Zrozumieć raka
piersi- opieka
pielęgniarska nad
pacjentem z chorobą
nowotworową
leczonym
chirurgicznie
Dr n. med. Janina Książek
Samodzielna Pracownia
Pielęgniarstwa Chirurgicznego
AMG
Zrozumieć raka
piersi- opieka
pielęgniarska nad
pacjentem z chorobą
nowotworową
leczonym
chirurgicznie
Dr n. med. Janina Książek
Samodzielna Pracownia
Pielęgniarstwa Chirurgicznego
AMG
Podział komórek
Chociaż komórki różnych części
ciała wyglądają i funkcjonują w
odmienny sposób, to ich
rozmnażanie (podział) zachodzi w
przeważającej większości z nich
podobnie
Prawidłowy podział komórek
przebiega w uporządkowany i
kontrolowany sposób
Co to jest rak?
Niekiedy rozmnażanie komórek
wymyka się spod kontroli i zaczynają
się one dzielić bezustannie tworząc
masę, którą nazywamy guzem – tak w
języku potocznym określamy nowotwór
Nowotwory mogą być łagodne lub
złośliwe
Rak to nowotwór złośliwy z tkanki
nabłonkowej
Guz niezłośliwy
W guzie łagodnym komórki guza nie
rozprzestrzeniają się do innych
części ciała.
Jeżeli jednak ich rozmnażanie w
miejscu ich pierwotnego
wystąpienia trwa przez długi okres
czasu, rosnący guz może
powodować powikłania przez ucisk
na sąsiadujące tkanki lub narządy
Nowotwór złośliwy
Jest zbudowany z komórek, które mają
zdolność do rozprzestrzeniania się
poza miejsce pierwotnego wystąpienia.
Jeżeli nie podejmie się leczenia,
komórki nowotworu złośliwego mogą
naciekać i niszczyć otaczające tkanki.
Mogą one także oderwać się od
pierwotnego guza i przemieszczać się z
prądem krwi lub chłonki do innych
narządów
Przerzuty
W momencie, kiedy takie komórki
osiągną nowe miejsce osiedlenia i
nadal podlegają podziałom, tworzy
się nowy guz, określany jako guz
wtórny lub przerzut
Testy podatności do
zachorowania na nowotwory
złośliwe
W ciągu ostatnich 10 lat udało się
jednoznacznie wykazać, że wszystkie
formy choroby nowotworowej są
wynikiem zmian zachodzących w
grupie krytycznych genów
Przyjmuje się, że dla nabycia przez
komórkę zdolności do
niekontrolowanego wzrostu i rozwoju
niezbędne jest występowanie 5-9
mutacji genowych
Mutacje
Dotyczą podgrupy genów związanych z
rozwojem, różnicowaniem i proliferacją
komórki, jej przeżyciem, starzeniem się
oraz naprawą DNA
Zasadniczą rolę odgrywa aktywacja
protoonkogenów i unieczynnienie
antyonkogenów (genów supresorowych)
Końcowym efektem tego procesu jest pełne
rozregulowanie aparatu genetycznego i
namnożenie się komórek nowotworowych
Badania
Obecnie trwają intensywne badania nad
testami wykazującymi zaburzenia materiału
genetycznego, prowadzące do chorób
nowotworowych, a tym samym
wskazującymi na podatność do zachorowania
Historia rodzinna albo rodowód pozwalają na
najlepszą identyfikację osób obarczonych
wysokim ryzykiem rozwoju nowotworu w
następstwie odziedziczenia zmutowanych
genów warunkujących predyspozycję
Służy temu starannie zebrany wywiad
rodzinny
Wywiad rodzinny
Dodatni wywiad rodzinny nie
zawsze dowodzi obecności
zmutowanych genów, a rodzinne
skupiska zwłaszcza nowotworów
częstych mogą mieć charakter
przypadkowy, czy też być związane
z wpływem czynników
środowiskowych
Aktualne wskazania do
testów genetycznych na
raka piersi
Wskazania do
testu
Możliwości
chemioprewen
cji
Wczesna
diagnostyka
Chirurgia
profilaktyczna
Mutacji BRCA 1 i
BRCA 2
W rodzinie:
1. Co najmniej
jedno
zachorowanie na
raka piersi przed
40 r. ż
2. Co najmniej
dwa
zachorowanie na
raka piersi przed
50 r. ż
3. Obustronny
rak piersi przed
50 r. ż
Tamoksyfen
-Samodzielne
badanie
Piersi co
miesiąc
od 20 r. ż;
-badanie piersi
przez lekarza
co
12 miesięcy;
-coroczna
Mammografia
po
30 r.ż
Profilaktyczna
mastektomia
Uwaga!
Stwierdzenie mutacji genu BRCA 1 lub
BRCA 2 specyficznym badaniem
genetycznym świadczy o genetycznym
obciążeniu możliwością wystąpienia
raka piersi. Prawdopodobieństwo jest
duże, ale nigdy nie wynosi 100%
Należy pamiętać, że ujemny wynik
badania genetycznego nie wyklucza
pojawienia się raka piersi w przyszłości!
Epidemiologia
Rak piersi jest aktualnie
najczęstszym nowotworem
złośliwym u Polek, stanowiąc około
13 % ogółu zgonów na nowotwory.
Zachorowalność rośnie wraz z
wiekiem, osiągając szczyt między
50. a 70 rokiem życia
Poniżej 30.roku życia rozpoznaje się
około 0,5% raka piersi, a między 30.
a 40. rokiem życia 4,8%
Patomorfologia
Najczęstszą postacią histologiczną raka
piersi jest rak przewodowy (carcinoma
ductale)
Z nabłonka zrazików rozwija się rak
zrazikowy (carcinoma lobulare)
Rak Pageta rozwija się głównego przewodu
mlecznego i rozprzestrzenia w kierunku
nabłonka brodawki sutkowej
Zarówno rak przewodowy, jak i zrazikowy
może występować w postaci inwazyjnej i
nieinwazyjnej
Rak nieinwazyjny jest rakiem in
situ. Określany jest również rakiem
wewnątrzprzewodowym (carcinoma
intraductale)
Rak inwazyjny umiejscawia się
najczęściej w górnym zewnętrznym
kwadracie piersi lewej
Oprócz szerzenia się przez ciągłość,
rozsiewa się drogami chłonnymi i droga
krwionośną
Najczęściej pojawiają się przerzuty w
węzłach chłonnych pachowych i
nadobojczykowych
Lokalizacja w kwadratach wewnętrznych
wiąże się z częstszymi przerzutami do
węzłów chłonnych zamostkowych
Kobiety, u których pojawiły się
przerzuty do mniej niż 4 węzłów
pachowych, mają lepsze rokowania
niż kobiety z większą liczbą węzłów
pachowych przerzutowo
zmienionych
Rozsiew droga krwi dotyczy
najczęściej kości, płuc, wątroby,
skóry i mózgu
Rak zrazikowy występuje często w
jednej lub obu piersiach
wieloogniskowo
Rak Pageta dotyczy brodawki
sutkowej, cechuje się wolnym
wzrostem i zaawansowaniem
lokalnym przez długi okres
Objawy
Rak piersi o wymiarach mniejszych
niż 1 cm zwykle jest niewidoczny i
niedostępny palpacji. Wykrywany
jest zwykle poprze badanie
mammograficzne
Obraz mammograficzny
sugerujący nowotwór złośliwy
cechuje się występowaniem:
Asymetrii
Mikrozwapnień
Ogniskowych zagęszczeń
Architektonicznych zniekształceń
budowy piersi
Najczęstszym objawem raka piersi
(około 70% chorych) jest niebolesny
guzek. Może występować
stwardnienie czy zgrubienie piersi,
jak i wciągnięcie skóry.
Późnymi objawami
są:
Owrzodzenie
Obrzęk
Objaw „skórki pomarańczy”
Zniekształcenie piersi
Powiększenie pachowych węzłów
chłonnych
Rak Pageta cechuje się powierzchownym
wypryskiem brodawki o bardzo wolnym
wzroście i długo niebadalnym guzku
Szybko rosnący guz sutka z miejscowymi
objawami pseudozapalnymi bez gorączki,
leukocytozy i innych objawów ogólnych
budzi podejrzenie raka zapalnego
(carcinoma inflammatorium) o bardzo
złym rokowania
U 5% chorych rak objawia się bólem
U 1% powiększeniem piersi
U 5% zaciągnięciem skóry lub
brodawki
U 2% wyciekiem z brodawki
sutkowej
U 1% nadżerką brodawki
Rozpoznanie
U kobiet zgłaszających się z
dolegliwościami ze strony piersi w
wywiadzie należy zwrócić uwagę na:
Czas trwania dolegliwości
Ich zależność od cyklu miesiączkowego
Stosowane leki hormonalne łącznie z
substytucją i antykoncepcją
Uprzednie choroby piersi
Obciążenie rodzinne
Ewentualne bóle kostne, głowy i inne
dolegliwości, zwłaszcza ze strony układu
oddechowego i wątroby
Badania obrazowe
USG
Mammografia
BAC
W celu wykluczenie ewentualnego
rozsiewu należy wykonać: RTG
klatki piersiowej, badanie poziomu
bilirubiny i enzymów wątrobowych
Leczenie chirurgiczne
Może mieć charakter oszczędzający
lub też polegać na mastektomii
Niemal wszystkie chore na
operacyjnego raka piersi wymagają
leczenia uzupełniającego
Tumorektomia – leczenie oszczędzające;
wycięcie guzka piersi wraz z marginesem
otaczającej tkanki
Segmentektomia –zabieg podobny do
tumorektomii, w czasie którego usuwa się
większą ilość tkanki piersiowej
Mastektomia – radykalna operacja
usunięcia piersi
Usunięcie węzłów chłonnych; w czasie
każdego z wymienionych zabiegów usuwa
się zwykle węzły pachowe po stronie
zajętej przez nowotwór
Przygotowanie do operacji
Psychiczne
Fizyczne
Dalsze
Bliższe
Opieka pooperacyjna
Udział w procesie leczenia
Zapobiegnie powikłaniom
Wsparcie psychiczne
Wsparcie psychiczne
Zmiana obrazu pacjenta w chorobie
Pojawiające się pytania:
Jak żyć po operacji piersi?
Czy będę mogła jeszcze mieć
dzieci?
Co z antykoncepcją?
Czy będę atrakcyjna dla partnera?
Jak przetrwać dalsze leczenie?
Uwaga!
Kolokwium – anatomia piersi
Praca samokształceniowa:
– proces pielęgnowania pacjentki po
mastektomii – analiza porównawcza
- zaprojektuj program edukacji pacjentek
po mastektomii
- Przedstaw rolę „amazonek” w oddziale
chirurgii onkologicznej – np. w oparciu o
studium indywidualnego przypadku