

Pierwszy dylemat: zyski versus koszty



- należy ocenić realne zyski z podjętych

badań (przegląd literatury)



- należy realnie ocenić koszty, które

poniosą uczestnicy badań



- nie należy zapominać, że kosztem jest

także czas poświęcony na udział w

badaniu



Badania niepoprawne metodologicznie to

badania nieetyczne

Badacza:
- zaspokojenie ciekawości poznawczej
- awans
- sława
- nagrody
Społeczeństwa:
- wzrost wiedzy
- dostarczenie przesłanek dla

podwyższenia jakości życia

Badanego:
- poczucie ważności (samoocena,

samoakceptacja) – biorę udział w
czymś ważnym

- różne formy rekompensat rzeczowych
- informacje przydatne w podniesieniu

jakości własnego życia

Cierpienie
Lęk
Obniżenie poczucia własnej wartości
Uprzedmiotowienie

Obowiązek badacza – minimalizowanie

kosztów uczestników badania



1. Świadoma, dobrowolna,

poinformowana zgoda



2. Zgoda poinformowana, brak

informacji, w jakiej części eksperymentu

uczestniczy w danym momencie

badany



3. Zgoda na okłamywanie



4. Zrzeczenie się do bycia

poinformowanym



5. Zgoda pozornie poinformowana –

dezinformacja na temat części badania



6. Brak informacji, brak zgody – badani nie

wiedzą, że uczestniczą w eksperymencie



7. Oszukiwanie – cel badania jest różny od

tego czego spodziewa się uczestnik



8. Oszukiwanie przez osobę trzecią –

współpracownik gra rolę uczestnika

badania i wprowadza badanego w błąd



1. Fałszywe informacje o głównym celu

badania



2. Fałszywe informacje o stosowanych

bodźcach



3. Wprowadzenie współpracownika, jako

badanego



4. Przekazywanie fałszywych informacji

zwrotnych



5. Mimowolne uczestniczenie w badaniu



6. Nieświadomość, że badanie jest w toku



7. Rejestracja badania bez uzyskania

zgody



8. Dwa zależne badania przedstawiane są

jako niezależne



Nie każda z procedur oszukiwania

(maskujących) jest w sposób oczywisty

nieetyczna czy przynosząca cierpienia



1. Naruszenie prywatności



2. Ponoszenie przez badanego ryzyka,
na które nie wyraził zgody



3. Brak możliwości decydowania o
sobie



4. Brak odkłamania



5. Brak odreagowania



Zanim wprowadzimy instrukcję
maskującą, zastanówmy się:



- czy jest to konieczne;



- czy instrukcja maskująca nie wpłynie
na wyniki;



- w jaki sposób wyjaśnimy badanym, o
co naprawdę chodziło w badaniu i
czemu ich oszukiwaliśmy



Niezależnie od typu informacji o badaniu, starając
się o zgodę na udział, musimy zaproponować
uczestnikom badania kontrakt.



Części kontraktu:



- przedstawienie badacza wraz z afiliacją



- cel badania (po polsku)



- informacja o tym na czym będzie polegać
badanie



- informacja o anonimowości (opracowanie
grupowe wyników)



- sposób uzyskania dostępu do raportu z badań



Badamy ochotników – jeśli ktokolwiek zgadza

się na udział w badaniu, staje się ochotnikiem



W ten sposób wybór staje się nieprzypadkowy



Ochotnicy różnią się od tych, którzy się nie

zgodzili:



- to raczej mężczyźni niż kobiety;



- mają wyższe niż populacja wykształcenie;



- są raczej ekstrawertykami;



- mają większe niż średnia w populacji

zapotrzebowanie na stymulację



Generalizujemy wyniki na populację

podczas gdy uczestnicy badania

znacznie się od niej różnią.



Inne różnice:



- we wczesnych badaniach – głównie

mężczyźni (np. Erikson)



- nadal głównie studenci (ponad 85%

badań amerykańskich)



- w Polsce osoby ”skoszarowane” –

uczniowie, żołnierze, policjanci, itp.



Relacja badacz – uczestnicy badania
może wpłynąć na otrzymywane wyniki,
a także na samopoczucie badanych:



- oczekiwania badanego



- lęk badanego przed oceną



- oczekiwania badacza



1. Badania Orne’a



Osoba badana spostrzega sytuacje

badawczą zgodnie z założeniami

badacza, badanie jest w pełni

dobrowolne, a jego wyniki nie są dla

uczestnika zagrażające



Badany pragnie odkryć cel badania i

pomóc badaczowi w potwierdzeniu

hipotezy

2. Koncepcja Rosenberga



Sytuacja badania wywołuje w uczestnikach lęk
– badani są nastawieni na ochronę poczucia
własnej wartości – czują się oceniani.



Stosunek badacz badany jest niesymetryczny;



- badacz ocenia – badany jest oceniany



- badany obawia się zderzenia obrazu samego
siebie z obrazem, który może wyłonić się z
badania



Badacz nastawiony jest na

potwierdzenie hipotezy badawczej



Źródła oczekiwań wstępnych:



- osobowość badacza (autorytaryzm,

dogmatyzm, sztywność, nieufność,

konformizm)



- dane o badanym – obiektywne i

subiektywne



- uprzednie kontakty z uczestnikiem

badań



1. Obowiązki wobec uczestników



- przekazanie informacji zwrotnych



- dbałość o utrzymanie anonimowości



2. Obowiązki wobec społeczeństwa



- ostrożność w formułowaniu wniosków



- ostrożność w interpretacji



- ostrożność w generalizowaniu



Podstawową cecha badacza powinna być

wyobraźnia społeczna



Specyficzne cechy dzieci:



- większa wrażliwość na stres



- mniejsze możliwości rozładowania stresu



- trudniej im docenić wartość badań



- trudniej zrozumieć procedury badawcze



Najczęstszy błąd badaczy: ocenianie
wieku społecznego i emocjonalnego
na podstawie wyglądu



1. Procedura nie może szkodzić dziecku



2. Trzeba pamiętać o okresach krytycznych



3. Konieczna jest także świadoma zgoda

dziecka



4. Konieczna zgoda rodziców (opiekunów) –

do 18 lat



5. Wzmocnienia muszą być pozytywne i nie

powinny zbytnio wykraczać poza te, jakie

są dla niego normalne



5. Szczególna ostrożność w sytuacji

wprowadzania dziecka w błąd



6. Szczególna dbałość o anonimowość

(również instytucji)



7. Wzajemność i odpowiedzialność

wszystkich uczestników (w tym rodziców)



8. Niebezpieczeństwo (np. dla

prawidłowego rozwoju dziecka) – badacz

musi porozmawiać z rodzicami i zapewnić

pomoc



9. Nieprzewidziane skutki – konieczność
zmiany procedury



10. Poufność – badacz musi zachować w
tajemnicy, także wobec rodziców to,
czego dowiedział się w badaniu



11. Omawianie raportu (informacje
zwrotne)– w sposób odpowiedni do wieku



12. Implikacje wyników – należy zachować
szczególna ostrożność



W przypadku osób nieletnich (do 18
roku życia) – bezwzględnie wymagana
ZGODA RODZICA (PRAWNEGO
OPIEKUNA) NA PIŚMIE.



Kolejność uzyskiwania zgody:



- najpierw rodzic



- potem nieletni



Przechowywanie wyników badań



Udostępnianie wyników innym
badaczom (nawet niepublikowanych)



Nie „zakrywanie” odkryć