PELOIDOTERAPIA

PELOIDOTERAPIA



Bywa zwana także peloterapią i oznacza

stosowanie peloidów do leczenia

fizjoterapeutycznego, przede wszystkim

w postaci kąpieli lub okładów.



Nazwa wywodzi się z języka greckiego,

w którym

pelos

oznacza błoto.

PELOIDY- PODZIAŁ

BIOLITY

zwane też humolitami, borowinami.

Powstają ze składników organicznych

lub dzięki aktywności żywych struktur



TORFY



MUŁY BOROWINOWE

ABIOLITY

tworzywa minerogenne,osady mineralne



IŁY, GLINY, LESSY



GYTIE



OSADY W ZBIORNIKACH

WODNYCH

PELOIDOTERAPIA



W polskich uzdrowiskach do peloidoterapii

stosuje się borowinę, będącą mułem

torfiastym o dużej zawartości ciał

humusowych.

BOROWINA

Jest to peloid organiczny o działaniu

leczniczym, powstały w naturalnym

środowisku, przy udziale

mikroorganizmów, przy małym

dostępie tlenu i w nadmiarze wody.

BOROWINA

Borowiny otrzymuje sie z torfów niskich, przejściowych lub

wysokich.

Torfy wysokie – wyżynne – pochodzą głównie z rozkładu

mchów torfowca i w stanie dobrze rozłożonym

dostarczają dobrej jakości ciał humorowych, czyli

borowin. Oznaczają sie dużą objętością sedymentacyjną,

małym przewodnictwem ciepła, dobrymi właściwościami

sorpcyjnymi, posiadają też możliwość wymiany jonów.

Torfy niskie – są wysoce zmineralizowane, powstają głównie

w mieszkach pojeziornych. Składają sie z roślin

łąkowych i wodnych.

Torfy przejściowe maja pośrednie właściwości.

WYSTĘPOWANIE BOROWINY-

UZDROWISKA STOSUJĄCE

BOROWINĘ

REGION

UZDROWISKA STOSUJĄCE

ZABIEGI BOROWINOWE

Pas północny- złoża typu

niskiego, przejściowego,

wysokiego

Kamień Pomorski, Kołobrzeg, Ustka,

Świnoujście, Połczyn, Augustów,

Gołdap

Pas środkowy- złoża typu

niskiego

Ciechocinek, Wieniec, Inowrocław

Pas południowy- złoża typu

wysokiego i przejściowe

Świeradów-Czerniawa, Cieplice,

Przerzeczyn, Lądek, Duszniki,

Kudowa, Polanica, Goczałkowice,

Ustroń, Rabka, Busko, Solec,

Krynica, Wysowa, Iwonicz,

Rymanów, Horyniec

uzdrowiska podkreślone maja własne złoża

PREPARATY

BOROWINOWE



plastry borowinowe



maść borowinowa



emulsja do kąpieli



hydrożel do okładów

(„Terma borowinowa”)



żel fizjologiczny

- do jontoforezy (0,01-0,05 mA/cm

z katody)

- do fonoforezy (0,4-0,6 W/cm

)



krem do masażu

PREPARATY

BOROWINOWE



Hydrożel

do okładów: zawiera wyciąg kwasów huminowych i

fitohormony. Po podgrzaniu nakłada się cienką warstwę na

skórę i zawija ceratką, ręcznikiem



Żel borowinowy

do wcierania i jontoforezy: zawiera wyciąg

wodny borowiny, wciera się w bolące stawy



Emulsja borowinowa

do kąpieli zawiesinowej: zawiera

wyciąg kw. huminowych. Dodaje się 150 ml skoncentrowanego

wyciągu do wanny napełnionej wodą. Temp. kąpieli 38 stopni,

czas 20 min.

Emulsje można dodawać do kąpieli

perełkowej lub

hydromasażu

WYMAGANIA

JAKOŚCIOWE

BOROWINY



Zawartość kwasów

humusowych

20 do powyżej 40%



Zawartość

fulwokwasów

od 10% do powyżej 20%



Dopuszczalna liczba

bakterii coli

do 100 w papce do

zabiegów tradycyjnych i do 10 w zabiegach

specjalnych



Ważny jest stopień rozkładu borowiny i nie każda

borowina nadaje sie do lecznictwa. Struktura

szczątków borowiny powinna być niewyraźna, a woda

brunatna. Przy takiej strukturze dobrze wiąże wodę

dając papkę.

PODSTAWOWE

SKŁADNIKI

BOROWINY

ORGANICZNE



kwasy huminowe



bituminy (żywice, woski, sterydy)



inne: cukry, białka, alkaloidy, garbniki, pektyny, enzymy,
ligniny, celuloza, hemiceluloza

MINERALNE



makroskładniki

chlorki, siarczany, wodorowęglany, Ca, Mg, Na, K, Al., Fe



mikroskładniki

mangan, miedź, kobalt, cynk, jod, fluor, brom

ROZTWÓR WODNY

BOROWINY

ZAWIERA:



fulwokwasy



aminokwasy,

aminocukry



pektyny



enzymy



składniki

mineralne:

chlorki,

wodorowęglany



żywice



woski



sterydy



ligniny, celuloza

MECHANIZM

DZIAŁANIA KWASÓW

HUMUSOWYCH



hamowanie aktywności hialuronidazy



pobudzanie fagocytozy



hamowanie aktywności prostaglandyn PGE



tworzenie kompleksów z metalami ciężkimi (działanie chelatujące)



sorpcja produktów przemiany metabolizmu w skórze



zmiatanie wolnych rodników tlenowych



zmniejszenie peroksydacji lipidów (obniżanie MDA)



rozszerzanie naczyń włosowatych



działanie hormonalne (fitohormony)



działanie enzymatyczne: rozczepianie H

, mocznika, sacharozy

Lecznicze działanie zabiegów

borowinowych opiera sie na kompleksowym

działaniu

czynników cieplnych, mechanicznych i

chemicznych.

Działanie termiczne zabiegów borowinowych



Małe przewodnictwo ciepła i brak prądów konwekcyjnych

w papce borowinowej przygotowanej do zabiegu jest przyczyna

bardzo wolnego oddawania ciepła kapanemu organizmowi.

Podczas zabiegu następuje

łagodny, powolny wzrost temperatury

tkanek

, zarówno części korowej, jak i rdzennej. Cechą

charakterystyczną tego zabiegu

jest silniejsze przegrzanie

tkanek

, uzyskiwane

przy mniejszym odczuwaniu ciepła przez

organizm

. Mamy tutaj do czynienia z leczniczym działaniem

ciepła, przy względnie słabym jego działaniu bodźcowym. Przy

kąpielach borowinowych nie następuje nagły skurcz naczyń

krwionośnych, również zaczerwienienie skóry jest mniejsze lub

nawet nie występuje. Natomiast wskutek pobudzenia

ośrodkowych termoreceptorów

występuje bardzo silne pocenie.

Lecznicze działanie zabiegów

borowinowych opiera sie na kompleksowym

działaniu

czynników cieplnych, mechanicznych i

chemicznych.

Działanie termiczne zabiegów borowinowych c.d.



Reasumując działanie termiczne można powiedzieć, że

stosunkowo wysoka temperatura powoduje

znaczne

przegrzanie ustroju

w wyniku czego następuje

wzrost procesów

przemiany materii, uśmierzenie bólu, zmniejszenie napięcia

mięśniowego i powiększenie zakresu ruchomości w stawach.

Jednocześnie w trakcie intensywnego pocenia się dochodzi

do znacznej utraty wody, co w rezultacie daje rozległe

zmiany

w gospodarce wodnej

Lecznicze działanie zabiegów

borowinowych opiera sie na kompleksowym

działaniu

czynników cieplnych, mechanicznych i

chemicznych.

Działanie mechaniczne zabiegów borowinowych



Działanie mechaniczne polega na nacisku ciężkiej masy

borowinowej, powodującym

odpływ krwi żylnej i chłonki

przy

zastojach obwodowych. Ponadto, drażniący wpływ ocierającej

sie o skórę borowiny

, zbliżony jest działaniem do masażu

. Fakt

ten jest wykorzystywany do ułatwiania

wchłaniania sie różnych

stanów wysiękowych.

Czynniki mechaniczne kąpieli

borowinowej

utrzymują ciało w bezruchu,

praktycznie w stanie

utraty masy kończyn, co pozwala

całkowicie odprężyć się i

uśmierzyć ból

Lecznicze działanie zabiegów

borowinowych opiera sie na kompleksowym

działaniu

czynników cieplnych, mechanicznych i

chemicznych.

Działanie chemiczne zabiegów borowinowych



Występujące w masie borowinowej kwasy huminowe, garbniki,

żywice, woski, białka, cukry, aminokwasy i inne związki,

działają

drażniąco, ściągająco i przeciwzapalnie na skórę i błony

śluzowe

. Te składniki maja

korzystny wpływ na korę nadnerczy

oraz na

czynności wydzielnicze jajników.

Lecznicze działanie zabiegów

borowinowych opiera sie na kompleksowym

działaniu

czynników cieplnych, mechanicznych i

chemicznych.

Działanie fizjologiczne zabiegów borowinowych



Jest działaniem kompleksowym, w którym na pierwszy plan

wysuwa sie

działanie cieplne

. Miejscowe przegrzanie tkanek

powoduje zwiększenie metabolizmu komórkowego

. Ma to duże

znaczenie przede wszystkim w odniesieniu do miejscowych

ognisk zapalnych, ponieważ w ten sposób zostają pobudzone

wszystkie procesy prowadzące do ich likwidacji. Zwiększona

przemiana materii tkanek łącznie z miejscowym przekrwieniem

sprzyjają

wchłanianiu do krwi i chłonki

tych produktów, które

utrzymują stan zapalny oraz usuwaniu ich z organizmu.

Technika

wykonywania

zabiegów



Tradycyjne zabiegi borowinowe wykonuje sie w postaci

kąpieli borowinowej całkowitej lub częściowej (półkąpiele),

kąpieli nasiadowej, zawijań borowinowych całkowitych lub

częściowych, tamponów i jonoforezy borowinowej.

Borowina, w przeciwieństwie do parafiny, raz podana nie

nadaje się do ponownego zastosowania nawet dla tego

samego pacjenta.

Seria zabiegów, w zależności od

wskazań, wynosi od 10 do 20 zabiegów

wykonywanych

codziennie lub co drugi dzien. Czas

zabiegu wynosi 15 minut,

potem

można go stopniowo

wydłużać dochodząc do 20 , a nawet 30 minut.



Po zabiegu wskazany jest wypoczynek w spokojnej i

ciepłej atmosferze.

Uwagi przed

wykonaniem

zabiegów



Przed zabiegami borowinowymi obowiązuje wyleczenie wszelkich

przewlekłych ognisk zapalnych związanych z zębami, migdałkami

lub zatokami, ponieważ w trakcie zabiegów dochodzi do ich

uczynnienia.



W trakcie leczenia borowinowego należy często kontrolować

ogólny stan chorego, ze szczególnym zwróceniem uwagi na układ

krążenia, temperaturę ciała i OB.



W dniu, w którym stosuje sie zawijanie borowinowe nie wolno

stosować wszelkiego rodzaju kąpieli leczniczych. W okresie lata

bezwzględnie zabronione jest stosowanie zawijań borowinowych

na świeżo intensywnie opaloną skórę, powoduje to powstanie

oparzeń. Również po zawijaniach nie należy intensywnie opalać

się. W trakcie zabiegu borowinowego obejmującego połowę ciała

należy na okolice serca ułożyć gumowy worek z zimna woda.

Uwagi przed

wykonaniem

zabiegów



Często w pierwszym tygodniu zabiegów pojawia sie tak

zwany

odczyn kąpielowy,

charakteryzujący się

zaostrzeniem dolegliwości. Równocześnie w obrazie krwi

są obserwowane zmiany w postaci przyspieszenia OB,

leukocytozy z przesunięciem obrazu białokrwinkowego w

lewo i zwiększonej migracji leukocytów przez błony

śluzowe. Są to typowe objawy reakcji przeciwzapalnej.

Reakcja ogniskowa dotyczy chorych stawów i ma

charakter miejscowego obrzęku, przekrwienia,

ograniczenia ruchomości i bolesności. Z reguły w drugim

tygodniu leczenia, dolegliwości zmniejszają sie i zaczyna

się faza zdrowienia.

WSKAZANIA

CHOROBY UKŁADU RUCHU I UKŁADU

NERWOWEGO

Choroby ortopedyczno-urazowe, Stany po

chorobie Heine-Medina, Niedowłady

i porażenia, Dyskopatia, rwa kulszowa,

Choroby zwyrodnieniowe stawów i

chrząstek stawowych, ZZSK, gościec

pozastawowy, choroba Bechterewa,

przewlekłe zapalenia kości, stany

pourazowe tkanek miękkich, ostrogi
piętowe, przykurcz Duputrena, rwa

kulszowa, urazowe uszkodzenie nerwów

obwodowych

CHOROBY KOBIECE

Przewlekłe stany zapalne dróg rodnych,

Stany pooperacyjne, niepłodność,

klimakterium, niedorozwój gruczołów

mlecznych, niedoczynność hormonalna

jajników, nacieki pooperacyjne,

CHOROBY UKŁADU TRAWIENNEGO

I MOCZOWEGO

Przewlekłe zapalenie pęcherzyka

żółciowego

Przewlekłe zapalenie wątroby

Nieżyty żołądka, przewlekłe choroby

przewodu pokarmowego, wątroby i dróg

żółciowych, Przewlekłe zapalenie pęcherza

moczowego

CHOROBY LARYNGOLOGICZNE

I OKULISTYCZNE

Przewlekłe nieżyty krtani,,

Przewlekłe zapalenie zatok.

Przewlekłe choroby przedniego odcinka oka



czynna gruźlica płuc

i kostnostawowa



nowotwory



niewydolność krążenia,



niewyrównane wady serca,



przypadki zawałów,



nadciśnienie tętnicze oraz

zbyt niskie ciśnienie,



miażdżyca,



choroby wrzodowe,



świeże złamania i urazy,



stany znacznego

osłabienia i wycieńczenia,



ciąża



endometrioza,



wszystkie ostre i podostre

choroby kobiece,



meno- i metrorrhagia,



przebieg mięśniaków

macicy,



zaburzenia

neurowegetatywne

w obrębie miednicy

mniejszej.



zespół Sudecka,



czynne przetoki

i odleżyny,



niewydolność oddechowa,



zakrzepowe zapalenie żył,



cukrzyca,



nadczynność tarczycy,



okłady i zawijania: całkowite i częściowe



jonoforeza borowinowa: z katody, 10-20 mA, 20-30 min.



fonoforeza borowinowa: 0,2-0,6 W/cm2



kąpiele zawiesinowe



zabiegi stomatologiczne (okłady)



tampony ginekologiczne

Choroby układu

ruchu

Reumatologia:



RZS



ZZSK



artropatia dnawa



choroba zwyrodnieniowa

stawów z objawami

zapalnymi

Neurologia



Niedowłady kończyn

dolnych z przyczyn

naczyniowych



niedowłady w

przebiegu stwardnienia

rozsianego



przewlekłe zapalenie

wielonerwowe,



zapalenie korzonków

nerwowych

Choroby układu

krążenia

•

przewlekłe niedokrwienie

kończyn

dolnych

•

choroba Raynauda

Powikłania

cukrzycowe

•

makro i mikroangiopatia kończyn

dolnych

•

polineuropatia cukrzycowa

Choroby kobiece:

•

przewlekłe i podostre zapalenie

narządów rodnych

•

wybrane schorzenia

ginekologiczne prowadzące do

niepłodności

•

stany pooperacyjne

Ch. laryngologiczne

stomatologiczne:

•

przewlekły zanikowy nieżyt nosa

•

przewlekłe zapalenie zatok,

krtani

i Tchawicy

•

choroby przyzębia

Document Outline