1

2

Model agregatowego

Model agregatowego

popytu

popytu

Krótki okres

–

– model IS-LM

model IS-LM

3

Przez kilka ostatnich zajęć omawialiśmy

teorię agregatowego popytu.

Przypomnijmy najistotniejsze pewniki teorii AD

Model

IS-LM

jest uwieńczeniem

tej konstrukcji

4

Teoria agregatowego popytu stanowi, że

GNP

w krótkim okresie o

w krótkim okresie o

zmianach GNP decy-

zmianach GNP decy-

dują zmiany popytu

dują zmiany popytu

MS

MS

5

GNP

MS

MS

sekwencja

zmiany popytu prowa-
dzą do zmian podaży

MS

MS

VP

VP

zmiany podaży prowa-
dzą do zmian dochodu

VP

VP

MR

MR

6

Popyt (a tą drogą GNP) kształtują

Popyt (a tą drogą GNP) kształtują

dwie różne rodzajowo siły

dwie różne rodzajowo siły

GNP

Siły realne

Siły finansowe

I, G, X, a, b, s,
t

n

, T, (F+N)

Ms, M

D

, Bs, B

D

,

R, c, h, k

za siłami realnymi stoi

za siłami realnymi stoi

rynek towarowy

rynek towarowy

rynek

towarowy

za siłami finansowymi

za siłami finansowymi

stoi rynek pieniężny

stoi rynek pieniężny

rynek

pieniężny

7

rynek

towarowy

rynek

pieniężny

GNP

Te dwa rynki kształtują zmiany GNP

Do tej pory oddziaływanie obu rynków
na GNP omawialiśmy osobno

Najpierw przedstawiliśmy

rynek towarowy (siły realne - krzyż keynesowski),
przyjmując rynek finansowy jako stały

Potem uczyniliśmy odwrotnie, tj. zajęliśmy się ryn-
kiem pieniężnym przyjmując stałość sił realnych

8

rynek

towarowy

rynek

pieniężny

GNP

W rzeczywistej gospodarce te dwa

rynki oddziałują jednocześnie

Teraz chcemy ukazać, jak te dwa rynki

oddziałują na gospodarkę jednocześnie

9

rynek

towarowy

GNP

Oddziaływanie tych dwóch rynków

może być wektorowo zgodne

Wówczas z energii w nich tkwiącej uzyska
się maksimum efektu. GNP będzie znaczne

rynek

pieniężny

Oddziaływanie tych dwóch rynków może być

jednak wektorowo przeciwstawne

wówczas rynki te, w procesie kształ-
towania GNP będą się zakłócać.

GNP zamiast rosnąć może nawet maleć

10

rynek

towarowy

GNP

rynek

pieniężny

Rozwój wymaga współgrania
obu rodzajów sił

polityka rządu w oddziaływaniu
na oba rynki musi być spójna

jest to bardzo ważne dla rządu

(

polityki makroekonomicznej

)

11

rynek

towarowy

GNP

rynek

pieniężny

M = k GNP – h

R

GNP =  (A – d

R

)

rynek towarowy

rynek pieniężny

Aby zapewnić harmonijny rozwój

(a tym samym

wzrost GNP

), to na obu rynkach, musi istnieć

parametr

który te dwa rynki sprzęga ze sobą, czyli

zapewnia transmisję bodźców

rozwojowych pomiędzy sektorami

12

Parametrem tym jest

Stopa procentowa

parametr

M = k GNP – h

R

GNP =  (A – d

R

)

W ten sposób

stopa procentowa staje się po-
mostem łączącym oba rynki

13

stopa procentowa staje się po-
mostem łączącym oba rynki

R

R

Rynek towarowy

Rynek pieniężny

Dzię

ki te

mu

zmiany na jednym rynku –

via stopę procen-

tową

– są przenoszone na drugi rynek

R

R

Impulsy rozwojowe są przenoszone z rynku

pieniężnego na rynek towarowy

a to oznacza

a to oznacza

14

R

R

Rynek towarowy

Rynek pieniężny

R

R

W ten sposób

jeden rynek dopasowuje się do drugiego,

to na obu rynkach ustają zmiany

i oba rynki są w stanie spoczynku

i gdy procesy dostosowawcze kończą się

i gdy procesy dostosowawcze kończą się

15

R

R

Rynek towarowy

Rynek pieniężny

R

R

mówimy

oba rynki są w stanie równowagi

gospodarka jest w stanie równowagi

16

R

R

Rynek pieniężny

Rynek towarowy

Rynek pieniężny

jak stopa procentowa z osobna zapewnia

równowagę na rynku towarowym i pieniężnym

Zanim jednak ukażemy, jak dochodzi –

dzięki stopie

procentowej

–

do rozwoju i równowagi, to ukażemy

W tym celu musimy zbudować nowe narzędzia

IS

pokazuje jak stopa procentowa rządzi

rynkiem towarowym

LM

pokazuje jak stopa procentowa rządzi

rynkiem pieniężnym

17

IS

LM

Robimy to po to, aby

przygotować grunt pod objaśnianie

polityki makroekonomicznej

najpierw trzeba poznać instrumentarium

a później

,

za jego pomocą prezentować zasady i

właściwości polityki makroekonomicznej

18

RYNEK TOWAROWY

krzywa „IS”

19

rynek towarowy

rynek pieniężny

M = k GNP – h

R

GNP =  ( A – d

R

)

Linię IS wyprowadzamy z równania równowagi
rynku towarowego

W tym celu przekształcamy wskazane równanie
względem stopy procentowej

A

d

d

1 GNP

_

R

=

krzywa IS

20

A

d

d

1

GNP

_

R

=

Chcąc zinterpretować linię

IS

,

ustalmy

co jest liczbowo dane, a co nie

dane znane liczbowo

w punkcie wyjścia

A

d

d

1

GNP

_

R

=

Wielkości nieznane

(zmienne)

linia

IS

obrazuje związek pomiędzy stopą

procentową a produktem narodowym

W ten sposób

21

A = 1000; t = 0,10;

b = 0,9; d = 80

 = 5,27

R

=

1000

80

5,27 80

.

1

GNP

R

=

422

1

GNP

12,5

A

d

A

R

GNP

12,5

5270

R

=

422

1

GNP

12,5

A

d

d

1

GNP

_

R

=

R

GNP

22

R

d

A

d

1

GNP

_

R

=

dana linia

IS

narysowana jest

dla jednej wartości wydatku

potencjalnego

R

dana linia

IS

narysowana jest

dla jednej wartości wydatku

potencjalnego

A

innymi słowy

Wzdłuż danej linii IS wartość

wydatku potencjalnego jest stała

100

0

Wydatek potencjalny to

energia gospodarki

GNP, jakie będzie osiągane w danej

gospodarce będzie uzyskiwane

z tegoż wydatku potencjalnego

O tym, ile z danego wydatku

potencjalnego wyniesie GNP

zadecyduje dopiero poziom

stopy procentowej

stopa procentowa

stopa procentowa

a to dlatego, gdyż

GNP

23

R

GNP

R

A

stopa procentowa

stopa procentowa

zadecyduje ile z danego
wydatku potencjalnego

100

0

wyniesie wydatek

rzeczywisty

GNP

24

R

GNP

R

A

100

0

wyniesie wydatek

rzeczywisty

Sekwencja zależności

R

R

GNP

GNP

GNP

Przykład liczbowy

Przykład liczbowy

A*

A*

25

R = 5%

Niechaj stopa procentowa

wynosi 5%

R

GNP

100

0

5

Przykład liczbowy

Przykład liczbowy

26

R

GNP

R = 5%

5

Ta stopa procentowa sprawia, iż
z wydatku potencjalnego

100

0

uzyskuje
się wydatek rzeczywisty

A* = 600

27

R

GNP

R = 5%

5

100

0

A* = 600

A* = A - d

R

28

R

GNP

R = 5%

5

100

0

A* = 600

A* = A - d

R

1000 - 80

5

600

=

29

R

GNP

R = 5%

5

100

0

A* = 600

A*

600

Z tego wydatku rzeczywistego

osiąga się GNP rzędu

GNP =  A*

5,27

600

3162

3162 =

3162

30

R

GNP

A*

600

3162

Stopa procentowa

Stopa procentowa

maleje

maleje

5

3

100

0

31

R

GNP

A*

600

Stopa procentowa

Stopa procentowa

maleje

maleje

5

3

100

0

Wydatek rzeczywisty
rośnie i wynosi 680

gospodarka przesuwa

się wzdłuż linii IS

GNP rośnie

GNP =
3584

680

3162

32

Z

Z

APAMIĘTAJ

APAMIĘTAJ

Spadek stopy procentowej

powoduje wzrost wydatku

rzeczywistego

rynek towarowy przesu-

wa się wzdłuż linii

IS

GNP rośnie

GNP rośnie

R

GNP

100

0

A*

33

R

GNP

Z

Z

APAMIĘTAJ

APAMIĘTAJ

100

0

A*

w każdym punkcie

w każdym punkcie

linii „

linii „

IS

IS

” wydatek

” wydatek

rzeczywisty jest

rzeczywisty jest

inny

inny

34

R

GNP

Z

Z

APAMIĘTAJ

APAMIĘTAJ

100

0

A*

w każdym punkcie

w każdym punkcie

linii „

linii „

IS

IS

” wydatek

” wydatek

rzeczywisty jest

rzeczywisty jest

inny

inny

35

R

GNP

Z

Z

APAMIĘTAJ

APAMIĘTAJ

100

0

A*

w każdym punkcie

w każdym punkcie

linii „

linii „

IS

IS

” wydatek

” wydatek

rzeczywisty jest

rzeczywisty jest

inny

inny

600

680

640

540

36

R

GNP

Z

Z

APAMIĘTAJ

APAMIĘTAJ

100

0

A*

na rysunku – linia

wydatku rzeczywistego

nie występuje

ale

37

R

GNP

Z

Z

APAMIĘTAJ

APAMIĘTAJ

100

0

na rysunku – linia

wydatku rzeczywistego

nie występuje

ale

ruch wzdłuż linii

IS

oznacza zmianę wydatku

rzeczywistego

Ty musisz pamiętać, iż

39

R

GNP

100

0

Do czego można wykorzystać linię IS

Stan wyjściowy

Przy danej stopie procentowej

GNP wynosi

Dla osiągnięcia pewnych celów

potrzebny jest przyrost GNP

Przyrost GNP należy uzyskać z

danego wydatku autonomcznego

W tej sytuacji

konieczny jest odpowiedni

spadek stopy procentowej

Jaki GNP uzyska się z danego wy-
datku autonomicznego przy danym
poziomie stopy procentowej

wniosek

wniosek

Linia IS mówi

:

Jak musi zmienić się stopa pro-
centowa, aby z danego wydatku
osiągnąć określony przyrost GNP

40

R

GNP

Dla gospodarki bardzo istotna jest

siła reakcji GNP na zmiany

danej stopy procentowej

Spadek stopy procentowej

powoduje wzrost GNP

wiadomo, że

ale

41

R

GNP

Dla gospodarki bardzo istotna jest

siła reakcji GNP na zmiany

danej stopy procentowej

Zawarta jest ona w kącie

nachylenia linii IS

42

R

GNP

10

00

Przyjmijmy hipotetycznie, iż

gospodarkę opisują dwie linie

IS o różnych kątach nachylenia

W obu przypadkach wydatek

autonomiczny jest taki sam

W okresie wyjściowym stopa

procentowa wynosi

Na liniach IS znajdujemy

się w punktach

Stopa procentowa maleje

R

GNP

Przyjmijmy hipotetycznie, iż

gospodarkę opisują dwie linie

IS o różnych kątach nachylenia

Stopa procentowa maleje

Na liniach IS jesteśmy w punktach

Przyrost GNP osiągnięty w obu

hipotetycznych gospodarkach wynosi

Ta sama zmiana stopy procentowej

daje różne wzrosty GNP

Im bardziej płaska linia

IS

,

tym bardziej rynek towaro-

wy wrażliwy na zmiany

stopy procentowej

im linia IS bardziej stroma,

tym rynek towarowy

mniej podatny na zmiany

stopy procentowej

43

R

GNP

Kąt nachylenia linii zawarty

jest w parametrze

A

d

d

1

GNP

_

R

=

d

1

_

R

=

422

1

GNP

12,5

Jest to

wskaźnik elastyczności

GNP względem stopy procentowej

Jeśli wskaźnik ów wynosi 422

Jeśli wskaźnik ów wynosi 422

to oznacza to, iż gdy stopa

to oznacza to, iż gdy stopa

procentowa wzrośnie o

procentowa wzrośnie o

jeden punkt, to GNP spadnie

jeden punkt, to GNP spadnie

o 422 jednostki

o 422 jednostki

44

R

GNP

PYTANIE

Czy wrażliwość gospodarki na zmiany

GNP jest stała czy też ulega zmianie

A

d

d

1

GNP

_

R

=

Podatność

GNP

na zmiany

R

zależy od

mnożnika wydatków

( )

elastyczności A* względem R

(d)

„d”

to parametr behawioralny - constans

mnożnik jest funkcją

 = f(b, t)

 = f (b, t)

„b”

to parametr behawioralny

„t”

jest w rękach rządu i może się zmieniać

wniosek

wniosek

Wrażliwość gospodarki na zmiany

stopy procentowej zmienia się pod wpływem

zmian stopy podatkowej

Zmiana stopy podatkowej zmienia kąt

nachylenia linii

IS

45

R

GNP

R

GNP

Gdy stopa podatkowa

linia IS staje się bardziej

płaska,

GNP staje się bardziej

podatna na zmiany R

maleje to:

46

R

GNP

R

GNP

rośnie to:

linia

IS

staje się bardziej

stroma

GNP staje się mniej

podatne na zmiany R

Gdy stopa podatkowa

Rząd zmieniając stopę podatkową

Rząd zmieniając stopę podatkową

zmienia jednocześnie wrażliwość

zmienia jednocześnie wrażliwość

rynku towarowego

rynku towarowego

na zmiany stopy procentowej

na zmiany stopy procentowej

47

Przesunięcia linii

IS

48

Dana linia IS narysowana jest dla jednej wartości

potencjalnego wydatku autonomicznego

R

GNP

100

0

Wydatek potencjalny jest

stały,

ale jest takowym tylko w

danym okresie, w

następnym

okresie ulega zmianie

Gdy wydatek autonomiczny rośnie, to

linia IS przesuwa się równolegle w prawo

R

GNP

100

0

R

GNP

100

0

R

GNP

100

0

120

0

R

GNP

100

0

R

GNP

100

0

120

0

Niechaj nowy wydatek wynosi 1200

49

R

GNP

100

0

120

0

50

R

GNP

100

0

120

0

Przesunięcie linii IS nie ma nic wspólnego

ze zmianami stopy procentowej

jest ono spowodowane wzrostem

potencjalnego, a nie rzeczywistego

wydatku autonomicznego:

Wydatek potencjalny rośnie gdy

:

A

rząd zwiększa zakupy rządowe;

rośnie optymizm u inwestorów,
i przy braku zmian stopy procen-

towej powiększają inwestycje;

rośnie, niezależnie od kursu
waluty, eksport netto.

51

REASUMACJA

REASUMACJA

„

„

IS”

IS”

52

R

GNP

Instrumentarium IS ukazuje,

iż zmiana GNP

może być wynikiem

zmiany stopy procentowej

co ukazujemy jako ruch

wzdłuż danej linii IS

100

0

za ruchem wzdłuż linii IS stoi

zmiana wydatku rzeczywistego

A*

A*

53

R

GNP

Instrumentarium IS ukazuje,

iż zmiana GNP

może być wynikiem

zmiany stopy procentowej

co ukazujemy jako zmianę

ułożenia linii IS

zmiany stopy podatkowej

100

0

54

R

GNP

Instrumentarium IS ukazuje,

iż zmiana GNP

może być wynikiem

zmiany stopy procentowej

zmiany stopy podatkowej

100

0

wzrostu wydatku autonomicznego

co ukazujemy jako przesu-

nięcie linii IS

120

0

GNP

R

A

t

n

55

GNP

R

A

t

n

Linia

IS

dziedziczy całą

wiedzę zawartą w

modelu Krzyża

R

120

0

100

0

GNP

GNP

wszystkie treści merytoryczne,

jakie obrazował „krzyż” prze-

niesione są na linię „IS”

56

R

GNP

100

0

Linia IS została wyprowadzona z

równania równowagi rynku towarowego

GNP

=

 ( A – d

R

)

Z

tej racji, jeśli gospodarka jest

tylko na linii IS, to rynek towarowy

jest w stanie równowagi

Linia IS obrazuje wszystkie stany

równowagi rynku towarowego

równowaga ma miejsce, gdy

odpływy równają się dopływom

Najważniejszym dopływem są

inwestycje

,

najważniejszym odpływem są

oszczędności

I

nvestments –

inwestycje po angielsku

S

avings

oszczędności po angielsku

Geneza nazwy linii

IS

w słowie

w słowie

IS

IS

zawarte jest

zawarte jest

istnienie równowagi

istnienie równowagi

57

R

R

Rynek

towarowy

Rynek

pieniężny

IS

LM

zrobione

LM

58

RYNEK PIENIĘŻNY

krzywa „LM”

Tego rynku model krzyża nie ujmował

Tego rynku model krzyża nie ujmował

59

rynek towarowy

rynek pieniężny

M = k GNP - h

R

GNP =  ( A - d

R

)

Linię LM wyprowadzamy z równania równowagi
rynku pieniężnego

W tym celu przekształcamy wskazane równanie
względem stopy procentowej

R

k

h

GNP

1

h

M

_

=

Funkcja

LM

60

R

k

h

GNP

1

h

M

_

=

Chcąc zinterpretować linię

LM

ustalmy

co jest liczbowo dane, a co nie

dane znane liczbowo

w punkcie wyjścia

Wielkości nieznane

(zmienne)

61

W ten sposób

linia

LM

obrazuje związek pomiędzy stopą

procentową a produktem narodowym

R

k

h

GNP

1

h

M

_

=

62

R

k

h

GNP

1

h

M

_

=

A

d

d

1

GNP

_

R

=

Choć linia LM ukazuje związek pomiędzy

stopą procentową a GNP

to jednak nie mówi tego samego co linia IS

Co innego oznacza

GNP

w funkcji IS,

a co innego w funkcji LM

Przypomnijmy:

63

MS

MR

VP

GNP

Gdy wszystkie trzy pomiary „koła” dają

jedna-kowy wynik, to wartość pomiaru

określa się

64

GNP

oznacza

MS

MR

VP

GNP

65

GNP

oznacza

Funkcja IS

Funkcja LM

Wartość masy

towarowej

Wartość dochodu

agregatowego

_

R

k

h

1

h

M

=

GNP

A

d

d

1

GNP

_

R

=

MR

Rynek

towarowy

Rynek

pieniężny

MS

MR

VP

GNP

66

R

k

h

GNP

1

h

M

_

=

Roczny dochód jest wyrażony
w znakach pieniężnych

MR

67

R

k

h

GNP

1

h

M

_

=

Roczny dochód jest wyrażony
w znakach pieniężnych

jest on obsługiwany za pomocą

jest on obsługiwany za pomocą

danej masy pieniężnej

danej masy pieniężnej

MR

68

R

k

h

GNP

1

h

M

_

=

Z tej racji

Z tej racji

dana masa pieniężna musi w ciągu

dana masa pieniężna musi w ciągu

roku wygenerować taką ilość zna-

roku wygenerować taką ilość zna-

ków pieniężnych ile wynosi MR

ków pieniężnych ile wynosi MR

MR

69

R

k

h

GNP

1

h

M

_

=

MR

roczny dochód jest kilakrotnie
większy od samej masy pienężnej

z tej racji

z tej racji

dana masa pieniężna

dana masa pieniężna

M

M

musi w roku zostać użyta

musi w roku zostać użyta

nie raz, lecz kilka razy

nie raz, lecz kilka razy

70

R

k

h

GNP

1

h

M

_

=

MR

dana masa pieniężna

dana masa pieniężna

M

M

musi w roku zostać użyta

musi w roku zostać użyta

nie raz, lecz kilka razy

nie raz, lecz kilka razy

innymi słowy

innymi słowy

dana masa pieniężna musi

dana masa pieniężna musi

wykonać kilka obrotów

wykonać kilka obrotów

V

71

V

Ilość znaków pieniężnych,

Ilość znaków pieniężnych,

jaką w ciągu roku generuje

jaką w ciągu roku generuje

masa pieniężna obliczamy

masa pieniężna obliczamy

M

M

•

•

V

V

ZT =

ZT =

tak zapiasaną roczną ilość zna-

ków pieniężnych nazywamy

roczną zdolnością transakcyjną

R

k

h

GNP

1

h

M

_

=

MR

a ponieważ

ilość znaków pieniężnych wygenerowana
w ciągu roku przez

M

musi równać się

MR

ZT

ZT

MR = ZT

MR = ZT

to funkcję LM, patrząc od

strony rynku pieniężnego,

zapiszemy

72

R

k

h

GNP

1

h

M

_

=

MR

ZT

ZT

Produktem rynku pieniężnego
jest roczna zdolność transakcyjna

Produktem rynku towarowego
jest GNP

73

Rola stopy procentowej

Rola stopy procentowej

74

R

k

h

1

h

M

_

=

MR

ZT

o ilości znaków pieniężnych

o ilości znaków pieniężnych

danej masy pieniężnej decyduje

danej masy pieniężnej decyduje

szybkość obiegu pieniądza

szybkość obiegu pieniądza

ZT

=

M • V

rośnie

rośnie

V

V

rośnie

rośnie

ZT

ZT

75

R

k

h

1

h

M

_

=

MR

ZT

rośnie

rośnie

V

V

rośnie

rośnie

ZT

ZT

ZT =

M •

V

=

700

=

500

900

=

szybkość obiegu

szybkość obiegu

pieniądza

pieniądza

rośnie pod wpływem

rośnie pod wpływem

100

7

7

100

5

5

100

9

9

R

76

R

k

h

1

h

M

_

=

MR

ZT

Wzrost stopy procentowej powoduje wzrost

zdolności transakcyjnej danej masy pieniężnej

R

V

ZT

aktywnym parametrem zmian

aktywnym parametrem zmian

jest stopa procentowa

jest stopa procentowa

77

R

V

ZT

Zdolność transakcyjna danej masy pieniężnej

zmienia się pod wpływem zmiany stopy procentowej

R

k

h

1

h

M

_

=

MR

ZT

To, jak stopa procentowa zmienia zdolność

To, jak stopa procentowa zmienia zdolność

transakcyjną danej masy pieniężnej

transakcyjną danej masy pieniężnej

opisuje funkcja LM

opisuje funkcja LM

78

Ilustracja graficzna

Ilustracja graficzna

linii LM

linii LM

79

R

1

h

M

_

=

k

h

ZT

M = 1000zł, k = 0,5

h = 250

R

0,5

250

1

250

_

=

ZT

1000

R

1

500

_

=

ZT

4

R

1

500

_

=

ZT

4

M = 1000

R

ZT

M/k

2000

80

R

ZT

dana linia

LM

narysowana

jest dla jednej wartości

zasobu pieniężnego

M

Wzdłuż danej linii LM zasób

pieniądza jest stały

1000

R

1

h

M

_

=

k

h

ZT

Dana masa pieniężna

Dana masa pieniężna

współdecyduje o poziomie

współdecyduje o poziomie

zdolności transakcyjnej

zdolności transakcyjnej

81

R

ZT

1000

O tym, ile wyniesie zdolność

transakcyjna uzyskana

z danej masy pieniężnej

zadecyduje stopa procentowa

Przykład numeryczny

R

1

h

M

_

=

k

h

ZT

82

R

ZT

1000

R

1

500

_

=

ZT

4

Niechaj stopa procentowa wynosi 2%

1

500

_

=

ZT

4

2

= 3000

ZT

2

3000

Przy

R = 2

zasób pieniądza

wykona trzy obroty, dzięki

temu zdolność transakcyjna

wyniesie 3000

.

83

R

ZT

1000

2

3000

V

3

84

R

ZT

1000

2

3000

V

3

4

stopa procentowa rośnie

do 4 punktów procen

.

85

R

ZT

1000

2

3000

V

3

4

1000

4

Gospodarka przesuwa się

wzdłuż linii LM

Zasób pieniądza

krąży szybciej

i wykonuje cztery obroty

86

R

ZT

2

3000

V

3

4

Obecnie

Z tego samego

zasobu pieniądza

4000

1000

1000

4000

4

uzyskuje się ZT

87

R

ZT

2

3000

V

3

4

4000

1000

1000

4

w każdym punkcie

linii „

LM

” szybkość

obiegu pieniądza

jest inna

88

R

2

4

1000

1000

iż ten sam zasób pieniądza

iż ten sam zasób pieniądza

krąży szybciej i generuje

krąży szybciej i generuje

większą zdolność transakcyjną

większą zdolność transakcyjną

3000

4000

Wzrost stopy procentowej

Wzrost stopy procentowej

powoduje

powoduje

89

R

2

4

1000

1000

3000

4000

jak zmiana stopy procen-

jak zmiana stopy procen-

towej, zmienia szybkość

towej, zmienia szybkość

obiegu danego zasobu

obiegu danego zasobu

pieniądza i tą drogą, jak

pieniądza i tą drogą, jak

zmienia zdolność transak-

zmienia zdolność transak-

cyjną danej masy pieniężnej

cyjną danej masy pieniężnej

ZT

R

V

ZT

Linia LM ukazuje

Linia LM ukazuje

90

R

ZT

dla gospodarki bardzo istotna

jest skala reakcji

ZT

na zmiany

danej stopy procentowej

1000

wiadomo, że

wzrost

R

powoduje wzrost

zdolności transakcyjnej

Zawarta jest ona w kącie

nachylenia linii LM

91

R

ZT

Przyjmijmy hipotetycznie, iż

gospodarkę opisują dwie linie

LM o różnych kątach nachylenia

W obu przypadkach zasób

pieniądza jest taki sam

100

0

1000

Początkowo stopa

procentowa wynosi

Na liniach LM jesteśmy

w punktach

Stopa procentowa rośnie

92

R

ZT

100

0

1000

Stopa procentowa rośnie

Na liniach LM jesteśmy

w punktach

Przyrost

ZT

w obu

przypadkach wynosi

Ta sama zmiana stopy procentowej

daje różne wzrosty ZT

im linia LM bardziej płaska,

tym bardziej na zmiany

stopy procentowej wrażliwy

jest rynek pieniężny

93

R

ZT

Kąt nachylenia linii zawarty

jest w parametrze

h

k

R

=

k

h

ZT

1

h

M

_

R

=

1

500

ZT

_

4

Jest to

wskaźnik elastyczności

ZT

względem stopy procentowej

1000

Jeśli wskaźnik ów wynosi

Jeśli wskaźnik ów wynosi

500

500

to oznacza to, iż gdy stopa

to oznacza to, iż gdy stopa

procentowa wzrośnie o

procentowa wzrośnie o

jeden punkt, to

jeden punkt, to

ZT

ZT

wzrośnie

wzrośnie

o 500 jednostek

o 500 jednostek

94

R

ZT

PYTANIE

Czy wrażliwość rynku

Czy wrażliwość rynku

pieniężnego na zmiany

pieniężnego na zmiany

R

R

jest stała czy też nie ??

jest stała czy też nie ??

Podatność „

ZT

” na zmiany

stopy procentowej zależy od

to parametry

to parametry

behawioralne

behawioralne

(

constans

)

R

=

ZT

1

h

M

_

k

h

k

h

1000

95

R

ZT

1000

w danym okresie podatność ZT

ZT

względem R

R

nie ulega zmianie

Rząd nie jest w stanie

Rząd nie jest w stanie

zmienić tego stanu rzeczy

zmienić tego stanu rzeczy

96

Wzrost zasobu pieniądza

97

Dana linia

LM

narysowana jest dla jednej wartość

zasobu pieniądza

R

ZT

1000

Zasób pieniądza nie jest stały,

w następnym okresie ulega

on zmianie

Gdy zasób pieniądza rośnie, to linia LM

przesuwa się równolegle w prawo

R

10001100

ZT

R

10001100

ZT

R

1000 1100

ZT

Niechaj nowy zasób pieniądza

wynosi 1100

98

R

1000 1100

ZT

M

Przesunięcie linii LM nie ma nic wspólnego

ze zmianami stopy procentowej

Jest ono spowodowane wzrostem

podaży pieniądza

rząd zwiększa bazę monetarną

rząd zmniejsza stopę rezerw
obowiązkowych

rząd obniża stopę dyskontową

banku centralnego

Podaż pieniądza rośnie gdy:

M

s

=

1 + c

r + c

M

B

99

REASUMACJA

REASUMACJA

„LM”

100

R

1000

ZT

Linia

LM

ukazuje, iż zmiana

ZT

może być wynikiem

zmiany stopy procentowej

co ukazujemy jako ruch

wzdłuż danej linii LM

ZT

R

V

ZT

101

R

1000 1100

ZT

Linia

LM

ukazuje, iż zmiana

ZT

może być wynikiem

zmiany stopy procentowej

wzrostu podaży pieniądza

co ukazujemy jako przesu-

nięcie linii LM

ZT

R

M

102

Linia

LM

została wyprowadzona z

równania równowagi rynku pieniężnego

M = k MR – h

R

Z

tej racji, jeśli gospodarka jest

tylko na linii LM, to rynek pieniężny

jest w stanie równowagi

R

1000

ZT

Równowaga ma miejsce gdy

R

Bs = B

D

Ms = M

D

w stanie równowagi znajduje

się rynek kredytowy (bonów)

Rząd przy pomocy obligacji

dopasowuje popyt na pieniądz

do ustalonej wcześniej

skali podaży pieniądza

Dzięki temu na rynku pienię-

żnym zachodzi równowaga

R

1000

ZT

Rynek pieniężny jest w stanie

równowagi, gdy rynek kredytowy

jest w stanie równowagi

kredyt po angielsku

L

oan

–

pieniądz po angielsku

M

oney

Geneza nazwy linii

LM

Słowo

LM

oznacza równowagę

rynku pieniężnego uzyskaną
drogą równowagi rynku kredytowego

103

Rola rynku

Rola rynku

pieniężnego

pieniężnego

104

R

ZT

2

4

1000

3000

GNP

4000

GNP rośnie do 4000

105

R

ZT

2

4

1000

3000

GNP

6

4000

5000

GNP rośnie do 5000

Do realizacji tego GNP

potrzebna jest zdolność

transakcyjna rzędu 5000

Dana masa pieniężna musi

wykonać pięć obrotów,

a to wymaga wzrostu

stopy procentowej

106

Rynek pieniężny jest służebny

w stosunku do GNP

Roczna zdolność transakcyjna

pieniądza służy do tego, aby cała

wytworzona masa towarowa (GNP)

została przeniesiona od producenta

do konsumenta

Aby tak się stało, bez zmian cen

(

założenie modelu – krótki okres

),

to oba rynki, tj. towarowy i pieniężny

muszą być w stanie równowagi

107

Równowaga w

modelu

IS-LM

108

Równowaga to stan szczególny

stanu nierównowagi

Chcąc zrozumieć, co oznacza równowaga

należy wyjść od stanu nierównowagi i ukazać

kiedy, jak, dlaczego

ten stan zanika, czyli jak osiągana jest

Równowaga

Równowaga

Równowaga to zanik

stanu nierównowagi

109

W tym celu przeanalizujemy (

już po raz ostatni

)

sytuację na obu rynkach oddzielnie

R

M

ZT

R

GNP

A

W gospodarce jest zawsze

jedna stopa procentowa

Rządzi ona

jednocześnie

rynkiem

towarowym i pieniężnym

Przy danym

R

gospodarka jest na

obu liniach w punktach

GNP

i

ZT

wynoszą

110

R

M

ZT

R

GNP

A

Gdy rynek towarowy znajduje się na linii

IS

,

to na mocy definicji jest on w stanie równowagi

Nasz rynek towarowy jest

w stanie równowagi

R

M

ZT

R

GNP

A

Gdy rynek pieniężny jest

na linii

LM

, to na mocy

definicji jest on w

stanie równowagi

Nasz rynek pieniężny jest

teraz w stanie równowagi

111

R

M

ZT

R

GNP

A

Oba rynki wzięte z osobna są teraz

w stanie równowagi

Pytanie

Pytanie

Czy gospodarka, rozumiana jako

dwa rynki

wzięte łącznie, jest w stanie

równowagi

R

M

ZT

R

GNP

A

Odpowiedz:

NIE

Aby to wyjaśnić nałóżmy na siebie oba rysunki

112

R

GNP

A

M

ZT

R

GNP

ZT

113

ZT

R

GNP

W tej sytuacji

ZT

jest dużo większa od

GNP

Istniejąca dysproporcja

jest miarą niezrównoważenia

gospodarki

Albo jest za mało towarów,

albo jest za dużo pieniądza

114

ZT

R

GNP

Brak równowagi jest skutkiem oddziaływania

sił zewnętrznych (M, A, t

M, A, t

)

Wzrost podaży pieniądza,

wydatku potencjalnego,

bądź stopy podatkowej

wybił gospodarkę ze

stanu równowagi

115

ZT

R

GNP

W stanie nierównowagi na obu rynkach

W stanie nierównowagi na obu rynkach

uruchamiają się

uruchamiają się

siły wewnętrzne

które wywierając presję na
zmianę stopy procentowej,

naprowadzają gospodarkę

na stan równowagi

116

ZT

R

GNP

Siły zewnętrzne wybijają

gospodarkę

ze stanu równowagi

Siły wewnętrzne

naprowadzają

gospodarkę

na stan równowagi

ZAPAMIĘTAJ

ZAPAMIĘTAJ

117

ZT

R

GNP

Stopa procentowa maleje

Sekwencja osiągania

Sekwencja osiągania

równowagi

równowagi

GNP rośnie a ZT

maleje

118

ZT

R

GNP

Sekwencja osiągania

Sekwencja osiągania

równowagi

równowagi

GNP rośnie a ZT

maleje

Dysproporcja pomiędzy ZT

a GNP zmniejsza się

119

Sekwencja osiągania

Sekwencja osiągania

równowagi

równowagi

ZT

R

GNP

Dalszy

spadek stopy

procentowej sprawia, iż

dysproporcja pomiędzy

GNP

a

ZT

zanika

120

ZT

R

GNP

Dalszy

spadek stopy

procentowej sprawia, iż

dysproporcja pomiędzy

GNP

a

ZT

zanika

Sekwencja osiągania

Sekwencja osiągania

równowagi

równowagi

121

ZT

R

GNP

Przywrócenie zgodności

pomiędzy

ZT

a

GNP

było

możliwe tylko dzięki temu, iż

na spadek stopy procentowej

rynek towarowy reagował

wzrostem GNP, a rynek

pieniężny spadkiem ZT

.

Dzięki temu oba rynki

spotkały się w punkcie

przecięcia obu linii

122

Równość pomiędzy

ZT

a

GNP

nie

oznacza zaistnienia równowagi

R

GNP

ZT

Nie z tytułu równości

ZT

z

GNP

mówimy o równowadze

inaczej

co innego jest wyzna-
cznikiem równowagi

123

R

GNP

ZT

W stanie nierównowagi

stopa procentowa

maleje

ale nie maleje bez

końca

gdy

R

osiąga poziom,

przy którym

ZT = GNP

tu

czyli

co innego jest wyzna-
cznikiem równowagi

124

R

GNP

ZT

stopa procentowa

przestaje się zmieniać

Od tego momentu ruch

na obu liniach zamiera

Gospodarka jako system
jest w stanie spoczynku

Taki stan „

bezruchu”

bezruchu” nazywamy

równowagą

rynkową

tu

125

R

GNP

ZT

W stanie równowagi siły wewnętrzne wywierają

presję na utrzymanie stopy procentowej na

dotychczasowym poziomie

dzięki temu

oba rynki tkwią cały czas

w tym samym punkcie

stąd

bezruch, czyli brak tendencji

do zmiany status quo

126

R

GNP

ZT

Taki stan oznacza

R

iż

jeden rynek dopasował się

do drugiego

127

R

GNP

ZT

Utrzymywanie stanu bezruchu (równowagi)

w czasie, to nic dobrego. Bezruch oznacza

stagnację

,

czyli

brak rozwoju

PYTANIE

PYTANIE

Jak w modelu IS-LM

obrazujemy rozwój ?

Graficznie ukazujemy to, jako

przesunięcie w prawo albo

linii IS, albo linii LM

Rozwój polega na zniszczeniu

dotychczasowego stanu równowagi

i odbudowanie go przy nowym,

wyższym poziomie GNP

128

R

GNP

ZT

Model

IS-LM

służy do

obrazowania mechanizmu

harmonijnego rozwoju

to stanowi o jego

użyteczności

129

Użyteczność

modelu IS-LM

Instrument polityki makroekonomicznej

130

Model IS-LM jest praktycznym

narzędziem, za pomocą którego

rząd na bieżąco

oddziałuje na gospodarkę

Czyli

wpływa na poziom GNP

przyczynia się do wzrostu GNP

ogranicza bezrobocie

stabilizuje kurs walutowy

prowadzi politykę antycykliczną:

monitoruje gospodarkę

przeprowadza symulacje ekonomiczne

a to dlatego, gdyż

a to dlatego, gdyż

dużo większe

dużo większe

są

są

możliwości polityki makroekonomicznej w

możliwości polityki makroekonomicznej w

modelu IS - LM, aniżeli w modelu krzyża

modelu IS - LM, aniżeli w modelu krzyża

Mówiliśmy o tym, analizując
użyteczność
modelu Keynesa. Teraz ten wątek
chcemy
poszerzyć

,

Nową siłą jest

podaż pieniądza

podaż pieniądza

Porównanie obu modeli - ksążka str 238

132

W obu modelach rząd wpływał na

poziom wydatku autonomicznego

Sektor

prywatny

Zakupy

rządowe

A

35- 40%

60- 65%

GNP

GNP

A

G

G

I

X

a

instrumenty rządu

instrumenty rządu

Władzę w kształtowaniu wydatku

dzieli z sektorem prywatnym

ale czyni to tylko drogą powiększania jednego
z jego składników, tj. zakupów rządowych

133

M

W modelu IS-LM do arsenału jego

W modelu IS-LM do arsenału jego

środków dochodzi podaż pieniądza

środków dochodzi podaż pieniądza

z nikim władzą się nie dzieli

ale tutaj

GNP

GNP

A

I

X

a

G

G

pełny monopol

134

M

GNP

GNP

A

I

X

a

G

G

mając w ręku te instrumenty
rząd może prowadzić

rząd może prowadzić

politykę fiskalną

politykę monetarną

politykę mieszaną

135

Bieżąca polityka

makroekonomiczna

w modelu IS-LM

136

 h

h -  d k

A

d

h -  d k

M

+

GNP

=

d

h +  d k

M

+

GNP

=





 h

h +  d k

Ogół czynników wpływających na poziom

bieżącego GNP opisuje równanie

 h

h -  d k

A

d

h -  d k

M

+

GNP

=

d

h +  d k

M

+

GNP

=

G

 h

h +  d k

Wzrost GNP wywołany wyłącznie

działaniem rządu zapisujemy

137

Wzrost GNP wywołany wyłącznie

działaniem rządu zapisujemy

+

d

M

Zmiany w tym członie

nazywamy

h +  d k

h +  d k

G

 h

GNP

=

Polityką Fiskalną

Polityką Fiskalną

138

+

GNP

=

G

 h

d

M

Zmiany w tym członie

nazywamy

h +  d k

h +  d k

Polityką Monetarną

Polityką Monetarną

139

Polityka fiskalna

Polityka monetarna

G

 h

h +  d k

GNP

=

wskaźnik efektywności

polityki fiskalnej

d

h +  d k

M

GNP

=

wskaźnik efektywności

polityki monetarnej





F

F





M

M

140

Polityka fiskalna

Polityka monetarna

G

 h

h +  d k

GNP

=

d

h +  d k

M

GNP

=





F

F





M

M





F

F





M

M

141

+

GNP

=

G

M





F

F





M

M

142

+

GNP

=

G

 h

h +  d k

d

h +  d k

M

143

+

GNP

=

G

 h

h +  d k

d

h +  d k

M

Polityka

fiskalna

Polityka

monetarna

Polityka fiskalna

koresponduje

z linią IS

Polityka monetarna

koresponduje

z linią LM

145

najpierw omówimy jak w celach

antycyklicznych

używana jest polityka monetarna,

potem fiskalna, a na końcu mieszana

Uczynimy to, posługując się

przykładem liczbowym

146

Gospodarka przeżywa recesję,

bieżące GNP wynosi 3500,

rząd chce swymi działaniami

doprowadzić do wzrostu GNP o 500

Stan wyjściowy

A = 1250

(w tym

G = 425

)

 = 4,0; d = 50; k = 0,5;

M = 1000

;

h = 100

147

POLITYKA

MONETARNA

Polityka fiskalna constans

(zakupy rządowe, stopa podatkowa stałe)

Linia

IS

constans

148

R

GNP

ZT

3000

4000

12

50

10

00

Stan wyjściowy

7,5

Rząd chce podnieść GNP z 3500 do 4000

W

tym celu musi podnieść

podaż pieniądza na tyle, aby

linia

LM

przesunęła się

i przecięła z linią

IS

w punkcie

149

R

GNP

ZT

3000

4000 5000

12

50

10

00

7,5

M

1

= 1500

R

GNP

ZT

3000

4000

12

50

7,5

15

00

Przesunięcie to zapewnia przyrost

podaży pieniądza o 500

Zaraz po wzroście masy pieniężnej rynek

pieniężny znajduje się na linii

LM

nie

w punkcie przecięcia z linią

IS

lecz w punkcie

150

R

GNP

ZT

3000

4000

4500

15

00

Zaraz po wzroście masy pieniężnej rynek

pieniężny znajduje się na linii

LM

nie

w punkcie przecięcia z linią

IS

lecz w punkcie

Zdolność transakcyjna nowej

masy pieniężnej wynosi 4500

Rynek towarowy pozostaje na swoim

miejscu i GNP wynosi dalej 3500

W gospodarce występuje

nadmiar zdolności

transakcyjnej

Gospodarka została wybita

ze stanu równowagi

7,5

151

R

GNP

ZT

7,5

15

00

3000

4000

4500

PYTANIE

W jaki sposób równowaga

zostanie przywrócona

na poziomie 4000 ?

152

R

GNP

ZT

7,5

15

00

3000

4000

4500

W zaistniałej sytuacji maleje stopa procentowa

Rynek pieniężny przesuwa

się po linii

LM

w dół,

Zdolność transakcyjna kurczy się,

aż do momentu zrównania się z GNP

153

R

GNP

ZT

15

00

3000

4000

4500

Choć

ZT

zrównała się z

GNP

to nie jest to równowaga

Rynek pieniężny znajduje

się na linii LM w punkcie

wyznaczonym przez bieżącą

stopę procentową

Rynek towarowy

znajduje

się na linii IS w punkcie

wyznaczonym przez

byłą,

a więc już nie istniejącą

stopę procentową

Taka sytuacja będzie trwała

przez kilka miesięcy

Rynek pieniężny – na zmianę

stopy procentowej –

reaguje natychmiast,

rynek towarowy nie

Z

APA

MIĘT

AJ

154

PYTANIE

PYTANIE

Dlaczego stopa procentowa spadła?

155

Rząd powiększa podaż pieniądza skupując obligacje

 B= M

B

GNP

ZT

12

50

15

00

10

00

pieniądze uzyskane

ze sprzedaży obligacji

ludzie kierują na giełdę,

gdzie nabywają inne

papiery wartościowe

ceny papierów warto-

ściowych rosną

stopa ich zwrotu

maleje

156

R

GNP

ZT

4000

Taka sytuacja trwa

przez kilka miesięcy

15

00

nowy, niższy poziom

R

pobudza

rynek towarowy do zmian

.

Po pewnym czasie

157

R

GNP

ZT

15

00

4000

Inwestycje i konsumpcja

Inwestycje i konsumpcja

autonomiczna rosną

autonomiczna rosną

nowy, niższy poziom

R

pobudza

rynek towarowy do zmian

.

I, a, X

A*

Malejąca stopa procentowa

z opóźnieniem

uruchamia

wzrost wydatku rzeczywistego

R A*

A* = - d R

A* = 125

158

R

GNP

ZT

4000

15

00

Na zmiany stopy procentowej

rynek pieniężny

reaguje

natychmiast,

a

rynek towarowy

z wielo-

miesięcznym opóźnieniem

PAMIĘTAJ

159

R A*

Wzrost wydatku rzeczywistego uruchamia

dodatkowy proces mnożnikowy

A*

GNP rośnie

GNP

A* = GNP

160

GNP

Tak dotąd ukazywaliśmy

wzrost GNP

a teraz

R

GNP

ZT

4000

15

00

161

R

GNP

ZT

4000

Proces mnożnikowy przesuwa
rynek towarowy wzdłuż linii IS

15

00

GNP

rośnie

Wzrost GNP wywiera presję

na wzrost ZT. W tej sytuacji

stopa procentowa rośnie

Rynek pieniężny przesuwa się

wzdłuż linii LM.

Zdolność transakcyjna

pieniądza rośnie

162

R

GNP

ZT

4000

15

00

Wzajemne wzbudzanie się obu rynków trwa.

Rynek pieniężny i towarowy

przesuwają się po swoich

liniach jednocześnie

ZT i GNP rosną

jednocześnie

Gdy oba rynki spotkają się,

To proces wzajemnego induko-

wania się obu rynków ustaje,

i gospodarka osiąga

stan

stan

spoczynku

163

R

GNP

ZT

4000

15

00

Wzajemne wzbudzanie się obu rynków trwa.

Rynek pieniężny i towarowy

przesuwają się po swoich

liniach jednocześnie

ZT i GNP rosną

jednocześnie

Gdy oba rynki spotkają się,

To proces wzajemnego induko-

wania się obu rynków ustaje,

i gospodarka osiąga

stan

stan

spoczynku

164

R

GNP

ZT

Cel -

Cel - GNP 4000

GNP 4000

-

-

zostaje osiągnięty

zostaje osiągnięty

4000

15

00

5

165

stan

stan

spoczynku

widzieliśmy

R

R

GNP

ZT

4000

10

00

Jak impulsy rozwojowe poprzez

były przenoszone

były przenoszone

z rynku na rynek

z rynku na rynek

R

R

166

stan

stan

spoczynku

widzieliśmy

R

pierwotne zmiany rozwojowe
wyszły z rynku pieniężnego

15

00

R

GNP

ZT

4000

10

00

167

stan

stan

spoczynku

widzieliśmy

R

wywołało to spadek
stopy procentowej

R

R

GNP

ZT

15

00

4000

168

stan

stan

spoczynku

widzieliśmy

R

wywołało to spadek
stopy procentowej

to powodowało zmiany

na rynku towarowym

R

R

GNP

ZT

4000

GNP rosło

GNP rosło

15

00

169

stan

stan

spoczynku

widzieliśmy

R

R

R

GNP

ZT

4000

15

00

GNP rosło

GNP rosło

konieczny był wzrost

konieczny był wzrost

stopy procentowej

stopy procentowej

R

170

stan

stan

spoczynku

widzieliśmy

R

R

R

GNP

ZT

4000

15

00

R

rynek pieniężny

rynek pieniężny

reaguje

reaguje

konieczny był wzrost

konieczny był wzrost

stopy procentowej

stopy procentowej

szybkość obiegu

szybkość obiegu

pieniądza rośnie

pieniądza rośnie

171

widzieliśmy

R

R

R

GNP

ZT

4000

15

00

R

Dalsze reakcje

Dalsze reakcje

R

R

172

R

GNP

ZT

4000

Cel -

GNP 4000

- został osiągnięty

Osiągnięcie tego celu nie

nastąpiło natychmiast

Od momentu wybicia gospodarki z równowagi

do jej ponownego osiągnięcia

na poziomie 4000 GNP

minęło

14–18 miesięcy

5

15

00

10

00

Wewnętrzna luka

polityki monetarnej

173

Wewnętrzna luka

polityki monetarnej

Są dwa powody tak dużej luki czasowej

Proces mnożnikowy wydatku autono-

micznego zajmuje 8–12 miesięcy

Rynek towarowy nie reaguje na zmiany

stopy procentowej natychmiast,

lecz z wielomiesięcznym opóźnieniem

174

Rynek towarowy nie reaguje na zmiany

stopy procentowej natychmiast,

lecz z wielomiesięcznym opóźnieniem

dlaczego

Głównym sprawcą opóźnienia są:

175

Głównym sprawcą opóźnienia są:

Zanim podejmą decyzje co do dodatkowych

inwestycji, to muszą nabrać pewności, iż

zaistniały spadek R nie jest przejściowy

inwestorzy

Inwestycjami nie rządzi bieżąca stopa

procentowa, lecz oczekiwana realna

długookresowa stopa zwrotu

.

Zapamiętaj

Rynek pieniężny

:

reaguje na zmiany bieżącej,
nominalnej stopy procentowej
przez to reaguje natychmiast

Rynek towarowy:

reaguje na zmiany realnej, długo-
okresowej stopy procentowej
przez to reaguje nie natychmiast
lecz z opóźnieniem

176

Polityka monetarna powoduje nie tylko

wzrost GNP, ale także

Zmienia strukturę nowo

otrzymanego GNP

177

R

GNP

GNP

= Cz + I + a

+ G

2625

450

425

3000

575

425

G

I + a

C

z

Stare GNP

3500

Nowe GNP

4000

Wzrost GNP uzyskano tylko

dzięki wzrostowi popytu

sektora prywatnego

2625

450

425

3000

575

425

G

I + a

C

z

Stare GNP

3500

Nowe GNP

4000

Zakupy rządowe

są stałe

3075

3575

75,0

12,8
12,2

75,0

14,4

10,6

G

I + a

C

z

Stare GNP

100%

Nowe GNP

100%

178

POLITYKA

FISKALNA



G

 h

h -  d k

GNP

=

Polityka monetarna constans

linia LM bez zmian

Wzrost zakupów rządowych

179

R

GNP

ZT

3000

4000

10

00

7,5

Stan wyjściowy

GNP = 3500

A = 1250

(w tym

G = 425

)

 = 4,0; d = 50; k = 0,5;

M = 1000

;

h = 100

12

50

180

R

GNP

ZT

3000

4000

12

50

7,5

Rząd chce podnieść GNP z 3500 do 4000

W tym celu musi podnieść

zakupy rządowe na tyle, aby

linia IS przesunęła się i

przecięła z linią LM w punkcie

181

R

GNP

ZT

3000

4000

12

50

7,5

Przesunięcie to zapewnia przyrost

zakupów rządowych o 250

G

1

= 675

A

1

=1500

Uruchamia się dodatkowy proces mnożnikowy

Rząd podnosi zakupy

rządowe o 250.

G

GNP stopniowo rośnie

182

R

GNP

ZT

3000

4000

12

50

7,5

Przesunięcie to zapewnia przyrost

zakupów rządowych o 250

G

1

= 675

A

1

=1500

Uruchamia się dodatkowy proces mnożnikowy

Rząd podnosi zakupy

rządowe o 250.

G

GNP stopniowo rośnie

GNP

183

R

GNP

ZT

3000

4000

12

50

7,5

R

GNP

ZT

4000

7,5

15

00

GNP stopniowo rośnie

Linia IS przesuwa się w prawo

Rynek pieniężny prze-

suwa się wzdłuż linii LM

184

R

GNP

ZT

3000

4000

12

50

7,5

R

GNP

ZT

4000

7,5

15

00

W zaistniałej sytuacji stopa procentowa rośnie

Wzrost

GNP

wymaga wzro-

stu

ZT

, a ponieważ zasób

pieniądza jest stały

10

00

Dlaczego?

Przyrost

ZT

osiągnąć

można tylko zwiększając

szybkość obiegu pieniądza.

Zapewnia to wzrost stopy procentowej

R

R

M

D

V

to

185

R

GNP

ZT

4000

7,5

15

00

10

00

Dokonuje się rozciąganie

ZT

danego zasobu pieniądza

GNP i ZT rosną jednocześnie

Za

wzrostem stopy procentowej

stoją obligacje

Rząd finansuje dodatkowe zakupy

rządowe wypuszczając nowe obliga-

cje. Chcąc zapewnić ich zbyt podnosi

stopę procentową

186

Efekt wypychania

Efekt wypychania

187

R

GNP

ZT

4000

7,5

15

00

10

Wzrost stopy procentowej uruchamia

Inwestycje, konsumpcja autono-

miczna, eksport netto maleją

efekt wypychania

R

G

I

a

X

dR

dR

125

188

G

X

R

I

a

dR

G

I

a

X

W obrębie wydatku rzeczywistego

zaszły dwa przeciwstawne

procesy

G

I

a

X

189

wzrosły zakupy rządowe

G

G

zmalały inwestycje (itp.)

– d R

I

a

X

W obrębie wydatku rzeczywistego

zaszły dwa przeciwstawne

procesy

G

I

a

X

190

wzrosły zakupy rządowe

G

zmalały inwestycje (itp.)

– d R

W obrębie wydatku rzeczywistego

zaszły dwa przeciwstawne

procesy

250

125

250 - 125

A* =

G - d R

125 =

191

wprawdzie wydatek potencjalny
wzrósł o 250,

z tego wydatku do gospodarki

przedostało się zaledwie 125

to jednak na

skutek

250 - 125

efektu wypychania,

A*

125 =

192

W łącznym rachunku wydatek

rzeczywisty wzrósł o 125

Ten to przyrost uruchomił dodatkowy proces

mnożnikowy, który zapewnił wzrost GNP o 500

250 - 125

A*

125 =

GNP = (G - dR)

GNP = 4 

125

.

195

Polityka fiskalna powoduje nie tylko

wzrost GNP, ale także

Zmienia strukturę nowo

otrzymanego GNP

Jest to skutek efektu

wypychania

G

x

R

I

a

196

R

GNP

GNP

= Cz + I + a

+ G

2625

450
425

G

I + a

C

z

Stare GNP

3500

3000

325

675

Nowe GNP

4000

75,0

12,8

12,2

75,0

8,1

16,9

G

I + a

C

z

Stare GNP

100%

Nowe GNP

100%

197

POLITYKA

FISKALNA II

Stopa podatkowa

198

R

GNP

ZT

3000

12

50

7,5

Rząd chce podnieść GNP z 3500 do 4000

W tym celu musi obniżyć stopę

podatkową na tyle, aby linia IS

zmieniła kąt nachylenia i

przecięła z linią LM w punkcie

4000

199

R

GNP

ZT

3000

4000

7,5

Przesunięcie to zapewnia spadek

stopy podatkowej z 0,20 do 0,136

Rząd obniża stopę

podatkową do 0,136

Mnożnik rośnie z 4,00 do 5,33

Proces mnożnikowy danego

wydatku staje się intensywniejszy

GNP stopniowo rośnie

R

GNP

ZT

3000

4000

7,5

R

GNP

ZT

3000

4000

7,5

Linia IS zmienia swe ułożenie

12

50

200

R

GNP

ZT

3000

4000

7,5

W zaistniałej sytuacji stopa

procentowa wzrosła

ZAPAMIĘTAJ

ZAPAMIĘTAJ

Spadek stopy podatkowej prowadzi

do wzrostu stopy procentowej

t

n

R

201

W zaistniałej sytuacji stopa

procentowa wzrosła

Dlaczego

stopa procentowa

rośnie

?

R

R

M

D

V

R

GNP

ZT

3000

4000

7,5

202

R

GNP

ZT

3000

4000

7,5

W zaistniałej sytuacji stopa

procentowa wzrosła

Wzrost stopy procentowej

uruchamia efekt wypychania

Wydatek rzeczywisty maleje o 125!

A = 1250

A

o

*

=

875



o

=

4,00



1

=

5,33

A

1

*

=

750

Y

o

= 3500 Y

1

= 4000

12

50

203

R

GNP

ZT

3000

4000

7,5

A = 1250



o

=

4,00



1

=

5,33

Y

o

= 3500 Y

1

= 4000

12

50

A

1

*

=

750

A

o

*

=

875

efekt wypychania

efekt wypychania

:

wydatek rzeczywisty
maleje o 125

204

R

GNP

ZT

3000

4000

7,5

A = 1250



o

=

4,00



1

=

5,33

Y

o

= 3500 Y

1

= 4000

12

50

A

1

*

=

750

A

o

*

=

875

W tej sytuacji GNP

rośnie nie

dzięki wzrostowi

wydatku,

lecz podniesieniu się

siły procesu

mnożnikowego

205

Spadek stopy podatkowej powoduje

Spadek stopy podatkowej powoduje

nie tylko wzrost GNP, ale także

nie tylko wzrost GNP, ale także

zmienia strukturę nowo

otrzymanego GNP

206

R

GNP

GNP

= Cz + I + a

+ G

2625

450
425

G

I + a

C

z

Stare GNP

3500

3250

325

425

Nowe GNP

4000

Wzrost GNP dokonuje się tylko

drogą wzrostu konsumpcji zależnej

2625

3250

Zapamiętaj

spadek stopy

spadek stopy

podatkowej

podatkowej

wzrost konsumpcji

wzrost konsumpcji

spadek inwestycji

spadek inwestycji

efekt

efekt

wypychania

wypychania

konsumpcja

wypycha

inwestycje

t

n

207

Polityka Fiskalna

Polityka Fiskalna

wzrost zakupów

rządowych

spadek stopy

podatkowej

zakupy wypychają

zakupy wypychają

inwestycje

inwestycje

konsumpcja wypycha

konsumpcja wypycha

inwestycje

inwestycje

która polityka jest lepsza?

która polityka jest lepsza?

porównanie

porównanie

efekt

efekt

wypychania inwestycji

wypychania inwestycji

208

POLITYKA

MIESZANA

209

R

GNP

3000

4000

GNP rzędu 4000

rząd osiągnął prowadząc

politykę monetarną

politykę fiskalną

W rzeczywistości rząd chcąc osiągnąć

dany cel używa obu polityk jednocześnie

Cel 4000 osiągnie plasując się

w jednym z punktów linii

7,5

Powstaje korytarz polityki mieszanej

210

R

GNP

3000

4000

7,5

Zbiór punktów leżących na linii oferuje

polityce mieszanej wiele kombinacji

O wyborze danej opcji decydują

dalsze cele i uwarunkowania

poziom stopy procentowej

poziom deficytu budżetowego
poziom inflacji w następnym

okresie

poziom kursu walutowego

struktura GNP

efektywność danej polityki

211

R

GNP

3000

4000

7,5

Szczególnym przypadkiem (często spotykanym)

jest polityka akomodatywna

Rząd chce zapewnić wzrost GNP

utrzymując stopę procentową

na dotychczasowym poziomie

212

R

GNP

3000

4000

7,5

Cel swój osiągnie jeśli linie

IS

i

LM

przesunie

tak iż przetną się one w wyznaczonym punkcie

R

GNP

3000

4000

7,5

Przesunięcie to zapewni

:

wzrost zakupów rządowych o 125

wzrost podaży pieniądza o 250

12

50

10

00

A

1

= 1375

M

1

= 1500

213

R

GNP

3000

4000

7,5

Rząd podnosi zakupy rządowe i

podaż pieniądza o wskazaną wielkość

214

Rząd podnosi zakupy rządowe i

podaż pieniądza o wskazaną wielkość

R

GNP

3000

4000

7,5

13

75

12

50

Politykę akomodatywną rząd stosuje,

Politykę akomodatywną rząd stosuje,

gdy nie chce doprowadzić do :

gdy nie chce doprowadzić do :

spadku inwestycji

spadku inwestycji

zmiany kursu

zmiany kursu

walutowego

walutowego

w ten sposób

eliminuje efekt

wypychania

chroni handel zagrani-

czny przed skutkami

polityki wewnętrznej

215

Politykę akomodatywną rząd stosuje,

Politykę akomodatywną rząd stosuje,

gdy nie chce doprowadzić do :

gdy nie chce doprowadzić do :

chroni handel zagrani-

czny przed skutkami

polityki wewnętrznej

PAMIĘTAJ

Zmiana stopy procentowej prowadzi

do zmiany kursu walutowego i

tą drogą do zmian eksportu netto

216

Zmiana stopy procentowej prowadzi

do zmiany kursu walutowego i

tą drogą do zmian eksportu netto

X = Ex – Im

E

R

E

R

217

Przy polityce akomodatywnej nie ma

ani efektu wypychania, ani ssania

Stopa procentowa nie zmienia się

Wzrost GNP uzyskuje się tutaj

poprzez wzrost wydatku rzeczywistego

uzyskanego wyłącznie w drodze wzrostu

wydatku potencjalnego

A = A*

A* = 125

R

GNP

4000

7,5

218

Polityka akomodatywna choć nie wywołuje

ani efektu wypychania, ani ssania,

to doprowadza jednak do zmian struktury GNP

219

R

7,5

2625

450
425

G

I + a

C

z

Stare GNP

3500

3000

450

550

Nowe GNP

4000

75,0

12,8

12,2

75,0

11,2

13,8

G

I + a

C

z

Stare GNP

100%

Nowe GNP

100%

220

Polityka makroekonomiczna

analiza porównawcza

Przyczyny wzrostu

221

Wzrost GNP o 500 rząd osiągnął prowadząc

politykę monetarną

R

GNP

4000

7,5

politykę fiskalną

politykę mieszaną

W każdym przypadku wzrost ów osiągnięto

dzięki przyrostowi wydatku rzeczywistego o 125

polityka monetarna

polityka fiskalna

polityka mieszana

A* = 125

W każdym przypadku przyrost ten uzyskano inaczej

222

G

(I, a)

A*

P. F

P. H

P.M

polityka monetarna

P.F

polityka fiskalna

P.H

polityka mieszana

P. M

G

(I, a)

A*

125

125

125

P. M

P. F

P. M

000

P. F

P. H

Zakupy rządowe nie rosły

Zakupy rządowe nie rosły

223

G

(I, a)

A*

P. F

P. H

P. M

G

(I, a)

A*

125

125

125

P. M

P. F

P. M

000

+ 125

P. F

P. H

Rząd powiększył podaż pieniądza

Rząd powiększył podaż pieniądza

M

R

uruchomiło to efekt ssania

inwestycje, konsumpcja autono-

miczna i eksport netto wzrosły

224

G

(I, a)

A*

P. H

P. M

G

(I, a)

A*

125

125

125

P. M

P. M

000

+ 125

P. H

R

P. F

P. F

P. F

Rząd podniósł zakupy rządowe

+ 250

G

225

G

(I, a)

A*

P. H

P. M

G

(I, a)

A*

125

125

125

P. M

P. M

000

+ 125

P. H

R

P. F

P. F

P. F

+ 250

G

stopa procentowa wzrosła

stopa procentowa wzrosła

R

nastąpił efekt

nastąpił efekt

wypychania

wypychania

– 125

226

G

(I, a)

A*

P. M

G

(I, a)

A*

125

125

125

P. M

P. M

000

+ 125

P. F

P. F

P. F

+ 250 – 125

P. H

P. H

rząd powiększył zakupy rządowe

rząd powiększył zakupy rządowe

+ 125

G

227

G

(I, a)

A*

P. M

G

(I, a)

A*

125

125

125

P. M

P. M

000

+ 125

P. F

P. F

P. F

+ 250

G

– 125

P. H

P. H

+ 125

jednocześnie powiększył podaż

pieniądza na tyle, aby stopa pro-

centowa nie uległa zmianie

R

_

M

dzięki temu nie wystąpił ani efekt

dzięki temu nie wystąpił ani efekt

wypychania ani efekt ssania

wypychania ani efekt ssania

000

228

G

(I, a)

A*

P. M

G

(I, a)

A*

125

125

125

P. M

P. M

000

+ 125

P. F

P. F

P. F

+ 250 – 125

P. H

P. H

+ 125

R

_

G

M

000

M

Ekspansywna polityka monetarna

R

G

R

prowadzi do

Ekspansywna polityka fiskalna prowadzi do:

Ekspansywna polityka akomodatywna

Ekspansywna polityka akomodatywna

zap

ew

nia

zap

ew

nia

229

G

(I, a)

A*

P. M

G

(I, a)

A*

125

125

125

P. M

P. M

000

P. F

P. F

P. F

+ 250 – 125

P. H

P. H

+ 125

R

_

000

R

R

Spadek stopy procen-

towej uruchamia

efekt ssania

+ 125

+ 125

dokonuje się on

z opóźnieniem

wzrost stopy

wzrost stopy

procentowej

procentowej

włącza

efekt

wypychania

– 125

dokonuje się on

bardzo szybko

stabilizacja stopy procentowej zapewnia,

stabilizacja stopy procentowej zapewnia,

że polityka rządu nie wywołuje zmian w

że polityka rządu nie wywołuje zmian w

poziomie inwestycji, eksportu netto

poziomie inwestycji, eksportu netto

000

230

Polityka makroekonomiczna

analiza porównawcza

Struktura GNP

231

Każda z trzech polityk zapewniła

taki sam wzrost GNP.

GNP

R

4000

7,5

Struktura nowo osiągniętego

GNP

nie jest jednak taka sama

232

75,0

12,8

12,2

G

I + a

C

z

Stare GNP

100%

75,0

8,1

16,9

Nowe GNP (%)

monetarna fiskalna mieszana

75,0

11,2

13,8

75,0

10,6

14,4

233

75,0

12,8

12,2

G

I + a

C

z

Stare GNP

100%

Nowe GNP (%)

monetarna fiskalna mieszana

75,0

10,6

14,4

8,1

16,9

75,0

75,0

11,2

13,8

Zasadnicza różnica zachodzi w relacji

Inwestycje–zakupy rządowe

Polityka monetarna doprowadza do wzrostu

inwestycji i spadku zakupów rządowych

Polityka fiskalna czyni odwrotnie: doprowadza

do wzrostu zakupów rządowych i poważnego

spadku inwestycji i konsumpcji autonomicznej

Polityka fiskalna

wzmacnia sektor rządowy

a osłabia prywatny;

Polityka monetarna

czyni odwrotnie: wzmacnia

sektor prywatny i relatywnie osłabia rządowy

234

Będzie o nich mowa w następnym wykładzie

Przedstawione skutki impulsów makro-

ekonomicznych, to jedynie krótkookresowe

reperkusje polityki makroekonomicznej.

Owe impulsy rządowe wywołują

także skutki długookresowe

235

Kto zarzyna naszą gospodarkę

Kto zarzyna naszą gospodarkę

:

Kołodko czy Balcerowicz??

Polityka monetarna

Polityka monetarna

bez zmian

bez zmian

R

GNP

ZT

3000

4000

7,5

stopa podatkowa rośnie

GNP maleje

GNP maleje

Teza:

Teza:

w Polsce stopa podatkowa

w Polsce stopa podatkowa

jest bardzo wysoka,

jest bardzo wysoka,

t = 45% GNP

t = 45% GNP

236

R

GNP

ZT

3000

4000

7,5

Teza:

Teza:

Wysoka stopa podatkowa utrudnia

Wysoka stopa podatkowa utrudnia

skuteczne prowadzenie polityki

skuteczne prowadzenie polityki

monetarnej

monetarnej

w Polsce stopa podatkowa

w Polsce stopa podatkowa

jest bardzo wysoka,

jest bardzo wysoka,

t = 45% GNP

t = 45% GNP

BC zwiększa

BC zwiększa

podaż pieniądza

podaż pieniądza

237

R

GNP

ZT

3000

4000

Teza:

Teza:

Wysoka stopa podatkowa utrudnia

Wysoka stopa podatkowa utrudnia

skuteczne prowadzenie polityki

skuteczne prowadzenie polityki

monetarnej

monetarnej

BC zwiększa

BC zwiększa

podaż pieniądza

podaż pieniądza

przyrost GNP jest

przyrost GNP jest

większy przy niższej

większy przy niższej

stopie podatkowej

stopie podatkowej

238

R

GNP

ZT

3000

4000

Teza:

Teza:

Wysoka stopa podatkowa utrudnia

Wysoka stopa podatkowa utrudnia

skuteczne prowadzenie polityki

skuteczne prowadzenie polityki

monetarnej

monetarnej

przyrost GNP jest

przyrost GNP jest

większy przy niższej

większy przy niższej

stopie podatkowej

stopie podatkowej

Ten sam przyrost podaży

Ten sam przyrost podaży

pieniądza zapewnia

pieniądza zapewnia

większy wzrost GNP

większy wzrost GNP

przy niższej stopie

przy niższej stopie

podatkowej

podatkowej

239

R

GNP

ZT

3000

4000

Dla osiągnięcia tego samego
przyrostu GNP, trzeba znacznie
większego wzrostu podaży

przy większej

przy większej

stopie podatkowej

stopie podatkowej

240

R

GNP

ZT

3000

4000

a co ze zmianami

a co ze zmianami

stopy procentowej

stopy procentowej

241

R

GNP

ZT

3000

4000

trzeba znacznie większego

trzeba znacznie większego

spadku stopy procentowej

spadku stopy procentowej

dla osiągnięcia tego

dla osiągnięcia tego

samego wzrostu GNP

samego wzrostu GNP

a co ze zmianami

a co ze zmianami

stopy procentowej

stopy procentowej

przy wyższej

przy wyższej

stopie podatkowej

stopie podatkowej

242

R

GNP

ZT

3000

4000

Kołodko nie ułatwia w

niczym Balcerowiczowi

prowadzenia polityki

monetarnej

aby polityka monetarna była

aby polityka monetarna była

skuteczniejsza, to musi

skuteczniejsza, to musi

obniżyć się stopa podatkowa

obniżyć się stopa podatkowa