Wstęp do socjologii

Wstęp do socjologii

Religia

Religia

Dr hab.Adam Jelonek

Podział rzeczywistości...

Podział rzeczywistości...

Emil Durkheim
1858-1917

Elementarne formy życia religijnego, 1912 r.



sfera profanum

(świeckie)

to co zwyczajne i codzienne



sfera sacrum

(święte) to co

nadprzyrodzone

Durkheim...

Durkheim...



Religia jest zjawiskiem

wybitnie społecznym



Obrzędy maja ożywiać i

pobudzać siły duchowe



Sam obrzęd ma tez naturę

świętą

Religia...

Religia...

...ujednolicony system wierzeń i

praktyk odnoszący się do rzeczy
świętych tzn. wydzielonych i
zakazanych- wierzeń i praktyk
które jednoczą w jedną wspólnotę
zwaną kościołem tych wszystkich
którzy się do nich stosują.

Durkheim

Typy religii...

Typy religii...



Wiara w bezosobowe zjawiska nadprzyrodzone



animizm

- wiara w działanie duchów w świecie

(drzewa, zwierzęta) przychylnie bądź nie
nastawionych do człowieka



teizm

- wiara w istnienie bogów- potężnych i

zainteresowanych działaniami ludzi (mono i
politeizm)



idealizm transcendentny

- nie odnosi się do boga

tylko uświęconych zasad myślenia i działania aby
człowiek jak najlepiej wykorzystał swój potencjał.

Spojrzenie na religię...

Spojrzenie na religię...



Funkcjonaliści



Teoria konfliktu

Religia- funkcje społeczne

Religia- funkcje społeczne



Spójność społeczna- konsoliduje, wiąże
grupę (np. Żydzi)



Nadawanie sensu życiu (odpowiada na
pytanie co dzieje się z nami po śmierci)



Wsparcie psychiczne



Kontrola społeczna (system prawny
opiera się na zasadach religijnych)



Funkcja poznawcza

Czy religia musi znajdować

Czy religia musi znajdować

odniesienie do Boga...?

odniesienie do Boga...?

Problem tzw. świeckich religii
Wiele socjalistycznych,

socjaldemokratycznych, czy
komunistycznych ugrupowań bierze
swe początki z utopijnych sekt...

Świecka religia

Świecka religia

Charles Fourier (1772-1827)
Falanster

Świecka religia

Świecka religia

Kim Ir Sen (Kim Il Sung)

1912-1994

i Kim Dzong Il

1941-

Teoria konfliktu...

Teoria konfliktu...

Wg Karola Marksa (1818-1883)



„opium ludu” ma wprawić ludzi



w dobry nastrój i pozwala im zapomnieć
o nędznej egzystencji i działaniach
koniecznych do zmiany tej sytuacji.



religie są konserwatywne - wyhamowują
zmianę społeczną, sankcjonują różnice
społeczne, promują patriarchat.



religie wywołują napięcia i wojny
religijne.

Sekta???

Sekta???



wywodzące się z chrześcijaństwa;



wschodnie – nawiązujące do religii Dalekiego Wschodu, zwłaszcza
buddyzmu i hinduizmu.



islamskie – sięgające do tradycji muzułmańskiej;



neopogańskie – są to ruchy nawiązujące do religii prasłowiańskich;



ekologiczne – głoszące idee głębokiej ekologii, często o charakterze
panteistycznym,



wywodzące się z indywidualnych objawień



czciciele UFO



teozoficzne, okultystyczne i różokrzyżowców – nawiązujące do
tradycji ezoterycznych, alchemii, magii i spirytyzmu;



satanistyczne



ruchy ukrytego potencjału ludzkiego, uzdrawiania i ruchy
paranaukowe -



grupy o charakterze mieszanym.

Sekta a kościół...

Sekta a kościół...

Thomas O’Dea

Przeciwstawienie charyzmy tradycji
Odejście od charyzmy prowadzi do

instytucjonalizacji religii- osłabia to
przeciwstawienie sfery sacrum sferze
profanum bo sfera sacrum powszednieje

Dylematy

Dylematy

instytucjonalizacji religii

instytucjonalizacji religii

wg O’Dea

wg O’Dea



Dylemat mieszanej motywacji

(religia vs. urzędy)



Dylemat symboliczny

(niezbędny rytuał prowadzi

do rutyny a ta w końcu przytłacza religię)



Dylemat porządku administracyjnego

(charyzma

vs. urzędy)



Dylemat ograniczenia

(nakazy etyczne vs.

Kodyfikacja- „litera zabija”)



Dylemat mocy

(nawrócenie vs. przymus-

religijność pozorna)

Sekty

Sekty

Ernst Troeltsch

(1865-1923)

Charakteryzują się charyzmatycznym

przywództwem, dobrowolnością
uczestnictwa, radykalizmem i
bezkompromisowością oraz
jednoznaczna interpretacja doktryny.

Drogi sekt

Drogi sekt

Trzy drogi:



zmiana świata przez
samodoskonalenie



odsuwanie się od świata



agresja wobec świata

Rodzaje grup religijnych

Rodzaje grup religijnych



Kult - forma organizacji przejawiająca
antagonistyczny stosunek do
społeczeństwa w którym funkcjonuje-
często dąży do izolacji swych członków
od społeczeństwa uznanego za
zdemoralizowane (jednak nowy i
innowacyjny)



Sekta właściwa

Przykład- kościół

Przykład- kościół

scjentologiczny

scjentologiczny

1959- działa w 30 krajach i liczy 2

mln. członków

zał. Lafayett Ronald Hubbard



Człowiek składa się z trzech elementów: ducha (thetan), „intelektu” i ciała. Po
uwolnieniu umysłu od jego zawartości reaktywnej – co następuje w trakcie
seansów „słuchania” odbywanych pod kierunkiem „doradcy duchowego” –
„wysłuchany” staje się „oświeconym”. W drugim stadium powinien sobie
uświadomić, że nieśmiertelna cząstka jego istoty (thetan) musi stać się
operatywna, to znaczy oddziaływać na materię, energię, przestrzeń i czas.
Thetan operatywny może opuścić ciało, kiedy tylko zechce, może przemieścić
się w jakie chce tylko miejsce na ziemi i w przestrzeni, tak aby reinkarnacja
przebiegała w jak najbardziej korzystnych warunkach . Hubbard twierdzi, że
thetan ma nieustanny pęd do życia i nigdy nie umiera.

Przykład -mennonici

Przykład -mennonici

Menno Simons XVI w./ Holandia
Odłam anabaptystów



chrzest dorosłych, jako bardziej świadomych Chrystusa



możliwość wykluczenia z gminy mennonickiej
grzeszników



możliwość wyboru pasterzy przez wiernych



całkowity zakaz noszenia i używania broni



zakaz przysięgania na cokolwiek



zakaz sprawowania wysokich urzędów

Przykład -

Przykład -

Międzynarodowe

Międzynarodowe

Towarzystwo Świadomości

Towarzystwo Świadomości

Kryszny

Kryszny

Bhaktivedanta Swami, 1966 Nowy

Jork

Ruch założony dla praktykujących bhakti jogę, która jest formą

hinduizmu. Obiektem czci jest Kryszna, którego imię oznacza
"wszechatrakcyjny", wraz ze swoją towarzyszką Radhą.
Wyznawcy Hare Kryszna, tak jak inni wisznuici, wierzą, że
Kryszna jest tożsamy z Wisznu i jest najwyższą formą Boga.

Cztery zasady:



wegetarianizmu (niejedzenia mięsa, ryb i jaj),



niestosowania środków odurzających oraz używek (narkotyków,

alkoholu, papierosów, kawy, herbaty etc),



ograniczenia życia seksualnego tylko i wyłącznie do małżeństwa,



powstrzymania się od hazardu w jakiejkolwiek postaci.

Inne typy grup religijnych

Inne typy grup religijnych

Denominacja, trwale ustalona wielka

zinstytucjonalizowana grupa działająca w ramach
danej religii od wielu lat.Termin odnosi się do:



denominacji chrześcijańskich: prawosławie,
rzymski katolicyzm, protestantyzm



denominacji judaistycznych- ortodoksyjnej,
konserwatywnej, reformowanej i
rekonstruktywistycznej



denominacji muzułmańskich- szyickiej i
sunnickiej

Inne typy grup religijnych

Inne typy grup religijnych

Eklezja - grupa religijna silnie

zintegrowana z dominująca kulturą
polityczna i społeczną. Często eklezje
są kościołami państwowymi, choć być
nimi nie muszą - kościół państwowy z
definicji posiada oficjalne prawne
uznanie swojej roli w społeczeństwie
podczas gdy eklezja niekoniecznie.

Religijność

Religijność

Religijność

Religijność

Religijność

Religijność