Opracowały:
Paulina B
Katarzyna Cz
Monika K
Aneta S

W

latach

siedemdziesiątych

XX

w.

zainteresowano

się

porozumiewaniem

pozawerbalnym w postaci umownych symboli
i gestów, które nosi nazwę komunikacji
alternatywnej i wspomagającej. Po raz
pierwszy użyto wtedy do porozumiewania się
z osobami niepełnosprawnymi ruchowo
symboli, które zostały opracowane przez
Austriaka – Charlesa Blissa.

•

Osoby, które przekazują jakiś komunikat nie mówiąc,

nie

używając

słów

(mowy

dźwiękowej),

ale demonstrują coś gestami (np. pokazują jakąś
czynność), mimiką, wyrazem twarzy lub posługują się
np. listą zakupów podawaną w sklepie, czy też
pisemną notatką - posługują się właśnie komunikacją
wspomagającą.

•

Komunikacja wspomagająca określa więc

wszelkie sposoby, jakimi ludzie przekazują informacje,
kiedy nie mogą mówić, lub gdy mówią niewyraźnie na
tyle, by otoczenie rozumiało ich komunikaty.

Metody komunikacji

alternatywnej i

wspomagającej



Natomiast Komunikacja Alternatywna (tradycyjnie
używa się skrótu AAC) jest metodą porozumiewania
używaną zamiast mowy. Ważne jest więc różnicowanie
między zastępowaniem a wspomaganiem mowy.



Dziś w większym stopniu doceniane są wszelkie
zachowania służące komunikowaniu się ludzi: języka
ciała, wyrazu twarzy i gestów jako nielingwistycznych
sposobów porozumiewania się i w miarę gromadzenia
doświadczeń

okazało

się,

że komunikacja

wspomagająca

obejmuje

najróżniejsze

sposoby

porozumiewania się i zawiera w sobie również pojęcie
komunikacji alternatywnej.

Metody komunikacji

alternatywnej i

wspomagającej



Metody

komunikacji

wspomagającej

i alternatywnej (niekiedy zwanej komunikacją
bezsłowną, pozawerbalną) są coraz bardziej znane
i upowszechniane na różnego typu kursach
metodycznych.

Systematycznie

przybywa

publikacji na ich temat (także w Internecie).
Ale wciąż brak jest podręcznika opisującego
całościowo najróżniejsze znane i stosowane przez
polskich praktyków metody, brakuje badań nad
skutecznością takiej komunikacji, jak również
opisów praktyków i samych użytkowników takich
form porozumiewania się.

Metody komunikacji

alternatywnej i

wspomagającej



Te rodzaje komunikacji stosowane są u osób, u
których na skutek czynników wrodzonych lub
nabytych doszło do uszkodzenia obszarów mózgu
odpowiedzialnych za mowę. Nie mogą porozumiewać
się za pomocą mowy artykułowanej lub ich
artykulacja nie jest wystarczająco zrozumiała. Są
wśród nich zarówno dzieci, jak i osoby dorosłe
dotknięte: chorobami nowotworowymi (guzy mózgu,
nowotwory

krtani),

chorobami

mięśniowymi,

porażeniem mózgowym, upośledzeniem umysłowym,
autyzmem, rozwojowymi zaburzeniami mowy oraz te,
u których występują stany pourazowe.

Metody komunikacji

alternatywnej i

wspomagającej

Celem wprowadzania komunikacji wspomagającej

jest nauka języka jako:



systemu służącego porozumiewaniu się osób z

poważnymi

uszkodzeniami

aparatu

artykulacyjnego, u których zachowane jest
rozumienie (np. cierpiący na choroby mięśniowe);
jako podstawa do nabywania języka mówionego
(np. osoby z upośledzeniem umysłowym); jako
narzędzia poznania i rozumienia rzeczywistości
(np. osoby o znacznych i głębokich zaburzeniach
rozumienia).

Metody komunikacji

alternatywnej i

wspomagającej

Wśród systemów znaków komunikacji

wspomagającej i alternatywnej wyróżniono trzy
ich rodzaje:

-dotykowe,
-graficzne
-manualne.



Do pierwszych z nich zaliczono:

1. Daktylografię, która jest formą porozumiewania

się opartą na odpowiednich układach palców
jednej lub obydwu dłoni. Każdej literze lub liczbie
odpowiada określony znak daktylograficzny.
Przeznaczona jest głównie dla osób niewidomych
lub słabowidzących.

Metody komunikacji

alternatywnej i

wspomagającej

2. Alfabet punktowy (alfabet do dłoni) stosowany jest

przez osoby, które przed utratą słuchu zdążyły
opanować język naturalny. W nowej dla siebie
sytuacji, osobie takiej trudniej byłoby nauczyć sie
gestów, bądź ruchów dłoni potrzebnych do
wskazywania liter. Dzięki możliwości zastosowania
specjalnej rękawiczki jest alfabetem bardziej
uniwersalnym

i

szczególnie

przydatnym

w

przypadku kontaktu osoby głuchoniewidomej z
otoczeniem społecznym, które nie zna żadnego
sposobu umożliwiającego porozumiewanie się.

Metody komunikacji

alternatywnej i

wspomagającej

3. Symbole jednoznaczne są konkretną reprezentacją komunikatu

werbalnego, którym nadane są określone znaczenia komunikacyjne
(np. talerz może symbolizować czynność jedzenia). Są stosowane w
pracy z osobami niepełnosprawnymi intelektualnie.



Z kolei wybór systemu graficznego uzależniony jest od stopnia
rozumienia symboliki graficznej przez przyszłego użytkownika. Do
tego typu systemów zaliczono:

1. Piktogramy, które zostały stworzone na podstawie programu

kanadyjskiego, opracowanego przez Szweda – Subhasa Maharaja.
Zasadą konstrukcji znaków jest czarne tło i biała figura. Każdy ze
znaków opisany jest literowo w postaci wyrazu określającego jego
treść. Obecnie system zawiera około 1000 symboli i w takiej
postaci rozpowszechniany jest na świecie. Polski zestaw
piktogramów został zaadaptowany w 1992 r. przez Marię
Podeszewską.

Metody komunikacji

alternatywnej i

wspomagającej

2. Symbole PCS jest to system rysunkowy opracowany

przez Mayer Johnson, który składa sie z około 3000
rysunków. Symbole określają pojęcia wierniej niż
piktogramy, gdyż są bardziej szczegółowe. Niekiedy
jednak jednemu pojęciu odpowiadają dwa rysunki.

3. System Löb został wprowadzony i wypróbowany w

ciągu wielu lat w Niemczech na osobach z poważnie
zaburzoną komunikacją, w tym również na dużej
grupie osób upośledzonych umysłowo oraz z
autyzmem. Zasadniczo przeznaczony jest dla dzieci,
które zaczynają uczyć się języka, bądź też mają
większe trudności w opanowaniu reguł i zasad języka,
zwłaszcza gramatyki. Opracowany materiał obrazkowy
może być dostosowywany do aktualnego stanu
językowego człowieka.

Metody komunikacji

alternatywnej i

wspomagającej

4. Symbole Blissa to nazwa systemu porozumiewania się, w

którym słowa przedstawione są w postaci rysunku.
Symbole są graficzną ilustracją znaczenia danego słowa.
Podstawowy słownik Blissa zawiera około 3000 symboli,
które reprezentują ponad 6000 słów. Symbol Blissa
umożliwia nazwanie konkretnego przedmiotu, ale również
pojęcia

abstrakcyjnego.

Można

więc

wskazywać

pojedyncze symbole, lub też budować z nich całe
wypowiedzi zgodnie ze składnią języka ojczystego.

5. Ułatwiona komunikacja opiera się na dokonywaniu

wyborów za pomocą wskazywania, początkowo realnych
obiektów, obrazków i symboli, kończąc na wyrazach i
pojedynczych literach. Może się to odbywać za pomocą
środków elektronicznych(np. komputera), jak i ręcznie
wykonanych tablic alfabetycznych, z jednoczesnym
wsparciem manualnym osoby ułatwiającej komunikacje.

Metody komunikacji

alternatywnej i

wspomagającej

Systemy manualne wspomagają wprowadzanie

porozumiewania

pozawerbalnego,

poprzez

towarzyszenie nauce nowych symboli i znaków. Oparte
są na naturalnej gestykulacji ludzi. W przypadku osób
niemówiących służą lepszemu zapamiętaniu symbolu i
kojarzeniu konstrukcji zdaniowych. Dla części osób są
najszybszą formą przekazania informacji. Wśród
systemów manualnych możemy wyróżnić:

1. Angielski system gestykulacyjny Makaton, który został

stworzony w latach siedemdziesiątych przez Margaret
Walker. W tym systemie każde pojęcie wspierane jest
odpowiednim znakiem manualnym-gestem oraz obrazem
graficznym w postaci prostego znaku piktograficznego-
symbolu. Znakom i symbolom towarzyszy zawsze mowa
(zgodnie z indywidualnymi możliwościami osoby).

Metody komunikacji

alternatywnej i

wspomagającej

2. Belgijski system gestów Coghamo opracowany został

przez Michel Magisi Marie Gabrielle Tytgat na bazie
belgijskiego języka migowego oraz angielskiego systemu
gestykulacyjnego

Makaton.

Jest

doskonałym

uzupełnieniem innych rodzajów alternatywnej komunikacji,
np. symboli Blissa i piktogramów. Coghamo jest jedną z
wielu propozycji gestów, stąd jego twórcy proponują, by
system powstawał i rozwijał się na bazie języka migowego
danego kraju. Wśród zalet tego systemu należy wymienić:
szybkość przekazu, możliwość wyrażania elementarnych
potrzeb i uczuć, wzmacnianie mowy (ekspresja),
poprawność wzorców ruchowych, nie są potrzebne
dodatkowe pomoce, istnieje możliwość wykorzystania
gestów równolegle z innymi systemami komunikacyjnymi.
Problemem jest ograniczona ilość gestów i konieczność
choćby minimalnej kontroli nad ruchami rąk.

Metody komunikacji

alternatywnej i

wspomagającej

3. Duński system gestów jest używany w szkołach

specjalnych w Danii. Porozumiewanie się za pomocą
tych gestów wymaga dużej precyzji manualnej.

4. Elementy języka migowego są to naturalne ruchy

zaczerpnięte z życia codziennego służące do
porozumiewania się.

5. Fonogesty jest to system umownych gestów, które

uzupełniają mowę, a tym samym ułatwiają
człowiekowi niesłyszącemu wzrokowe odbieranie
wypowiedzi słownych, czyli odczytywanie mowy z
ust.

Metody komunikacji

alternatywnej i

wspomagającej



Gesty są naturalnym, bardzo łatwym sposobem

porozumiewania się. Dopełniają mowę oraz
sprawiają, że jest bardziej emocjonalna i wyrazista,
a niekiedy wręcz zastępują słowa. Niemal każda
grupa

społeczna

dysponuje

odpowiednim

zestawem

gestów,

które

ułatwiają

jej

porozumiewanie się bez słów. Gesty stanowią więc
samodzielny, pełnowartościowy język, a rozumienie
i władanie tym językiem jest niesłychanie ważnym
czynnikiem

komunikacji

międzyludzkiej,

z

powodzeniem stosowanym także przez osoby
niepełnosprawne.



Komunikacja

pozawerbalna

jest

to

sposób

komunikowania się bez używania słów, jest działaniem
zamierzonym

lub

niezamierzonym.

Komunikaty

niewerbalne mogą być zgodne znaczeniowo z
werbalnymi, zastępować je, akcentować lub maskować.



Kody niewerbalne służą odzwierciedlaniu stosunku
człowieka

do

jego

otoczenia

społecznego,

samoreprezentacji (np. wysyłanie komunikatów o
swoim

statusie

społecznym,

ekonomicznym,

osobowości,

sympatiach

politycznych),odgrywają

ważną rolę w rytuałach (np. powitanie, pożegnanie)
oraz podtrzymują komunikacje werbalną, czyniąc ją
bardziej kompletna.

Metody komunikacji

alternatywnej i

wspomagającej

Metody komunikacji

alternatywnej i

wspomagającej



Mowa umożliwia znacznie szersze uczestnictwo w

życiu społecznym niż zachowania nie językowe.
Słowo wyzwala człowieka od kontaktów z grupą
bezpośrednią, pozwala jednocześnie na kontakt
pośredni

(łamiąc

ograniczenia

czasowo-

przestrzenne).



Z

kolei komunikacja

pozawerbalna

wiąże

człowieka z dostępną mu zbiorowością. Jednak w
sytuacji jakichkolwiek zakłóceń rozwoju proces
komunikacji ulega dezorganizacji, a szczególnie
nabywanie języka.

Metody komunikacji

alternatywnej i

wspomagającej



Powstaje

wówczas

konieczność

zastąpienia

komunikacji werbalnej poprzez pozawerbalną,
która staje się alternatywą umożliwiającą
aktywne porozumiewanie się z otoczeniem
społecznym. Wszelkie działania w tym zakresie
powinny być poprzedzone rozpoznaniem potrzeb,
aktualnych

możliwości

osoby

oraz

jej

indywidualnej drogi rozwoju.

 

Metoda ruchu rozwijającego

Weroniki Sherborne



Weronika Sherbourne w latach 60 opracowała

metodę pod nazwą „Ruch Rozwijający”. Celem
metody jest wspomaganie prawidłowego rozwoju
dziecka i korekcja jego zaburzeń. Stąd ważne
miejsce w metodzie zajmuje wielozmysłowa
stymulacja psychomotoryczna i społeczna, oparta
o ruch, jako czynnik wspomagania.



Proponowany terapeutyczny system ćwiczeń

wywodzi się z okresu wczesnego dzieciństwa i
zawiera w sobie element bliskości fizycznej i
emocjonalnej.

Metoda ruchu rozwijającego

Weroniki Sherborne



Cechą charakterystyczną metody jest rozwijanie
przez

ruch:

świadomości

własnego

ciała

i

usprawniania ruchowego, świadomości przestrzeni i
działania w niej oraz dzielenia przestrzeni z innymi
ludźmi i nawiązywania z nimi kontaktu.



Metodę W.Sherbourne traktuje się często jako formę
niewerbalnego treningu interpersonalnego. Zajęcia
odbywają się indywidualnie bądź grupowo i trwają
ok. 30 minut. Partnerami dziecka bywają często ich
rodzice. Dzieci nie są jednak przymuszane do
uczestnictwa w zajęciach.

Metoda ruchu rozwijającego

Weroniki Sherborne

W metodzie wyróżnia się cztery grupy ćwiczeń:



ćwiczenia prowadzące do poznania własnego
ciała:

- ślizganie się w kółko na brzuchu, na plecach,
- siedząc - przyciąganie kolejno nóg (ręce oparte wzdłuż

boków),

- maszerowanie i bieganie z podnoszeniem wysoko kolan,
- dotykanie prawym łokciem lewego kolana i odwrotnie,
- wytrzeszczanie oczu (oczy duże), mrużenie oczu,
- zabawne miny.

Metoda ruchu rozwijającego

Weroniki Sherborne



ćwiczenia

pomagające

zdobyć

pewność

siebie:

- jedna osoba robi mostek, a druga obchodzi ja na

czworaka, przechodzi pod przez, nad, dokoła,

- grupa tworzy „tunel” - reszta czołga się pod

tunelem na plecach, na brzuchu,

- maszerowanie i bieganie z jednoczesnym

unoszeniem wysoko kolan

- czworakowanie, obchodzenie przeszkody nad pod,

przez, dokoła.

Metoda ruchu rozwijającego

Weroniki Sherborne



ćwiczenia ułatwiające nawiązanie kontaktu i

współpracy z partnerami grupy:

- pozycja siedząca - ćwiczący siedzi opierając się

plecami o partnera nogi ugięte w kolanach pcha

plecami partnera, starając się pokonać jego opór

(zmiana ról)

- pozycja stojąca (tyłem): ćwiczący delikatnie kładzie się

na plecach partnera, a ten stara się częściowo przyjąć

ten ciężar,

-ciągnięcie za kostki ćwiczącego, leżącego na brzuchu

lub na plecach



ćwiczenia twórcze:

- w formie pantomimy, tańca.

Metoda ruchu rozwijającego

Weroniki Sherborne



Metoda W.Sherbourne zalecana jest dzieciom o
zaburzonym

schemacie

ciała.

W

proponowanych

ćwiczeniach dochodzi do integracji własnego ciała i jego
poznania.



Poczucie wzajemnej bliskości ćwiczących partnerów,
ułatwia akceptację niedoskonałej cielesności dziecka.
Ćwiczenia dają poczucie bezpieczeństwa oraz zaufania
do siebie i do innych. Wykonywane w grupie, budują
więzi grupowe i interpersonalne.



Zajęcia

metodą

W.Sherbourne

stanowią

element

doskonałej zabawy. Dając chwile odprężenia, są
czynnikiem w rozładowaniu napięć i tym samym obniżają
spastyczność.

Metoda M. CH. Knillów



Podobnie jak metoda ruchu rozwijającego

Weroniki Sherborne, również metoda opracowana
przez CH. Knilla może być kluczem do każdego
dziecka, bez względu na jego możliwości i stan
psychofizyczny. Jej zastosowanie możliwe jest
zarówno w trakcie terapii indywidualnej, jak i
przy nawiązywaniu kontaktu z dzieckiem,
rozbudzaniu

sprawności

pozytywnej

oraz

kształtowaniu orientacji w schemacie ciała i
rozwijaniu poczucia tożsamości.

Metoda M. CH. Knillów



Dodatkowym plusem tej metody jest uzyskany przez
wprowadzenie określonej muzyki, efekt orientacji w
czasie oraz przewidywania kolejnych czynności. Jej
istota

polega

na

prowadzeniu

wyraźnie

ustrukturalizowanych sesji.



Podstawowym założeniem programu Ch. Knilla, jest
oparcie działań stymulujących rozwój dziecka, na zmyśle
dotyku. Dzieci z niepełnosprawnością powinny możliwie
często uczestniczyć w zajęciach usprawniających, które
rozwiną u nich świadomość własnego ciała, przestrzeni,
jaka je otacza oraz, że w tej przestrzeni przebywają inni
ludzie, z którymi mogą nawiązać kontakt.

Metoda M. CH. Knillów

Programy Christophera Knilla, których celem jest pomoc w uzyskaniu

wiedzy dotyczącej:



ciała jako całości,



poszczególnych części ciała i ich powiązań z innymi częściami,



faktu, że różne części ciała mogą być używane w różny sposób.

Ponadto proponowane przez Christophera Knilla programy stanowią ramy,

dzięki którym rozwija się kontakt społeczny, ruch i zabawa są sposobem na
wywołanie

i

ustrukturalizowanie

uwagi

dziecka.

Metoda M. CH. Knillów

PROGRAMY KNILLÓW MOGĄ BYĆ STOSOWANE JAKO

METODA:



przywracająca doznania zmysłowe trenowane w życiu
płodowym, służące poznaniu własnego ciała i
umożliwiające kontakt z otoczeniem



pobudzająca dzieci głębiej upośledzone umysłowo do
aktywności i współdziałania



aktywizująca dzieci z mózgowym porażeniem dziecięcym



diagnostyczna i usprawniająca w terapii dzieci
nieharmonijnie rozwijających się, z trudnościami w nauce



porządkująca zachowanie dzieci niedostosowanych
społecznie.

Metoda M. CH. Knillów



Aktywności zawarte w każdym programie następują
kolejno po sobie. Mogą być wykorzystane do pracy z
dziećmi fizycznie upośledzonymi, niesłyszącymi i/lub
niewidomymi, oraz z dziećmi, z którymi trudno jest
nawiązać kontakt (z cechami autystycznymi lub
psychotycznymi).



Każdemu etapowi przyporządkowana jest inna, bardzo
wyraźna, radosna linia melodyczna. Rytuał sesji
rozpoczyna się już w momencie przygotowań -
przyniesienia przyborów i znalezienia odpowiedniego
miejsca. Podstawową część inauguruje włączenie
magnetofonu i rytualne wykonywanie określonych w
danym programie czynności.

Metoda M. CH. Knillów



Pozycja dziecka i forma jego fizycznego kontaktu z
terapeutą jest uzależniona od jego woli i możliwości
psychofizycznych. Po jakimś czasie dzieci zaczynają
bardzo wyraźnie łączyć bodźce słuchowe - melodię -
ze schematem i rodzajem wykonywanej czynności.



Dzięki temu osiąga się nie tylko nawiązanie kontaktu
i rozwijanie aktywności, ale również orientację w
czasie, umiejętność przewidywania oraz bardzo
wyraźny rozwój koordynacji słuchowo - ruchowej;
rytmizowanie ruchów w zależności od muzyki.

Hipoterapia



Hipoterapia - zespół działań mających na celu
przywracanie zdrowia i usprawnianie przy pomocy
konia i jazdy konnej.



 Hipoterapię stosuje się u osób:

- po przebytych chorobach zostawiających trwałe ślady

w sprawności fizycznej i w życiu psychicznym

- upośledzonych umysłowo, z deficytami rozwojowymi
- z uszkodzeniami analizatorów (wzrok, słuch)
- niedostosowanych społecznie.

Hipoterapia



Zajęcia z hipoterapii zawsze przebiegają pod kontrolą

lekarza. Prowadzący je terapeuta powinien posiadać

praktykę przy obchodzeniu się z koniem. Terapeuta w

czasie jazdy konnej spełnia rolę asekurującą,

zapewniając bezpieczeństwo. W czasie jazdy idzie on

zawsze po słabszej stronie dziecka, podtrzymuje je,

kontroluje jego postawę i wykonuje z nim ćwiczenia.



Hipoterapeuta, przez ćwiczenia z zakresu nauki jazdy

konnej, może stymulować napięcie mięśni różnych

części ciała. Możliwa jest m.in. poprawa równowagi

(dzięki

ćwiczeniom

równoważnym),

poprawa

koordynacji ruchowej i wzrokowo- ruchowej, a także

korekcja wad postawy. Służą temu gry i zabawy na

koniu, poprawiające precyzję wykonywania ruchu

docelowego.

Hipoterapia



Przeciwwskazaniem do stosowania hipoterapii

jest

m.in.

utrwalony

przykurcz

mięśni

przywodzicieli uda, nieopanowany przez dziecko
strach przed koniem i jazdą konną, występowanie
padaczki w przypadku jej napadów.



Hipoterapia

stanowi

atrakcyjną

formę

usprawniania dzieci i znacząco wpływa na sferę
psychospołeczną dziecka.



Jest to metoda alternatywna wspomagająca

usprawnianie.

•

Dogoterapia to metoda wspomagająca proces rehabilitacji i

terapii z udziałem odpowiednio wyszkolonych psów w celu
pomocy osobom niepełnosprawnym i nieprzystosowanym
społecznie.

Dogoterapia

Dogoterapia polega na:



poznawaniu budowy ciała psa



kształtowaniu orientacji w schemacie własnego ciała



doskonaleniu sprawności ruchowej



stymulowaniu zmysłów: słuchu, wzroku, dotyku



ćwiczeniu koncentracji uwagi



wyzwalaniu spontanicznej aktywność dziecka w
zabawie z psem



nauce troski o higienę własną i psa – mycie rąk,
czesanie, karmienie

Dogoterapia



okazywaniu emocji i uczuć związanych z kontaktem ze
zwierzętami



naśladowaniu ruchu poprzez obserwowanie czynności
wykonywanych przez psa i naśladowaniu ich np. chodzenie,
siadanie, leżenie



nauce samodzielności – samodzielne wykonywanie zadań z
udziałem psa (chodzenie na smyczy, czesanie, elementy
tresury)



ćwiczenia relaksacyjne.

Podczas zajęć wykonuje się wiele rodzajów ćwiczeń i

zabaw mających służyć podstawowemu celowi dogoterapii:
rozwojowi dziecka, pobudzeniu jego zmysłów i pozytywnych
emocji.

 

Jakich problemów dotyczy

dogoterapia?

Zaburzenia i niepełnosprawności psychiczne i

fizyczne w tym:



mózgowe porażenie dziecięce



nerwice



autyzm



ADHD



Zespół Downa



niedowład kończyn różnego pochodzenia



wady postawy



zaburzenia nastroju

Jakich problemów dotyczy

dogoterapia?



zaburzenia lękowe



różnorodne zaburzenia emocjonalne



rehabilitacja dzieci



trudności w szkole (problemy z rówieśnikami,

rodzicami)



zaburzenia mowy i wzroku.

W zależności od stopnia niepełnosprawności,

diagnozy

i

zaleceń

lekarskich

zajęcia

są

indywidualnie dopasowywane do konkretnych osób.

Gdzie jest prowadzona

dogoterapia?

W zależności od ustaleń, pogody i potrzeb:



w domu



w szpitalu



w ośrodku rehabilitacji



w parku



na podwórku



na łące.

Stymulacja

polisensoryczna



Zaburzenia w funkcjonowaniu analizatorów zakłócają,
a często uniemożliwiają dzieciom nabywanie nowych
doświadczeń i umiejętności. Rolą metody stymulacji
polisensorycznej

jest

usprawnianie

wszystkich

zmysłów: czucia proprioceptywnego, dotyku, węchu,
smaku, wzroku, słuchu, tak by umożliwić dzieciom
zintegrowane, wielozmysłowe poznawanie świata.



Ćwiczenia stymulacyjne są proste, nawiązują do
wczesnych dziecięcych czynności i doświadczeń
poznawczych, zaś materiały stosowane podczas zajęć
są łatwo dostępne.

Stymulacja

polisensoryczna

Przykładowe ćwiczenia służące stymulacji:



czucia proprioceptywnego (wewnętrznego): stanie
na równoważni, huśtanie w kocu, podskoki na
materacu,

trampolinie,

bujanie

w

topku

rehabilitacyjnym;



zmysłu dotyku: masowanie całego ciała dłońmi
terapeuty, pocieranie dłoni (innych części ciała)
przedmiotami o różnorodnej fakturze, wielkości,
twardości i kształcie, przesypywanie materiałów
sypkich np. piasku, ziaren zbóż, zabawy w wodzie,
manipulowanie

tworzywami

przekształcalnymi:

ziemią, masą solną, plasteliną, ciastoliną, gliną, itp.

Stymulacja

polisensoryczna



zmysłu węchu: wąchanie artykułów spożywczych i
innych zapachów np. kosmetyków;



zmysłu smaku: smakowanie potraw, rozpoznawanie
pokarmów na podstawie smaku, różnicowanie smaku
słodkiego, kwaśnego, słonego, gorzkiego;



narządu wzroku: dostarczanie bodźców wielobarwnych
(wystrój sali, środki dydaktyczne), wyodrębnianie
figury z tła, rozpoznawanie osób, zwierząt i
przedmiotów na obrazkach, rozpoznawanie kolorów;



narządu

słuchu:

słuchanie

szelestów,

szumów,

dźwięków

wydawanych

przez

ludzi,

zwierzęta,

przedmioty, rozróżnianie ich, lokalizowanie źródła
dźwięku.

Stymulacja

polisensoryczna

Techniki masażu

pedagogicznego

Masaż niemowląt:



W rozwoju zarodkowym cewa nerwowa, będąca zaczątkiem mózgu
i rdzenia kręgowego rozwija się z ektodermy. Tak więc skóra i
układ nerwowy rozwijają się razem, z tego samego listka
zarodkowego. Skóra niemowlęcia jest największym receptorem
naszego ciała, zewnętrzną reprezentacją układu nerwowego. Nasz
układ nerwowy reaguje w różny sposób. Niektóre niemowlęta są
bardziej wrażliwe na dotyk inne mniej.



Po przez masaż możemy wpływać na stan układu nerwowego
naszego dziecka. Odpowiednio wykonany masaż jest tą formą
dotyku która karmi mózg naszych dzieci samymi dobrymi
bodźcami. Masując „leniwe” dzieci możemy  pobudzić je do
działania, a nadpobudliwe wyciszyć. Oczywiście wiąże się to ze
stosowaniem odmiennych technik masażu. Jednym z rodzajów
masażu jest masaż Shantala.

Techniki masażu

pedagogicznego

Masaż Shantala:

 



Masaż Shantala jest to tradycyjny masaż indyjski
opisany przez francuskiego położnika Frédéricka
Leboyera. Jest masażem dla niemowląt, ale nie tylko;
daje pozytywne rezultaty także zastosowany dla dzieci
starszych, a w Holandii przystosowano go również dla
dorosłych. W kulturach wschodnich dzieci są masowane
niemalże od urodzenia a sama sztuka masażu
przekazywana jest często z pokolenia na pokolenie.

Techniki masażu

pedagogicznego

Masaż niemowlęcia wykonujemy zwykle, gdy dziecko

ma

różnego

rodzaju

zaburzenia

w

rozwoju

psychoruchowym. Warto pamiętać że masaż można
też stosować dla wzmocnienia więzi rodziców czy
opiekunów z dzieckiem.

To nieskomplikowane oddziaływanie potrafi odmienić

życie całej rodziny:



uspokaja i leczy dzieci



uodparnia je na stresy



modeluje ich postawy



czyni z nich ludzi w przyszłości śmiałych , ufnych,
mało agresywnych i niezbyt gwałtownych



zaspokaja potrzebę bliskości, pogłębia więzy pomiędzy
rodzicami a dzieckiem.

Techniki masażu

pedagogicznego



 

Doznania dotykowe pozwalają dziecku poznać

własne

ciało,

wyznaczyć

jego

granice

i

uświadomić sobie własną odrębność. Ponadto
masaż pozytywnie wpływa na funkcjonowanie
całego organizmu dziecka.

Techniki masażu

pedagogicznego

Efekty masażu:



pomaga w uregulowaniu snu dziecka,



poprawia trawienie,



wycisza, uspokaja,



podnosi odporność organizmu,



stymuluje układ hormonalny,



stymuluje rozwój układu nerwowego,



wzmacnia odporność na stres,



tonizuje pracę układu oddechowego oraz serca,



pomaga w zrozumieniu dziecka, tego co

komunikuje, jakie potrzeby próbuje przekazać.

Techniki masażu

pedagogicznego

Masaż dziecięcy:



Dotyk jest niezbędny dla prawidłowego

psychofizycznego i emocjonalnego rozwoju
człowieka. Brak stymulacji dotykowej u dziecka
wpływa

również

na

układ

odpornościowy

upośledzające jego działanie.



W wyniku braku stymulacji dotykowej podnosi się

poziom hormonu stresu oraz hamuje wydzielanie
hormonu

wzrostu.

Pieszczoty,

kołysanie

i

dotykanie dziecka przez rodziców czy dotyk w
formie masażu ma wielorakie znaczenie.

Techniki masażu

pedagogicznego



Masaż stymuluje rozwój motoryczny dziecka, a

przez to wpływa na jego rozwój poznawczy
(mowa, myślenie, pamięć ). Masaż poprawia
swobodę ruchów, wpływa na samopoczucie
naszego dziecka, zapewnia mu relaks oraz,
rozluźnia mięśnie i stawy.



Masaż stymuluje układ krążenia i wzmacnia

układ odpornościowy który zaczyna produkować
więcej przeciwciał i tym samym poprawia ogólną
odporność dziecka, wspomaga pracę serca,
oddychanie i trawienie.

Techniki masażu

pedagogicznego



Regularne masowanie dziecka daje możliwość

kontrolowania

jego

rozwoju

i

szybkiego

odnajdywania miejsc, w których występują bóle i
napięcia. Jest to również porozumiewanie się w
sposób pozawerbalny.



Pozwala dziecku na podnoszenie jego wrażliwości

na stres. Odczucia związane z wahaniami
równowagi, rytmem i muzyką docierają do każdego
dziecka, nawet głęboko upośledzonego, nie
potrafiącego skupić uwagi na obrazach i słowach.

Techniki masażu

pedagogicznego

Przeciwwskazania do masażu:



gorączka,



choroby takie jak grypa czy angina,



choroba nowotworowa,



epilepsja,



choroby skóry,



choroby

układu

oddechowego,

jak

astma

( szczególnie przy pogorszeniu się



stanu ogólnego dziecka np. w trakcie napadu

astmy).

Metoda Jernberga



Terapia

przez

zabawę

wg

A.M.Jernberg;

przeznaczona dla dzieci , u których występują
różne

problemy

emocjonalne,

zaburzenia

zachowania oraz trudności w przystosowaniu
społecznym.



Celem terapii jest zastąpienie niewłaściwego

sposobu

rozwiązywania

problemów

i

patologicznych

zaburzeń

takimi,

które

są

aprobowane społecznie, twórcze i odpowiednie do
wieku.

Metoda Jernberga



A. M. Jernberg twierdzi, że sprzyjającymi

warunkami zaspakajania przez dziecko jego
naturalnych potrzeb rozwojowych i rozwiązywaniu
jego aktualnych problemów życiowych w twórczy i
stosowny do wieku sposób jest spontaniczna
aktywność dziecka wyzwalana podczas zabawy.



W proponowanych zabawach autorka odwołuje się

do codziennych interakcji matki z niemowlęciem. ,
do

czynności

opiekuńczych,

strukturalizacji,

narzucania się i prowokowania, które zawsze
występują w relacjach dziecko – dorosły.

Metoda Jernberga



Zabawa stanowi ważny środek wspomagania rozwoju
poznawczego dziecka i stanowi użyteczną formę
terapii wówczas, gdy dorosły dostosuje swoje
zachowanie do właściwie zidentyfikowanych potrzeb
dziecka.



Wyróżniamy 6 kategorii zachowań zabawowych
dziecka, które można podtrzymywać, wzmacniać lub
wywoływać:

* zwracanie przez dziecko uwagi wzrokowej lub

słuchowej na zabawkę,

* zabawa w udawanie czegoś – dziecko nalewa herbatę

z pustego czajnika do filiżanki,

Metoda Jernberga

* złożone powiązania zabawowe przedmiotów – dziecko

dotyka lub łączy razem dwa lub więcej przedmiotów,
dopasowując je, zestawiając, np.; nakłada pokrywkę
na garnuszek,

* zabawa komunikacyjna – zachodzi w niej zwrotność

czynności, np. dawanie, zabieranie,

* prosta motoryczna zabawa eksploracyjna – badanie

ustami, chwytanie, podnoszenie, rzucanie, szarpanie,
darcie, uderzanie, itp.,

* zabawy polegające na wywoływaniu efektów

słuchowych   i wzrokowych, np.: kręcenie tarczą
telefonu, dzwonienie dzwonkiem, grzechotanie, itp.

Terapia Holding



M. Welch opracowując zasady terapii „holding”

opierała się na swoich doświadczeniach pracy z
dziećmi z zaburzeniami relacji emocjonalnych
oraz założeniach etologicznych.



Celem

tej

metody

jest

budowanie

lub

przywrócenie więzi emocjonalnej pomiędzy matką
a dzieckiem, poprzez wymuszanie bliskiego
kontaktu fizycznego.

Terapia Holding

M .Welch wyróżniła 3 fazy w trakcie sesji „holdingu” :



- konfrontacja



- odrzucenie



- rozwiązanie.

Podczas całej sesji dziecko jest trzymane przez

matkę na kolanach, twarzą w twarz. Bardzo ważne
jest utrzymywanie kontaktu wzrokowego. W sesji
może brać udział ojciec lub inna osoba bliska, która
dostarcza wsparcia emocjonalnego matce.

Terapia Holding



Rolą terapeuty jest zachęcanie matki do wyrażania
swoich uczuć. Warunkami skuteczności tej formy
terapii jest niedopuszczanie do przerwania kontaktu
podczas sesji i doprowadzenie dziecka do pełnego
odprężenia.



Terapia „holding” jest metodą różnie ocenianą przez
rodziców i profesjonalistów. Z jednej strony przynosi
ona efekty u części dzieci i wpływa pozytywnie na
ich funkcjonowanie. Z drugiej jednak obawy
wzbudza fakt używania siły fizycznej, przemocy,
wobec dziecka oraz psychiczne obciążenie matki w
trakcie sesji terapeutycznych.

Metoda Biofeedback



Metoda Biofeedback uczy panować nad swoimi falami
mózgowymi w procesie samouczenia się za pomocą tak
zwanego sprzężenia zwrotnego. Komputer filtruje z
czynności

bioelektrycznej

mózgu

określone

częstotliwości fal mózgowych – istotne dla terapii. U
osób z konkretnymi problemami psychosomatycznymi
występują

zaburzenia

w

rozkładzie

mocy

poszczególnych pasm fal mózgowych.



Fale mózgowe zostają przetworzone graficznie pod
postacią wideogry, którą osoba trenowana kieruje
wyłącznie za pomocą pracy mózgu. Kiedy wzrasta
aktywność mózgu w pożądanym paśmie częstotliwości
fal mózgowych, gracz otrzymuje nagrodę w postaci
punktacji.

Metoda Biofeedback



Mózg stopniowo reaguje na motywacyjne

wskazówki proponowane przez komputer w
postaci nagrody za dobre wyniki w pracy. W ten
sposób mózg sam rozwija proces uczenia się,
wchodzenia w poszukiwany stan aktywności.



Dzięki temu pacjent samodzielnie uzyskuje

przywrócenie

prawidłowej

harmonii

fal

mózgowych, zakłóconej procesem patologicznym,
a więc osiąga zamierzony efekt leczniczy.

Metoda Biofeedback



Jako metoda biologiczna, trening biofeedback nie
powoduje skutków ubocznych (w odróżnieniu od
działania leków).



Stosując Biofeedback możemy polepszyć czynność
bioelektryczną mózgu wraz z ukierunkowaniem i
wzmocnieniem koncentracji uwagi, hamowaniem
stanów

nadmiernego

pobudzenia

lub

stanów

nadmiernego

zahamowania.

We

wszystkich

rozwiniętych krajach obserwuje się zaburzenia procesu
uczenia się i koncentracji uwagi u dzieci i młodzieży.



Wzrasta liczba dzieci, które nie są w stanie ocenić i
przewidzieć następstw swojego zachowania.

Metoda Biofeedback



U 18% populacji dzieci występują zespoły

nadpobudliwości psychoruchowej z zaburzeniami
koncentracji uwagi, które obniżają zdolność do
nauki przy wysokim poziomie inteligencji dziecka.



Treningi Biofeedback uczą wyciszania, aby nauka

i praca stawały się bardziej przyjemne i
wymagały mniej wysiłku. Metoda jest skuteczna
w 80-95 % przypadków, jak wykazują wyniki
badań naukowych i efekty praktyczne treningów.

Wskazania do

Biofeedback:



dla

osób

na

kierowniczych

stanowiskach,

narażonych na wysoki poziom stresu sportowców,
muzyków, artystów, pilotów, maklerów ..., wszędzie
tam gdzie ważne jest skupienie i szybka prawidłowa
decyzja



dla uczących się intensywnie (przed egzaminem) dla
tworzących

nową

jakość

(dziennikarze,

kompozytorzy, aktorzy)



osób chorych: aby przynieść wyciszenie, relaks, sen
a jednocześnie poprawić koncentrację uwagi,
pamięć, kondycję umysłową i fizyczną, polepszyć
samopoczucie.

Metoda Biofeedback

Trening biofeedback przeznaczony jest dla dzieci,

studentów, dorosłych zdrowych aby polepszyć
potencjał umysłowy:



poprawić koncentrację uwagi i jej utrzymanie



zwiększyć kreatywność i pozytywne myślenie



poprawić szybkość uczenia się



przypomnieć sobie nauczony materiał (ważne

przed egzaminem)



poprawić pamięć, wyciszyć i zrelaksować się z

zachowaniem aktywnych procesów myślowych,
zachowując kondycję umysłową i fizyczną.

Metoda Biofeedback

Trening wskazany jest w następujących zaburzeniach:



problemy psychosomatyczne, obniżona samoocena



zaburzenia pamięci



w stanach stresowych



w stanach lękowych, panice, natręctwach



w

zaburzeniach

uwagi,

koncentracji,

zachowania

-

nadpobudliwości ruchowej, impulsywności, agresji, apatii (ADHD
lub ADD) - już od 4-5 roku życia (ważne przed pójściem do szkoły)



w specyficznych zaburzeniach uczenia się (dysleksja,dysgrafia)
już od 4-5 roku życia (ważne przed pójściem do szkoły)

Metoda Biofeedback



w zaburzeniach snu i w depresjach



w tremie, napięciu wewnętrznym



w przewlekłych bólach głowy i migrenie



w terapii uzależnień (gry, alkohol)



w zaburzeniach przyjmowania pokarmu (bulimia,

anoreksja, otyłość)



w zespołach chronicznego zmęczenia i apatii



w dolegliwościach menopauzy



w zespołach padaczkowych, tikach, lekkim

upośledzeniu umysłowym



w rehabilitacji po urazach głowy

Kinezjologia edukacyjna

Dennisona



Twórcą kinezjologii edukacyjnej jest Amerykanin

Paul Dennison, który pracując z dziećmi
dyslektycznymi zauważył, że gdy nauka odbywa
się przez ruch sprawia mniejsze trudności niż w
spoczynku. Stworzył podstawowy kanon ćwiczeń
– zwany „gimnastyką mózgu”.



Jest to specjalny rodzaj ćwiczeń ruchowych, tak

zorganizowanych iż sprawiają, że ciało i mózg
pracują w sposób optymalny na rzecz rozwoju i
samorealizacji każdej osobowości.

Kinezjologia edukacyjna

Dennisona



Ruchy z zakresu „Gimnastyki mózgu” aktywizują i
stymulują odpowiednie obszary mózgu, powodują
zwiększenie ilości połączeń nerwowych między lewą
i prawą półkulą mózgową dzięki czemu poprawia się
jakość pracy umysłowej.



Gimnastyka mózgu, to program rozwoju ruchowego,
skierowany na łatwe uczenie się dzieci i
stymulowanie ich rozwoju ( nauka przychodzi
łatwiej, gdy zajęcia zaczynają się od prostych,
angażujących całe ciało ruchów integrujących). Jest
to program aktywizacji układu nerwowego i
uwalniania go od stresu.

Kinezjologia edukacyjna

Dennisona



Stosowanie

ćwiczeń

nie

jest

czasochłonne.

Wystarczy poćwiczyć kilkanaście minut dziennie, by
osiągnąć zauważalne rezultaty.



Gimnastykę mózgu powinni stosować wszyscy, gdyż
harmonijna współpraca między lewą i prawą półkulą
mózgową jest zawsze pożądana. Szczególnie jednak
potrzebują jej osoby, u których współdziałanie
półkul mózgowych jest zakłócone lub niepełne.



Dzięki tym prostym ćwiczeniom, dziecko rozwija się
harmonijniej i bez zahamowań, bez niepotrzebnych
stresów.

Kinezjologia edukacyjna

Dennisona



Ćwiczenia

„Gimnastyki

mózgu”

można

wykonywać pojedynczo lub łącząc je w ciągi.



Do najważniejszych ćwiczeń należą:

* leniwe ósemki,
* słoń,
* sowa,
* ruchy naprzemienne,
* pozycja Dennisona.

Kinezjologia edukacyjna

Dennisona

Poprzez systematyczne stosowanie ćwiczeń można

osiągnąć:



poprawienie umiejętności komunikacji, organizacji i
koncentracji;



szybsze i skuteczniejsze uczenie się;



poprawę percepcji słuchowej, wzrokowej, orientacji
przestrzennej;



wykształcenie pozytywnego myślenia;



usunięcie napięć i stresów.

Ćwiczenia te należy stosować od kilku tygodni do

kilku miesięcy, aby nastąpiły zauważalne zmiany.

Kinezjologia edukacyjna

Dennisona stosowana jest

:



u dzieci nadpobudliwych, nerwowych, mających

problemy emocjonalne w szkole,



u maluchów z porażeniem mózgowym,



po operacjach mózgu,



u dzieci dotkniętych zespołem Downa,



u dzieci z dysleksją i dysgrafią.

Metoda Blissa



Powstała z myślą o osobach niemogących

posługiwać

się

mową.

Jest

to

forma

międzynarodowej komunikacji, w której "słowa i
pojęcia reprezentowane są przez umowne symbole
obrazowe, a nie abstrakcyjne znaki literowe, które
oddają wartości fonetyczne jednostek językowych.



Metoda jest prostym i logicznym systemem

znaków, w skład ,którego wchodzą obrazy,
symbole, idee i pojęcia. Symbole przedstawiają
konkretne myśli i słowa zestawiane w różnych
kombinacjach dają nowe znaczenie.

Metoda Blissa

W metodzie tej wyróżnia się trzy rodzaje symboli:



piktograficzne(przedstawiają

konkretne

przedmioty),



ideograficzne (wyrażają pojęcia),



arbitralne( służą wyrażaniu się w formie

gramatycznej).

Warunkiem opanowania metody jest ścisła

zależność zachodząca między myśleniem a
tworzeniem, między przekazem a odbiorem
informacji.

Metoda Blissa



Symbole Blissa to nazwa systemu porozumiewania się, w
którym słowa przedstawione są w postaci rysunku. Te
rysunki (symbole) są graficzną ilustracją znaczenia
(treści, sensu) danego słowa.



Symbole umożliwiają nazwanie konkretnego przedmiotu,
ale również pojęcia abstrakcyjnego, np.: uczucia. Można
wskazywać pojedyncze symbole lub też budować z nich
całe wypowiedzi zgodnie ze składnią języka ojczystego.



System Blissa jest elastyczny. Rozpoczynając od
ograniczonej liczby symboli użytkownik Blissa może
dzięki różnym strategiom poszerzać swoje słownictwo,
rozwijać

język

według

własnych

możliwości

intelektualnych i środowiskowych.

Metoda Blissa



Wszystkie osoby znające język ojczysty użytkownika
symboli (jednakże potrafiące czytać lub znające budowę
symboli) mogą się z nim porozumiewać i rozmawiać na
dowolny temat, ponieważ nad symbolami napisane jest
ich znaczenie.



Każde dziecko jest inne, ma właściwą tylko jemu,
indywidualną drogę rozwoju. Dlatego też trudno jest
określić ile symboli i w jakim czasie opanuje dana osoba.



Wiele czynników ma wpływ na powodzenie i nie należy
mierzyć sukcesu liczbą wyuczonych symboli. Największą
radość

przynosi

okazana

przez

dziecko

chęć

przekazywania myśli, a tym samym spontaniczna
potrzeba rozmowy, która została wyzwolona dzięki
możliwości i umiejętności posługiwania się symbolami
Blissa.

Metoda Castillo Moralesa



Metoda ustno - twarzowej terapii regulacyjnej
polega na stymulacji mięśni biorących udział w
procesie mowy: mięśni oddechowych i klatki
piersiowej, mięśni kontrolujących ustawianie głowy,
mięśni twarzy i jamy ustnej.



U noworodków niemowląt nieprawidłowe napięcie
tych mięśni prowadzi do trudności w domykaniu ust,
uchwyceniu piersi, ssaniu, połykaniu. Te same partie
mięśni biorą udział w produkcji dźwięków mowy.

Metoda Castillo Moralesa



Ustno - twarzowa terapia regulacyjna została
rozwinięta przez prof. Castillo Moralesa jako własna
koncepcja leczenia dzieci i dorosłych z zaburzeniami
neurologicznymi ze szczególnym uwzględnieniem
zaburzeń sensomotorycznych w okolicy twarzy i ust.



Metoda Castillo Moralesa jest całościową
neurofizjologiczną koncepcją leczniczą, według
której należy kierować się pedagogicznymi i
psychologicznymi zasadami ,aby podczas terapii
uwzględniać całe środowisko dziecka względnie
dorosłych i rozwijać zdolności dziecka i rodziców
oraz dorosłych dotkniętych zaburzeniami.

Metoda Castillo Moralesa



Zdolności te wprowadzać w życie codzienne w celu
zdobycia autonomii i samodzielności w różnych
dziedzinach. Kompleks ustno- twarzowy według autora
metody, jest układem narządów, utworzonym przez
połączenie różnych anatomiczno - fizjologicznych
elementów, które służą rozwojowi funkcji takich jak:



PRZYJMOWANIE

POŻYWIENIA

-

MIMIKA

-

ODDYCHANIE – FONACJA Zdaniem Castillo Moralesa
forma narządu służy nie tylko funkcji lecz jest także
przez funkcję kształtowana. Każdy narząd kształtuje
się sam przez harmonijną funkcję. Np. kształt
podniebienia z jednej strony ważny jest dla funkcji
języka. Z drugiej strony funkcja języka kształtuje
podniebienie.

Metoda Castillo Moralesa



Aby zrozumieć funkcję kompleksu ustno -

twarzowego tj. PRZYJMOWANIA POŻYWIENIA -
MIMIKI - ODDYCHANIA - FONACJI, konieczna jest
dokładna znajomość stosunków mięśniowo -
szkieletowych z anatomii funkcjonalnej. W ustno -
twarzowej regulacji istotne jest założenie, że
kompleks ustno - twarzowy jest ściśle powiązany z
całym ciałem. Zmiana postawy miednicy oddziałuje
tak samo na motorykę twarzy, zarówno jak i
zmiana w obszarze ustno-twarzowym oddziałuje na
mięśnie

obręczy

barkowej.

Metoda Castillo Moralesa



Żuchwa i kość gnykowa są bezpośrednio związane z
obręczą kończyny górnej i pośrednio z obręczą
kończyny dolnej. Współdziałanie takich elementów
jak: czaszka, kręgosłup, żuchwa, kość gnykowa,
obręcz kończyny górnej i dolnej wywołuje reakcję
łańcuchową. Jest to tzw. integracja kompleksu ustno-
twarzowego z motoryką całego ciała



Celem integracji kompleksu ustno-twarzowego z
motoryką całego ciała  jest regulacja funkcji
brakujących bądź też słabo wykształconych.



Z klinicznych obserwacji wynika ,że patologiczna
postawa kończyny dolnej wpływa na pozycję żuchwy i
może

prowadzić

do

zaburzeń

fonacyjnych

i

artykulacyjnych. Koordynacja kompleksu ustno-
twarzowego jest podstawą prawidłowej artykulacji.

Metoda Castillo Moralesa

Koncepcja według prof. Castillo Moralesa złożona

jest z trzech części:



Pierwszą stanowi neuromotoryczna terapia rozwojowa,
która ma zastosowanie w leczeniu dzieci z opóźnieniem
statomotorycznym, przepukliną oponowo-rdzeniową
oraz niedowładem obwodowym.



Drugą jest ustno - twarzowa terapia regulacyjna
zalecana pacjentom z zaburzeniami sensomotorycznymi
w obszarze twarzy, jamy ustnej i gardła, szczególnie do
leczenia zaburzeń ssania żucia, połykania oraz mowy.



Trzecią część stanowi leczenie ortodontyczne np.
płytkami podniebiennymi, które jest uzupełnieniem
Ustno

-

twarzowej

terapii

regulacyjnej.

Metoda Castillo Moralesa

W metodzie Castillo Moralesa oddziałuje się na mięśnie oddechowe, mięśnie które kontrolują ustawienie

głowy, mięśnie jamy ustnej oraz klatki piersiowej.

Metoda polega na:



regulacji motoryki mięśni ustno - twarzowych w celu uzyskania właściwego lub zbliżonego do normy
wzorca ruchu,



normalizacji wzmożonego bądź obniżonego napięcia mięśni całego ciała,



regulacji nieprawidłowego ułożenia szczęki i żuchwy względem siebie,



regulacji zaburzeń oddychania.



 



 



 

 

Metoda Castillo Moralesa

Dokonuje się tego poprzez odpowiednie

manipulacje

terapeutyczne

.

Techniki,

których używa się w masażu leczniczym
według Castillo Moralesa to:



dotyk,



rozciąganie,



ucisk,



rozcieranie,



wibracja.

 

Metoda Castillo Moralesa

Castillo Morales wyróżnia:



Ćwiczenia modelujące tj. ćwiczenia przygotowujące grupy mięśni
mimicznych do masażu.



Ćwiczenia

specjalne

dotyczące

masażu

punktów

neuromotorycznych

twarzy

w

celu

uaktywnienia

mięśni

mimicznych, ruchów związanych z procesem ssania , połykania,
żucia oraz artykulacji, domykania jamy ustnej, podnoszenia i
cofania

języka.

Punkty neuromotoryczne twarzy rozumiane są jako obszar reakcji ,
gdzie za pomocą stymulacji dotykowej wyzwalane są określone
ruchowe odpowiedzi mięśni.



Ćwiczenia wewnątrz jamy ustnej w celu normalizowania
zaburzonego

napięcia

mięśniowego

języka,

podniebienia,

policzków. Ćwiczenia mają na celu zmniejszenie nadmiernego
ślinienia, obniżenie odruchu wymiotnego, cofnięcie i podniesienie
języka, aktywacji bocznych ruchów języka, doskonalenie połykania.

Metoda Castillo Moralesa

Wskazania do stosowania ustno- twarzowej terapii

regulacyjnej Według Castillo Moralesa metoda ta
powinna być zalecana do leczenia:



niemowląt z zaburzonymi funkcjami ssania i połykania,



zaburzeń motoryki obszaru ustno - twarzowego w
Zespole Downa, w Sekwencji Pierre- Robin, w
Syndromie Moebiusa, w porażeniach mózgowych,



w rozszczepach wargi i podniebienia, bądź po
operacjach twarzy,



w porażeniach nerwu twarzowego,



przy niewydolności domykania ust i słabej kontroli
ślinienia,



przy zaburzeniach artykulacyjnych i dysfonii.

Metoda Castillo Moralesa

Efektami stosowania metody jest:



domknięcie jamy ustnej,



ustawienie szczeki względem żuchwy,



cofnięcie i podniesienie języka,



normalizacja

napięcia

mięśni

języka,

warg,

podniebienia,



zahamowanie bądź zmniejszenie nadmiernego ślinienia,



uaktywnienie bądź polepszenie funkcji pokarmowych
jak ssanie, połykanie, gryzienie, żucie,



poprawa funkcji oddechowej,



poprawa artykulacji,



poprawa fizjonomii.

Dziękujemy za uwagę 