Nieinwazyjne metody

leczenia bólu

Neuromodulacja- techniki

nieinwazyjne

Zasadą działania jest modulacja wrażliwości

neuronów zaangażowanych w przewodzenie
informacji nocyceptywnej na różnych
poziomach obwodowego i ośrodkowego
układu nerwowego

Do technik nieinwazyjnych

neuromodulacyjnych zaliczamy:

• Techniki elektrostymulacyjne
• Wibrację
• Akupunkturę

Neuromodulacja- techniki

elektrostymulacyjne

1. Przezskórna elektrostymulacja

nerwów

1.

Stymulacja nerwów obwodowych

-

bezpośrednie hamowanie przewodnictwa

w nerwie przez elektrodę wprowadzoną do

tkanki podskórnej bezpośrednio nad jego

przebiegiem

2.

Stymulacja tylnych sznurów rdzenia

kręgowego-

elektrody umieszczone są w

przestrzeni zewnątrzoponowej odcinka

szyjnego lub piersiowego

3.

Głęboka stymulacja mózgu-

elektrody

wprowadza się w okolicę jąder czuciowych

wzgórza lub substancji szarej okolicy

okołowodociągowej i okołokomorowej

TENS (Transcutaneus

Electric Nerve Stimulation)

• Prostota stosowania
• Wysoka skuteczność

TENS- mechanizm

działania

1.

Modulacja przewodzenia impulsu
bólowego (uruchomienie „bramki
bólowej”)

2.

Aktywacja układu
antynocyceptywnego

• wzrost aktywności serotoniny
• Uwolnienie opioidów endogennych

TENS- czynniki wpływające

na skuteczność działania

1. Rodzaj stosowanych elektrod

• Różna powierzchnia elektrody min 4

cm2

• Mocowanie za pomocą przylepców

hipoalergicznych

• Pokrycie elektrod żelem redukującym

opór elektryczny

TENS- czynniki wpływające

na skuteczność działania

2.

Umiejscowienie elektrod

•

Wokół obszaru bólowego, zmieniając ich
położenie celem optymalnego ich
umiejscowienia

•

Elektrody po tej samej stronie ciała, po
której występują bóle, wyłączając neuralgię
półpaścową

•

Umieszczenie elektrod wzdłuż przebiegu
nerwów unerwiających bolesny obszar

Rozmieszczenie elektrod uzależnia się

od lokalizacji dolegliwości bólowych

• Obustronne rozmieszczenie elektrod (bóle kręgosłupa)
• Elektrody umieszczone wzdłuż przebiegu nerwu, po

stronie, poktórej wystębóją bóle

TENS- czynniki wpływające

na skuteczność działania

3. Rodzaj zastosowanych impulsów
• kształt generowanych impulsów
• szerokość impulsu (

najczęściej

stosowane o kształcie prostokątnym)

• czas trwania impulsu
• natężenie impulsu

(próg pobudliwości

grubszych włókien jest niższy) 30- 50mA

• częstotliwość generowanych

impulsów

TENS- rodzaje

• TENS o wysokiej częstotliwości-

najczęściej

używany w stymulacji przezskórnej, od niej rozpoczyna
się leczenie

• TENS

o niskiej częstotliwości-

ze względu na

używane w tej metodzie wysokie natężęnie prądu,
stymulacji towarzyszą skurcze mięśniowe

• TENS o niskiej częstotliwości, skojarzona

z „wiązkami” szybkiej stymulacji

• TENS intensywnie ”szybka”
• TENS intensywnie „wolna”
• Modulowana TENS

TENS- wskazania

Ból ostry:
• pooperacyjny
• pourazowy –

towarzyszący urazom stawów,

złamaniom żeber

• w przebiegu ostrych stanów

zapalnych

( jama ustna, procesy zapalne

dużych stawów)

Stymulację należy stosować w sposób ciągły lub

przerywany (2 godziny stymulacji- 2godziny
przerwy) przez 48-72 godziny.

TENS- wskazania

Ból przewlekły:

• Zespoły bólowe szyi i barku

• Zespoły bólowe dolnego odcinka kręgosłupa

• Przewlekłe zapalenie stawów: łokciowego i nadgarstka

• Ból neuropatyczny (neuralgia nerwów międzyżebrowych,

nerwu trójdzielnego)

• Nietypowe bóle twarzy

• Ból fantomowy

• Ból naczyniowy

• Bóle głowy

Stosować w sposób ciągły – 2 godziny stymulacji, 1

godzina przerwy oraz przerwa nocna, przez 1- 6 miesięcy

lub w sposób przerywany 2-3 razy dziennie lub 2-3 razy w

tygodniu przez 5-6 tygodni

TENS- objawy

niepożądane

• Skórne odczyny alergiczne
• Oparzenia skóry
• Obrzęki
• Wzrost nasilenia dolegliwości (ból

psychogenny)

TENS - przeciwwskazania

•

Ciąża

•

Zabiegi na przedniej powierzchni szyi

•

Chorzy ze wszczepionym rozrusznikiem serca

•

W miejscach objętych zaburzeniami czucia

•

Chorzy niezrównoważeni psychicznie i

emocjonalnie

•

Dyskusyjne zastosowanie w bólu

nowotworowym

•

Nie umieszczać elektrod na głowie u chorych

na padaczkę oraz na klatce piersiowej u

chorych z zaburzeniami rytmu.

TENS

Dobre

rokowanie

Złe

rokowanie

Ból

Zlokalizowany
Stały
Umiarkowanie
nasilony

Rozległy
Zmienny
Duże nasilenie

Zaburzenia

czucia

Częściowe
Na małym
obszarze

Znaczne
Związane z
bólem

Psychika

chorego

Dobra

współpraca

Duży udział

czynników
psychicznych

AKUPUNKTURA

Akupunktura

Technika terapeutyczna, w której działanie neuromodulujące jest

indukowane poprzez wkłuwanie cienkich, metalowych igieł.

Akupunktura

• Punkty akupunkturowe

położone są wzdłuż 14
południków
(meridianów)

• Meridiany nie mają

żadnego odwzorowania
anatomicznego, jednak
ścisła znajomość ich
topografii warunkuje
ich skuteczność

Akupunktura

• Ucisk- akupresura

• Ogrzewanie- moksibustion

• Stawianie baniek

• Nakłuwanie i stymulacja elektryczna- elektroakupunktura

• Laseroakupunktura

Akupunktura

PRZECIWWSKAZANIA:
– Ciąża
– Zaburzenia krzepliwości

krwi oraz przyjmowanie

przez chorych

antykoagulantów

– Uogólnione stany

zapalne skóry

– Choroby psychiczne
– Chorzy ze

wszczepionym

rozrusznikiem serca nie

powinni stosować

elektroakupunktury

WSKAZANIA:

• Bardzo szerokie

zarówno ostre jak i

przewlekłe zespoły

bólowe

Pracownicy Pekińskiego Instytutu
Badań nad Chorobami Płuc odnieśli
pełen sukces w znieczuleniu przy
użyciu jednej igły, podczas operacji
Płuca (1971)

FIZJOTERAPIA I

KINEZYTERAPIA

1. TERMOTERAPIA
2. KRIOTERAPIA
3. LASEROTERAPIA
4. ELEKTROTERAPIA
5. MASAŻ
6. WYCIĄG LECZNICZY
7. GIMNASTYKA LECZNICZA

Mechanizm działania termoterapii wiąże się z obniżeniem
napięcia mięśniowego, zarówno mięśni szkieletowych jak
mięśni gładkich oraz mięśniówki naczyń- przerwanie
błędnego koła bólowego.

Niedokrwienie

Bardziej nasilony skurcz

Skurcz mięśni

Ból

Termoterapia

1. Termoterapia powierzchowna

•

Gorące okłady, elektryczne poduszki,
parafina- droga przewodzenia

•

Hydroterapia- konwekcja

•

Promieniowanie podczerwone- konwersja

2. Termoterapia głęboka

•

Diatermia, ultradźwięki, promieniowanie
podczerwone- konwersja

Termoterapia

WSKAZANIA

PRZECIWWSKAZAN
IA

•Ból towarzyszący zapaleniu
ścięgien, torebek stawowych,
skurczowi mięśni

•Przewlekłe zapalenie
stawów dłoni i stóp

•Ból towarzyszący niektórym
zabiegom rehabilitacyjnym

•Ostre stany zapalne i
pourazowe

•Chorzy z zaburzeniami
ukrwienia

•Chorzy z zaburzeniami
krzepnięcia lub leczeni
antykoagulantami

•Pacjenci z chorobą
nowotworową

•Chorzy z wszczepionym
rozrusznikiem- dot. diatermii

głębokiej

Krioterapia

• Mechanizm działania działania

związany jest z efektem
przeciwbólowym, przeciwzapalnym
i przeciwgorączkowym

• Wykonuje się ją poprzez około 10-

30 minutowy masaż kostką lodu lub
rozpylenie chlorku etylu

Krioterapia

• Wskazana w bólach ostrych:

skręcenia stłuczenia, zapalenie
mięśni kaletek maziowych, bólach
mięśniowo- powięziowych

• Przeciwwskazana: zespół Reynaud,

nadwrażliwość na niskie
temperatury

Masaż

• Technika, w której poprzez nacieranie,

gładzenie, uciskanie oddziaływuje się na
receptory, co powoduje spadek napięcia
mięśniowego, wzrost przepływu krwi oraz
w sposób istotny poprawia samopoczucie
chorego.

• Przeciwwskazany w chorobie

nowotworowej, zmianach zapalnych naczyń
żylnych i limfatycznych, zmianach skórnych
obejmujących miejsce terapii.

Techniki rękoczynów

kręgarskich

• Metoda , której skuteczność

możliwa jest tylko wtedy, jeśli

stosowana jest przez osobę o

odpowiednich, wręcz

mistrzowskich umiejętnościach.

• Odpowiedni dobór chorych, ze

ścisłym przestrzeganiem wskazań

i przeciwwskazań

• Leczenie manualne polega na

skojarzeniu ruchów biernych i
wykonanego w odpowiednim momencie
pchnięcia.

• Powinno przebiegać w trzech fazach:

1. Określenie badaniem zakresu bezbolesnych

ruchów czynnych w każdej płaszczyźnie

2. Bierne poszerzenie zakresu ruchów poprzez

rozciągnięcie do wyczucia elastycznego oporu

3. Pokonanie oporu poprzez technikę „pchnięcia”-

nie przekraczając drugiego oporu (mięśni i
więzadeł)

Techniki manualne c.d.

• Najczęściej stosuje się techniki

kręgarskie w bólach kręgosłupa
odcinka lędźwiowego.

• Wskazania

• Ostre bóle krzyża
• Nawrotowe bóle pleców z ostrym

początkiem

• Rwa kulszowa u pacjentów z jednoczesnymi

bólami krzyża.

Sygnały alarmowe sugerujące konieczność dalszych
badań celem ustalenia przyczyny bólu i odroczenia
leczenia manualnego

Możliwe

złamanie

Możliwy guz lub

zakażenie

Możliwy zespół

ogona końskiego

Dane z
wywiadu

Znaczny uraz

Niewielki uraz

lub

podźwignięcie u

pacjentów w

starszym wieku

lub z osteoporozą

50< wiek <20
Wywiad

nowotworowy
Objawy

ogólnoustrojowe np.:

gorączka
Czynniki ryzyka

zakażenia kanału

kręgowego
Ból pogarszający się

w pozycji na wznak

lub znaczny ból nocny

Znieczulenie

rdzeniowe
Wystąpienie

zaburzeń funkcji

pęcherza

moczowego.
Znaczne lub

postępujące ubytki

neurologiczne w

kończynach

dolnych

Dane z
badania

fizykalne
go

Wiotkość

zwieracza odbytu.
Ubytki czucia w

okolicy krocza
Znaczne

osłabienie mięśni

kończyny dolnej