Część ogólna prawa
Część ogólna prawa
karnego materialnego i
karnego materialnego i
prawa wykroczeń.
prawa wykroczeń.
przygotowała podinsp.Alina Dowejko
przygotowała podinsp.Alina Dowejko
Akty prawne
Akty prawne
Ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r.
Ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r.
Kodeks karny (Dz. U. Nr 88, poz. 553
Kodeks karny (Dz. U. Nr 88, poz. 553
z późn. zm.) ( art.1-52)
z późn. zm.) ( art.1-52)
Ustawa z dnia 20 maja 1971 r.
Ustawa z dnia 20 maja 1971 r.
Kodeks wykroczeń ( Dz.U.2007 nr
Kodeks wykroczeń ( Dz.U.2007 nr
109 poz. 756 z późn. Zm) ( art.1-41)
109 poz. 756 z późn. Zm) ( art.1-41)
Pojęcie przestępstwa i
Pojęcie przestępstwa i
wykroczenia.
wykroczenia.
Przestępstwo
Przestępstwo
jest to czyn człowieka,
jest to czyn człowieka,
zabroniony pod groźbą kary jako
zabroniony pod groźbą kary jako
zbrodnia lub występek przez
zbrodnia lub występek przez
ustawę obowiązująca w chwili jego
ustawę obowiązująca w chwili jego
popełnienia, bezprawny, zawiniony
popełnienia, bezprawny, zawiniony
i społecznie szkodliwy w stopniu
i społecznie szkodliwy w stopniu
wyższym niż znikomy, o
wyższym niż znikomy, o
znamionach określonych w ustawie.
znamionach określonych w ustawie.
Definicja przestępstwa
Definicja przestępstwa
Elementy definicji przestępstwa
czyn człowieka
bezprawny
zabroniony ustawą
zagrożony karą
zawiniony
społecznie szkodliwy
w stopniu większym niż znikomy
czyn człowieka
czyn człowieka
–
–
jest to zewnętrzne
jest to zewnętrzne
zachowanie się osoby fizycznej
zachowanie się osoby fizycznej
sterowane jego wolą .
sterowane jego wolą .
Nie są czynami i nie podlegają dalszemu
Nie są czynami i nie podlegają dalszemu
karnoprawnemu wartościowaniu:
karnoprawnemu wartościowaniu:
ruchy refleksyjne
ruchy refleksyjne
(odruchy bezwarunkowe),
(odruchy bezwarunkowe),
nad którymi sprawca nie mógł zapanować;
nad którymi sprawca nie mógł zapanować;
ruchy człowieka
ruchy człowieka
, przy których organizm ludzki
, przy których organizm ludzki
jest jedynie narzędziem w rękach drugiej
jest jedynie narzędziem w rękach drugiej
osoby;
osoby;
ruchy (lub ich brak) pod wpływem przymusu
absolutnego (vis absoluta);
bezprawny
bezprawny
–
–
to taki czyn, który jest
to taki czyn, który jest
sprzeczny z obowiązującymi przepisami
sprzeczny z obowiązującymi przepisami
prawa
prawa
zabroniony, czyli zagrożony karą przez
zabroniony, czyli zagrożony karą przez
ustawę obowiązującą w czasie jego
ustawę obowiązującą w czasie jego
popełnienia (karalny)
popełnienia (karalny)
zawiniony
zawiniony
–
–
w art. 1 § 2 kk wskazano, że
w art. 1 § 2 kk wskazano, że
przestępstwem może być jedynie czyn
przestępstwem może być jedynie czyn
zawiniony
zawiniony
Pod pojęciem
Pod pojęciem
wina
wina
rozumiemy personalną
rozumiemy personalną
zarzucalność popełnionego czynu. Stawiamy zatem komuś
zarzucalność popełnionego czynu. Stawiamy zatem komuś
zarzutu, iż w konkretnej sytuacji osoba ta postąpiła
zarzutu, iż w konkretnej sytuacji osoba ta postąpiła
niewłaściwie (działanie) lub nie postąpiła właściwie
niewłaściwie (działanie) lub nie postąpiła właściwie
(zaniechanie). Granice tej zarzucalności określa ustawa poprzez
(zaniechanie). Granice tej zarzucalności określa ustawa poprzez
wskazanie przesłanek winy i okoliczności ją wyłączających
wskazanie przesłanek winy i okoliczności ją wyłączających
społeczna szkodliwość czynu w stopniu
społeczna szkodliwość czynu w stopniu
większym niż znikomy
większym niż znikomy
(element
(element
stopniowania tego pojęcia dotyczy
stopniowania tego pojęcia dotyczy
jedynie przestępstw)
jedynie przestępstw)
Okoliczności, które decydują o stopniu
Okoliczności, które decydują o stopniu
społecznej szkodliwości czynu zostały
społecznej szkodliwości czynu zostały
określone
określone
w art. 115 § 2 kk.
w art. 115 § 2 kk.
Pojęcie przestępstwa i
Pojęcie przestępstwa i
wykroczenia.
wykroczenia.
Wykroczenie
Wykroczenie
jest to czyn człowieka,
jest to czyn człowieka,
zabroniony przez ustawę
zabroniony przez ustawę
obowiązującą w czasie jego
obowiązującą w czasie jego
popełnienia i zagrożony karą
popełnienia i zagrożony karą
aresztu, ograniczenia wolności,
aresztu, ograniczenia wolności,
grzywny do 5000 zł lub nagany,
grzywny do 5000 zł lub nagany,
wypełniający znamiona ustawowe,
wypełniający znamiona ustawowe,
bezprawny, zawiniony, społecznie
bezprawny, zawiniony, społecznie
szkodliwy, o znamionach
szkodliwy, o znamionach
określonych w ustawie.
określonych w ustawie.
Kryteria rozgraniczenia
Kryteria rozgraniczenia
przestępstw i wykroczeń:
przestępstw i wykroczeń:
1) kryterium zagrożenia karnego:
1) kryterium zagrożenia karnego:
za wykroczenie sąd może orzec kary: 1) karę aresztu
za wykroczenie sąd może orzec kary: 1) karę aresztu
od 5 do 30 dni, 2) karę ograniczenia wolności w
od 5 do 30 dni, 2) karę ograniczenia wolności w
wymiarze 1 miesiąca, 3) karę grzywny w granicach
wymiarze 1 miesiąca, 3) karę grzywny w granicach
od 20 do 5000 zł, 4) karę nagany (której nie można
od 20 do 5000 zł, 4) karę nagany (której nie można
orzec za czyn o charakterze chuligańskim),
orzec za czyn o charakterze chuligańskim),
natomiast za przestępstwo w kk przewidziane są
natomiast za przestępstwo w kk przewidziane są
następujące kary: 1) kara dożywotniego
następujące kary: 1) kara dożywotniego
pozbawienia wolności, 2) kara 25 lat pozbawienia
pozbawienia wolności, 2) kara 25 lat pozbawienia
wolności, 3) kara pozbawienia wolności w wymiarze
wolności, 3) kara pozbawienia wolności w wymiarze
od 1 miesiąca do 15 lat, 4) kara ograniczenia
od 1 miesiąca do 15 lat, 4) kara ograniczenia
wolności od 1 miesiąca
wolności od 1 miesiąca
do 12 miesięcy, 5) kara grzywny wymierzana w
do 12 miesięcy, 5) kara grzywny wymierzana w
stawkach dziennych;
stawkach dziennych;
Kryteria rozgraniczenia
Kryteria rozgraniczenia
przestępstw i wykroczeń:
przestępstw i wykroczeń:
2) kryterium społecznej szkodliwości czynu -
2) kryterium społecznej szkodliwości czynu -
zarówno
zarówno
przestępstwa, jak i wykroczenia są czynami społecznie
przestępstwa, jak i wykroczenia są czynami społecznie
szkodliwymi (art. 1 § 2 kk i art. 1 § 1 kw). Ustawodawca
szkodliwymi (art. 1 § 2 kk i art. 1 § 1 kw). Ustawodawca
uznał, że nie stanowi przestępstwa czyn, którego społeczna
uznał, że nie stanowi przestępstwa czyn, którego społeczna
szkodliwość jest znikoma (art. 1§2 kk).
szkodliwość jest znikoma (art. 1§2 kk).
Klauzuli tej nie zawiera natomiast kodeks wykroczeń, gdyż
Klauzuli tej nie zawiera natomiast kodeks wykroczeń, gdyż
wykroczenia generalnie różnią się od przestępstw niższym
wykroczenia generalnie różnią się od przestępstw niższym
stopniem społecznej szkodliwości czynu. Nie oznacza to
stopniem społecznej szkodliwości czynu. Nie oznacza to
jednak, że każde konkretne wykroczenie wykazywać musi
jednak, że każde konkretne wykroczenie wykazywać musi
niższy stopień tej szkodliwości od każdego z czynów
niższy stopień tej szkodliwości od każdego z czynów
należących do kategorii przestępstw. Do wykroczeń nie
należących do kategorii przestępstw. Do wykroczeń nie
odnosi się też kwestia stopniowania społecznej szkodliwości
odnosi się też kwestia stopniowania społecznej szkodliwości
czynu z uwagi na to, że większość wykroczeń to czyny o
czynu z uwagi na to, że większość wykroczeń to czyny o
małej lub wręcz znikomej zawartości społecznego
małej lub wręcz znikomej zawartości społecznego
niebezpieczeństwa. Wykroczenia są czynami na ogół
niebezpieczeństwa. Wykroczenia są czynami na ogół
„drobnymi”, chociaż stanowią istotne społeczne zagrożenie
„drobnymi”, chociaż stanowią istotne społeczne zagrożenie
ze względu na masowość ich występowania.
ze względu na masowość ich występowania.
Kryteria rozgraniczenia
Kryteria rozgraniczenia
przestępstw i wykroczeń:
przestępstw i wykroczeń:
3)
3)
w przypadku czynów przepołowionych, czyli
w przypadku czynów przepołowionych, czyli
określonych kategorii przestępstw lub wykroczeń
określonych kategorii przestępstw lub wykroczeń
przeciwko mieniu
przeciwko mieniu
, w których wartość strat decyduje o
, w których wartość strat decyduje o
kwalifikacji czynu jako przestępstwo lub wykroczenie (w
kwalifikacji czynu jako przestępstwo lub wykroczenie (w
kodeksie wykroczeń - art. 119, 120, 122 i 124 kw)
kodeksie wykroczeń - art. 119, 120, 122 i 124 kw)
- podstawowym kryterium rozgraniczającym
- podstawowym kryterium rozgraniczającym
wykroczenia od przestępstw jest
wykroczenia od przestępstw jest
wysokość
wysokość
wyrządzonej
wyrządzonej
szkody
szkody
, czyli kwota powyżej
, czyli kwota powyżej
250 zł
250 zł
(dotyczy to kradzieży, przywłaszczenia, zniszczenia,
(dotyczy to kradzieży, przywłaszczenia, zniszczenia,
uszkodzenia lub uczynienia rzeczy niezdatnej do użytku,
uszkodzenia lub uczynienia rzeczy niezdatnej do użytku,
jak też paserstwa umyślnego oraz nieumyślnego rzeczy
jak też paserstwa umyślnego oraz nieumyślnego rzeczy
pochodzących z kradzieży lub z przywłaszczenia,
pochodzących z kradzieży lub z przywłaszczenia,
natomiast w przypadku dopuszczenia się przez sprawcę
natomiast w przypadku dopuszczenia się przez sprawcę
kradzieży leśnej, czyli wyrębu drzewa
kradzieży leśnej, czyli wyrębu drzewa
w lesie- art. 290 § 1 kk- kwotą rozgraniczającą
w lesie- art. 290 § 1 kk- kwotą rozgraniczającą
przestępstwo od wykroczenia jest kwota
przestępstwo od wykroczenia jest kwota
75 zł
75 zł
),
),
Kryteria rozgraniczenia
Kryteria rozgraniczenia
przestępstw i wykroczeń:
przestępstw i wykroczeń:
4) kryterium
4) kryterium
odrębności procesowej -
odrębności procesowej -
organami orzekającymi w sprawach o
organami orzekającymi w sprawach o
wykroczenia, jak i przestępstwa są: sądy
wykroczenia, jak i przestępstwa są: sądy
powszechne i sądy wojskowe, procedurę
powszechne i sądy wojskowe, procedurę
zaś regulują odrębne kodeksy
zaś regulują odrębne kodeksy
Ustawowe znamiona
Ustawowe znamiona
Ustawowe znamiona
przestępstwa
przestępstwa
(wykroczenia) są to elementy czynu,
(wykroczenia) są to elementy czynu,
czyli zespół cech charakterystycznych
czyli zespół cech charakterystycznych
przestępstwa (wykroczenia), które
przestępstwa (wykroczenia), które
jako opisane w ustawie karnej są
jako opisane w ustawie karnej są
konieczne, a zarazem wystarczające
konieczne, a zarazem wystarczające
do uznania danego czynu za
do uznania danego czynu za
przestępstwo (wykroczenie).
przestępstwo (wykroczenie).
Ustawowe znamiona
przedmiot ochrony
przedmiot ochrony
przestępstwa (wykroczenia),
przestępstwa (wykroczenia),
strona przedmiotowa
strona przedmiotowa
przestępstwa (wykroczenia),
przestępstwa (wykroczenia),
podmiot przestępstwa
podmiot przestępstwa
(wykroczenia),
(wykroczenia),
strona podmiotowa
strona podmiotowa
przestępstwa (wykroczenia).
przestępstwa (wykroczenia).
Przedmiot ochrony
Przedmiot ochrony
przestępstwa
przestępstwa
(wykroczenia)
(wykroczenia)
Trzy rodzaje przedmiotów ochrony:
Trzy rodzaje przedmiotów ochrony:
ogólny przedmiot ochrony -podstawowe stosunki
społeczno - ekonomiczne chronione przez prawo; są to
dobra których obrona jest zadaniem całego prawa
karnego;
rodzajowy przedmiot ochrony - to dobro prawnie
chronione przez grupę przepisów karnych z reguły
zamieszczonych w jednym rozdziale kk, odnajdziemy go
w nazwie tytułu rozdziału z części szczególnej kodeksu
karnego
indywidualny (zwany też bezpośrednim)
indywidualny (zwany też bezpośrednim)
-
-
to
to
konkretne dobro chronione przez konkretny przepis i
konkretne dobro chronione przez konkretny przepis i
określone bezpośrednio przez konkretny przepis
określone bezpośrednio przez konkretny przepis
Podmiot przestępstwa
Podmiot przestępstwa
(wykroczenia)
(wykroczenia)
Podmiot przestępstwa (wykroczenia)
Podmiot przestępstwa (wykroczenia)
musi posiadać
musi posiadać
określone cechy:
określone cechy:
–
podmiotem przestępstwa (wykroczenia) jest osoba
podmiotem przestępstwa (wykroczenia) jest osoba
fizyczna,
fizyczna,
–
w przewidzianym przez ustawodawcę wieku, czyli taka,
w przewidzianym przez ustawodawcę wieku, czyli taka,
która w chwili popełnienia czynu ukończyła
która w chwili popełnienia czynu ukończyła
17 lat i
17 lat i
jest poczytalna
jest poczytalna
albo
albo
ukończyła 15 lat i jest
ukończyła 15 lat i jest
poczytalna
poczytalna
(wówczas może odpowiadać na zasadach
(wówczas może odpowiadać na zasadach
określonych w kk za szczególnie niebezpieczne
określonych w kk za szczególnie niebezpieczne
przestępstwa wymienione w art. 10 kk),
przestępstwa wymienione w art. 10 kk),
–
poczytalna (w znaczeniu stanu psychicznego, czyli
poczytalna (w znaczeniu stanu psychicznego, czyli
taka, która jest zdolna do rozumienia znaczenia czynu i
taka, która jest zdolna do rozumienia znaczenia czynu i
kierowania swoim postępowaniem, a więc taka, której
kierowania swoim postępowaniem, a więc taka, której
można przypisać winę w chwili popełnienia czynu),
można przypisać winę w chwili popełnienia czynu),
- indywidualnie określona (zgodnie z zasadą
- indywidualnie określona (zgodnie z zasadą
indywidualizacji odpowiedzialności karnej).
indywidualizacji odpowiedzialności karnej).
Strona przedmiotowa
Strona przedmiotowa
przestępstwa
przestępstwa
(wykroczenia)
(wykroczenia)
zachowanie się sprawcy
zachowanie się sprawcy
- jest ono określone w
- jest ono określone w
danym przepisie jako znamię czasownikowe;
danym przepisie jako znamię czasownikowe;
Może ono polegać na:
Może ono polegać na:
-działaniu (zachowaniu aktywnym),
-działaniu (zachowaniu aktywnym),
-lub zaniechaniu działania nakazanego w danej sytuacji
-lub zaniechaniu działania nakazanego w danej sytuacji
(zachowaniu biernym)
(zachowaniu biernym)
przedmiot czynu (przedmiot czynności
przedmiot czynu (przedmiot czynności
wykonawczej)
wykonawczej)
– to osoba lub rzecz, na który
– to osoba lub rzecz, na który
bezpośrednio skierowane jest zachowanie się
bezpośrednio skierowane jest zachowanie się
sprawcy; przez przedmiot wykonawczy rozumie się
sprawcy; przez przedmiot wykonawczy rozumie się
zatem przedmiot materialny, na który sprawca
zatem przedmiot materialny, na który sprawca
oddziaływuje, dokonując danego przestępstwa.
oddziaływuje, dokonując danego przestępstwa.
Strona przedmiotowa
Strona przedmiotowa
przestępstwa
przestępstwa
(wykroczenia)cd
(wykroczenia)cd
okoliczności modalne
okoliczności modalne
:
:
- sposób popepełnienia czynu;
- sposób popepełnienia czynu;
- czas;
- czas;
-
miejsce;
miejsce;
-
środki, jakimi sprawca się posługiwał;
środki, jakimi sprawca się posługiwał;
-
sytuacja.
sytuacja.
Strona przedmiotowa
Strona przedmiotowa
przestępstwa
przestępstwa
(wykroczenia)cd
(wykroczenia)cd
związek przyczynowo - skutkowy
związek przyczynowo - skutkowy
–
–
występuje wtedy, gdy zachowanie sprawcy
występuje wtedy, gdy zachowanie sprawcy
było warunkiem wystarczającym i
było warunkiem wystarczającym i
koniecznym dla wywołania skutku tzw.
koniecznym dla wywołania skutku tzw.
typowego
typowego
skutek
skutek
-
-
jako
jako
zmiana w świecie
zmiana w świecie
zewnętrznym spowodowana zachowaniem
zewnętrznym spowodowana zachowaniem
się sprawcy ;
się sprawcy ;
Strona podmiotowa
Strona podmiotowa
przestępstwa
przestępstwa
(wykroczenia)
(wykroczenia)
jest to stosunek sprawcy do czynu
jest to stosunek sprawcy do czynu
1.strona podmiotowa umyślna, czyli
1.strona podmiotowa umyślna, czyli
umyślność
umyślność
-
-
(por. art. 9 § 1 kk), która może występować jako:
(por. art. 9 § 1 kk), która może występować jako:
a) umyślność w zamiarze bezpośrednim
a) umyślność w zamiarze bezpośrednim
-
-
sprawca
sprawca
chce
chce
popełnić czyn zabroniony, wie,
popełnić czyn zabroniony, wie,
że
że
popełnia przestępstwo i chce go popełnić (
popełnia przestępstwo i chce go popełnić (
ma
ma
świadomość i wolę
świadomość i wolę
).
).
b) umyślność w zamiarze ewentualnym
b) umyślność w zamiarze ewentualnym
- sprawca
- sprawca
ma świadomość, że może popełnić przestępstwo, a
ma świadomość, że może popełnić przestępstwo, a
wola występuje w postaci godzenia się.
wola występuje w postaci godzenia się.
Strona podmiotowa
Strona podmiotowa
przestępstwa
przestępstwa
(wykroczenia)cd
(wykroczenia)cd
2) strona podmiotowa nieumyślna, czyli
2) strona podmiotowa nieumyślna, czyli
nieumyślność -
nieumyślność -
(por. art. 9 § 2 kk), która
(por. art. 9 § 2 kk), która
może występować jako:
może występować jako:
a) nieumyślność świadoma
a) nieumyślność świadoma
– sprawca
– sprawca
możliwość popełnienia czynu
możliwość popełnienia czynu
przewiduje
przewiduje
, lecz
, lecz
przypuszcza, że go uniknie
przypuszcza, że go uniknie
.
.
b) nieumyślność nieświadoma
b) nieumyślność nieświadoma
– sprawca
– sprawca
możliwości popełnienia czynu
możliwości popełnienia czynu
nie przewiduje
nie przewiduje
,
,
choć mógł i powinien ją przewidzieć.
choć mógł i powinien ją przewidzieć.
Strona podmiotowa
Strona podmiotowa
przestępstwa cd
przestępstwa cd
3) strona podmiotowa kombinowana (zwana
3) strona podmiotowa kombinowana (zwana
inaczej mieszaną) -
inaczej mieszaną) -
polega na tym, że sprawca
polega na tym, że sprawca
popełnia przestępstwo umyślnie, w wyniku którego
popełnia przestępstwo umyślnie, w wyniku którego
powstaje nieumyślny skutek.
powstaje nieumyślny skutek.
Mówimy wówczas o umyślnym czynie sprawcy
Mówimy wówczas o umyślnym czynie sprawcy
kwalifikowanym przez nieumyślny skutek (typ
kwalifikowanym przez nieumyślny skutek (typ
kwalifikowany przestępstwa przez następstwo
kwalifikowany przestępstwa przez następstwo
czynu). Przepis art. 9 § 3 kk stanowi, że sprawca
czynu). Przepis art. 9 § 3 kk stanowi, że sprawca
ponosi surowszą odpowiedzialność, którą ustawa
ponosi surowszą odpowiedzialność, którą ustawa
uzależnia od określonego
uzależnia od określonego
następstwa
następstwa
czynu
czynu
zabronionego, jeżeli następstwo to sprawca
zabronionego, jeżeli następstwo to sprawca
przewidywał albo mógł przewidzieć
przewidywał albo mógł przewidzieć
Podział przestępstw i
Podział przestępstw i
wykroczeń
wykroczeń
1) Ze względu na podmiot przestępstwa:
1) Ze względu na podmiot przestępstwa:
a)
a)
przestępstwa powszechne
przestępstwa powszechne
(ogólnosprawcze)-
(ogólnosprawcze)-
sprawcą może być każda
sprawcą może być każda
osoba której można, przypisać winę; sprawca
osoba której można, przypisać winę; sprawca
przestępstwa powszechnego jest w zasadzie
przestępstwa powszechnego jest w zasadzie
określony w przepisie karnym słowem „kto”.
określony w przepisie karnym słowem „kto”.
b)
b)
przestępstwa indywidualne
przestępstwa indywidualne
- sprawca musi
- sprawca musi
mieć jakąś szczególną cechę:
mieć jakąś szczególną cechę:
-
-
indywidualne właściwe
indywidualne właściwe
- ta szczególna
- ta szczególna
cecha decyduje o bycie przestępstwa ,
cecha decyduje o bycie przestępstwa ,
-
-
indywidualne niewłaściwe
indywidualne niewłaściwe
- cecha
- cecha
podmiotu stwarza typ kwalifikowany lub
podmiotu stwarza typ kwalifikowany lub
uprzywilejowany .
uprzywilejowany .
Podział przestępstw i
Podział przestępstw i
wykroczeń
wykroczeń
2) Ze względu na sposób realizacji
2) Ze względu na sposób realizacji
(sposób zachowania się sprawcy):
(sposób zachowania się sprawcy):
a)
a)
przestępstwa popełnione z działania
przestępstwa popełnione z działania
(
(
np
np
. art. 222 § l k.k. „narusza"),
. art. 222 § l k.k. „narusza"),
b)
b)
przestępstwa popełnione z zaniechania
przestępstwa popełnione z zaniechania
(
(
np
np
. art. 144 § l k.k. „nie zgłasza się"),
. art. 144 § l k.k. „nie zgłasza się"),
c)
c)
przestępstwa popełnione z działania
przestępstwa popełnione z działania
lub zaniechania
lub zaniechania
(
(
np
np
. art. 148 k.k.
. art. 148 k.k.
„zabija").
„zabija").
Podział przestępstw i
Podział przestępstw i
wykroczeń
wykroczeń
3) Ze względu na skutek:
3) Ze względu na skutek:
a)
a)
przestępstwa materialne (skutkowe)
przestępstwa materialne (skutkowe)
- skutek
- skutek
należy do znamion czynu zabronionego (
należy do znamion czynu zabronionego (
np
np
.
.
art. 156 k.k. uszczerbek na zdrowiu),
art. 156 k.k. uszczerbek na zdrowiu),
b)
b)
przestępstwa formalne (bezskutkowe)
przestępstwa formalne (bezskutkowe)
polegają na samym zrealizowaniu znamion,
polegają na samym zrealizowaniu znamion,
skutek nie należy do nich
skutek nie należy do nich
(np
(np
. art. 233 § l k.k.
. art. 233 § l k.k.
zeznawanie nieprawdy lub zatajenie prawdy).
zeznawanie nieprawdy lub zatajenie prawdy).
Podział przestępstw i
Podział przestępstw i
wykroczeń
wykroczeń
4) Ze względu na stronę podmiotową,
4) Ze względu na stronę podmiotową,
którą określa sam przepis:
którą określa sam przepis:
a) przestępstwa umyślne (np. art. 165 §
a) przestępstwa umyślne (np. art. 165 §
l k.k.),
l k.k.),
b) przestępstwa nieumyślne (np. art.
b) przestępstwa nieumyślne (np. art.
155 k.k.).
155 k.k.).
Podział przestępstw i
Podział przestępstw i
wykroczeń
wykroczeń
5) Ze względu na wagę przestępstwa (sankcję
5) Ze względu na wagę przestępstwa (sankcję
karną):
karną):
a) zbrodnia - czyn zagrożony karą pozbawienia
a) zbrodnia - czyn zagrożony karą pozbawienia
wolności na czas nie krótszy od lat 3 (np. art.
wolności na czas nie krótszy od lat 3 (np. art.
280 § 2 k.k.),
280 § 2 k.k.),
b) występek - czyn zagrożony grzywną powyżej
b) występek - czyn zagrożony grzywną powyżej
30 stawek dziennych, karą ograniczenia
30 stawek dziennych, karą ograniczenia
wolności lub pozbawienia wolności
wolności lub pozbawienia wolności
przekraczającą miesiąc (np. art. 158 k.k.).
przekraczającą miesiąc (np. art. 158 k.k.).
Podział przestępstw i
Podział przestępstw i
wykroczeń
wykroczeń
6)
6)
Ze
Ze
względu na tryb ścigania:
względu na tryb ścigania:
a)
a)
przestępstwa ścigane z urzędu
przestępstwa ścigane z urzędu
- których zaistnienie obliguje
- których zaistnienie obliguje
organy ścigania do wszczęcia, prowadzenia i dążenia do ukarania
organy ścigania do wszczęcia, prowadzenia i dążenia do ukarania
sprawcy. O ile w ustawie tryb ścigania nie został oznaczony,
sprawcy. O ile w ustawie tryb ścigania nie został oznaczony,
przestępstwa te ścigane są z urzędu.
przestępstwa te ścigane są z urzędu.
b)
b)
przestępstwa wnioskowe
przestępstwa wnioskowe
- których ściganie uzależnione jest od
- których ściganie uzależnione jest od
wniosku osoby pokrzywdzonej; złożenie wniosku powoduje, że
wniosku osoby pokrzywdzonej; złożenie wniosku powoduje, że
postępowanie to czy się z urzędu:
postępowanie to czy się z urzędu:
-
-
przestępstwa bezwzględnie wnioskowe
przestępstwa bezwzględnie wnioskowe
- do których ścigania
- do których ścigania
wymagany jest wniosek niezależnie od stosunków łączących
wymagany jest wniosek niezależnie od stosunków łączących
sprawcę i pokrzywdzonego;
sprawcę i pokrzywdzonego;
-
-
przestępstwa względnie wnioskowe
przestępstwa względnie wnioskowe
— to przestępstwa zasadniczo
— to przestępstwa zasadniczo
ścigane z urzędu, chyba że zachodzi między sprawcą a
ścigane z urzędu, chyba że zachodzi między sprawcą a
pokrzywdzonym stosunek „osoba najbliższa", co powoduje
pokrzywdzonym stosunek „osoba najbliższa", co powoduje
konieczność złożenia wniosku;
konieczność złożenia wniosku;
Podział przestępstw i
Podział przestępstw i
wykroczeń
wykroczeń
c)
c)
przestępstwa ścigane z oskarżenia
przestępstwa ścigane z oskarżenia
prywatnego (prywatnoskargowe)
prywatnego (prywatnoskargowe)
- których
- których
ściganie jest prywatną sprawą
ściganie jest prywatną sprawą
pokrzywdzonego ze względu na charakter
pokrzywdzonego ze względu na charakter
dóbr nimi naruszanych (
dóbr nimi naruszanych (
np
np
. art. 212 k.k.
. art. 212 k.k.
zniesławienie); jeżeli wymaga tego interes
zniesławienie); jeżeli wymaga tego interes
społeczny, prokurator może wszcząć lub
społeczny, prokurator może wszcząć lub
przyłączyć się do już wszczętego
przyłączyć się do już wszczętego
postępowania, które toczy się wówczas z
postępowania, które toczy się wówczas z
urzędu.
urzędu.
Podział przestępstw i
Podział przestępstw i
wykroczeń
wykroczeń
7)
7)
Ze
Ze
względu na typ przestępstwa
względu na typ przestępstwa
(dodatkowe znamiona):
(dodatkowe znamiona):
a)
a)
przestępstwa typu podstawowego
przestępstwa typu podstawowego
- są
- są
bazą wyjściową określającą znamiona ,
bazą wyjściową określającą znamiona ,
b)
b)
przestępstwa typu kwalifikowanego
przestępstwa typu kwalifikowanego
-
-
zawierają dodatkowe znamiona
zawierają dodatkowe znamiona
zaostrzające sankcję ,
zaostrzające sankcję ,
c)
c)
przestępstwa typu uprzywilejowanego
przestępstwa typu uprzywilejowanego
-
-
zawierają znamiona łagodzące sankcję
zawierają znamiona łagodzące sankcję
Formy stadialne
Formy stadialne
popełniania przestępstw
popełniania przestępstw
(wykroczeń)
(wykroczeń)
Do form stadialnych
Do form stadialnych
przestępstwa zalicza się:
przestępstwa zalicza się:
1) przygotowanie,
1) przygotowanie,
2) usiłowanie,
2) usiłowanie,
3) dokonanie.
3) dokonanie.
Formy stadialne
Formy stadialne
popełniania przestępstw
popełniania przestępstw
(wykroczeń)
(wykroczeń)
Do form stadialnych
Do form stadialnych
wykroczenia zalicza się:
wykroczenia zalicza się:
1) usiłowanie,
1) usiłowanie,
2) dokonanie.
2) dokonanie.
Formy stadialne
Formy stadialne
popełniania przestępstw
popełniania przestępstw
Przygotowanie
Przygotowanie
(art. 16 kk)
(art. 16 kk)
-
-
zachodzi tylko
zachodzi tylko
wtedy, gdy sprawca
wtedy, gdy sprawca
w celu
w celu
popełnienia
popełnienia
czynu zabronionego
czynu zabronionego
podejmuje czynności
podejmuje czynności
mające stworzyć warunki do przedsięwzięcia
mające stworzyć warunki do przedsięwzięcia
czynu zmierzającego bezpośrednio do jego
czynu zmierzającego bezpośrednio do jego
dokonania.
dokonania.
Zasadą
Zasadą
jest,
jest,
że przygotowanie do
że przygotowanie do
przestępstwa jest
przestępstwa jest
karalne tylko
karalne tylko
wtedy, gdy
wtedy, gdy
ustawa tak stanowi
ustawa tak stanowi
Formy stadialne
Formy stadialne
popełniania przestępstw
popełniania przestępstw
Usiłowanie -
Usiłowanie -
(art. 13 kk)
(art. 13 kk)
- jest to
- jest to
zachowanie podjęte w zamiarze
zachowanie podjęte w zamiarze
popełnienia czynu zabronionego i
popełnienia czynu zabronionego i
zmierzające ku jego dokonaniu, które
zmierzające ku jego dokonaniu, które
jednak nie następuje.
jednak nie następuje.
Zachowanie sprawcy może być
Zachowanie sprawcy może być
uznane za usiłowanie tylko wtedy,
uznane za usiłowanie tylko wtedy,
gdy zmierza bezpośrednio do
gdy zmierza bezpośrednio do
dokonania czynu zabronionego.
dokonania czynu zabronionego.
Formy stadialne
Formy stadialne
popełniania przestępstw
popełniania przestępstw
Rodzaje usiłowania:
Rodzaje usiłowania:
a)
a)
udolne
udolne
- dokonanie było możliwe, ale do
- dokonanie było możliwe, ale do
niego nie doszło z przyczyn niezależnych od
niego nie doszło z przyczyn niezależnych od
sprawcy;
sprawcy;
b)
b)
nieudolne
nieudolne
- sprawca nie uświadamia sobie, że w
- sprawca nie uświadamia sobie, że w
istniejącej sytuacji dokonanie przestępstwa nie jest
istniejącej sytuacji dokonanie przestępstwa nie jest
możliwe:
możliwe:
-ze względu na
-ze względu na
brak przedmiotu nadającego się
brak przedmiotu nadającego się
do dokonania na nim przestępstwa
do dokonania na nim przestępstwa
;
;
-ze względu na
-ze względu na
użycie środka nie nadającego
użycie środka nie nadającego
się do popełnienia czynu zabronionego
się do popełnienia czynu zabronionego
.
.
Odpowiedzialność karna za
Odpowiedzialność karna za
usiłowanie przestępstwa:
usiłowanie przestępstwa:
a) sąd wymierza karę za usiłowanie
a) sąd wymierza karę za usiłowanie
w granicach
w granicach
zagrożenia
zagrożenia
przewidzianego dla danego przestępstwa (art.
przewidzianego dla danego przestępstwa (art.
14 § l kk),
14 § l kk),
b) w przypadku
b) w przypadku
usiłowania nieudolnego
usiłowania nieudolnego
sąd może
sąd może
zastosować nadzwyczajne
zastosować nadzwyczajne
złagodzenie kary
złagodzenie kary
, a nawet
, a nawet
odstąpić od jej wymierzania
odstąpić od jej wymierzania
(art. 14 § 2 kk),
(art. 14 § 2 kk),
c)
c)
nie podlega karze
nie podlega karze
za usiłowanie, kto dobrowolnie
za usiłowanie, kto dobrowolnie
odstąpił od dokonania lub zapobiegł skutkowi
odstąpił od dokonania lub zapobiegł skutkowi
stanowiącemu znamię czynu zabronionego
stanowiącemu znamię czynu zabronionego
(tzw.
(tzw.
skuteczny
skuteczny
czynny żal
czynny żal
- art.15 § 1 kk),
- art.15 § 1 kk),
d) jeżeli sprawca dobrowolnie starał się zapobiec skutkowi
d) jeżeli sprawca dobrowolnie starał się zapobiec skutkowi
stanowiącemu znamię czynu zabronionego, ale mu się to
stanowiącemu znamię czynu zabronionego, ale mu się to
nie udało
nie udało
(tzw. nieskuteczny czynny żal),
(tzw. nieskuteczny czynny żal),
to wówczas
to wówczas
sąd może zastosować
sąd może zastosować
nadzwyczajne złagodzenie
nadzwyczajne złagodzenie
kary
kary
(art. 15 § 2 kk).
(art. 15 § 2 kk).
Odpowiedzialność karna za
Odpowiedzialność karna za
usiłowanie wykroczenia:
usiłowanie wykroczenia:
a) odpowiedzialność za usiłowanie zachodzi, gdy
a) odpowiedzialność za usiłowanie zachodzi, gdy
ustawa tak stanowi (art. 11 § 2 kk), czyli dotyczy
ustawa tak stanowi (art. 11 § 2 kk), czyli dotyczy
wykroczeń określonych m. in. w art. 60, 119-
wykroczeń określonych m. in. w art. 60, 119-
120, 122 § 1, 124 § 1, 132 - 134, 136 § 1 kw,
120, 122 § 1, 124 § 1, 132 - 134, 136 § 1 kw,
b) karę za usiłowanie wymierza się w granicach
b) karę za usiłowanie wymierza się w granicach
zagrożenia przewidzianego dla danego
zagrożenia przewidzianego dla danego
wykroczenia (art. 11 § 3 kw),
wykroczenia (art. 11 § 3 kw),
c) nie podlega karze za usiłowanie, kto
c) nie podlega karze za usiłowanie, kto
dobrowolnie odstąpił od czynu lub zapobiegł
dobrowolnie odstąpił od czynu lub zapobiegł
skutkowi stanowiącemu znamię czynu
skutkowi stanowiącemu znamię czynu
zabronionego (art. 11 § 4 kw).
zabronionego (art. 11 § 4 kw).
Formy stadialne
Formy stadialne
popełniania przestępstw
popełniania przestępstw
(wykroczeń)
(wykroczeń)
Dokonanie
Dokonanie
-
-
zachodzi wówczas, gdy sprawca
zachodzi wówczas, gdy sprawca
swoim zachowaniem wyczerpuje wszystkie
swoim zachowaniem wyczerpuje wszystkie
ustawowe znamiona przestępstwa
ustawowe znamiona przestępstwa
(wykroczenia). Jest ono zasadniczą formą
(wykroczenia). Jest ono zasadniczą formą
popełnienia przestępstwa (wykroczenia) i
popełnienia przestępstwa (wykroczenia) i
ostatnim stadium realizacji, które następuje
ostatnim stadium realizacji, które następuje
wtedy, gdy czyn realizowany przez sprawcę
wtedy, gdy czyn realizowany przez sprawcę
wyczerpuje wszystkie ustawowe znamiona
wyczerpuje wszystkie ustawowe znamiona
danego czynu zabronionego. W razie
danego czynu zabronionego. W razie
doprowadzenia czynu do stadium dokonania,
doprowadzenia czynu do stadium dokonania,
wszystkie poprzednie stadia zostają
wszystkie poprzednie stadia zostają
pochłonięte i sprawca odpowiada jedynie za
pochłonięte i sprawca odpowiada jedynie za
dokonanie.
dokonanie.
Formy zjawiskowe popełniania
Formy zjawiskowe popełniania
przestępstw i wykroczeń.
przestępstw i wykroczeń.
Do form zjawiskowych zalicza się:
Do form zjawiskowych zalicza się:
a)
a)
sprawstwo,
sprawstwo,
b)
b)
podżeganie,
podżeganie,
c)
c)
pomocnictwo.
pomocnictwo.
Formy sprawstwa
Formy sprawstwa
a) sprawstwo (art. 18 § 1 kk) –
a) sprawstwo (art. 18 § 1 kk) –
(in. jednosprawstwo, zwane też
(in. jednosprawstwo, zwane też
sprawstwem pojedynczym)
sprawstwem pojedynczym)
- dotyczy
- dotyczy
sytuacji, w której jeden sprawca sam,
sytuacji, w której jeden sprawca sam,
osobiście wykonuje wszelkie czynności
osobiście wykonuje wszelkie czynności
wykonawcze, sam podejmuje i
wykonawcze, sam podejmuje i
wykonuje w całości czyn zabroniony
wykonuje w całości czyn zabroniony
(przestępstwo lub wykroczenie),
(przestępstwo lub wykroczenie),
Formy sprawstwa
Formy sprawstwa
b) sprawstwo równoległe
b) sprawstwo równoległe
- polega na tym,
- polega na tym,
że dwie lub więcej osób popełniają czyn
że dwie lub więcej osób popełniają czyn
zabroniony w tym samym miejscu i czasie, ale
zabroniony w tym samym miejscu i czasie, ale
niezależnie od siebie (np. w czasie zamieszek,
niezależnie od siebie (np. w czasie zamieszek,
w trakcie trwania imprezy masowej, czy też w
w trakcie trwania imprezy masowej, czy też w
sytuacji, w której kilka osób nie
sytuacji, w której kilka osób nie
porozumiewając się ze sobą, plądruje ten sam
porozumiewając się ze sobą, plądruje ten sam
sklep, czy też wykorzystuje fakt wykolejenia
sklep, czy też wykorzystuje fakt wykolejenia
się pociągu i niezależnie od siebie dokonuje
się pociągu i niezależnie od siebie dokonuje
kradzieży rzeczy).
kradzieży rzeczy).
Formy sprawstwa
Formy sprawstwa
c) współsprawstwo (art. 18 § 1 kk):
c) współsprawstwo (art. 18 § 1 kk):
•
sprawca wykonuje osobiście czyn zabroniony
sprawca wykonuje osobiście czyn zabroniony
wspólnie i w porozumieniu z inną osobą
wspólnie i w porozumieniu z inną osobą
(osobami), co oznacza, że w popełnianiu
(osobami), co oznacza, że w popełnianiu
czynu zabronionego biorą udział co najmniej
czynu zabronionego biorą udział co najmniej
dwie osoby,
dwie osoby,
•
warunkiem współsprawstwa jest wyraźne lub
warunkiem współsprawstwa jest wyraźne lub
milczące porozumienie współwykonawców,
milczące porozumienie współwykonawców,
zawarte przed popełnieniem przestępstwa, a
zawarte przed popełnieniem przestępstwa, a
najpóźniej w jego trakcie,
najpóźniej w jego trakcie,
•
każda z osób wnosi istotny wkład w
każda z osób wnosi istotny wkład w
popełnienie czynu zabronionego,
popełnienie czynu zabronionego,
Formy sprawstwa
Formy sprawstwa
d) sprawstwo kierownicze (art. 18 § 1
d) sprawstwo kierownicze (art. 18 § 1
kk)
kk)
- polega na kierowaniu czynem
- polega na kierowaniu czynem
zabronionym przez inną osobę; brak jest
zabronionym przez inną osobę; brak jest
znamion osobistego dokonania, kierujący
znamion osobistego dokonania, kierujący
musi mieć rzeczywistą możliwość
musi mieć rzeczywistą możliwość
faktycznego panowania nad rozwojem i
faktycznego panowania nad rozwojem i
przebiegiem bezprawnej akcji, od decyzji
przebiegiem bezprawnej akcji, od decyzji
kierującego zależy rozpoczęcie i
kierującego zależy rozpoczęcie i
prowadzenie, a także ewentualne przerwanie
prowadzenie, a także ewentualne przerwanie
akcji
akcji
Formy sprawstwa
Formy sprawstwa
e) sprawstwo polecające (art. 18 § 1 kk)
e) sprawstwo polecające (art. 18 § 1 kk)
- za
- za
sprawstwo odpowiada każdy, kto wykorzystując
sprawstwo odpowiada każdy, kto wykorzystując
uzależnienie innej osoby, poleca jej wykonanie
uzależnienie innej osoby, poleca jej wykonanie
czynu przestępczego.
czynu przestępczego.
Jest to zatem sytuacja, w której wyróżnić można
Jest to zatem sytuacja, w której wyróżnić można
trzy elementy:
trzy elementy:
1) sprawca poleca dokonanie czynu
1) sprawca poleca dokonanie czynu
zabronionego,
zabronionego,
2) osobie uzależnionej od siebie,
2) osobie uzależnionej od siebie,
3) po obydwu stronach istnieje świadomość
3) po obydwu stronach istnieje świadomość
uzależnienia.
uzależnienia.
Odpowiedzialność karna za
Odpowiedzialność karna za
sprawstwo (współsprawstwo) przy
sprawstwo (współsprawstwo) przy
przestępstwach:
przestępstwach:
a) zasada indywidualizacji winy - art. 20 kk-
a) zasada indywidualizacji winy - art. 20 kk-
każdy z
każdy z
działających odpowiada w granicach swojej
działających odpowiada w granicach swojej
umyślności lub nieumyślności
umyślności lub nieumyślności
b) czynny żal współsprawców - art. 23 § 1 i 2 kk:
b) czynny żal współsprawców - art. 23 § 1 i 2 kk:
- nie podlega karze współdziałający, który dobrowolnie
- nie podlega karze współdziałający, który dobrowolnie
zapobiegł dokonaniu czynu zabronionego,
zapobiegł dokonaniu czynu zabronionego,
- sąd może stosować nadzwyczajne złagodzenie kary w
- sąd może stosować nadzwyczajne złagodzenie kary w
stosunku do współdziałającego, który dobrowolnie
stosunku do współdziałającego, który dobrowolnie
starał się zapobiec czynowi zabronionemu.
starał się zapobiec czynowi zabronionemu.
c) art. 21 § 1 kk -
c) art. 21 § 1 kk -
okoliczności osobiste- wyłączające lub
okoliczności osobiste- wyłączające lub
łagodzące albo zaostrzające odpowiedzialność karną
łagodzące albo zaostrzające odpowiedzialność karną
uwzględnia się tylko do osoby, której dotyczą.
uwzględnia się tylko do osoby, której dotyczą.
Formy zjawiskowe
Formy zjawiskowe
popełniania przestępstw i
popełniania przestępstw i
wykroczeń.
wykroczeń.
Podżeganie (art. 18 § 2 kk, art. 12
Podżeganie (art. 18 § 2 kk, art. 12
kw) -
kw) -
podżegaczem jest ten, kto
podżegaczem jest ten, kto
chcąc aby inna osoba dokonała
chcąc aby inna osoba dokonała
czynu zabronionego, nakłania ją do
czynu zabronionego, nakłania ją do
tego.
tego.
Formy zjawiskowe
Formy zjawiskowe
popełniania przestępstw i
popełniania przestępstw i
wykroczeń.
wykroczeń.
Pomocnictwo (art. 18 § 3 kk, art. 13 kw)
Pomocnictwo (art. 18 § 3 kk, art. 13 kw)
-
-
pomocnikiem jest ten, kto w zamiarze, aby
pomocnikiem jest ten, kto w zamiarze, aby
inna osoba dokonała czynu zabronionego,
inna osoba dokonała czynu zabronionego,
swoim zachowaniem ułatwia jej popełnienie,
swoim zachowaniem ułatwia jej popełnienie,
w szczególności dostarczając narzędzia,
w szczególności dostarczając narzędzia,
środki przewozu, udziela rady albo informacji.
środki przewozu, udziela rady albo informacji.
Odpowiada
Odpowiada
za pomocnictwo również ten, kto
za pomocnictwo również ten, kto
wbrew prawnemu szczególnemu
wbrew prawnemu szczególnemu
obowiązkowi niedopuszczenia do popełnienia
obowiązkowi niedopuszczenia do popełnienia
czynu zabronionego, swoim zachowaniem
czynu zabronionego, swoim zachowaniem
ułatwia innej osobie jego popełnienie.
ułatwia innej osobie jego popełnienie.
Odpowiedzialność podżegacza i
Odpowiedzialność podżegacza i
pomocnika przy przestępstwach:
pomocnika przy przestępstwach:
1) podżegacz i pomocnik odpowiadają w granicach
1) podżegacz i pomocnik odpowiadają w granicach
swojego zamiaru,
swojego zamiaru,
2) kara za podżeganie i pomocnictwo wymierzana jest w
2) kara za podżeganie i pomocnictwo wymierzana jest w
granicach zagrożenia przewidzianego za sprawstwo,
granicach zagrożenia przewidzianego za sprawstwo,
•
wymierzając karę za pomocnictwo sąd może zastosować
wymierzając karę za pomocnictwo sąd może zastosować
nadzwyczajne złagodzenie kary (art. 19 § 2 kk). Jeżeli
nadzwyczajne złagodzenie kary (art. 19 § 2 kk). Jeżeli
czynu zabronionego usiłowano tylko dokonać, podżegacz
czynu zabronionego usiłowano tylko dokonać, podżegacz
i pomocnik odpowiadają za usiłowanie (art. 22 § l kk).
i pomocnik odpowiadają za usiłowanie (art. 22 § l kk).
•
jeżeli czynu zabronionego nie usiłowano dokonać,
jeżeli czynu zabronionego nie usiłowano dokonać,
wówczas sąd w stosunku do podżegacza i pomocnika
wówczas sąd w stosunku do podżegacza i pomocnika
może zastosować nadzwyczajne złagodzenie kary, a
może zastosować nadzwyczajne złagodzenie kary, a
nawet odstąpić od jej wymierzenia.
nawet odstąpić od jej wymierzenia.
•
Przepis o czynnym żalu nie ma zastosowania do
Przepis o czynnym żalu nie ma zastosowania do
prowokatora,
prowokatora,
czyli do osoby, która nakłania inną osobę
czyli do osoby, która nakłania inną osobę
do popełnienia czynu zabronionego w celu skierowania
do popełnienia czynu zabronionego w celu skierowania
przeciwko niej postępowania karnego (art. 24 kk).
przeciwko niej postępowania karnego (art. 24 kk).
Odpowiedzialność podżegacza i
Odpowiedzialność podżegacza i
pomocnika przy wykroczeniach:
pomocnika przy wykroczeniach:
•
odpowiedzialność za podżeganie i pomocnictwo
odpowiedzialność za podżeganie i pomocnictwo
zachodzi wtedy, gdy ustawa tak stanowi i tylko w
zachodzi wtedy, gdy ustawa tak stanowi i tylko w
razie dokonania przez sprawcę czynu zabronionego
razie dokonania przez sprawcę czynu zabronionego
(art. 14 § 1 kw),
(art. 14 § 1 kw),
•
w kw karalność podżegacza i pomocnika dotyczy
w kw karalność podżegacza i pomocnika dotyczy
jedynie najpoważniejszych wykroczeń, określonych w
jedynie najpoważniejszych wykroczeń, określonych w
artykułach: 51- 52, 56 - 57, 119 - 120, 122§1, 124,
artykułach: 51- 52, 56 - 57, 119 - 120, 122§1, 124,
133 - 134 i 136 § 1 kw,
133 - 134 i 136 § 1 kw,
•
każdy ze współdziałających w popełnieniu czynu
każdy ze współdziałających w popełnieniu czynu
zabronionego odpowiada w granicach swojej
zabronionego odpowiada w granicach swojej
umyślności i nieumyślności, niezależnie od
umyślności i nieumyślności, niezależnie od
odpowiedzialności pozostałych współdziałających (art.
odpowiedzialności pozostałych współdziałających (art.
14 § 2 kw),
14 § 2 kw),
•
karę za podżeganie lub pomocnictwo wymierza się w
karę za podżeganie lub pomocnictwo wymierza się w
granicach zagrożenia przewidzianego dla danego
granicach zagrożenia przewidzianego dla danego
wykroczenia (art. 14 § 3 kw).
wykroczenia (art. 14 § 3 kw).
Zasady odpowiedzialności za
Zasady odpowiedzialności za
przestępstwa i wykroczenia.
przestępstwa i wykroczenia.
•
Odpowiedzialność za czyny zawinione
Odpowiedzialność za czyny zawinione
(por. art. 1 kk i art. 1 kw)
(por. art. 1 kk i art. 1 kw)
•
Obowiązywanie ustawy w czasie
Obowiązywanie ustawy w czasie
(por.
(por.
art. 4 kk oraz art. 1 i 2 kw)
art. 4 kk oraz art. 1 i 2 kw)
Określanie czasu popełnienia przestępstwa i
Określanie czasu popełnienia przestępstwa i
wykroczenia
wykroczenia
•
Zasada terytorialności (por. – art. 5 kk i
Zasada terytorialności (por. – art. 5 kk i
art. 3 kw, por. też art. 109 – 113 kk)
art. 3 kw, por. też art. 109 – 113 kk)
Określenie miejsca popełnienia
Określenie miejsca popełnienia
przestępstwa i wykroczenia (por. art. 6 § 2 kk
przestępstwa i wykroczenia (por. art. 6 § 2 kk
i art.4.§ 2 kw).
i art.4.§ 2 kw).
Pojęcie immunitetu
Pojęcie immunitetu
Immunitet
Immunitet
jest to prawo
jest to prawo
niepodlegania temu, co ciąży na
niepodlegania temu, co ciąży na
innych; przywilej nietykalności
innych; przywilej nietykalności
określonych osób przysługujący im
określonych osób przysługujący im
ze względu na zajmowane
ze względu na zajmowane
stanowiska, pełnione funkcje itp.
stanowiska, pełnione funkcje itp.
Rodzaje immunitetów
•
materialny i formalny (procesowy) – ze względu na
możliwość karalności;
Immunitet procesowy: nie pozwala na ściganie, a z reguły także na
tymczasowe
Immunitet materialny polega na uchyleniu karalności przestępstwa lub
wprowadzeniu nieodpowiedzialności oznaczonym zakresie pozbawienie
wolności osoby korzystającej z tej formy ochrony.
•
trwały i nietrwały – ze względu na zakres czasowy;
Immunitet trwały chroni dana osobę z powodu czynu, którego dopuściła się w
czasie pełnienia funkcji nie tylko w okresie jej sprawowania, ale także po jej
ustaniu.
Immunitet nietrwały chroni określoną osobę z powodu czynu, którego się
dopuściła tylko w czasie pełnienia oznaczonej funkcji
•
bezwzględny i względny – ze względu na możliwość
uchylenia zakazów wynikających z immunitetu.
Immunitet bezwzględny określa zakaz ścigania osoby z niego korzystającej, nie może
być uchylony decyzja uprawnionego organu państwa.
Immunitet procesowy względny określa zakaz ścigania określonej osoby
korzystającej z immunitetu, może zostać uchylony decyzja oznaczonego organu, w
ściśle określonych warunkach.
Rodzaje immunitetów
krajowych:
immunitet prezydencki:
Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 2
kwietnia 1997 r. (Dz. U. Nr 78, poz. 483, sprost.
Dz. U. z 2001 r. Nr 4, poz. 4) – art. 145,
immunitet parlamentarny:
Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 2
kwietnia 1997 r. (Dz. U. Nr 78, poz. 483, sprost.
Dz. U. z 2001 r. Nr 4 poz. 4) – art. 105 i 108,
Rodzaje immunitetów
krajowych:
immunitet sędziowski:
- Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 2
kwietnia 1997 r. (Dz. U. Nr 78, poz. 483, sprost.
Dz. U. z 2001 r. Nr 4 poz. 4) – art. 181,
- ustawa z dnia 23 listopada 2002 r. o Sądzie
Najwyższym (Dz. U. Nr 240, poz. 2052 z późn. zm.)
– art. 49,
- ustawa z 27 lipca 200 r. Prawo o ustroju sądów
powszechnych (Dz. U. Nr 98, poz. 1070 z późn.
zm.) – art. 80 i 81,
- ustawa z dnia 25 lipca 2002 r. Prawo o ustroju
sądów administracyjnych (Dz. U. Nr 153, poz.
1269) – art. 29 i 49,
Rodzaje immunitetów
krajowych:
immunitet prokuratorski:
-ustawa z dnia 20 czerwca 1985 r. o prokuraturze
(tekst jednolity Dz. U. z 2002 r., Nr 21, poz. 206
z późn. zm.) – art. 54 i 66,
immunitet adwokacki:
- ustawa z dnia 26 maja 1982 r. Prawo o
adwokaturze (tekst jednolity Dz. U. z 2002 r. Nr
123, poz. 1058 z późn. zm.) – art. 7 i 8,
immunitet radcowski:
ustawa o radcach prawnych art..11 ust.2
Rodzaje immunitetów
krajowych:
immunitet Rzecznika Praw Obywatelskich:
- Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 2
kwietnia 1997 r. (Dz. U. Nr 78, poz. 483, sprost.
Dz. U. z 2001 r. Nr 4 poz. 4) – art. 211,
immunitet prezesa i pracowników NIK:
- Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 2
kwietnia 1997 r. (Dz. U. Nr 78, poz. 483, sprost. Dz.
U. z 2001 r. Nr 4 poz. 4) – art. 206,
- Ustawa z dnia 23 grudnia 1994 r. o Najwyższej
Izbie Kontroli (tekst jednolity: Dz. U. z 2001 r. Nr
85, poz. 937 z późn. zm.) – art. 18 i 88.
Rodzaje immunitetów
zakrajowych:
immunitet dyplomatyczny:
- ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r. Kodeks
postępowania karnego (Dz. U. Nr 89, poz.
555 z późn. zm.) – art. 578, 580, 581, 582,
583 i 584,
immunitet konsularny:
- ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r. Kodeks
postępowania karnego (Dz. U. Nr 89, poz.
555 z późn. zm.) – art. 579, 580, 582, 583 i
584,
Dokumenty tożsamości
osób korzystających z
immunitetów
Podejmując interwencje wobec osób objętych
immunitetami należy pamiętać, że zobowiązane
są one posiadać przy sobie aktualna
legitymację potwierdzającą immunitet.
Obowiązek ten dotyczy tak przedstawicieli
państw obcych, którzy maja legitymacje
wystawiane w języku państwa, na terenie
którego pełnią swoje funkcje, jak i osoby
pełniące funkcje w organach państwowych RP.
Dokumenty tożsamości
osób korzystających z
immunitetów
Dyplomaci, konsulowie i ich rodziny oraz inne
osoby uprawnione otrzymują legitymacje w
chwili przybycia do państwa obcego.
Legitymacja jest ważna przez dwa lata
od daty wystawienia, po czym należy zwrócić
ją do MSZ, które wystawia nowa. Jeżeli w
ciagu tych dwóch lat osoba korzystająca z
legitymacji przestaje pełnić swoją funkcję,
winna niezwłocznie także zwrócić legitymację
do MSZ. Legitymacje te różnią się barwą ,
każda funkcja ma przypisany inny kolor.
Dokumenty tożsamości
osób korzystających z
immunitetów
•
Kolor różowy - legitymacja dyplomatyczna
wydawana szefom i członkom personelu
dyplomatycznego państw obcych.
•
Kolor niebieski - legitymacja służbowa wydawana
członkom personelu administracyjnego i
technicznego misji dyplomatycznej państwa obcego.
•
Kolor zielony - legitymacje wydawane kierownikom
urzędów konsularnych oraz członkom personelu
konsularnego państwa obcego w RP.
•
Kolor żółty - legitymacje wydawane honorowym
urzędnikom konsularnym.