieci,

częściej u dziewcząt



Najczęstsza

forma –

fobia szkolna

–

odmowa chodzenia do szkoły



Nieproporcjonalność reakcji strachu



Typowe czynniki wywołujące strach
u dzieci

copyright wladyslaw losiak

Depresja dziecięca



Łagodniejsza forma depresji



Czynniki ryzyka:



depresja w rodzinie



stresujące wydarzenia życiowe



niskie poczucie własnej wartości



pesymistyczne nastawienie do życia



zaburzenia w funkcjonowaniu rodziny

copyright wladyslaw losiak

Zaburzenia
ogólnorozwojowe



Autyzm



Inne, podobne do autyzmu zespoły



Upośledzenie umysłowe



Zaburzenia uczenia się

copyright wladyslaw losiak

Autyzm



Częstsze u chłopców



Nieprawidłowe reagowanie na inne osoby



Upośledzenie mowy



Powściągliwość w kontaktach społecznych



Niechęć do zmian



Stereotypie ruchowe



Opóźniony rozwój umysłowy (w

większości przypadków)



Zdolności wysepkowe



Przyczyny biologiczne

copyright wladyslaw losiak

Zespoły podobne do
autyzmu



Rzadziej występujące



Być może stanowią odmiany autyzmu



Dziecięce zaburzenie dezintegracyjne



Zespół Aspergera (całościowe
zaburzenie rozwoju, obsesyjne
zainteresowania)



Zespół Retta (81%padaczka, porażenie
mózgowe)

copyright wladyslaw losiak

Przejawy autyzmu



jakościowe zaburzenia interakcji
społecznych



jakościowe zaburzenia w
komunikacji



ograniczone, powtarzane i
stereotypowe wzorce zachowania,
zainteresowań i działania

copyright wladyslaw losiak

Charakterystyka autyzmu



pojawia się w ciągu pierwszych trzech
lat życia



głębokie zaburzenie rozwoju



podobny do schizofrenii, ale nie
tożsamy



różni się jakościowo od upośledzeń
umysłowych, ale z nimi
współwystępuje



zdolności „wysepkowe”

copyright wladyslaw losiak

typologie autyzmu I



Wing, Gould, 1979:



osoby powściągliwe, pełne rezerwy



osoby pasywne



osoby aktywne, specyficzne w
kontakcie

copyright wladyslaw losiak

Typologie autyzmu II



Eaves, 1994:



typowa grupa autystyczna



osoby słabo funkcjonujące



osoby hiperaktywne, dobrze
funkcjonujące



osoby bardzo dobrze funkcjonujące

copyright wladyslaw losiak

Typologie autyzmu III



Christie, 1990:



wysoka inteligencja, małe natężenie
autyzmu



trudności w uczeniu się



klasyczny autyzm



silny autyzm i głębokie
upośledzenie

copyright wladyslaw losiak

Typologie autyzmu IV



Jaklewicz, 1994:



autyzm wczesny (do 12 miesiąca
życia)



autyzm późny (po 12 miesiącu
życia)

copyright wladyslaw losiak

Diagnoza autyzmu



rzadko przed 3 rż.



najczęściej około 5 rż.



Informacje na temat wczesnego
rozwoju dziecka



czasami zaburzenie rozpoznane
jako autyzm zostaje

później uznane

jako upośledzenie umysłowe

copyright wladyslaw losiak

Ograniczenia możliwości
edukacyjnych



zaburzenia uwagi



fiksacja



perseweracja

copyright wladyslaw losiak

Przyczyny autyzmu



komplikacje w przebiegu ciąży i
porodu



czynniki genetyczne (w interakcji)



uszkodzenia OUN



czynniki neurochemiczne

copyright wladyslaw losiak

Aspekt rozwojowy autyzmu



niemowlęctwo i wczesne dzieciństwo



zmiany trudno
uchwytne



okres przedszkolny



uchwytne zmiany



wiek szkolny



wyraźne różnice



okres adolescencji



pogorszenie

copyright wladyslaw losiak

Upośledzenie umysłowe



Funkcjonowanie intelektualne
poniżej normy

(IQ < 70)



Niedobory lub upośledzenie
funkcjonowania w co najmniej 2
obszarach życiowych:



komunikacja, samodzielność, życie
domowe, umiejętności
interpersonalne, praca, edukacja,
wypoczynek

copyright wladyslaw losiak

Poziomy upośledzenia



Lekkie

(

IQ 50-55 do 70

)

85%

przypadków,

jest możliwe samodzielne funkcjonowanie

w ograniczonym zakresie



Umiarkowan

e (

IQ 35-40 do 50-55

)

10%

przypadków, elementarne zdolności

komunikacyjne, słaba koordynacja ruchowa



Ciężkie

(

IQ 20-25 do 35-40

) słaby rozwój

ruchowy, mowa ograniczona lub

niewykształcona



Głębokie

(

IQ < 20

) często deformacja

fizyczna, opóźnienie wzrostu, stała opieka

copyright wladyslaw losiak

Zaburzenia uczenia się



Opóźnienie w zakresie specyficznych
zdolności poznawczych



Brak problemów społecznych



Normalny poziom funkcjonowania



Zaburzenia czytania, pisania,
umiejętności matematycznych



Najczęstsze

–

dysleksja

- 2% dzieci w

wieku szkolnym

copyright wladyslaw losiak

Zaburzenia odżywiania i
nawyków



Anoreksja



Bulimia



Zaburzenia wydalania



Jąkanie



Tiki



Zespół Tourette’a

copyright wladyslaw losiak

Anoreksja - cechy
diagnostyczne (1/2)



Jedzenie:



preferowane jedzenie samotne, unikanie

posiłków rodzinnych i przyjęć, ale u niektórych
osób występuje bardzo silne zainteresowanie
przyrządzaniem posiłków i podawaniem innym



Apetyt:



utrata apetytu nie występuje

,

ograniczanie

jedzenia jest aktem woli

copyright wladyslaw losiak

Anoreksja - cechy
diagnostyczne (2/2)



Aktywność:



częsta

koncentracja na ćwiczeniach fizycznych

zmniejszających wagę bywa nie zauważana, bo
spostrzegana obecnie jako normalna



Obraz własnego ciała:



rozbieżność pomiędzy wyglądem i ocenianiem

siebie

, jako osoby otyłej, ogólne przecenianie

wielkości części ciała,

zniekształcona percepcja

ciała ludzkiego

copyright wladyslaw losiak

Anoreksja - mechanizm
psychologiczny



lęk przed staniem się dorosłym



poczucie nieefektywności



perfekcjonizm



bardzo

silna motywacja osiągnięć



problemy rodzinne

copyright wladyslaw losiak

Bulimia



Negatywna ocena własnego wyglądu
fizycznego



Napadowe obżarstwo i przeczyszczanie
się (najczęściej prowokowanie wymiotów)



Zazwyczaj brak utraty wagi



Wtórne zmiany somatyczne



Cykliczność



Cykl stres – obżarstwo – poczucie winy –
przeczyszczanie

copyright wladyslaw losiak

Bulimia



„

typowe” zaburzenie jedzenia



uważana za odmianę, albo kolejne stadium anoreksji
(badania: 24 na 30 pacjentek bulimicznych miało
wcześniej anoreksję)



według niektórych kryteriów diagnostycznych
kryterium różnicującym jest

brak utraty wagi

, inne

mówią o różnicy w sposobie jedzenia



prowokowanie wymiotów

jako środka kontroli wagi

zdarza się u

13%

kobiet



naprzemienne występowanie okresów obżarstwa i
ścisłej diety jest częste u normalnych kobiet



obżarstwo: duże ilości wysokokalorycznego jedzenia,
utrata kontroli, okres normalnego odżywiania: mniejsze
ilości, mniej kalorycznego jedzenia

copyright wladyslaw losiak

Bulimia - mechanizm
psychologiczny



silne pragnienie dostosowania się do kulturowego
wzorca szczupłości



ograniczenie jedzenia i utrata wagi



pokusy i naciski powodują porzucenie
ograniczenia i obżarstwo (często w okresach
nudy, lęku, depresji, samotności)



poczucie winy powoduje kolejne ograniczenie
jedzenia



po pewnym okresie wraca jeszcze silniejsze
obżarstwo

copyright wladyslaw losiak

Cechy wspólne zaburzeń
odżywiania



Czynniki kulturowe

– tyrania

szczupłości



Zaburzony obraz własnego ciała



Zniekształcenia w percepcji części
ciała

copyright wladyslaw losiak

Pozostałe zaburzenia
nawyków



Zaburzenia wydalania



uwarunkowania organiczne lub

psychologiczne



negatywne konsekwencje społeczne



Jąkanie



częściej u chłopców



negatywne konsekwencje społeczne,

wtórne problemy – lęk, depresja



Tiki i zespół Tourette’a (wrodzone

neurologiczne, liczne tiki ruchowe i

werbalne)

copyright wladyslaw losiak

Destrukcyjne zaburzenia
zachowania



Zaburzenia zachowania



Zaburzenie opozycyjno –
buntownicze



ADHD (nadpobudliwość
psychoruchowa z deficytem uwagi)

copyright wladyslaw losiak

Zaburzenia zachowania



Ang. „conduct disorders”



Częściej u chłopców



Trwałe, powtarzające się zachowania
antyspołeczne, łamanie norm,
kłamstwo, oszustwa, bójki, agresja
(także wobec zwierząt), wandalizm,
ucieczki z domu, napady, gwałty



Przyczyny społeczne i biologiczne

copyright wladyslaw losiak

Podtypy zaburzeń
zachowania



Trwałe, mające początki w
dzieciństwie



Bez zachowań o charakterze
przestępczym



Ujawniające się w okresie
dorastania

copyright wladyslaw losiak

Zaburzenie opozycyjno -
buntownicze



Utrzymujące się przez co najmniej 6
miesięcy: negatywizm, wrogość,
bunt, prowokowanie, kłótnie, gniew,
uraza, złośliwość, odmowa
wykonywania poleceń



Nie ma naruszenia prawa i
konwencji społecznych



Może rozwinąć się w zaburzenie
zachowania

copyright wladyslaw losiak

Zespół deficytu uwagi z
nadruchliwością ADHD



Deficyt uwagi



Nadruchliwość



Najczęściej występujące razem, ale może
być forma z dominacją jednego czynnika



U wielu dzieci

ustępuje z wiekiem



Przyczyny –

nieprawidłowości

funkcjonowania mózgu wywołane
czynnikami środowiskowymi i
genetycznymi