Główne objawy

Główne objawy

chorób układu

chorób układu

krążenia

krążenia

Najważniejsze choroby

Najważniejsze choroby

układu krążenia

układu krążenia

•

Miażdżyca tętnic

Miażdżyca tętnic

•

Choroba niedokrwienna serca ( w Polsce

Choroba niedokrwienna serca ( w Polsce

choruje ok. 1500000 osób)

choruje ok. 1500000 osób)

•

Nadciśnienie tętnicze (8500000 chorych w

Nadciśnienie tętnicze (8500000 chorych w

Polsce)

Polsce)

•

Wady serca

Wady serca

•

Zwyrodnieniowe i zapalne choroby serca

Zwyrodnieniowe i zapalne choroby serca

•

Niewydolność krążenia

Niewydolność krążenia

•

Zaburzenia rytmu serca

Zaburzenia rytmu serca

CECHY CHORÓB UKŁADU

CECHY CHORÓB UKŁADU

KRĄŻENIA

KRĄŻENIA

•

Przewlekły rozwój (podstępny)

Przewlekły rozwój (podstępny)

•

Przewlekły przebieg z okresami

Przewlekły przebieg z okresami

zaostrzeń i poprawy

zaostrzeń i poprawy

•

Stałe potencjalne zagrożenie życia

Stałe potencjalne zagrożenie życia

•

Duża częstość występowania

Duża częstość występowania

nagłych zgonów

nagłych zgonów

NASTĘPSTWA CHORÓB

NASTĘPSTWA CHORÓB

UKŁADU KRĄŻENIA

UKŁADU KRĄŻENIA

•

Upośledzenie ogólnej sprawności

Upośledzenie ogólnej sprawności

organizmu

organizmu

•

Obniżenie jakości życia

Obniżenie jakości życia

•

Jako przyczyna absencji chorobowej

Jako przyczyna absencji chorobowej

•

Przyczyna inwalidztwa

Przyczyna inwalidztwa

CZYNNIKI RYZYKA

CZYNNIKI RYZYKA

( ZAGROŻENIA)

( ZAGROŻENIA)

•

są to stany i sytuacje, których

są to stany i sytuacje, których

obecność łączy się ze zwiększoną

obecność łączy się ze zwiększoną

częstością występowania choroby.

częstością występowania choroby.

Nie są one czynnikami

Nie są one czynnikami

przyczynowymi, ale zwiększają

przyczynowymi, ale zwiększają

częstość zachorowań oraz wpływają

częstość zachorowań oraz wpływają

niekorzystnie na przebieg choroby i

niekorzystnie na przebieg choroby i

występowanie powikłań

występowanie powikłań

Czynniki ryzyka chorób układu

Czynniki ryzyka chorób układu

krążenia

krążenia

•

Płeć

Płeć

•

wiek

wiek

•

obciążenie rodzinne chorobami układu

obciążenie rodzinne chorobami układu

krążenia

krążenia

•

hiperlipidemia

hiperlipidemia

•

nadciśnienie tętnicze

nadciśnienie tętnicze

•

palenie papierosów

palenie papierosów

•

nadmierna masa ciała

nadmierna masa ciała

•

ograniczona aktywność fizyczna

ograniczona aktywność fizyczna

•

podwyższony poziom cukru we krwi

podwyższony poziom cukru we krwi

•

stresy

stresy

ból wieńcowy

ból wieńcowy

•

–

–

zlokalizowany za mostkiem, rozpierający, piekący, ściskający,

zlokalizowany za mostkiem, rozpierający, piekący, ściskający,

lub gniotący. Promieniuje do krtani, żuchwy, lewego barku lub

lub gniotący. Promieniuje do krtani, żuchwy, lewego barku lub

ręki, czasem do łopatki czy kręgosłupa. Ból może być wyzwolony

ręki, czasem do łopatki czy kręgosłupa. Ból może być wyzwolony

przez wysiłek, emocje, zimno, wiatr, wysiłek po posiłku. Jego

przez wysiłek, emocje, zimno, wiatr, wysiłek po posiłku. Jego

początek jest nagły, natężenie w dusznicy bolesnej jest

początek jest nagły, natężenie w dusznicy bolesnej jest

umiarkowane lub małe, w zawale może być bardzo duże. Czas

umiarkowane lub małe, w zawale może być bardzo duże. Czas

trwania bólu w dusznicy jest krótki ( ok.2-10 min.) i nie

trwania bólu w dusznicy jest krótki ( ok.2-10 min.) i nie

przekracza 20 min. W zawale ból jest długotrwały i nawracający.

przekracza 20 min. W zawale ból jest długotrwały i nawracający.

W dusznicy bolesnej wysiłkowej ból pojawia się podczas wysiłku

W dusznicy bolesnej wysiłkowej ból pojawia się podczas wysiłku

i ustępuje po jego zaprzestaniu lub w ciągu 1- 2 min. po

i ustępuje po jego zaprzestaniu lub w ciągu 1- 2 min. po

podjęzykowym zażyciu nitrogliceryny lub dwuazotanu sorbitolu.

podjęzykowym zażyciu nitrogliceryny lub dwuazotanu sorbitolu.

W zawale te leki tylko łagodzą ból.

W zawale te leki tylko łagodzą ból.

•

Ból podobny do wieńcowego może wystąpić w tętniaku

Ból podobny do wieńcowego może wystąpić w tętniaku

rozwarstwiającym aorty, zatorowości płucnej, zapaleniu

rozwarstwiającym aorty, zatorowości płucnej, zapaleniu

osierdzia. Nie mają wartości diagnostycznej bóle zlokalizowane

osierdzia. Nie mają wartości diagnostycznej bóle zlokalizowane

w okolicy serca – kłucia okolicy koniuszka serca występujące w

w okolicy serca – kłucia okolicy koniuszka serca występujące w

spoczynku, tępe bóle w okolicy przedsercowej utrzymujące się

spoczynku, tępe bóle w okolicy przedsercowej utrzymujące się

przez wiele godzin lub dni, ale nie ograniczające wykonywania

przez wiele godzin lub dni, ale nie ograniczające wykonywania

wysiłku.

wysiłku.

Ograniczenie tolerancji

Ograniczenie tolerancji

wysiłku

wysiłku

•

jest to występowanie podczas wysiłku zadyszki

jest to występowanie podczas wysiłku zadyszki

lub duszności oraz konieczność częstszego

lub duszności oraz konieczność częstszego

odpoczywania. Chorzy określają to jako łatwe

odpoczywania. Chorzy określają to jako łatwe

męczenie się lub męczliwość. Taki objaw może

męczenie się lub męczliwość. Taki objaw może

wynikać z cech osobniczych (wątła budowa

wynikać z cech osobniczych (wątła budowa

ciała lub znaczna nadwaga), chorób płuc z

ciała lub znaczna nadwaga), chorób płuc z

niewydolnością oddechową, częstości

niewydolnością oddechową, częstości

wykonywania wysiłków i stopnia wytrenowania.

wykonywania wysiłków i stopnia wytrenowania.

W diagnostyce chorób układu krążenia duże

W diagnostyce chorób układu krążenia duże

znaczenie ma stopniowe lub nagłe zmniejszenie

znaczenie ma stopniowe lub nagłe zmniejszenie

zdolności wykonywania wysiłku. Ocena

zdolności wykonywania wysiłku. Ocena

tolerancji wysiłku- próba wysiłkowa.

tolerancji wysiłku- próba wysiłkowa.

Duszność

Duszność

subiektywne uczucie braku tchu. Obiektywne objawy

subiektywne uczucie braku tchu. Obiektywne objawy

towarzyszące to: przyśpieszenie oddechów, spłycenie lub ich

towarzyszące to: przyśpieszenie oddechów, spłycenie lub ich

pogłębienie, udział dodatkowych mięśni oddechowych,

pogłębienie, udział dodatkowych mięśni oddechowych,

przyjmowanie pozycji przymusowej ułatwiającej oddychanie.

przyjmowanie pozycji przymusowej ułatwiającej oddychanie.

-

-

duszność wysiłkowa - oceniana wg klas NYHA ( Nowojorskie

duszność wysiłkowa - oceniana wg klas NYHA ( Nowojorskie

Towarzystwo Kardiologiczne)

Towarzystwo Kardiologiczne)

•

Stopnie duszności wysiłkowej:

Stopnie duszności wysiłkowej:

•

I0 – występuje przy dużych wysiłkach (bieg, dźwiganie)

I0 – występuje przy dużych wysiłkach (bieg, dźwiganie)

•

II0 – występuje przy miernych wysiłkach (marsz pod górę,

II0 – występuje przy miernych wysiłkach (marsz pod górę,

szybkie wchodzenie po schodach, obciążenie ok. 5 kg przy

szybkie wchodzenie po schodach, obciążenie ok. 5 kg przy

chodzeniu po płaskim terenie)

chodzeniu po płaskim terenie)

•

III0 – występuje przy niewielkim wysiłku (np. wejście na

III0 – występuje przy niewielkim wysiłku (np. wejście na

jeden podest schodów, obciążenie 2- 3 kg przy chodzeniu po

jeden podest schodów, obciążenie 2- 3 kg przy chodzeniu po

płaskim terenie)

płaskim terenie)

•

IV0 – występuje przy minimalnych wysiłkach (ubieranie się,

IV0 – występuje przy minimalnych wysiłkach (ubieranie się,

zabiegi higieniczne)

zabiegi higieniczne)

Duszność

Duszność

•

duszność spoczynkowa to uczucie

duszność spoczynkowa to uczucie

braku tchu, mimo braku aktywności

braku tchu, mimo braku aktywności

fizycznej, nasilające się przy

fizycznej, nasilające się przy

minimalnym wysiłku (np. mówienie)

minimalnym wysiłku (np. mówienie)

•

- duszność ortopnoiczna (postać

- duszność ortopnoiczna (postać

spoczynkowej)- wymaga zmiany

spoczynkowej)- wymaga zmiany

pozycji z leżącej na siedzącą lub

pozycji z leżącej na siedzącą lub

wysokie ułożenie (niewydolność

wysokie ułożenie (niewydolność

lewokomorowa)

lewokomorowa)

Zaburzenia rytmu serca

Zaburzenia rytmu serca

arytmia – pacjenci mogą to odczuwać jako

arytmia – pacjenci mogą to odczuwać jako

kołatanie serca, „zamieranie”, „potykanie

kołatanie serca, „zamieranie”, „potykanie

się” serca. Czasami występuje ból okolicy

się” serca. Czasami występuje ból okolicy

serca, uczucie dławienia w gardle,

serca, uczucie dławienia w gardle,

towarzyszy temu lęk lub niepokój.

towarzyszy temu lęk lub niepokój.

Pacjenci prawidłowo rozpoznają

Pacjenci prawidłowo rozpoznają

częstoskurcz – jego nagły początek i

częstoskurcz – jego nagły początek i

koniec. Inne objawy wskazujące na

koniec. Inne objawy wskazujące na

arytmię (niedokrwienie mózgu, ból

arytmię (niedokrwienie mózgu, ból

wieńcowy).

wieńcowy).

Obrzęki sercopochodne-

Obrzęki sercopochodne-

jako następstwo nadmiernego gromadzenia się

jako następstwo nadmiernego gromadzenia się

płynu w tkankach miękkich w przebiegu

płynu w tkankach miękkich w przebiegu

niewydolności krążenia. Ich przyczyną jest

niewydolności krążenia. Ich przyczyną jest

wzrost ciśnienia hydrostatycznego oraz

wzrost ciśnienia hydrostatycznego oraz

nadmierne zatrzymanie sodu a z nim wody.

nadmierne zatrzymanie sodu a z nim wody.

Obrzęki mogą dotyczyć krążenia płucnego

Obrzęki mogą dotyczyć krążenia płucnego

(obrzęk płuc) lub systemowego (obrzęki

(obrzęk płuc) lub systemowego (obrzęki

kończyn). Obrzęki sercopochodne zachowują się

kończyn). Obrzęki sercopochodne zachowują się

zgodnie z prawem ciążenia. Są miękkie,

zgodnie z prawem ciążenia. Są miękkie,

ciastowate, przy ich ucisku powstaje dołek

ciastowate, przy ich ucisku powstaje dołek

stopniowo wyrównujący się, są niebolesne,

stopniowo wyrównujący się, są niebolesne,

skóra nad nimi jest niezmieniona.

skóra nad nimi jest niezmieniona.

Uwaga! – obrzęk jednego podudzia i stopy może

Uwaga! – obrzęk jednego podudzia i stopy może

być następstwem np. zakrzepicy żylnej.

być następstwem np. zakrzepicy żylnej.

Przesięki

Przesięki

Gromadzenie się płynu w jamach

Gromadzenie się płynu w jamach

ciała (opłucnej, otrzewnej,

ciała (opłucnej, otrzewnej,

osierdziu). Sercopochodne przesięki

osierdziu). Sercopochodne przesięki

towarzyszą obrzękom i występują w

towarzyszą obrzękom i występują w

ciężkiej niewydolności krążenia.

ciężkiej niewydolności krążenia.

Sinica

Sinica

Niebieskawe zabarwienie skóry i błon śluzowych

Niebieskawe zabarwienie skóry i błon śluzowych

spowodowane zwiększoną zawartością

spowodowane zwiększoną zawartością

hemoglobiny zredukowanej we krwi

hemoglobiny zredukowanej we krwi

włośniczkowej. Przyczyny sinicy w chorobach

włośniczkowej. Przyczyny sinicy w chorobach

układu krążenia:

układu krążenia:

•

- upośledzenie wymiany gazowej w następstwie

- upośledzenie wymiany gazowej w następstwie

przekrwienia płuc (stenoza mitralna)

przekrwienia płuc (stenoza mitralna)

•

- zwiększone zużycie tlenu przez tkanki

- zwiększone zużycie tlenu przez tkanki

(niewydolność krążenia)

(niewydolność krążenia)

•

- mieszanie się krwi żylnej z tętniczą

- mieszanie się krwi żylnej z tętniczą

•

Sinica zależna od hiperkapni – skóra ma barwę

Sinica zależna od hiperkapni – skóra ma barwę

fioletową

fioletową

•

Sinica zależna od hipoksji – skóra ma barwę szarą

Sinica zależna od hipoksji – skóra ma barwę szarą

Metody oceny układu

Metody oceny układu

krążenia

krążenia

•

METODY BADANIA TĘTNA:

METODY BADANIA TĘTNA:

•

Metoda palpacyjna

Metoda palpacyjna

•

Za pomocą stetoskopu, osłuchując czynność serca

Za pomocą stetoskopu, osłuchując czynność serca

(osłuchiwanie czynności serca słuchawką w

(osłuchiwanie czynności serca słuchawką w

miejscu uderzenia koniuszkowego serca, tj. V

miejscu uderzenia koniuszkowego serca, tj. V

przestrzeń międzyżebrowa w linii

przestrzeń międzyżebrowa w linii

środkowoobojczykowej lewej z jednoczesnym

środkowoobojczykowej lewej z jednoczesnym

badaniem tętna na wybranej tętnicy obwodowej w

badaniem tętna na wybranej tętnicy obwodowej w

celu wykrycia deficytu tętna - częstość tętna

celu wykrycia deficytu tętna - częstość tętna

mniejsza niż liczona w tym samym czasie akcja

mniejsza niż liczona w tym samym czasie akcja

serca

serca

•

Po podłączeniu chorego do aparatury

Po podłączeniu chorego do aparatury

monitorującej – np. do kardiomonitora

monitorującej – np. do kardiomonitora

•

Metoda elektroniczna

Metoda elektroniczna

MIEJSCA BADANIA TĘTNA

MIEJSCA BADANIA TĘTNA

–

Typowe miejsce badania tętna – to tętnica promieniowa

Typowe miejsce badania tętna – to tętnica promieniowa

–

W stanach nagłych – duże tętnice:

W stanach nagłych – duże tętnice:

•

- szyjna

- szyjna

•

- udowa

- udowa

•

- ramienna

- ramienna

•

- nad koniuszkiem serca

- nad koniuszkiem serca

w zaburzeniach krążenia obwodowego:

w zaburzeniach krążenia obwodowego:

•

- tętnica grzbietowa stopy

- tętnica grzbietowa stopy

•

- tętnica podkolanowa

- tętnica podkolanowa

•

- piszczelowa tylna

- piszczelowa tylna

Pomiar ciśnienia tętniczego

Pomiar ciśnienia tętniczego

(norma dorośli 110- 139/ 65- 89 mmHg) –

(norma dorośli 110- 139/ 65- 89 mmHg) –

optymalne ciśnienie krwi poniżej

optymalne ciśnienie krwi poniżej

120/80mmHg

120/80mmHg

•

Metody pomiaru:

Metody pomiaru:

•

- palpacyjna (wartość ciśnienia skurczowego)

- palpacyjna (wartość ciśnienia skurczowego)

•

- osłuchowa

- osłuchowa

•

- automatyczna

- automatyczna

•

- inwazyjna

- inwazyjna

Mankietu nie wolno zakładać na ramię ręki w której

Mankietu nie wolno zakładać na ramię ręki w której

znajduje się wkłucie, przetoka tętniczo- żylna,

znajduje się wkłucie, przetoka tętniczo- żylna,

niedowład, po stronie wykonanej mastektomii

niedowład, po stronie wykonanej mastektomii

EKG (elektrokardiogram)

EKG (elektrokardiogram)

metoda graficznej rejestracji czynności elektrycznej

metoda graficznej rejestracji czynności elektrycznej

serca. Jako standardowe jest wykonywane 12-

serca. Jako standardowe jest wykonywane 12-

odprowadzeniowe EKG z szybkością przesuwu

odprowadzeniowe EKG z szybkością przesuwu

papieru 25 lub50 mm/s. EKG ma wysoką wartość

papieru 25 lub50 mm/s. EKG ma wysoką wartość

diagnostyczną, pomagającą w rozpoznaniu:

diagnostyczną, pomagającą w rozpoznaniu:

•

- niedokrwienia mięśnia sercowego

- niedokrwienia mięśnia sercowego

•

- zawału serca, jego lokalizacji i rozległości

- zawału serca, jego lokalizacji i rozległości

•

- rytmu serca i jego zaburzeń

- rytmu serca i jego zaburzeń

•

- przerostu przedsionków i komór

- przerostu przedsionków i komór

•

- wpływu leków

- wpływu leków

•

- zaburzeń elektrolitowych

- zaburzeń elektrolitowych

•

- zapalenia osierdzia

- zapalenia osierdzia

Specjalistyczne badania

Specjalistyczne badania

nieinwazyjne

nieinwazyjne

•

Monitorowanie EKG metodą Holtera

Monitorowanie EKG metodą Holtera

•

Echokardiografia serca (wykorzystanie ultradźwięków –

Echokardiografia serca (wykorzystanie ultradźwięków –

do diagnostyki budowy serca- grubości mięśnia,

do diagnostyki budowy serca- grubości mięśnia,

wielkości jam, stan zastawek i dużych naczyń oraz

wielkości jam, stan zastawek i dużych naczyń oraz

funkcji serca- kurczliwości i przepływu krwi

funkcji serca- kurczliwości i przepływu krwi

•

Elektrokardiograficzna próba wysiłkowa

Elektrokardiograficzna próba wysiłkowa

•

Test pochyleniowy – do diagnostyki omdleń

Test pochyleniowy – do diagnostyki omdleń

neurogennych (monitorowanie RR i EKG

neurogennych (monitorowanie RR i EKG

przeprowadzane podczas przebywania pacjenta na

przeprowadzane podczas przebywania pacjenta na

specjalnym stole uchylnym ustawionym pod kątem 60-

specjalnym stole uchylnym ustawionym pod kątem 60-

70

70

0

0

•

Radioizotopowe badanie serca

Radioizotopowe badanie serca

•

Tomografia komputerowa ( szczególnie do diagnostyki

Tomografia komputerowa ( szczególnie do diagnostyki

nasilenia zatorowości płucnej i tętniaka

nasilenia zatorowości płucnej i tętniaka

rozwarstwiającego aorty)

rozwarstwiającego aorty)

Specjalistyczne badania

Specjalistyczne badania

inwazyjne

inwazyjne

–

Cewnikowanie serca i badanie

Cewnikowanie serca i badanie

hemodynamiczne (szczególnie wady serca

hemodynamiczne (szczególnie wady serca

i ustalenie wskazań leczenia operacyjnego)

i ustalenie wskazań leczenia operacyjnego)

–

Angiografia ( arteriografia- badanie tętnic,

Angiografia ( arteriografia- badanie tętnic,

flebografia- badanie żył, limfografia-

flebografia- badanie żył, limfografia-

badanie układu limfatycznego)

badanie układu limfatycznego)

–

Koronarografia – metoda oceny naczyń

Koronarografia – metoda oceny naczyń

wieńcowych oraz pomostów (by- pass)

wieńcowych oraz pomostów (by- pass)

tętniczych lub żylnych.

tętniczych lub żylnych.