Zasady pielęgnacji dojścia do

Zasady pielęgnacji dojścia do

naczyń krwionośnych.

naczyń krwionośnych.

Dostęp naczyniowy stanowi ważny i

Dostęp naczyniowy stanowi ważny i

podstawowy element opieki nad chorym na

podstawowy element opieki nad chorym na

oddziale szpitalnym oraz podczas procedury

oddziale szpitalnym oraz podczas procedury

zabiegowej. Trudności z zapewnieniem tego

zabiegowej. Trudności z zapewnieniem tego

dostępu mogą sprawić pacjenci we

dostępu mogą sprawić pacjenci we

wstrząsie, otyli, jak również noworodki i

wstrząsie, otyli, jak również noworodki i

niemowlęta. Dostęp naczyniowy dotyczy

niemowlęta. Dostęp naczyniowy dotyczy

naczyń żylnych i tętniczych. W

naczyń żylnych i tętniczych. W

cewnikowaniu naczyń żylnych rozróżnić

cewnikowaniu naczyń żylnych rozróżnić

można: cewnikowanie naczyń żylnych

można: cewnikowanie naczyń żylnych

obwodowych i cewnikowanie żył głównych.

obwodowych i cewnikowanie żył głównych.

Cewnikowanie naczyń żylnych

Cewnikowanie naczyń żylnych

obwodowych

obwodowych

Zapewnienie dostępu żylnego obwodowego

Zapewnienie dostępu żylnego obwodowego

jest podstawową czynnością służącą

jest podstawową czynnością służącą

szybkiemu podawaniu leków i uzupełnieniu

szybkiemu podawaniu leków i uzupełnieniu

łożyska naczyniowego.

łożyska naczyniowego.

•

Celem zakładania dostępu żylnego

Celem zakładania dostępu żylnego

obwodowego jest:

obwodowego jest:

–

farmakoterapia,

farmakoterapia,

–

przetaczanie płynów krwiopochodnych i

przetaczanie płynów krwiopochodnych i

osoczozastępczych,

osoczozastępczych,

–

pobieranie krwi do badań laboratoryjnych.

pobieranie krwi do badań laboratoryjnych.

Zasady obowiązujące podczas

Zasady obowiązujące podczas

kaniulacji żyły obwodowej:

kaniulacji żyły obwodowej:

•

prawidłowy dobór miejsca wkłucia – należy w

prawidłowy dobór miejsca wkłucia – należy w

pierwszej kolejności nakłuwać żyły widoczne,

pierwszej kolejności nakłuwać żyły widoczne,

na dystalnych częściach kończyn, w

na dystalnych częściach kończyn, w

miejscach o ograniczonej ruchomości (grzbiet

miejscach o ograniczonej ruchomości (grzbiet

dłoni, przedramię),

dłoni, przedramię),

•

wygodna pozycja pacjenta i pielęgniarki

wygodna pozycja pacjenta i pielęgniarki

wykonującej zabieg,

wykonującej zabieg,

•

prawidłowe odkażenie skóry,

prawidłowe odkażenie skóry,

•

właściwe unieruchomienie kaniuli,

właściwe unieruchomienie kaniuli,

•

prawidłowe założenie jałowego opatrunku.

prawidłowe założenie jałowego opatrunku.

Postępowanie pielęgniarskie:

Postępowanie pielęgniarskie:

•

przestrzeganie zasad aseptyki podczas

przestrzeganie zasad aseptyki podczas

zakładania kaniulii i na kolejnych etapach

zakładania kaniulii i na kolejnych etapach

opieki pielęgniarskiej,

opieki pielęgniarskiej,

•

codzienna zmiana opatrunku i przemywanie

codzienna zmiana opatrunku i przemywanie

okolicy wkłucia środkiem odkażającym,

okolicy wkłucia środkiem odkażającym,

•

przepłukiwanie kaniuli 0,9% NaCl przed

przepłukiwanie kaniuli 0,9% NaCl przed

podaniem jakiegokolwiek leku lub płynu,

podaniem jakiegokolwiek leku lub płynu,

•

obserwacja miejsca założenia kaniuli i

obserwacja miejsca założenia kaniuli i

ewentualnych trudności w podawaniu leków i

ewentualnych trudności w podawaniu leków i

płynów,

płynów,

•

zwracanie szczególnej uwagi na odczucia

zwracanie szczególnej uwagi na odczucia

pacjenta,

pacjenta,

•

usunięcie kaniuli, jeśli wystąpią takie

usunięcie kaniuli, jeśli wystąpią takie

objawy, jak: ból w miejscu wkłucia,

objawy, jak: ból w miejscu wkłucia,

zaczerwienienie lub obrzęk w okolicy

zaczerwienienie lub obrzęk w okolicy

wkłucia, wyciek płynu obok wkłucia.

wkłucia, wyciek płynu obok wkłucia.

Cewnikowanie żył głównych

Cewnikowanie żył głównych

Cewnikowanie żył głównych jest wykonywane

Cewnikowanie żył głównych jest wykonywane

w celu:

w celu:

•

podawania leków, zwłaszcza drażniących żyły,

podawania leków, zwłaszcza drażniących żyły,

np. KCL oraz leków obkurczających naczynia

np. KCL oraz leków obkurczających naczynia

np. epinefryna, norepinefryna, dopamina,

np. epinefryna, norepinefryna, dopamina,

•

przetaczanie płynów krwiopochodnych i

przetaczanie płynów krwiopochodnych i

osoczozastępczych,

osoczozastępczych,

•

monitorowanie OCŻ,

monitorowanie OCŻ,

•

żywienia pozajelitowego,

żywienia pozajelitowego,

•

wprowadzenia cewnika Swana – Ganza

wprowadzenia cewnika Swana – Ganza

umożliwiającego pomiar ciśnienia w tętnicy

umożliwiającego pomiar ciśnienia w tętnicy

płucnej i pojemności minutowej serca,

płucnej i pojemności minutowej serca,

•

założenia elektrody endokawitarnej do

założenia elektrody endokawitarnej do

stymulacji elektrycznej rytmu serca,

stymulacji elektrycznej rytmu serca,

•

zapewnienia dostępu żylnego w celu

zapewnienia dostępu żylnego w celu

hemofiltracji, hemodializy, plazmaferezy

hemofiltracji, hemodializy, plazmaferezy

itp.

itp.

Zasady obowiązujące podczas

Zasady obowiązujące podczas

kaniulacji żyły głównej

kaniulacji żyły głównej

Najczęstszym

Najczęstszym

sposobem kaniulacji

sposobem kaniulacji

jest

jest

technika Seldingera, która polega na

technika Seldingera, która polega na

nakłuciu wybranej żyły igłą o niewielkim

nakłuciu wybranej żyły igłą o niewielkim

przekroju. Następnie przez igłę wprowadza

przekroju. Następnie przez igłę wprowadza

się prowadnicę, a igłę usuwa. Po

się prowadnicę, a igłę usuwa. Po

prowadnicy zakłada się właściwy cewnik,

prowadnicy zakłada się właściwy cewnik,

który po założeniu unieruchamia się,

który po założeniu unieruchamia się,

przymocowując nicią chirurgiczną do skóry.

przymocowując nicią chirurgiczną do skóry.

Postępowanie pielęgniarskie

Postępowanie pielęgniarskie

podczas zakładania cewnika do

podczas zakładania cewnika do

żyły głównej:

żyły głównej:

•

zapewnienie dostępu do żyły obwodowej,

zapewnienie dostępu do żyły obwodowej,

•

monitorowanie czynności elektrycznej serca,

monitorowanie czynności elektrycznej serca,

•

przygotowanie zestawu do nakłucia żyły głównej,

przygotowanie zestawu do nakłucia żyły głównej,

•

przygotowanie leków do znieczulenia pacjenta,

przygotowanie leków do znieczulenia pacjenta,

•

ułożenie pacjenta uzależnione od rodzaju

ułożenie pacjenta uzależnione od rodzaju

nakłuwanej żyły,

nakłuwanej żyły,

•

ułożenie chorego na łóżku z możliwością szybkiego

ułożenie chorego na łóżku z możliwością szybkiego

zastosowania pozycji Trendelenburga

zastosowania pozycji Trendelenburga

•

wykonywanie zabiegu w warunkach

wykonywanie zabiegu w warunkach

jałowych – sala operacyjna lub zabiegowa,

jałowych – sala operacyjna lub zabiegowa,

•

wykonanie zdjęcia RTG po założeniu

wykonanie zdjęcia RTG po założeniu

cewnika w celu uwidocznienia położenia

cewnika w celu uwidocznienia położenia

końcówki cewnika i wykluczenia

końcówki cewnika i wykluczenia

wczesnych powikłań.

wczesnych powikłań.

Powikłania cewnikowania żył

Powikłania cewnikowania żył

centralnych:

centralnych:

•

uszkodzenie tętnicy szyjnej lub podobojczykowej

uszkodzenie tętnicy szyjnej lub podobojczykowej

i krwawienie do jamy opłucnowej,

i krwawienie do jamy opłucnowej,

•

zator powietrzny,

zator powietrzny,

•

zaburzenia rytmu serca spowodowane

zaburzenia rytmu serca spowodowane

wprowadzaniem prowadnicy lub cewnika,

wprowadzaniem prowadnicy lub cewnika,

•

zakrzepica żylna,

zakrzepica żylna,

•

odma opłucnowa,

odma opłucnowa,

•

uszkodzenie nerwów np. splot ramienny,

uszkodzenie nerwów np. splot ramienny,

•

zakażenie w miejscu wkłucia.

zakażenie w miejscu wkłucia.

Postępowanie pielęgniarskie w

Postępowanie pielęgniarskie w

wypadku chorego z założonym

wypadku chorego z założonym

cewnikiem do żyły głównej:

cewnikiem do żyły głównej:

•

kalibrowanie układu do pomiaru OCŻ,

kalibrowanie układu do pomiaru OCŻ,

•

przestrzeganie jałowości podczas zmiany

przestrzeganie jałowości podczas zmiany

opatrunków w miejscu wkłucia cewnika,

opatrunków w miejscu wkłucia cewnika,

•

zapobieganie zakrzepom w świetle cewnika –

zapobieganie zakrzepom w świetle cewnika –

przepłukiwanie 0,9% NaCl,

przepłukiwanie 0,9% NaCl,

•

zapobieganie zatorom powietrznym przez

zapobieganie zatorom powietrznym przez

dbałość o szczelność systemu połączeń,

dbałość o szczelność systemu połączeń,

•

zapobieganie wysunięciu się kaniuli przez

zapobieganie wysunięciu się kaniuli przez

kontrolę umiejscowienia cewnika i

kontrolę umiejscowienia cewnika i

prawidłowe ułożenie chorego,

prawidłowe ułożenie chorego,

•

kontrola stanu skóry wokół wkłucia, ze

kontrola stanu skóry wokół wkłucia, ze

szczególnym uwzględnieniem: obrzęków,

szczególnym uwzględnieniem: obrzęków,

zaczerwienienia, odczynów alergicznych.

zaczerwienienia, odczynów alergicznych.

Dostęp naczyniowy tętniczy

Dostęp naczyniowy tętniczy

Dostęp naczyniowy tętniczy zakłada się w

Dostęp naczyniowy tętniczy zakłada się w

celu:

celu:

•

bezpośredniego pomiaru ciśnienia tętniczego

bezpośredniego pomiaru ciśnienia tętniczego

krwi,

krwi,

•

monitorowania parametrów równowagi

monitorowania parametrów równowagi

kwasowo – zasadowej przez pobieranie krwi

kwasowo – zasadowej przez pobieranie krwi

do badań gazometrycznych.

do badań gazometrycznych.

Zalety bezpośredniego pomiaru

Zalety bezpośredniego pomiaru

ciśnienia krwi:

ciśnienia krwi:

•

ciągłość monitorowania ciśnienia,

ciągłość monitorowania ciśnienia,

•

dokładność pomiaru,

dokładność pomiaru,

•

możliwość szybkiego rozpoznania

możliwość szybkiego rozpoznania

zaburzeń hemodynamicznych,

zaburzeń hemodynamicznych,

•

pośrednia ocena kurczliwości mięśnia

pośrednia ocena kurczliwości mięśnia

sercowego,

sercowego,

•

ocena pojemności wyrzutowej serca.

ocena pojemności wyrzutowej serca.

Najczęściej dokonuje się kaniulacji

Najczęściej dokonuje się kaniulacji

tętnicy promieniowej ponieważ:

tętnicy promieniowej ponieważ:

•

jest położona powierzchniowo,

jest położona powierzchniowo,

•

jest łatwo dostępna,

jest łatwo dostępna,

•

ma krążenie oboczne zapewniające dobre

ma krążenie oboczne zapewniające dobre

ukrwienie dłoni.

ukrwienie dłoni.

Przed założeniem kaniuli do tętnicy

Przed założeniem kaniuli do tętnicy

promieniowej należy przeprowadzić test

promieniowej należy przeprowadzić test

Allena.

Allena.

Test Allena

Test Allena

•

Polega on na tym, że osoba badająca uciska w

Polega on na tym, że osoba badająca uciska w

okolicy nadgarstka tętnicę promieniową i

okolicy nadgarstka tętnicę promieniową i

łokciową, aż do zblednięcia dłoni. Po zwolnieniu

łokciową, aż do zblednięcia dłoni. Po zwolnieniu

ucisku tętnicy łokciowej obserwuje się powrót

ucisku tętnicy łokciowej obserwuje się powrót

zabarwienia skóry otwartej dłoni. Jeśli krążenie

zabarwienia skóry otwartej dłoni. Jeśli krążenie

jest prawidłowe, dłoń zaróżowi się po 5 – 10 s.

jest prawidłowe, dłoń zaróżowi się po 5 – 10 s.

Jeśli prawidłowe zabarwienie powraca w czasie

Jeśli prawidłowe zabarwienie powraca w czasie

>10s.nie zaleca się cewnikowania tętnicy

>10s.nie zaleca się cewnikowania tętnicy

promieniowej.

promieniowej.

Przeciwwskazania do

Przeciwwskazania do

cewnikowania tętnicy

cewnikowania tętnicy

promieniowej:

promieniowej:

•

zespół Raynauda,

zespół Raynauda,

•

choroba Burgera,

choroba Burgera,

•

ciężka hiperlipidemia,

ciężka hiperlipidemia,

•

ujemny wynik testu Allena.

ujemny wynik testu Allena.

Powikłania, które mogą wystąpić

Powikłania, które mogą wystąpić

podczas stosowania dostępu

podczas stosowania dostępu

tętniczego:

tętniczego:

•

niedokrwienie spowodowane zmniejszonym

niedokrwienie spowodowane zmniejszonym

przepływem krwi,

przepływem krwi,

•

nieprawidłowe tętno,

nieprawidłowe tętno,

•

obfite krwawienie spowodowane rozłączeniem się

obfite krwawienie spowodowane rozłączeniem się

cewnika tętniczego,

cewnika tętniczego,

•

krwiak w miejscu wkłucia, zwłaszcza u osób z

krwiak w miejscu wkłucia, zwłaszcza u osób z

zaburzeniami krzepnięcia,

zaburzeniami krzepnięcia,

•

powikłania zakrzepowe i martwicze w obrębie

powikłania zakrzepowe i martwicze w obrębie

obszaru zaopatrywanego przez cewnikowaną

obszaru zaopatrywanego przez cewnikowaną

tętnicę.

tętnicę.

Postępowanie pielęgniarskie u pacjenta

Postępowanie pielęgniarskie u pacjenta

z założonym cewnikiem tętniczym

z założonym cewnikiem tętniczym

:

:

•

prawidłowe oznakowanie cewnika

prawidłowe oznakowanie cewnika

tętniczego, które zapobiega

tętniczego, które zapobiega

przypadkowemu podaniu leków do tętnicy,

przypadkowemu podaniu leków do tętnicy,

•

dbałość o prawidłowe ułożenie

dbałość o prawidłowe ułożenie

przetwornika ciśnienia, który powinien się

przetwornika ciśnienia, który powinien się

znajdować na poziomie lewego przedsionka

znajdować na poziomie lewego przedsionka

serca, czyli u chorego leżącego na wznak

serca, czyli u chorego leżącego na wznak

na linii pachowej środkowej,

na linii pachowej środkowej,

•

kontrola ciągłego układu płuczącego,

kontrola ciągłego układu płuczącego,

•

skalibrowanie układu monitorującego przed

skalibrowanie układu monitorującego przed

przystąpieniem do pomiaru,

przystąpieniem do pomiaru,

•

obserwacja miejsca założonej kaniuli i

obserwacja miejsca założonej kaniuli i

ewentualnych trudności występujących

ewentualnych trudności występujących

podczas przepłukiwania kaniuli lub

podczas przepłukiwania kaniuli lub

pobierania krwi do badań gazometrycznych,

pobierania krwi do badań gazometrycznych,

•

kontrola linii tętniczej w przypadku zakłóceń

kontrola linii tętniczej w przypadku zakłóceń

zapisu krzywej ciśnienia tętniczego na

zapisu krzywej ciśnienia tętniczego na

monitorze,

monitorze,

•

dbałość o prawidłowo założony opatrunek w

dbałość o prawidłowo założony opatrunek w

miejscu wkłucia,

miejscu wkłucia,

•

zwracanie szczególnej uwagi na odczucia

zwracanie szczególnej uwagi na odczucia

pacjenta,

pacjenta,

•

usunięcie kaniuli, jeśli występują takie objawy,

usunięcie kaniuli, jeśli występują takie objawy,

jak: ból w miejscu wkłucia, zaczerwienienie lub

jak: ból w miejscu wkłucia, zaczerwienienie lub

obrzęk w okolicy wkłucia, wyciek krwi obok

obrzęk w okolicy wkłucia, wyciek krwi obok

wkłucia,

wkłucia,

•

w przypadku usunięcia kaniuli tętniczej miejsce

w przypadku usunięcia kaniuli tętniczej miejsce

wkłucia należy uciskać przez kilka minut.

wkłucia należy uciskać przez kilka minut.