Slajd 1

Zmiany zapalne

Ostre zapalenie zatok

Przewlekłe zapalenie zatok

Zębopochodne zapalenie zatok

Mucocele

Polipowatość

Grzybicze zapalenie zatok

Mycetoma

Ostre zapalenie zatok

przynosowych

Ostre zapalenie błony śluzowej trwające ≤ 4 tygodni

Zatkany nos i ropna wydzielina, ból lub uczucie ucisku twarzy,

ból głowy, zaburzenia węchu, gorączka, kaszel

Większość przypadków występuje jako powikłanie wirusowego

zakażenia górnych dróg oddechowych

Czynniki predysponujące: alergia, niedobór immunoglobulin,

zespół nieruchomych rzęsek, mukowiscydoza

Diagnoza na podstawie objawów klinicznych

Najczęściej w zatokach szczękowych i komórkach sitowych

Ostre zapalenie zatok

przynosowych

TK: Potwierdzenie diagnozy; ocena pacjentów nie

odpowiadających na leczenie farmakologiczne;

uwidacznia odmiany anatomiczne

Charakterystyczny obraz: powietrze - poziom płynu

± spieniona wydzielina w świetle zatoki o

pogrubiałej śluzówce

MR: Wykorzystywane do oceny powikłań

Przewlekłe zapalenie zatok

Grupa zaburzeń charakteryzująca się zapaleniem nosa i zatok

przez ≥ 12 kolejnych tygodni

Przyczyny są liczne, zróżnicowane, i często nakładające się

Często występuje z niedrożnością nosa, wydzieliną z nosa,

hyposmią, anosmią

Leczenie farmakologiczne: antybiotyki, leki przeciwgrzybicze,

leki obkurczające naczynia, leki przeciwhistaminowe,

miejscowe steroidy

TK w oknie kostnym

Pogrubienie śluzówki z pogrubieniem i ścian kostnych

Objętość zatok normalna lub zmniejszona

Zębopochodne zapalenie

zatok

Zapalenie zatok szczękowych rozwijające się przez ciągłość

zapalenia zębopochodnego lub po leczeniu

stomatologicznym

Ważne jest usunięcie przyczyny - obcy materiał z zatoki

należy usunąć

Jeśli ujście zatoki jest zablokowane, konieczne jest jego

otwarcie lub utworzenie ujścia dodatkowego

Konieczne jest zamknięcie istniejących przetok

Antybiotyki skuteczne przeciwko bakteriom tlenowym

i beztlenowym

Zębopochodne zapalenie

zatok

Powietrze-poziom płynu

Zgrubienie tkanek miękkich

zatoki szczękowej

Nieciągłość dna zatoki lub

przetoka ustno – zatokowa

Ząb, fragment zęba lub

ciało obce w zatoce

Odczyn okostnowy w

ścianie zatoki w

sąsiedztwie zęba

Torbiel śluzowa (Mucocele)

Zacienione, poszerzone zatoki o gładkiej przebudowie ścian

Najczęstsza ekspansywna zmiana w obrębie zatok

przynosowych

Powoli postępujące objawy, które różnią się w zależności od

lokalizacji zmian chorobowych, bez cech ostrej infekcji

> 90% ma objawy oczne

Może wystąpić w zatokach i anatomicznych komórkach

powietrznych:

Zatoka czołowa (60-65%)> komórki sitowe (25%) > zatoki

szczękowe (5-10%)> zatoka klinowa (2-5%)

1
0

Torbiel śluzowa

Zacienienie światła zatoki z

ekspansją

Ściany kostne zatok

przebudowane

Brak centralnego

wzmocnienia; ± minimalne

wzmocnienie obwodowe

MR: z kontrastem - zalecany

do wykrywania i

identyfikacji

wewnątrzczaszkowego

szerzenia zmiany lub

identyfikacji nowotworu

jako przyczyny

1
1

Polipowatość

Nienowotworowy, zapalny obrzęk błony śluzowej, tworzący

polipy

Obejmuje jamę nosową i zatoki przynosowe

Głównie wzdłuż bocznej ściany nosa i w szczycie jamy

nosowej

Gęstość miękkotkankowa

Przebudowa kości w ciężkich przypadkach

MR z kontrastem przydatny w różnicowaniu polipowatości

z nowotworem i w ocenie zajęcia tkanek sąsiednich

1
3

Grzybicze zapalenie zatok

Ciężka forma przewlekłego

zapalenia zatok z produkcją

mucyny

Pacjent immunokompetentny,

bez cukrzycy, z długotrwałym

przewlekłym zapaleniem

zatok, alergia ± polipowatość

w wywiadzie

Najczęściej u młodych dorosłych,

częściej u mężczyzn

Zacienienie materiałem

hyperdensyjnym w części

centralnej, obejmujące kilka

zatok

Jednostronne lub obustronne

1
4

Grzybicze zapalenie zatok

Sygnał T1 zmienny, zależnie od ilości wody, białka oraz

szczepu grzyba

↓ T2 sygnał ze względu na gęsty materiał grzybów (może

naśladować powietrze)

Wzmocnienie obwodowe, obejmujące zapalnie zmienioną

błonę śluzową

1
5

Mycetoma (grzybniak

kropidlakowy)

Przewlekła, nieinwazyjna forma grzybiczego zapalenia zatok,

w którym światło zatoki jest skolonizowane przez grzyby

z rodzaju Aspergillus

Bezobjawowe lub łagodne uczucie ucisku w okolicy zatok

Długi przebieg

Zwykle starsze kobiety, może wystąpić w każdym wieku

Immunokompetentny, zdrowy pacjent

Zatoki przynosowe zawierające materiał z okrągłymi lub

linijnymi zwapnieniami o wysokiej gęstości

Zazwyczaj dotyczy pojedynczej zatoki

Szczękowa> klinowa >> czołowa> komórki sitowe

1
8

Kostniak (Osteoma)

Najczęstszy nowotwór zatok przynosowych

Częstość 0.014% do 3% w badaniach radiologicznych, wiele z

nich jest niema klinicznie

Średni wiek 37; M: F = 3:2 do 3.1:1

Zmiana rośnie, jeśli nie jest leczona

Jeśli małe, mogą nie dawać żadnych objawów

kostniak zatoki czołowej związany z z bólami głowy

Brak potencjału złośliwości, może modelować struktury

sąsiadujące

Nawrót po całkowitej resekcji rzadki

1
9

Kostniak (Osteoma)

Głównie w kościach twarzoczaszki

i żuchwy”

zatoka czołowa> komórki

sitowe> zatoka szczękowa>

zatoka klinowa

Zwykle 0,5-10 cm, ale bywają

większe

Zmienne w kształcie: płaskie o

nierównej powierzchni lub

uszypułowane

Masa o gęstości kości, zwykle

jednorodna (niejednorodna, gdy

wywodzi się z kości gąbczastej)

2
0

Włókniak kostniejący

(Ossifying Fibroma)

Łagodny włóknisto – kostny nowotwór składający się z

mieszaniny tkanki włóknistej i kostnej

Na ogół bezobjawowy i znaleziony przypadkowo

najczęściej 20-40 latkowie, M:F = 1:5

powolny wzrost, ale może być lokalnie agresywny

Może zatkać odpływ zatoki, spowodować deformację

kosmetyczną oraz zaburzenia widzenia

Ekspansywna masa z centralnym obszarem o gęstości

tkanki miękkiej (część włóknista), otoczonym skostniałą

obwódką

2
1

Włókniak kostniejący

(Ossifying Fibroma)

sygnał całego guza w T1 od

niskiego do pośredniego

T2: Mieszany, niski sygnał

(skostniałe) i wysoki sygnał

(włókniste) obszary

Niejednorodne

wzmocnienie elementów

włóknistych

2
2

Brodawczak odwrócony

(Inverted Papilloma)

Typowa lokalizacja: Wzdłuż

bocznej ściany nosa, w okolicy

środkowej małżowiny ±

ekspansja do ujścia zatok

Zwykle 40-70 lat, M> F = 4-5:1

Silny potencjał wznowy jeśli

resekcja niekompletna

TK:

Miejscowa hyperostoza

przylegającej kości może

wskazywać punkt wyjścia guza

Może ulec przemianie w lub

współistnieje z rakiem

kolczystokomórkowym

2
3

Brodawczak odwrócony

(Inverted Papilloma)

T2: Zmiana przeważnie hyperintensywna

względem mięśni szkieletowych

T2 i T1 z kontrastem: krzywolinijne prążki są

charakterystyczne

Jeśli część guza wygląda inwazyjnie lub jest

obecna martwica → możliwy współwystępujący

rak kolczystokomórkowy - 10%

2
5

Rak kolczystokomórkowy

Złośliwy nabłonkowy nowotwór pochodzący z nabłonka

oddechowego jamy nosa i zatok przynosowych

80-90% wszystkich nowotworów nosa

palenie tytoniu jest czynnikiem ryzyka

brodawczak odwrócony ma 5% współczynnik konwersji do

raka kolczystokomórkowego

Często podstępny początek

Niedrożność nosa i krwawienie z nosa

Przeważnie mężczyźni

Ogólnie złe rokowanie: 5-letnie przeżycie wynosi 30-50%

nowotwór zatoki często dużych wymiarów w chwili diagnozy

Rokowanie w jamie nosowej lepsze niż w zatokach z powodu

wcześniejszego rozpoznania

2
6

Rak kolczystokomórkowy

Lokalizacja: zatoki szczękowe

i sitowe oraz jama nosowa >

93%; zatoka czołowa: <7%,

rzadko klinowa

Masa przemieszczająca lub

wyniszczająca struktury

kostne

MR: T2 pozwala odróżnić od

obrzęku błony śluzowe

2
7

Czerniak złośliwy

(Melanoma malignum)

Nowotwór z melanocytów śluzówki zatok i nosogardzieli

Niedrożność nosa i krwawienie z nosa

Zwykle przy rozpoznaniu stopień zaawansowania III/IV

Zakres wiekowy 20-80 lat; średnia = 65

6 - 17% 5-letnie przeżycie

Lokalizacja: najczęściej boczna ściana jamy nosowej,

przegroda nosa i zatoka szczękowa

Rozmiar: od <0,3 cm do dużej masy wypełniającej jamę

nosową i/lub zatoki

Morfologia: Polipowaty lub bezszypułkowy

TK w oknie kostnym: przebudowa ± zniszczenie kości

MR: ↑ sygnał T1WI, sygnał T2WI ↓

2
9

Gruczolakorak

Gruczolakorak jamy nosowej i zatok stanowi 10-25%

gruczolakoraków głowy i szyi

Objawy przypominają zapalenie zatok

Ból twarzy ± drętwienie – szerzenie się okołonerwowe (V2)

Częściej u rasy białej

Ogólnie 5-letnie przeżycie 50-86%

Późne nawroty (> 15 lat po rozpoczęciu leczenia)

Nie związane z ekspozycją na substancje wziewne

Większość pacjentów w chwili rozpoznania ma stopień T4

(65%)

Lokalizacja: Zatoka szczękowa > jama nosowa

Niski stopień: silne wzmocnienie, dobrze odgraniczona

masa miękkotkankowa

Wysoki stopień: źle odgraniczone, heterogenne +

zniszczenie kości ± okołonerwowe szerzenie guza

3
0

Zmiany guzopodobne - Dysplazja

włóknista

Nowotworopodobna zmiana dotycząca kości

Zazwyczaj bezobjawowa, ale może wystąpić ból

20% występuje w okolicy twarzy - dysplazja włóknista

dotycząca kości twarzoczaszki może rosnąć po okresie

dojrzewania

Szczęka> żuchwa, zwykle jednostronna

Możliwe zajęcie zatok przynosowych, jamy nosowej, oczodołu

Kobiety> mężczyźni (hyperostoza)

transformacja złośliwa w mięsaka → <1%

Zaburzona budowa kości o wyglądzie "matowego szkła", o

zachowanej gęstości, cieńszej i rozepchniętej warstwie

korowej

Zmiana zlewa się z otaczającą kością

Document Outline