Normalizacja i 

konformizm

Wstęp do psychologii 

społecznej II

I rok studiów

wykład 3, 08-09.03.2005

Marek Cielecki

 

 

Mechanizmy wpływu społecznego:

• Wpływ informacyjny a wpływ 

normatywny

• Trzy poziomy ulegania wpływowi

– uleganie
– identyfikacja
– internalizacja

 

 

Formy wpływu społecznego w małej 
grupie:

• Normalizacja - kształtowanie się normy 

(model: eksperyment Sherifa)

• Polaryzacja - przesuwanie się normy
• Konformizm - podporządkowywanie się 

normie większości (model: 
eksperyment Ascha)

• Innowacja - wpływ mniejszości

 

 

Normalizacja - paradygmat 
eksperymentalny Sherifa:

• Niejasne zadanie - efekt autokinetyczny
• Wynik - uśrednienie norm 

indywidualnych

• Dokładny kształt efektu zależy od 

składu grupy (atrakcyjność, status)

• Trwałość efektu zależy od składu 

społecznego (spójności) grupy

• Efekt utrzymuje się nawet przez rok
• Sztuczna norma utrzymuje się nawet 

przez 11 pokoleń eksperymentalnych

 

 

Eksperyment 

Sherifa

Wielkość 
ruchu 
punktu 
świetlnego

Kolejne próby

I

G1

G2

G
3

 

 

Konformizm - paradygmat 
eksperymentalny Ascha:

• Jasne zadanie - porównywanie odcinków
• Wynik - przyjęcie stanowiska większości
• Stopień konformizmu zależy od

– cech grupy
– cech zadania
– cech osób poddawanych naciskowi 

grupowemu

 

 

Eksperyment Ascha

X

A

B

C

 

 

Poziom konformizmu - cechy grupy:

• liczebność (do 4-7 osób)
• atrakcyjność
• jednomyślność
• obecność fizyczna vs symboliczna

 

 

Poziom konformizmu - cechy 
zadania:

• niejasność
• trudność
• odpowiedź prywatna vs publiczna

Poziom konformizmu - cechy osób:

• zdolność myślenia twórczego (-)
• abstrakcyjność myślenia (-)
• poczucie kompetencji w zakresie 
zadania (-)

 

 

Poziom konformizmu - cechy osób - 
c.d. :

• pozycja socjometryczna w grupie

–  

konformizm prywatny - średnio akceptowani

–  konformizm publiczny - najmniej 

akceptowani

• potrzeby aprobaty, afiliacji, otrzymywania 

i udzielania pomocy, niska samoocena

• płeć
• osobowość autorytarna
• indywidualizm, kolektywizm, 

indywiduacja, dezindywiduacja

 

 

Dwie formy oporu wobec nacisku na 
konformizm:

Konformiz
m

Niezależn
ość

Antykonformi
zm

 

 

Motywy oporu wobec nacisku 
społecznego :

• kontrola

– teoria reaktancji 

• ograniczenie swobody wyboru powoduje 

tendencję do podejmowania eliminowanego 

działania, wzrostu atrakcyjności eliminowanej 

alternatywy i reagowania złością/agresją na 

źródło ograniczenia

• reaktancja tym silniejsza, im ważniejsze 

poczucie swobody wyboru, większy nacisk, 

większa rozbieżność między zachowaniem 

wymaganym a preferowanym

• w konsekwencji im bardziej jawny nacisk, 

większe kompetencje i autorytet źródła, 

bardziej atrakcyjna grupa, większa rozbieżność 

stanowisk, tym silniejsza reaktancja

 

 

Motywy oporu wobec nacisku 
społecznego -c.d. :

• reaktancja może prowadzić do oporu za cenę 

odstąpienia od własnego stanowiska

• zwiększa się, jeśli nacisk spostrzegany jest 

jako trwały, a zmniejsza - jeśli pozwoli się 

przedtem na niezależność

• prowadzi do spadku atrakcyjności wybranej 

alternatywy

• tożsamość

• wartość

• Oddzielenie mechanizmów oporu 

pochodnych od poczucia kontroli, 

tożsamości i wartości jest 

empirycznie trudne.