Normalizacja i

konformizm

Wstęp do psychologii

społecznej II

I rok studiów

wykład 3, 08-09.03.2005

Marek Cielecki

Mechanizmy wpływu społecznego:

• Wpływ informacyjny a wpływ

normatywny

• Trzy poziomy ulegania wpływowi

– uleganie
– identyfikacja
– internalizacja

Formy wpływu społecznego w małej
grupie:

• Normalizacja - kształtowanie się normy

(model: eksperyment Sherifa)

• Polaryzacja - przesuwanie się normy
• Konformizm - podporządkowywanie się

normie większości (model:
eksperyment Ascha)

• Innowacja - wpływ mniejszości

Normalizacja - paradygmat
eksperymentalny Sherifa:

• Niejasne zadanie - efekt autokinetyczny
• Wynik - uśrednienie norm

indywidualnych

• Dokładny kształt efektu zależy od

składu grupy (atrakcyjność, status)

• Trwałość efektu zależy od składu

społecznego (spójności) grupy

• Efekt utrzymuje się nawet przez rok
• Sztuczna norma utrzymuje się nawet

przez 11 pokoleń eksperymentalnych

Eksperyment

Sherifa

Wielkość
ruchu
punktu
świetlnego

Kolejne próby

I

G1

G2

G
3

Konformizm - paradygmat
eksperymentalny Ascha:

• Jasne zadanie - porównywanie odcinków
• Wynik - przyjęcie stanowiska większości
• Stopień konformizmu zależy od

– cech grupy
– cech zadania
– cech osób poddawanych naciskowi

grupowemu

Eksperyment Ascha

X

A

B

C

Poziom konformizmu - cechy grupy:

• liczebność (do 4-7 osób)
• atrakcyjność
• jednomyślność
• obecność fizyczna vs symboliczna

Poziom konformizmu - cechy
zadania:

• niejasność
• trudność
• odpowiedź prywatna vs publiczna

Poziom konformizmu - cechy osób:

• zdolność myślenia twórczego (-)
• abstrakcyjność myślenia (-)
• poczucie kompetencji w zakresie
zadania (-)

Poziom konformizmu - cechy osób -
c.d. :

• pozycja socjometryczna w grupie

–

konformizm prywatny - średnio akceptowani

– konformizm publiczny - najmniej

akceptowani

• potrzeby aprobaty, afiliacji, otrzymywania

i udzielania pomocy, niska samoocena

• płeć
• osobowość autorytarna
• indywidualizm, kolektywizm,

indywiduacja, dezindywiduacja

Dwie formy oporu wobec nacisku na
konformizm:

Konformiz
m

Niezależn
ość

Antykonformi
zm

Motywy oporu wobec nacisku
społecznego :

• kontrola

– teoria reaktancji

• ograniczenie swobody wyboru powoduje

tendencję do podejmowania eliminowanego

działania, wzrostu atrakcyjności eliminowanej

alternatywy i reagowania złością/agresją na

źródło ograniczenia

• reaktancja tym silniejsza, im ważniejsze

poczucie swobody wyboru, większy nacisk,

większa rozbieżność między zachowaniem

wymaganym a preferowanym

• w konsekwencji im bardziej jawny nacisk,

większe kompetencje i autorytet źródła,

bardziej atrakcyjna grupa, większa rozbieżność

stanowisk, tym silniejsza reaktancja

Motywy oporu wobec nacisku
społecznego -c.d. :

• reaktancja może prowadzić do oporu za cenę

odstąpienia od własnego stanowiska

• zwiększa się, jeśli nacisk spostrzegany jest

jako trwały, a zmniejsza - jeśli pozwoli się

przedtem na niezależność

• prowadzi do spadku atrakcyjności wybranej

alternatywy

• tożsamość

• wartość

• Oddzielenie mechanizmów oporu

pochodnych od poczucia kontroli,

tożsamości i wartości jest

empirycznie trudne.