Udar krwotoczny –
1. w następstwie nadciśnienia tętniczego 

(arteriopatie doprowadzają do powstawania 
mikrotętniaków oraz lipohialinowych segmentów 
co prowadzi do osłabienia ścian tętniczek i 
zwiększenie ich podatności na pękanie – 
zwłaszcza przy nagłym wzroście ciśnienia 
tętniczego. Dotyczy to tętniczek 
doprowadzających krew do: prążkowia, wzgórza, 
mostu i móżdżku).

2. u osób starszych na skutek odkładania się – 

amyloidu – dochodzi do powstawania angiopatii 
amyloidowej – czołowej, ciemieniowej lub 
potylicznej lub dochodzi do powstania 
krwotoków podpajęczynówkowych.

3. malformacje naczyniowe: tętniaki, 

malformacje tętniczo-żylne oraz naczyniaki 
jamiste – ich pęknięcie prowadzi do powstania 
krwotoku podpajęczynówkowego lub oponowo – 
mózgowego.

4. nowotwory mózgu – pierwotne i przerzutowe 

są przyczyną krwotoków płatowych.

5. zaburzenia krzepliwości ( w przebiegu 

białaczki, hemofilii, plamicy małopłytkowej) lub 
z powodu stosowania leków przeciwkrzepliwych 
(acenocumarol, heparyna) lub 
przeciwpłytkowych (aspiryna) – prowadzą do 
powstania ogniska krwotocznego.

Zaburzenia krwotoczne mózgu przybierają 

różne postacie kliniczne:

• Krwotok śródmózgowy (przemijające objawy 

ogniskowe zwykle bez utraty świadomości)

• Krwotok śródmózgowy (trwałe objawy ubytkowe)
• Krwotok podpajęczynówkowy

Mogą powodować:
- połowicze zaburzenia czucia, 
- narastające zaburzenia przytomności
- bóle głowy
- nudności i wymioty

Klasyfikacja stanu chorego po krwotoku 

podpajęczynówkowym (wg Barthella w 

modyfikacji Hunta i Hessa)

I – przytomny, bóle głowy, objawy oponowe

II – przytomny, silne bóle głowy, znaczne objawy 

oponowe, uszkodzenie nerwów czaszkowych

III – senność lub zamroczenie, objawy ogniskowe 

połowicze

IV – śpiączka , niedowład lub porażenie połowicze, 

objawy wegetatywne

V – śpiączka, sztywność odmóżdżeniowa

Udar krwotoczny rdzenia –

- nagły ból w plecach

- szybko narastający niedowład

- porażenie nóg z zaburzeniami wszystkich 

rodzajów czucia, od poziomu uszkodzenia w dół

- zaburzenia w oddawaniu moczu

Dochodzi do uszkodzenia dróg piramidowych, 

pozapiramidowych oraz móżdżku. 

Objawia się to (uszkodzeniem dróg 

piramidowych):

-osłabieniem napięcia mięśniowego
- wzmożeniem napięcia mięśniowego, które staje 

się spastyczne

- porażeniem, niedowładem obustronnym

Objawia się to (uszkodzenie dróg 

pozapiramidowych):

- zaburzenia regulacji napięcia mięśniowego 

(wykształca się sztywność mięśniowa lub 

obniżenie napięcia mięśniowego)

- ruchy mimowolne: dystoniczne, atetotyczne, 

pląsawicze lub baliczne.

Objawia się to (niedokrwienne ogniskowe 

uszkodzenie układu móżdżkowego):

- zaburzenia równowagi

- ataksja połowicza lub czterokończynowa

- spastyczność jako przejaw wzmożonego 

napięcia mięśniowego

Rokowanie –

- najwięcej problemów z przywróceniem funkcji ręki 

(synergizm zgięciowy – utrudnione wypuszczenie 

przedmiotu z ręki i ogranicza siłę chwytu – 

niewydolność pasywna zginaczy)

- upośledzenie funkcji barku (ból i podwichnięcia, 

ograniczenie ruchomości)

- zespół pomijania stronnego –podświadome 

unikanie używania kończyny niedowładnej

- problemy lokomocji u osób pozostałych

-  w obrębie kończyny dolnej dominuje –synergizm 

wyprostny (kończyna jest jakby zadługa)

Przebieg stanów po udarach dzieli się na 

trzy okresy:

1. ostry (wiotkości) – trwa od kilku dni do kilku 

tygodni 1-3 tygodni; dominują objawy ogólne i 

wiotkość mięśniowa, spastyczność rozwija się 

po kilku dniach lub tygodniach od 

zachorowania

2. poprawy (regeneracyjno – kompensacyjny 

lub spastyczności) – trwa od kilku tygodni 

do kilku miesięcy 6-12 miesięcy

3. przewlekły (lub względnego 

wyzdrowienia) – rozpoczyna się około roku 

lub później od zachorowania

Stadia zdrowienia po udarch mózgu (ocena wydolności 

ręki):

• pojawienie się patologicznych synergii oraz rozwój 

spastyczności

• występowanie patologicznych wzorców synergistycznych 

podczas próby wykonywania ruchu

• obniżenie spastyczności  i pojawienie się możliwości 

wykonania nieskomplikowanych ruchów (niezależnie od 

synergii)

• dalsze obniżenie spastyczności i możliwość wykonania 

bardziej złożonych ruchów dowolnych (bez udziału synergii)

• prawie zupełny zanik spastyczności i zbliżenie ruchów 

dowolnych do normalnych, możliwość panowania nad 

kierunkiem i szybkością ruchów

• występowanie normalnych, skoordynowanych ruchów całej 

reki i palców

W okresie ostrym zasadniczym celem jest :

 zapobieganie odleżynom, przykurczom, 

nieprawidłowym  ułożeniom kończyn oraz 

powikłaniom płucnym, regulowanie czynności 

pęcherza moczowego i przewodu pokarmowego.

W drugim okresie podstawowym celem jest:
„zwalczanie” spastyczności, zapobieganie 

przykurczom i obniżaniu się siły mięśniowej oraz 

łagodzenie zaistniałych skutków niedowładu.

W trzecim okresie:
dominuje doskonalenie chodu i czynności 

kończyny górnej oraz życia z powstałą 

dysfunkcją.

Do zaburzeń oddychania i krążenia w 

neurologii dochodzi z powodu długotrwałego 
unieruchomienia oraz wskutek niedotlenienia, 
które wiąże się ze zwiększeniem beztlenowego 
metabolizmu i zmniejszeniu rezerw 
energetycznych w uszkodzonym mózgu.

Dlatego łatwo tu o powikłania płucne (niedodma, 

zapalenie górnych dróg oddechowych, zapalenie 
płuc) z powodu zmniejszenia się powierzchni 
wentylacyjnej płuc oraz łożyska naczyniowego w 
płucach.

Powikłania krążeniowe (zakrzepica, obrzęki 

kończyn) spowodowane zwolnionym przepływem 
krwi, jej zagęszczeniem, zmniejszoną objętością 
osocza

Rehabilitacja wczesna

Celem kompleksowej rehabilitacji (przyłóżkowej) w 

pododdziale udarowym lub na oddziale neurologii 

należy:

- zmniejszenie śmiertelności w pierwszym miesiącu
- profilaktyka powikłań stanowiących zagrożenie 

życia

- zmniejszenie stopnia niepełnosprawności
- poprawa jakości życia po przebytym udarze mózgu
- wpływanie na stan psychiczny, motywowanie do 

aktywności

- zmniejszenie bezpośrednich i pośrednich następstw
- wczesna edukacja chorego i jego rodziny

Podjęta we właściwym czasie 

rehabilitacja zmniejsza ryzyko 
wystąpienia wczesnych powikłań (zapalenie 
płuc, zakrzepica, zator tętnicy płucnej i 
odleżyny).

Pełnozakresowe ruchy bierne porażonej 

kończyny powinny rozpoczynać się u 
chorych z zawałem mózgu (jeśli stan 
chorego na to pozwala) w pierwszych 24 
godzinach – pozwala to zmniejszyć ryzyko 
podostrych powikłań udaru – przykurczy 
stawowych z nieprawidłowym ustawieniem 
kończyny.

Rehabilitacja

1.

zmiana pozycji co 2-3 godziny (plecy, bok 

zdrowy, bok chory, brzuch)

2. ułożenie pośrednie zapewniające równowagę 

wszystkich grup mięśniowych zapewnia 

rozluźnienie mięśni wykazujących skłonność do 

przykurczów, zmniejsza narastanie 

spastyczności, stanowi pozycję wyjściową do 

ćwiczeń biernych

3. kończynę górna układa się z odwiedzeniem  

ramienia (65-90 stopni) i odwróconym 

przedramieniem, nadgarstek ustabilizowany w 

lekkim zgięciu grzbietowym, palce w zgięciu, 

kciuk w przeciwstawieniu

4. kończynę dolną układa się w ułożeniu 

wyprostowanym, nieznacznie zgiętą w stawie 

kolanowym (około 5 stopni) i skręconą lekko na 

zewnątrz; stopę podpiera się pod kątem 

prostym i zabezpiecza przed uciskiem

5. zapobieganie zapaleniu płuc, odleżynom, 

przykurczom, zakrzepicy żył głębokich, 

utrzymanie drożności dróg oddechowych 

(zmiana pozycji, pozycje drenażowe, ćwiczenia 

naczyniowe zwłaszcza kończyn niedowładnych

6. profilaktyka powikłań płucnych (ćwiczenia 

oddechowe, pozycje drenażowe płatów lub 

segmentów (u nieprztyomnych bierna 

gimnastyka oddechowa)

7. obniżone napięcie mięśniowe kończyn zdrowych 

pobudzać aktywnością ruchową, stosować 
stymulację proprioceptywną (ćwiczenia bierne i 
czynno-bierne) i eksteroceptywną (oklepywanie 
mięśni spastycznych krótkimi, szybkimi ruchami 
–tapping poprzez częste ćwiczenia; 
szczotkowanie odpowiednich dermatomów; 
delikatny masaż ogólny i segmentarny; masaż 
pobudzający ogólną trofikę mięśni

8. ruchy bierne po stronie chorej, ruchy czynno – 

bierne, wspomagane, oporowe,

9. ułożenie na brzuchu z kończyną górną przed 

głową, podparcie stopy

10. Przy zaburzeniach napięcia mięśniowego w 

obrębie obręczy barkowej i kończyny wolnej po 
stronie niedowładu oraz bólu: 

– elektroterapia TENS –( Transcutaneous Electrical 

Nerve Stimulation- stymulacja nerwowo – 
mięśniowa) i prądy Trauberta,  

- NMES –(Neuro Muscular Electro Stimulation – 

stymulacja nerwowo - mięśniowa)

- dostarczanie ciepła (ciepłe okłady, 

parafinoterapia, ultradźwięki)

- krioterapia - obniża napięcie mięśniowe (okłady 

schładzające)

- kriostymulacja  (chlorek etylu)