PODZIAŁ TKANEK ROŚLINNYCH.

TKANKI TWÓRCZE

Tkanka

jest to zespół komórek o wspólnym pochodzeniu i

zbliżonej budowie, wyspecjalizowane do określonych
funkcji w organizmie.

Roślinami naczyniowymi określa się wszystkie paprotniki

i rośliny nasienne (okrytonasienne i nagonasienne).
Tkanki tych roślin wykazują wysoki stopień specjalizacji i
zróżnicowania. Owe zróżnicowanie nastąpiło w wyniku
konieczności przystosowania się do lądowego trybu życia.

PODZIAŁ TKANEK

1. Ze względu na zdolność komórek do podziałów:
• twórcze – są to różnego rodzaju merystemy, tkanki o

charakterze embrionalnym, w których odbywają się regularne
podziały komórkowe

• stałe – tkanki dojrzałe, których komórki są niezdolne do

podziałów

2. Ze względu na złożoność budowy:
• jednorodne – zbudowane z podobnych komórek, tworzących

zespoły

• niejednorodne – zespoły różnych typów komórek, które stanowią

rozwojową całość i są przystosowane do pełnienia określonych
funkcji

3. Ze względu na pochodzenie:
• pierwotne, powstające bezpośrednio z komórek zarodkowych
• wtórne, powstające w procesie odróżnicowania tkanek stałych

TKANKI TWÓRCZE

(MERYSTEMATYCZNE)

Merystemy

to tkanki utworzone z komórek zdolnych do

regularnych podziałów mitotycznych. Są to komórki o cienkich,

pierwotnych ścianach, z dużymi, kulistymi i centralnie

położonymi jądrami. Zawierają dużo cytoplazmy, nie posiadają

natomiast wakuoli (bądź też mają nieduże i nieliczne). Funkcją

tych komórek jest dzielenie się i różnicowanie, w następstwie

czego powstają tkanki wszystkich innych typów.

Wśród tkanek twórczych wyróżnia się merystemy pierwotne i

wtórne.

Pierwotne powstają przez podziały zygoty i tworzą początkowo

rozwijający się wielokomórkowy zarodek.

Wtórne powstają z komórek tkanek stałych, w wyniku podziałów

komórkowych prowadzących do ich wstecznego przeobrażenia

się w komórki embrionalne.

Wyróżniamy merystemy funkcjonujące przez cały czas życia

rośliny

czy

organu

(są

to

merystemy

wzrostu

nieograniczonego). Dzięki nim możliwy jest

wzrost

zlokalizowany i nieograniczony

roślin. Wzrost ten odbywa się

przez całe życie rośliny, ale tylko w ściśle określonych
miejscach (np. wzrost na długość pędów i korzeni tylko na
ich szczycie). Ten typ wzrostu jest charakterystyczny dla
roślin.

W niektórych organach roślin, np. w liściach, kwiatach,

owocach wzrost odbywa się równocześnie we wszystkich
kierunkach danego organu, aby po osiągnięciu określonej
wielkości i kształtu równocześnie zakończyć się we
wszystkich miejscach. Wzrost taki nazywa się

dyfuzyjnym i

ograniczonym

. Przy tym typie wzrostu cały rozwijający się

organ roślinny zbudowany jest z tkanki merystematycznej,
która różnicuje się w tkanki stałe po zakończeniu wzrostu.

W I E R Z C H O Ł K O W E

I N T E R K A L A R N E

B O C Z N E -

P R A K A M B I U M

A R C H E S P O R I A L N E

Z A R O D K O W E

M E R Y S T E M Y

P I E R W O T N E

F E L L O G E N

O K O L N I C A

( P E R Y C Y K L )

K A M B I U M

B O C Z N E

K A L L U S

M E R Y S T E M Y

W T Ó R N E

T K A N K I

T W Ó R C Z E

MERYSTEMY WIERZCHOŁKOWE

Merystemy te tworzą stożki

wzrostu korzenia i łodygi

– zlokalizowane są więc

na

szczycie

rosnącej

łodygi

i

korzenia.

Zbudowane są z komórek

wrażliwych

na

uszkodzenia,

wobec

czego chronione są w

korzeniu

przez

wielokomórkową

czapeczkę, a w łodydze

przez

specjalnie

ukształtowane

liście

okrywające. Dzięki tej

tkance

możliwy

jest

przyrost na długość.

MERYSTEM

WIERZCHOŁKOWY

PĘDU

LIŚĆ

MERYSTEM

WIERZCHOŁKOWY

KORZENIA

CZAPECZKA

MERYSTEMY WIERZCHOŁKOWE

1-merystem wierzchołkowy, 2-czapeczka

STOŻEK WZROSTU KORZENIA

STOŻEK WZROSTU ŁODYGI

1

2

MERYSTEMY INTERKALARNE

Merystemy interkalarne

(wstawowe) rozmieszczone

są wzdłuż łodygi w tak

zwanych węzłach. Tworzą

się u roślin, które szybko na

szczycie łodygi wytwarzają

kwiaty lub kwiatostany, co

uniemożliwia przyrost łodygi

w tym miejscu. Można to

zaobserwować u niektórych

roślin jednoliściennych, np.

traw czy turzyc. Tkanki te

powodują przyrost pędu na

długość,

tworząc

tkanki

stałe do góry i w dół

(przypomina to rozsuwanie

anteny

radia

samochodowego).

KWIATOSTAN

MERYSTEM

INTERKALARNY

Pierwotnym merystemem bocznym jest prakambium

(pramiazga) wytwarzająca u roślin nasiennych drewno i
łyko pierwotne, dzięki czemu możliwy jest niewielki
przyrost na grubość.

Merystem archesporialny (zarodnikotwórczy) – jego

zasadnicza funkcja polega na

mejotycznym

tworzeniu

haploidalnych zarodników, służących do rozmnażania
bezpłciowego. Jest to jedyna tkanka twórcza, której
aktywność nie wiąże się ze wzrostem, ale z reprodukcją
organizmu. Może być pochodzenia pierwotnego lub
wtórnego.

TKANKA

ZARODNIKOTWÓRCZA

(ARCHESPOR)

PRZEKRÓJ PRZEZ GŁÓWKĘ PRĘCIKA

Merystem zarodkowy – z

nich zbudowane są
zarodki

roślin

znajdujące

się

w

nasionach. Ta tkanka
daje

początek

niektórym

innym

tkankom twórczym.

ZARODEK

MATERIAŁ ZAPASOWY

PRZEKRÓJ PODŁUŻNY

PRZEZ ZIARNIAK PSZENICY

MERYSTEMY WTÓRNE - KALLUS

Kallus (tkanka przyranna) – formowana jest

w miejscu uszkodzenia rośliny przez
komórki

znajdujące

się

w

strefie

przylegającej do zranienia. Komórki te
odróżnicowują się i dzielą mitotycznie,
transportują też do strefy przyrannej
wielocukrowce i śluzy, dzięki czemu
powstaje biaława narośl zwana kallusem.
Zabliźnia (zatyka) ona miejsce uszkodzenia.
Tkanka ta odgrywa też dużą rolę przy
zrastaniu się fragmentów dwu roślin
podczas szczepienia – zabiegu stosowanego
powszechnie w ogrodnictwie.

WTÓRNE MERYSTEMY BOCZNE

Merystemy te biorą udział we wtórnym przyroście łodyg i

korzeni na grubość. Do tkanek twórczych wtórnych
zaliczamy:

- kambium czyli miazgę twórczą,
- fellogen czyli miazgę korkotwórczą,
- okolnicę czyli perycykl.

Kambium najczęściej tworzy

się w postaci walca wzdłuż
łodygi i korzenia, między
łykiem

i

drewnem

pierwotnym. Komórki tego
marystemu

produkują

drewno wtórne do środka
walca i łyko wtórne (na
zewnątrz walca).

WTÓRNE MERYSTEMY BOCZNE

1

2

3

4

5

1 – łyko,
2 – skórka
3 – kambium
4 – drewno
5 – rdzeń

LOKALIZACJA KAMBIUM W ŁODYDZE

ROŚLINY OKRYTONASIENNEJ

WTÓRNE MERYSTEMY BOCZNE

Fellogen – powstaje najczęściej z komórek miękiszowych,

pod pierwotną tkanką okrywającą łodygi (skórką).
Produkuje korek (fellem) odkładany na zewnątrz organu
(ku jego obwodowi), oraz fellodermę produkowaną do
jego wnętrza.

WTÓRNE MERYSTEMY BOCZNE

Okolnica (perycykl) - z niej powstają zawiązki korzeni bocznych

SKÓRKA KORZENIA

KORA PIERWOTNA

OKOLNICA (PERYCYKL)