Cykl życia w rodzinie
Aplikacja koncepcji w
psychoterapii rodzinnej
Cykl życia w rodzinie
Aplikacja koncepcji w
psychoterapii rodzinnej
rozwój rodziny
potrzeba zachowania status quo
konieczność ciągłego rozwoju.
1950 rok: pionierska pracy
Evelyn Duvall na temat
rozwoju rodziny.
• 1. Para małżeńska
bez dzieci
• utwierdzenie się
wzajemnie
satysfakcjonująceg
o związku
• przygotowanie się
do ciąży i bycia
rodzicami.
• dopasowywanie się
do rodzin
pochodzenia.
2. Rodzina w trakcie
rodzenia dzieci
(najstarsze dziecko –
30 miesięcy od
urodzenia)
•
Dostosowanie się
do rozwoju małego
dziecka i wspieranie
tego rozwoju.
•
Stworzenie
satysfakcjonującego
otoczenia w domu
zarówno dla obojga
rodziców jak i dla
dziecka.
3. Rodzina z dziećmi
w wieku
przedszkolnym
(najstarsze dziecko
2,5 –6 lat).
• Adaptacja do potrzeb
i zainteresowań
dziecka w okresie
przedszkolnym.
Stymulowanie jego
rozwoju.
• Radzenie sobie z
„wyczerpaną energią
własną” i brakiem
prywatności.
• 4. Rodziny z
dziećmi.
(najstarsze dziecko
w wieku 6-13 lat).
• Dopasowanie się
do społeczności
rodzin dzieci w
wieku szkolnym.
• Wspieranie
edukacyjnych
osiągnięć dziecka.
• 5. Rodziny z
nastolatkami
(najstarsze dziecko
w wieku 13-20 lat).
• Balansowanie
pomiędzy wolnością
a
odpowiedzialnością.
• Koncentracja na
zainteresowaniach
własnych po wyjściu
z roli rodziców.
• Skupienie się na
karierze.
• 6. Rodzina z
wchodzącymi w
życie, startującymi
młodymi dorosłymi.
• (pierwsze dziecko
odeszło, ostatnie
jest na etapie
opuszczania
domu).
• Uwolnienie
młodych dorosłych
przy pomocy
odpowiednich
rytuałów.
• Towarzyszenie im
w odchodzeniu.
• Stworzenie
wspierającej bazy
w domu.
• 7. Rodzice w
średnim wieku.
• Od pustego
gniazda do
emerytury.
• Przebudowanie
relacji małżeńskiej.
• Utrzymywanie
więzów rodzinnych
z młodszymi
starszymi
generacjami.
• 8. Starzejący się
członkowie rodziny.
• Od emerytury do
śmierci obojga
małżonków.
• Radzenie sobie z
żałobą i samotnym
życiem.
• Zamknięcie domu
rodzinnego, lub
zaadaptowanie go
do starzenia się.
• Przyzwyczajenie się
do życia na
emeryturze.
Team Mediolański
•
Zaburzenia jednego z członków
rodziny jako wskazówka zablokowania
koniecznych kroków rozwojowych.
• usunięcie blokad rozwojowych i
wynikające z nich symptomy usunąć
• inicjacja nowych procesów rozwojowych.
Theodore Lidz
Czynniki wywołujące kryzysy
rozwojowe:
• dojrzewanie organizmu
• wypełnianie wymagań społecznych
• ograniczenie ludzkiego życia poprzez
narodziny i śmierć
• starzenie się
• przejmowanie dziedzictwa
generacyjnego
1973 r. Solomon: w każdej diagnozie
rodziny należy się odnieść do
następujących zagadnień
wynikających z faz:
Małżeństwo:
• na ile nastąpiła separacja od rodzin
pochodzenia
• i zainwestowanie pierwotnego
zaangażowania w małżeństwo.
Narodziny:
• Na ile para była w stanie rozwinąć
nowe role matki i ojca
• bez zanegowania relacji mąż - żona.
Indywiduacja:
• akceptacja stopniowo rosnącej
niezależności dziecka i jego
socjalizacja.
• błąd przedłużania zależności
dziecka jak i przez popychanie go w
kierunku niedojrzałej niezależności
Odejście dzieci:
• dorosłe dzieci muszą odseparować
się od swoich rodziców i rozwinąć
zewnętrzne relacje, które staną się
ich pierwotnym, pierwszoplanowym
źródłem gratyfikacji.
• Rodzice muszą nauczyć się pozwolić
dzieciom odejść (waga jakości
relacji małżeńskiej).
Integracja strat:
utraty na ekonomicznym, społecznym
i fizycznym poziomie
funkcjonowania.
Budowanie związku
• nieświadoma próba utrwalenia takich
wzorców i sposobów zachowania, w
których dana osoba funkcjonowała w
rodzinie pochodzenia
• reaktywacja wypartych pragnień z
przeszłości
• Lager(1977): druga szansa na
zaspokojenie niespełnionych pragnień z
przeszłości, ale pod warunkiem poradzenia
sobie z ich dziecięcym totalnym
charakterem
• Salomon(1973): niezaspokojone dziecięce
pragnienia, które chce się zrealizować w
małżeństwie staja się stałym źródłem
konfliktów
niewidzialne lojalności
(Boszormanyi – Nagy, Spark
1981)
• związek jako uwolnienie się tworzenie
własnego pola do życia prowokuje
nieświadome aktywowanie więzów z rodziną
pochodzenia.
• Walka, którą jednostka toczy o uwolnienie z
tych więzów rozgrywa się w ramach związku
partnerskiego.
• zbudowanie nowej jakościowo relacji do
swojej rodziny pochodzenia
Kryzys związany z
narodzeniem pierwszego
dziecka
• bez ustalenia właściwych ról męsko –
damskich –trud w ustaleniu roli matki
i ojca
• zatracenie relacji partnerskiej -
kryzys rodziny w trakcie adolescencji
i wczesnej dorosłości dzieci
Adolescencja – kryzys
rodziny
• porównania rodziców – rodziny do tego co na
zewnątrz
• możliwość autorefleksji rodziców
• w stronę wzmocnienia granic w subsystemach
(przeciwko koalicjom)
• kryzys tożsamości adolescenta jako bodziec do
„rewizji tożsamości” innych członków rodziny
Utrata członka rodziny
• zdefiniowanie na nowo związków
rodzinnych i społecznych
• egzystowanie dalej w systemie
rodzinnym figury zmarłego
• śmierć drugiego małżonka w krótkim
czasie po śmierci pierwszego, czy też
rozstanie rodziców po śmierci dziecka
- brak możliwości wejścia w kolejny
etap cyklu życia
• niedokończona żałoba
• choroba jako rozwiązanie kryzysu
Cykl życia rodziny jako proces
koewolucji
• budowa wewnętrznej i zewnętrznej realności
jako proces permanentny i nieprzerwany
• dopasowywanie się do otoczenia
• wchodzenie w kolejny etap cyklu życia jako
powracanie do równowagi zakłóconego
zachwianego konkretnym wydarzeniem
systemu
Barnhill i Longo (1978)
• w momentach napięcia i stresu rodziny maja
tendencję wracania do wcześniejszych sposobów
(faz) funkcjonowania
• wskazane jest zapoznanie się z wcześniejszymi
fazami życia rodziny, która przychodzi do terapii.
Nawet wtedy gdy przechodzenie przez kolejne
fazy życia nie jest głównym generatorem
problemu rodziny, to zawsze wchodzi z nim w
interakcje.
•
• terapeuci zatem powinni rozpoznać
punkt fiksacji na wcześniejszych
poziomach.
• terapeuci nie tyle powinni się
koncentrować na samych fazach, ale
na przejściu z jednej do drugiej.
„najtrudniejsza wczesna
dorosłość”
• przedłużoną zależność i przywiązanie
(spełnianie oczekiwań), emocjonalne
odcięcie i reaktywną ucieczkę
(maska rebelii),
• stabilizowanie nieszczęśliwego
małżeństwa poprzez obecność
dziecka
• poziom emocjonalnej dojrzałości
rodziców i ich niezależność od ich
własnych rodziców determinuje to jak
dużo lęku doświadczają oni gdy ich
rodzice staja się starzy, chorzy i
umierają.
• rodziny nie są „chore”, lecz przeżywają
ból dostosowywania się do wyzwań
rozwojowych.
Po przesunięciu wcześniejszej fazy
cyklu życia ożywają stare
nierozwiązane konflikty z faz
poprzednich
ożywanie starych, bezskutecznych
wzorców radzenia sobie -frustracja,
utknięcie
praca z aktualna trudnością jak i
punktem fiksacji rodziny.
Hesse – Biber, Wiliamson
(1984)
• różnice płciowe w zgodzie na
zależność, transformacji autorytetu
• przesuniecie lojalności na nowe
rodziny
• poczucie winy jako regulator
odpowiedzialności za starzejących się
rodziców (długo żyjący rodzice,
mniejsza ilość rodzeństwa)
Choroba a cykl życia
• 1.Kryzys: przed postawieniem
ostatecznej diagnozy, okres
wstępnego przeorganizowywania
życia, radzenie sobie po ustaleniu
diagnozy, nakreślenie wstępnego
planu postępowania.
Zadania rodziny:
• nadanie znaczenia chorobie i wydarzeniom
jej towarzyszącym, co zwiększa możliwości
przetrwania, nadaje poczucie sprawstwa i
kompetencji
• żałoba po utracie przedchorobowej
tożsamości rodzinnej
• przesunięcie w kierunku akceptacji
permanentnej zmiany przy jednoczesnym
utrzymaniu poczucia ciągłości miedzy
przeszłością i teraźniejszością.
• zjednoczenie w celu pokonania
któtkoterminowych reorganizacji
wywołanych przez kryzys
• rozwinięcie plastycznej gotowości
stawienia czoła przyszłym
wyzwaniom pomimo niepewności,
która towarzyszy przyszłości.
Faza chroniczna:
• faza pomiędzy ostateczna diagnozą a
momentem terminalnym.
• Zachodzi w niej przystosowanie się
do przeorganizowanego życia.
• Odznacza się ona : stałością,
progresją choroby, epizodycznymi
zmianami
Faza chroniczna:
• faza pomiędzy ostateczna diagnozą a
momentem terminalnym.
• Zachodzi w niej przystosowanie się
do przeorganizowanego życia.
• Odznacza się ona : stałością,
progresją choroby, epizodycznymi
zmianami.
Zadania rodziny:
• możliwość utrzymania w miarę
normalnego życia pomimo zakłócenia
normalności związanego z chroniczna
chorobą i wzrastającej niepewności.
Faza ostatnia, terminalna:
• nieuchronność śmierci dominuje
życie rodziny.
• ożywanie problemów indukowanych
separacją, śmiercią, żałobą,
przeżyciem i zakończeniem żałoby
oraz powrotem do normalnego życia
po przeżyciu straty.
• Okresy przejściowe w życiu rodziny
jak i fazy przejściowe związane z
chorobą w rodzinie powodują, że
rodziny dokonują oceny -
przedefiniowania swojej
wcześniejszej struktury życia w
obliczu nowych związanych z
chorobą czy innym aspektem
rozwojowym wymagań
• Zamrożenie w poprzednim etapie
• Rodziny splątane ze względu na
swoje zrośniecie maja trudności w
negocjowaniu tego delikatnego
przejścia.
• Kryzysowa faza choroby jest
porównywana do fazy dzieciństwa czy
adolescencji( tematy separacji i
indywiduacji)
• Wejście w fazę chroniczną – faza
dorosłości: autonomia, kreacja
struktury zaadaptowanej do realiów
choroby (życia).
• Wyjście z fazy chronicznej: zasoby
zaangażowane w „życie z chorobą
chroniczną” i w „życie poza chorobą
–innymi aspektami życia” musza być
znowu połączone razem w jedną
koherentną strukturę życia.