„Wszelka władza społeczności

ludzkiej początek swój bierze z

woli narodu”

Sejm RP

• "Między zachodem i wschodem

Europy, na bardzo poczesnym miejscu
mieszczą się dzieje Sejmu polskiego:
późniejszego niż angielski parlament i
francuskie Stany Generalne,
równorzędnego niemieckiemu
Reichstagowi i Landtagom,
wcześniejszego niż rosyjski Sobór, o
wielkim jednak znaczeniu
politycznym.”

prof. dr hab. Stanisław Grodziski

Sejm RP

• „Kiedy w monarchiach absolutnych

parlamentaryzm sprowadzany był do
roli ornamentu ustrojowego, w
Rzeczypospolitej rozwinął on szeroko
swą działalność. Burzliwy i
nieuporządkowany przez długie wieki,
przecież jednak, wcale był wydajny.
Jego dorobek (...) czyni dziś
imponujące wrażenie."

prof. dr hab. Stanisław Grodziski

Sejm - początek

• Za początek polskiego parlamentu uznaje

się rok 1493, kiedy to odbył się pierwszy
Sejm walny oparty na reprezentacji
poselskiej, wybranej na sejmikach
ziemskich.

• Historia jednak zaczęła się wcześniej…
• Kolebką polskiego parlamentaryzmu są

Chęciny, do których - przed bitwą pod
Płowcami - Władysław Łokietek zwołał
ogólnopolski wiec (w dniach od 26 maja
do 14 czerwca 1331 r.).

Historia polskiego sejmu

• w skład sejmu wchodzili reprezentanci

szlachty (ok. 10% ogółu społeczeństwa)

• W 1505 r. uchwalono konstytucję Nihii novi

– (zgodnie z którą król nie mógł ustanowić nowego

prawa „nic nowego” bez zgody senatu i posłów
ziemskich).

– zapewniała ona równorzędność (w

kompetencjach ustawodawczych) „stanów
sejmujących" — Senatu, Izby Poselskiej i króla.

• Silna pozycja króla z czasem — na skutek

kolejnych uchwał sejmowych — malała.

Historia polskiego sejmu

• Porządek obrad Sejmu:

– uroczyste nabożeństwa;
– powitanie króla przez posłów;
– Kanclerz przedstawiał intencje króla;
– zabierali głos senatorowie.
– Następnie król z senatem radzili nad sprawami wagi

państwowej (zwłaszcza międzynarodowymi) i

sprawowali sądy;

• Posłowie obradowali osobno pod

przewodnictwem obieranego marszałka.

• W sprawach największej wagi i po zakończeniu

obrad posłowie udawali się do senatu i obie izby

obradowały razem

Historia polskiego sejmu

• podejmowane uchwały zwane były konstytucjami

sejmowymi

• ich drukowane teksty posłowie zabierali, by

przedstawić je na sejmikach (zwanych relacyjnymi).

• w czasie obrad polskiego obowiązywała zasada

jednomyślności — zgodnie z regułą: „co dotyczy

wszystkich musi uzyskać też zgodę wszystkich",

– dochodzono jednak do niej w drodze dyskusji;

– unikano głosowania,

– za zgodę uznawano sytuację, gdy nikt nie zgłaszał

sprzeciwu,

– jeżeli nie udało się przekonać do zgody jakiejś opozycji,

uchwałę mimo to podejmowano,

– a następnie grupę oponentów przekonywano na zwołanym

specjalnie w tym celu sejmiku

Historia polskiego sejmu

• Na mocy konstytucji z 1673 r. co trzeci sejm obradował na

terenie Wielkiego Księstwa Litewskiego (w Grodnie).

• W większości państw europejskich zgromadzenia stanowe

traciły od XVI w. znaczenie, a nawet — w monarchiach

absolutnych — przestały być zwoływane.

• W Rzeczypospolitej Sejm odgrywał ważną rolę w życiu

publicznym:

– uchwalał ustawy i podatki,

– kontrolował skarb,

– wpływał na główne linie polityki zagranicznej,

– nadawał szlachectwo;

• od połowy XVII w. wstrząsy polityczne oraz kryzysy

gospodarcze odbiły się również i na polskim

parlamentaryzmie (problem liberum veto)

Sala obrad

Wybory do Sejmu

Funkcje Sejmu

•

Funkcje Sejmu możemy podzielić
na:

•

ustrojodawczą,

•

ustawodawczą,

•

kreacyjną,

•

kontrolną.

Funkcja ustrojodawcza

• Polega na określaniu zasad

ustroju politycznego i
społeczno-gospodarczego.

• Realizując swój udział w

wykonywaniu tej funkcji
Sejm uczestniczyć może w
procedurze nowelizacji
konstytucji

Funkcja ustawodawcza

• Funkcja ustawodawcza jest

najważniejszą kompetencją organu
przedstawicielskiego, jakim jest Sejm.

• Polega na stanowieniu prawa

Postępowanie legislacyjne

• Postępowanie legislacyjne jest

zespołem czynności
podejmowanych przez parlament i
inne uprawnione podmioty, których
celem i ostatecznym efektem jest
dokonanie regulacji określonej
sfery stosunków społecznych w
formie ustawy.

• Podstawowe elementy postępowania

legislacyjnego określone zostały w

Konstytucji RP z 1997 r.

– określenie podmiotów powołanych do

podejmowania inicjatywy ustawodawczej;

– ujecie posiedzenia plenarnego Sejmu jako

miejsca ostatecznego uchwalania ustaw;

– jawność obrad parlamentu jako istotny i

niezbędny element trybu ustawodawczego;

– ogólne zasady wnoszenia poprawek do

projektów ustaw w trakcie ich rozpatrywania

przez Sejm;

– regulamin Sejmu jako dokument szczegółowo

normujący tryb ustawodawczy, oraz

– instytucję pilnych projektów ustaw.

• Postępowanie legislacyjne jest procesem

sekwencyjnym, dzieli się na zwarte
okresy, charakteryzujące się swoistymi
odrębnościami, potocznie zwane etapami
procesu ustawodawczego.

• Przejście do kolejnego etapu nie jest

możliwe bez spełnienia warunków
określonych w etapie poprzedzającym.

• Spełnienie warunków koniecznych do

prowadzenia dalszej pracy nad projektem
ustawy uzewnętrznia się poprzez
podjęcie decyzji politycznej

Etapy postępowania

• przygotowanie projektu i jego złożenie przez

upoważniony podmiot,

• postępowanie w Sejmie (procedura trzech

czytań),

• postępowanie w Senacie (rozpatrzenie

przedłożonego przez Sejm projektu ustawy),

• ewentualne ponowne postępowanie sejmowe (w

wypadku podjęcia przez Senat uchwały o

odrzuceniu ustawy lub zgłoszeniu do niej

poprawek),

• procedura kontroli prewencyjnej, w związku

rozpatrzenie ewentualnym wnioskiem

prezydenta do TK,

• rozpatrzenie ewentualne wniosku prezydenta o

ponowne rozpatrzenie ustawy (weto

prezydenckie),

• podpisanie ustawy przez prezydenta i

zarządzenie jej ogłoszenia

W Polsce średnio raz dziennie stanowi się nową ustawę,
co godzina wydawane jest nowe rozporządzenie i raz na
siedem minut drukowana jest jedna strona Dziennika
Ustaw. To jest zalew ustawodawstwa.

Janusz Wojciechowski

Funkcja kontrolna

• Funkcja ta polega na kontroli sprawowanej

przez Sejm nad działalności innych organów

państwowych (w szczególności Rady

Ministrów).

• Kontrola taka może być wykonywana:

• przez Sejm działający in pleno,

• przez komisje sejmowe,

• przez parlamentarzystów działających indywidualnie.

• Sejm, w realizacji funkcji kontrolnej dysponuje

również wyspecjalizowanym organem, jaki jest

Najwyższa Izba Kontroli.

Funkcja kontrolna realizowana na posiedzeniu

plenarnym

• absolutorium za wykonanie budżetu państwa,

• interpelacje, zapytania poselskie oraz pytania w

sprawach bieżących

(kierowane do Premiera lub

poszczególnych ministrów),

• wyrażanie Radzie Ministrów wotum nieufności

(większością ustawowej liczby posłów na wniosek zgłoszony przez

co najmniej 46 posłów i wskazujący imiennie kandydata na

premiera),

• wyrażanie wotum nieufności ministrowi

(większością

ustawowej liczby posłów na wniosek co najmniej 69 posłów)

,

• wyrażanie wotum zaufania - na wniosek Premiera -

Radzie Ministrów

(większością głosów w obecności co

najmniej połowy ustawowej liczby posłów),

• rozpatrywanie sprawozdań

(m.in. prezesa NIK, KRRiTV,

GIODO, wysłuchanie corocznej informacji Rzecznika Praw

Obywatelskich w sprawie stanu przestrzegania wolności i praw

człowieka i obywatela)

Funkcja kontrolna realizowana przez

komisje sejmowe

• rozpatrywanie sprawozdań i informacji

przedkładanych przez ministrów,

• uchwalanie dezyderatów i opinii

skierowanych, między innymi, do:

– Rady Ministrów

– członków Rady Ministrów (indywidualnie),

– Prezesa Najwyższej Izby Kontroli,

– Prezesa Narodowego Banku Polskiego.

• Sejm może też powołać komisję śledczą

do zbadania określonej sprawy

Funkcja kontrolna realizowana przez

posłów

• Posłowie mają prawo uzyskiwać

informacje i wyjaśnienia co do
spraw związanych z
wykonywaniem obowiązków
poselskich od:

– członków Rady Ministrów,
– organów,
– instytucji i przedsiębiorstw

państwowych i samorządu lokalnego

Funkcja kreacyjna

– Sejm uczestniczy w:

• tworzeniu rządu udzielając wotum zaufania powołanej przez

Prezydenta RM lub samodzielnie wybierając Prezesa RM i

proponowany przez niego skład rządu.

– Sejm (za zgodą Senatu) powołuje:

• Prezesa Najwyższej Izby Kontroli,
• Rzecznika Praw Obywatelskich
• Generalnego Inspektora Danych Osobowych.

– na wniosek Prezydenta Sejm

• powołuje Prezesa Narodowego Banku Polskiego.

– Sejm powołuje członków

• Trybunału Konstytucyjnego i Trybunału Stanu,
• część składu Krajowej Rady Radiofonii i Telewizji, Krajowej

Rady Sądownictwa i Rady Polityki Pieniężnej.

Działalność Sejmu wkraczająca w sferę

zarezerwowaną dla organów innych

władz

• - art. 89 – 90 Konstytucji RP
• - art. 116 Konstytucji RP
• - art. 171 ust. 3 Konstytucji RP
• - art. 230 ust. 1 Konstytucji RP
• - art. 231 Konstytucji RP
• - art. 232 zd. 2 Konstytucji RP

Organy Sejmu

Organami Sejmu są:

• Marszałek Sejmu,
• Prezydium Sejmu,
• Konwent Seniorów,
• komisje sejmowe.

Marszałek Sejmu

Marszałek (art. 10 r.s.)

- reprezentuje Sejm,

- stoi na straży jego praw i

godności,

- przewodniczy obradom Sejmu,

- kieruje pracami Prezydium

Sejmu oraz Konwentu

Seniorów.

W razie opróżnienia urzędu

Prezydenta Marszałek Sejmu

sprawuje funkcje głowy

państwa.

Prezydium Sejmu

• W skład wchodzą: Marszałek

i wicemarszałkowie

Prezydium Sejmu -

kompetencje

•

ustala plan prac Sejmu, po zasięgnięciu opinii

Konwentu Seniorów,

•

ustala tak zwane tygodnie posiedzeń z

wyprzedzeniem co najmniej 3-miesięcznym,

•

dokonuje wykładni Regulaminu Sejmu, po

zasięgnięciu opinii Komisji Regulaminowej i Spraw

Poselskich,

•

opiniuje sprawy wniesione przez Marszałka Sejmu,

•

organizuje współpracę między komisjami

sejmowymi i koordynuje ich działania,

•

ustala zasady organizowania doradztwa

naukowego na rzecz Sejmu i jego organów,

powoływania doradców sejmowych oraz

korzystania z opinii i ekspertyz,

•

podejmuje inne czynności wynikające z

Regulaminu Sejmu.

Konwent Seniorów

W jego skład wchodzą:

• Marszałek Sejmu i wicemarszałkowie (czyli

Prezydium Sejmu),

oraz:

• przewodniczący lub wiceprzewodniczący klubów

• przedstawiciele porozumień ustanawianych przez

kluby i koła,

• klubów parlamentarnych, jeśli reprezentują co

najmniej 15 posłów

• kół parlamentarnych reprezentujących w dniu

rozpoczęcia kadencji Sejmu osobną listę wyborczą

Komisje Sejmowe

• Sejm wyłania ze swego grona komisje,

które rozpatrują i przygotowują sprawy

przekazane pod ich obrady przez Sejm

lub Prezydium Sejmu.

• Komisje sejmowe są również organami

Sejmu w zakresie kontroli działalności

organów państwowych, samorządu

terytorialnego oraz innych organizacji w

zakresie wprowadzania w życie i

wykonywania ustaw i uchwał Sejmu.

Komisje

Stałe

Nadzwyczajne

Śledcze

Resortowe

Nieresortowe

Liczba miejsc przysługująca klubom w trzech kategoriach

komisji

Klub

Komisje duże

Komisje
średnie

Komisje małe

PO

18

12

8

PiS

12

8

5

RP

4

2

2

PSL

2

2

1

SLD

2

2

1

SP

2

1

1

Liczba miejsc przysługująca klubom w Komisji do Spraw Unii

Europejskiej
PO

PiS

RP

PSL

SLD

SP

21

14

4

3

3

Polska w UE

Proces ustawodawczy
• Projekt każdej ustawy musi

zawierać oświadczenie o zgodności
projektu ustawy z prawem Unii
Europejskiej albo oświadczenie, że
przedmiot projektowanej regulacji
nie jest objęty prawem Unii
Europejskiej.

• Projekty ustaw i uchwał, co do których

istnieje wątpliwość, czy nie są
sprzeczne z prawem, w tym z prawem
Unii Europejskiej, Marszałek Sejmu, po
zasięgnięciu opinii Prezydium Sejmu,
może skierować celem wyrażenia
opinii do Komisji Ustawodawczej, która
może większością 3/5 głosów
zaopiniować projekt jako
niedopuszczalny.

Polska w UE

Marszałek Sejmu, po otrzymaniu
projektu ustawy, z wyjątkiem
projektów wnoszonych przez
Prezydenta oraz Radę Ministrów,
przed skierowaniem projektu do
pierwszego czytania zarządza
sporządzenie przez ekspertów
Kancelarii Sejmu opinii w sprawie
zgodności wniesionego projektu z
prawem Unii Europejskiej.

Postępowanie z projektami ustaw

wykonujących prawo Unii Europejskiej

Obowiązek przedłożenia deklaracji

Rada Ministrów, wnosząc projekt ustawy,

deklaruje, czy jest to projekt ustawy

wykonującej prawo Unii Europejskiej.

W stosunku do pozostałych projektów

Marszałek Sejmu przed skierowaniem

projektu do pierwszego czytania rozstrzyga,

czy jest to projekt ustawy wykonującej

prawo Unii Europejskiej.

Zasada związania terminem wykonania

prawa UE

Marszałek Sejmu, nadając bieg projektowi ustawy
wykonującej prawo Unii Europejskiej, ustala
jednocześnie kalendarz prac w Sejmie nad
projektem, biorąc pod uwagę terminy wykonania
prawa Unii Europejskiej.

Właściwa komisja ustala harmonogram prac nad
tym projektem zgodny z kalendarzem prac w
Sejmie

Zasady związane z procedurą

wewnątrzsejmową

- poprawkę do projektu ustawy wykonującej prawo Unii
Europejskiej może, na posiedzeniu komisji, zgłosić grupa
co najmniej 3 posłów w formie pisemnej.

- propozycje poprawek odrzucone przez komisję, po ich
zgłoszeniu w formie pisemnej, na żądanie co najmniej 3
wnioskodawców, zamieszcza się w sprawozdaniu jako
wnioski mniejszości; wniosek mniejszości dotyczący
konkretnego przepisu lub jego części powinien zawierać
wynikające z tego wniosku konsekwencje dla tekstu
projektu ustawy wykonującej prawo Unii Europejskiej.

- przyjęcie wniosku o odrzucenie projektu ustawy przez
komisję następuje bezwzględną większością głosów

Dziękuję

i do zobaczenia