Zrozumieć raka
piersi- opieka
pielęgniarska nad
pacjentem z chorobą
nowotworową
leczonym
chirurgicznie

Dr n. med. Janina Książek
Samodzielna Pracownia
Pielęgniarstwa Chirurgicznego
AMG

Podział komórek



Chociaż komórki różnych części
ciała wyglądają i funkcjonują w
odmienny sposób, to ich
rozmnażanie (podział) zachodzi w
przeważającej większości z nich
podobnie



Prawidłowy podział komórek
przebiega w uporządkowany i
kontrolowany sposób

Co to jest rak?



Niekiedy rozmnażanie komórek
wymyka się spod kontroli i zaczynają
się one dzielić bezustannie tworząc
masę, którą nazywamy guzem – tak w
języku potocznym określamy nowotwór



Nowotwory mogą być łagodne lub
złośliwe



Rak to nowotwór złośliwy z tkanki
nabłonkowej

Guz niezłośliwy



W guzie łagodnym komórki guza nie
rozprzestrzeniają się do innych
części ciała.



Jeżeli jednak ich rozmnażanie w
miejscu ich pierwotnego
wystąpienia trwa przez długi okres
czasu, rosnący guz może
powodować powikłania przez ucisk
na sąsiadujące tkanki lub narządy

Nowotwór złośliwy



Jest zbudowany z komórek, które mają

zdolność do rozprzestrzeniania się

poza miejsce pierwotnego wystąpienia.



Jeżeli nie podejmie się leczenia,

komórki nowotworu złośliwego mogą

naciekać i niszczyć otaczające tkanki.



Mogą one także oderwać się od

pierwotnego guza i przemieszczać się z

prądem krwi lub chłonki do innych

narządów

Przerzuty



W momencie, kiedy takie komórki
osiągną nowe miejsce osiedlenia i
nadal podlegają podziałom, tworzy
się nowy guz, określany jako guz
wtórny lub przerzut

Testy podatności do

zachorowania na nowotwory

złośliwe



W ciągu ostatnich 10 lat udało się

jednoznacznie wykazać, że wszystkie

formy choroby nowotworowej są

wynikiem zmian zachodzących w

grupie krytycznych genów



Przyjmuje się, że dla nabycia przez

komórkę zdolności do

niekontrolowanego wzrostu i rozwoju

niezbędne jest występowanie 5-9

mutacji genowych

Mutacje



Dotyczą podgrupy genów związanych z
rozwojem, różnicowaniem i proliferacją
komórki, jej przeżyciem, starzeniem się
oraz naprawą DNA



Zasadniczą rolę odgrywa aktywacja
protoonkogenów i unieczynnienie
antyonkogenów (genów supresorowych)



Końcowym efektem tego procesu jest pełne
rozregulowanie aparatu genetycznego i
namnożenie się komórek nowotworowych

Badania



Obecnie trwają intensywne badania nad

testami wykazującymi zaburzenia materiału

genetycznego, prowadzące do chorób

nowotworowych, a tym samym

wskazującymi na podatność do zachorowania



Historia rodzinna albo rodowód pozwalają na

najlepszą identyfikację osób obarczonych

wysokim ryzykiem rozwoju nowotworu w

następstwie odziedziczenia zmutowanych

genów warunkujących predyspozycję



Służy temu starannie zebrany wywiad

rodzinny

Wywiad rodzinny



Dodatni wywiad rodzinny nie
zawsze dowodzi obecności
zmutowanych genów, a rodzinne
skupiska zwłaszcza nowotworów
częstych mogą mieć charakter
przypadkowy, czy też być związane
z wpływem czynników
środowiskowych

Aktualne wskazania do
testów genetycznych na
raka piersi

Wskazania do

testu

Możliwości

chemioprewen

cji

Wczesna

diagnostyka

Chirurgia

profilaktyczna

Mutacji BRCA 1 i
BRCA 2
W rodzinie:
1. Co najmniej
jedno
zachorowanie na
raka piersi przed
40 r. ż
2. Co najmniej
dwa
zachorowanie na
raka piersi przed
50 r. ż
3. Obustronny
rak piersi przed
50 r. ż

Tamoksyfen

-Samodzielne
badanie
Piersi co

miesiąc

od 20 r. ż;

-badanie piersi
przez lekarza

co

12 miesięcy;

-coroczna
Mammografia

po

30 r.ż

Profilaktyczna

mastektomia

Uwaga!



Stwierdzenie mutacji genu BRCA 1 lub
BRCA 2 specyficznym badaniem
genetycznym świadczy o genetycznym
obciążeniu możliwością wystąpienia
raka piersi. Prawdopodobieństwo jest
duże, ale nigdy nie wynosi 100%



Należy pamiętać, że ujemny wynik
badania genetycznego nie wyklucza
pojawienia się raka piersi w przyszłości!

Epidemiologia



Rak piersi jest aktualnie

najczęstszym nowotworem

złośliwym u Polek, stanowiąc około

13 % ogółu zgonów na nowotwory.



Zachorowalność rośnie wraz z

wiekiem, osiągając szczyt między

50. a 70 rokiem życia



Poniżej 30.roku życia rozpoznaje się

około 0,5% raka piersi, a między 30.

a 40. rokiem życia 4,8%

Patomorfologia



Najczęstszą postacią histologiczną raka
piersi jest rak przewodowy (carcinoma
ductale)



Z nabłonka zrazików rozwija się rak
zrazikowy (carcinoma lobulare)



Rak Pageta rozwija się głównego przewodu
mlecznego i rozprzestrzenia w kierunku
nabłonka brodawki sutkowej



Zarówno rak przewodowy, jak i zrazikowy
może występować w postaci inwazyjnej i
nieinwazyjnej



Rak nieinwazyjny jest rakiem in
situ. Określany jest również rakiem
wewnątrzprzewodowym (carcinoma
intraductale)



Rak inwazyjny umiejscawia się
najczęściej w górnym zewnętrznym
kwadracie piersi lewej



Oprócz szerzenia się przez ciągłość,
rozsiewa się drogami chłonnymi i droga
krwionośną



Najczęściej pojawiają się przerzuty w
węzłach chłonnych pachowych i
nadobojczykowych



Lokalizacja w kwadratach wewnętrznych
wiąże się z częstszymi przerzutami do
węzłów chłonnych zamostkowych



Kobiety, u których pojawiły się
przerzuty do mniej niż 4 węzłów
pachowych, mają lepsze rokowania
niż kobiety z większą liczbą węzłów
pachowych przerzutowo
zmienionych



Rozsiew droga krwi dotyczy
najczęściej kości, płuc, wątroby,
skóry i mózgu



Rak zrazikowy występuje często w
jednej lub obu piersiach
wieloogniskowo



Rak Pageta dotyczy brodawki
sutkowej, cechuje się wolnym
wzrostem i zaawansowaniem
lokalnym przez długi okres

Objawy



Rak piersi o wymiarach mniejszych
niż 1 cm zwykle jest niewidoczny i
niedostępny palpacji. Wykrywany
jest zwykle poprze badanie
mammograficzne

Obraz mammograficzny
sugerujący nowotwór złośliwy
cechuje się występowaniem:



Asymetrii



Mikrozwapnień



Ogniskowych zagęszczeń



Architektonicznych zniekształceń
budowy piersi



Najczęstszym objawem raka piersi
(około 70% chorych) jest niebolesny
guzek. Może występować
stwardnienie czy zgrubienie piersi,
jak i wciągnięcie skóry.

Późnymi objawami
są:



Owrzodzenie



Obrzęk



Objaw „skórki pomarańczy”



Zniekształcenie piersi



Powiększenie pachowych węzłów
chłonnych



Rak Pageta cechuje się powierzchownym
wypryskiem brodawki o bardzo wolnym
wzroście i długo niebadalnym guzku



Szybko rosnący guz sutka z miejscowymi
objawami pseudozapalnymi bez gorączki,
leukocytozy i innych objawów ogólnych
budzi podejrzenie raka zapalnego
(carcinoma inflammatorium) o bardzo
złym rokowania



U 5% chorych rak objawia się bólem



U 1% powiększeniem piersi



U 5% zaciągnięciem skóry lub
brodawki



U 2% wyciekiem z brodawki
sutkowej



U 1% nadżerką brodawki

Rozpoznanie



U kobiet zgłaszających się z

dolegliwościami ze strony piersi w

wywiadzie należy zwrócić uwagę na:



Czas trwania dolegliwości



Ich zależność od cyklu miesiączkowego



Stosowane leki hormonalne łącznie z

substytucją i antykoncepcją



Uprzednie choroby piersi



Obciążenie rodzinne



Ewentualne bóle kostne, głowy i inne

dolegliwości, zwłaszcza ze strony układu

oddechowego i wątroby

Badania obrazowe



USG



Mammografia



BAC



W celu wykluczenie ewentualnego
rozsiewu należy wykonać: RTG
klatki piersiowej, badanie poziomu
bilirubiny i enzymów wątrobowych

Leczenie chirurgiczne



Może mieć charakter oszczędzający
lub też polegać na mastektomii



Niemal wszystkie chore na
operacyjnego raka piersi wymagają
leczenia uzupełniającego



Tumorektomia – leczenie oszczędzające;

wycięcie guzka piersi wraz z marginesem

otaczającej tkanki



Segmentektomia –zabieg podobny do

tumorektomii, w czasie którego usuwa się

większą ilość tkanki piersiowej



Mastektomia – radykalna operacja

usunięcia piersi



Usunięcie węzłów chłonnych; w czasie

każdego z wymienionych zabiegów usuwa

się zwykle węzły pachowe po stronie

zajętej przez nowotwór

Przygotowanie do operacji



Psychiczne



Fizyczne



Dalsze



Bliższe

Opieka pooperacyjna



Udział w procesie leczenia



Zapobiegnie powikłaniom



Wsparcie psychiczne

Wsparcie psychiczne



Zmiana obrazu pacjenta w chorobie

Pojawiające się pytania:



Jak żyć po operacji piersi?



Czy będę mogła jeszcze mieć
dzieci?



Co z antykoncepcją?



Czy będę atrakcyjna dla partnera?



Jak przetrwać dalsze leczenie?

Uwaga!



Kolokwium – anatomia piersi

Praca samokształceniowa:
– proces pielęgnowania pacjentki po

mastektomii – analiza porównawcza

- zaprojektuj program edukacji pacjentek

po mastektomii

- Przedstaw rolę „amazonek” w oddziale
chirurgii onkologicznej – np. w oparciu o
studium indywidualnego przypadku