NOWOTWORY

NOWOTWORY

ZŁOŚLIWE U

ZŁOŚLIWE U

DZIECI

DZIECI



Nowotwory

złośliwe stanowią drugą z kolei przyczynę

zgonów dzieci w wieku od 1 do 14 lat, ustępują jedynie
zgonom z powodu urazów.



Najczęściej spotykanym nowotworem złośliwym wieku
dziecięcego jest białaczka, a dalej kolejno guzy mózgu,
chłoniak złośliwy i guzy nerki.



Na przestrzeni ostatnich lat poprawiło się rokowanie w
nowotworach dziecięcych. Ponad 70% dzieci
poddawanych leczeniu w największych ośrodkach
onkologicznych przeżywa ponad 5 lat.



Największa poprawa wskaźników przeżywalności
dotyczy ostrej białaczki, chłoniaka, guza Wilmsa,
mięśniakomięsaka prążkowanego, kostniakomięsaka i
guza Ewinga.

POZOSTAŁE NOWOTWORY ZŁOŚLIWE WIEKU

DZIECIĘCEGO



Kostniakomięsak – złośliwy nowotwór zajmujący kości

długie, zwłaszcza intensywnie rosnącą tkankę kostną.



Guz Ewinga – złośliwy nowotwór podścieliska szpiku

kostnego, najczęściej zlokalizowany w obrębie trzonów

kości długich. W chwili postawienia rozpoznania

zazwyczaj występują już przerzuty, najczęściej do płuc i

tkanki kostnej.



Neuroblastoma (nerwiak zarodkowy) – guzy

wywodzące się z komórek współczulnego układu

nerwowego. Komórki nowotworu są wysoce inwazyjne.

Lokalizację stanowi jama brzuszna w sąsiedztwie

nadnerczy lub zwojów rdzeniowych.



Rhabdomyosarcoma (mięśniakomięsak prążkowany) –

nowotwór tkanki mięśniowej poprzecznie prążkowanej.



Retinoblastoma (glejak siatkówki) – złośliwy guz
siatkówki pojawiający się we wczesnym okresie życia
(od 6 tygodnia życia do wieku przedszkolnego.

ETIOLOGIA

Przyczyna nowotworów pozostaje nieznana.
Ostatnio przeprowadzone badania naukowe dowiodły, że
w komórkach nowotworowych występują w formie
aktywnej geny, które przeniesione do prawidłowych
komórek wywołują ich niekontrolowaną proliferację.

cd.



Niektóre nowotwory wieku dziecięcego wykazują

szczególne wzorce dziedziczenia sugerujące

genetyczne podłoże choroby. Należą do nich guz

Wilmsa, glejak siatkówki i nerwiak zarodkowy.



Podwyższone ryzyko rozwoju pewnych nowotworów

dotyczy dzieci z zaburzeniami odporności, takimi jak

HIV/AIDS czy zespół Wiskotta – Aldricha oraz z

aberacjami chromosomalnymi, np. zespołem Downa

lub Klinefeltera.



Wpływ karcinogenny przypisuje się pewnym czynnikom

środowiskowym, w tym promieniowaniu

radioaktywnemu, polom elektromagnetycznym,

chemioterapii a także infekcjom wirusowym.



Wystąpienie wtórnych nowotworów jako powikłania

zakończonego sukcesem leczenia nowotworu

pierwotnego.

BIAŁACZKA (LEUKEMIA)



Białaczka cechuje się proliferacją nieprawidłowych

krwinek białych.



U dzieci najczęściej występuje ostra białaczka

limfatyczna (acute lymphocitic leukemia – ALL), w

której proliferacja dotyczy limfoblastów (niedojrzałych

limfocytów). W klasyfikacji ALL bierze się pod uwagę

postać, strukturę i morfologię blastów.



Białaczki występują w każdym wieku, ale szczyt

zachorowań przypada pomiędzy 3 a 5 rokiem życia.



ETIOLOGIA



Pozostaje nieznana.



Pewne choroby genetyczne uwarunkowane wiążą się z

podwyższoną zapadalnością na białaczki należą do nich

zespół Downa, niedokrwistość Fanconiego oraz zespół

Blooma.

OBJAWY KLINICZNE



Ogólne osłabienie, bladość, tachykardia,



Wybroczyny, plamica, krwiomocz, krwawienia z nosa

oraz smoliste stolce,



Gorączka, zakażenia i upośledzenie gojenia się ran,



Hepatosplenomegalia, bóle kostne oraz powiększenie

węzłów chłonnych



Objawy zajęcia OUN obejmują bóle głowy,

podrażnienie opon mózgowo – rdzeniowych oraz

objawy wzmożonego ciśnienia wewnątrzczaszkowego.

BADANIA
- Morfologia krwi może wykazać prawidłową, obniżoną

lub podwyższoną liczbę leukocytów z obecnością

komórek niedojrzałych oraz obniżoną liczbę

erytrocytów i płytek krwi.

-

Biopsja aspiracyjna szpiku kostnego

-

Nakłucie lędźwiowe.

GUZY MÓZGU



Guzy mózgu stanowią najczęstszą grupę wśród

nowotworów litych wieku dziecięcego i drugą pod

względem częstości wśród nowotworów dziecięcych

ogółem.



Szczytowy okres zachorowań ma miejsce pomiędzy 5 a

10 rokiem życia.



Większość guzów to glejaki wywodzace się z komórek

glejowych



Dwie trzecie guzów mózgu umiejscowionych jest

podnamiotowo, z zajeciem struktur takich jak móżdżek,

komora czwarta i pień mózgu, jedna trzecia

umiejscawia się nadnamiotowo



Spośród guzów złośliwych najczęściej występują

gwiaździaki, następnie rdzeniaki (medulloblastoma),

glejaki pnia mózgu oraz wyściółczaki.

OBJAWY KLINICZNE

OBJAWY KLINICZNE



Pewne objawy są charakterystyczne dla określonych

umiejscowień guza.



Najczęściej występują bóle głowy, ból jest przerywany,

pojawia się po przebudzeniu. Czasem wystąpienie bólu

wiąże się z kichaniem, kaszlem i parciem podczas

defekacji.



Wymioty zazwyczaj występują rano i mają charakter

chlustający.



Ataksja, obniżone napięcie mięśniowe oraz osłabienie

odruchów.



Zdarza się, że dzieci przejawiają zmiany zachowania,

zaburzenia zręczności, osłabienie, spastyczność,

porażenia oraz niewyraźną mowę.



Niekiedy obserwuje się również napady drgawkowe,

podwyższone ciśnienie tętnicze, zwolnienie częstości

tętna oraz zaburzenia widzenia.

BADANIA



Tomografia komputerowa i rezonans magnetyczny



Nakłucie lędźwiowe- nie wykonuje się go, jeśli guzowi
towarzyszy wodogłowie lub wzmożone ciśnienie
śródczaszkowe.

CHŁONIAKI



Chłoniaki stanowią grupę chorób rozrostowych
wywodzących się z układów limfatycznego i
krwiotwórczego.



Dwoma najczęściej występującymi u dzieci
odmianamim chłoniaków są ziarnica złośliwa (choroba
Hodgkina) i chłoniaki nieziarnicze.

ETIOLOGIA

-

Przyczyna choroby jest nieznana, ale wyniki badań
naukowych sugerują rolę czynnika infekcyjnego.

-

Przyczyna wywołująca chłoniaki nieziarnicze jest
nieznana, jednakże zapadalność jest wyższa wśród
osób z nabytym niedoborem odporności wywołanym
wirusem HIV, zakażonych wirusem Epsteina – Barr
oraz z polekowym upośledzeniem odporności.

OBJAWY KLINICZNE

Ziarnica złośliwa



Choroba objawia się bezbolesnym powiększeniem

węzłów chłonnych. Typowym zjawiskiem są

powiększone, twarde, niebolesne i przesuwalne

węzły w okolicy nadobojczykowej.



Jako pierwszy może ulegać powiększeniu węzeł

„wartowniczy” w sąsiedztwie lewego obojczyka.



Objawy ogólne obejmują gorączkę, utratę łaknienia,

nudności, ubytek masy ciała, nocne poty oraz

świąd. Ich obecność wskazuje na znaczne

zaawansowanie choroby

Chłoniaki nieziarnicze



Pod wieloma względami choroba przypomina

ziarnicę złośliwą.



W razie zajęcia szpiku lub OUN mogą pojawić się

cechy charakterystyczne dla białaczki.

BADANIA

Ziarnica złośliwa



Biopsja węzła chłonnego, morfologia krwi, OB.,
badania funkcji tarczycy i wątroby, biopsja aspiracyjna
szpiku kostnego, Rtg klatki piersiowej oraz TK



Limfangiografia może być wykorzystana do
uwidocznienia naczyń chłonnych w celu oceny zajęcia
przez chorobę poszczególnych grup węzłów chłonnych

Chłoniaki nieziarnicze



Biopsja węzła chłonnego



Biopsja aspiracyjna szpiku, nakłucie lędźwiowe i TK
klatki piersiowej i jamy brzusznej

GUZ WILMSA



Guz Wilmsa (nephroblastoma) jest złośliwym

nowotworem nerki. Stanowi najczęściej występujący

nowotwór jamy brzusznej wieku dziecięcego, a

jednocześnie jest nowotworem litym o, najwyższym

stopniu wyleczalności.



Największa częstość zachorowań przypada na okres

wczesnego dzieciństwa ( szczyt pomiędzy 2 a 3

rokiem życia), ale guz bywa wykrywalny w okresie

dojrzewania.



Zazwyczaj guz występuje jednostronnie i towarzyszą

mu inne nieprawidłowości, takie jak brak tęczówek

lub schorzenia układu moczowo – płciowego.

ETIOLOGIA



Przyczyna choroby pozostaje nieznana.



Rodzeństwo dzieci z guzem Wilmsa obarczone jest

wyższym ryzykiem zachorowania w stosunku do

populacji ogólnej.

OBJAWY KLINICZNE



Najczęściej pierwszym objawem jest guz brzucha,
zazwyczaj wykrywalny podczas rutynowego badania
lekarskiego lub przez rodziców podczas kąpania
dziecka.



Występuje gorączka, bóle brzucha, krwiomocz,
nadciśnienie tętnicze ( spowodowane wydzielaniem
przez guz reniny) oraz utrata łaknienia

BADANIA



USG i TK pozwalają na uwidocznienie guza



Przy podejrzeniu przerzutów niezbędne są dodatkowe
badania obrazowe

POSTĘPOWANIE PIELĘGNIARSKIE



Obserwacja dziecka pod kątem wystąpienia

nadciśnienia tętniczego.



Należy unikać obmacywania brzucha ponieważ może

to spowodować pęknięcie torebki guza z następowym

rozsiewem nowotworu do narządów pobliskich i

odległych. Ważne jest przestrzeżenie rodziców aby

nie uciskali brzucha dziecka.



Należy zapewnić opiekę pooperacyjną

-

sprawdzanie obecności odgłosów perystaltyki i

zwracanie uwagi na objawy niedrożności jelit,

-

Zapobieganie zakażeniom poprzez dbanie o

skrupulatne mycie rąk i unikanie narażania dziecka

na kontakt z osobami chorymi zakaźnie, zwracanie

uwagi na infekcje,

-

Zapobieganie pooperacyjnym powikłaniom ze strony

układu oddechowego przez częste zmiany pozycji

ciała i namawianie dziecka do kaszlu oraz ćwiczeń
oddechowych

.

.

POSTĘPOWANIE W CZASIE CHEMIOTERAPII



Przestrzegaj zaleceń producenta leków i zasad

przyjętych w danej placówce opieki zdrowotnej.



Niektóre spośród chemioterapeutyków( winkrystyna,

doksorubicyna) wywołują pęcherze skórne, w razie

wydostania się poza naczynie mogą spowodować

poważne uszkodzenie skóry. Chemioterapeutyki należy

podawać wyłącznie z użyciem specjalnych

bezprzepływowych zestawów do wlewów dożylnych.



Należy zwracać uwagę na objawy wydostania się leku

poza naczynie i podrażnienia w miejscu wkłucia np. ból.

kłucie, obrzęk lub zaczerwienienie. W razie

wynaczynienia leku należy natychmiast zatrzymać wlew.



Dziecko obserwujemy podczas pierwszych 20 minut

wlewu ze względu na możliwość wystąpienia objawów

anafilaksji np. sinica

,

, nasilona pokrzywka, spadek

ciśnienia krwi, świszczący oddech. W razie podejrzenia

reakcji anafilaktycznej wstrzymaj wlew.



Leki i sprzęt reanimacyjny powinny być w pobliżu.

Obserwacja dziecka pod kątem

niepożądanych objawów chemioterapii i

reakcji ubocznych



Zakażenie, krwawienie, niedokrwistość, nudności i

wymioty, zaburzenia odżywiania, owrzodzenia

śluzówek, łysienie



Inne objawy uboczne np. biegunka lub zaparcia, ból,

zaburzenia ciągłości skóry, zaburzenia wodno –

elektrolitowe, nefro/hepatotoksyczność,

neurotoksyczność, ogólne osłabienie, uszkodzenie

płuc, kardiotoksyczność, ototoksyczność

Obserwacja dziecka pod katem niepożądanych objawów

radioterapii



Objawy podobne są jak w przypadku chemioterapii

dodatkowo występuje suche lub wilgotne złuszczanie

się naskórka, suchość w ustach, ból gardła, utrata

poczucia smaku oraz zapalenie ślinianek przyusznych

PROCES PIELĘGNOWANIA PODCZAS

CHEMIOTERAPII



PROBLEM – bolesność jamy ustnej

spowodowana stanem zapalnym występującym

jako skutek działania leków cytostatycznych



CEL OPIEKI – zmniejszenie dolegliwości

bólowych



PLAN OPIEKI

– obserwowanie i zapobieganie stanom zapalnym

jamy ustnej,

-

Ocena stanu śluzówki,

-

Toaleta jamy ustnej aphtinem 4 do 6 razy

dziennie

-

Płukanie jamy ustnej szałwią i Tantum verde.

-

Podawanie potraw, które nie drażnią śluzówki

jamy ustnej

-

Zapobieganie wysychaniu w jamie ustnej poprzez

podawanie płynów niegazowanych



PROBLEM – nudności jako skutek działania leków
cytostatycznych.



CEL OPIEKI – zmniejszenie dolegliwości.



PLAN OPIEKI

-

obserwacja,

-

Pielęgniarka informuje lekarza o występujących
dolegliwościach,

-

Zastosowanie zgodnie ze zleceniem lekarza, środka
przeciwwymiotnego, który zwykle łagodzi dolegliwości,

-

Eliminowanie z pożywienia pokarmów smażonych,
wzdymających, zbyt słonych, słodkich oraz
wydzielających silne zapachy.



PROBLEM – wymioty jako skutek działania leków
cytostatycznych.



CEL OPIEKI – zapobieganie wymiotom oraz
zapewnienie bezpieczeństwa dziecku



PLAN OPIEKI

-

Obserwacja,

-

Zapewnienie komfortu psychicznego poprzez
zastosowanie zaleconych przez lekarza leków
przeciwwymiotnych,

-

Zapobieganie odwodnieniu poprzez prowadzenie
bilansu wodnego,

-

Przygotowanie ssaka próżniowego,

-

Zapewnienie bezpiecznej pozycji,

-

Zapobieganie zachłyśnięciu się,

-

Dokumentowanie dolegliwości.



PROBLEM – zaparcia jako skutek działania leków
cytostatycznych.



CEL OPIEKI – likwidacja dolegliwości.



PLAN OPIEKI

-

Wykonanie lewatywy oczyszczającej,

-

Założenie czopka glicerynowego,

-

Udokumentowanie skutku

● Problem –

biegunka jako skutek działania leków

cytostatycznych
● Cel opieki – zapobieganie odwodnieniu
● Plan opieki

-Obserwacja

-Zapewnienie intymności

-Zastosowanie pampersów

-Zapobieganie odwodnieniu poprzez prowadzenie bilansu
wodnego
-stosowanie diety eliminacyjnej
-odnotowanie w dokumentacji barwy, konsystencji oraz
ilości
oddanego stolca
-stosowanie leków zgodnie z zaleceniami lekarza

●Problem – bóle brzucha jako skutek działania leków
Cytostatycznych

● Cel opieki – zmniejszenie dolegliwości bólowych
● Plan opieki

-Obserwacja

-Zgłoszenie lekarzowi dolegliwości bólowych

-Ustalenie lokalizacji i czasu trwania bólu

-Obserwacja dziecka

-Podawanie leków przeciwbólowych i rozkurczowych zgodnie
z zaleceniem lekarza
-zastosowanie wygodnej pozycji zmniejszającej napięcie powłok
Brzusznych
-Masowanie brzucha
-Dokumentowanie dolegliwości

●Cel opieki – brak łaknienia i poczucia smaku jako skutek
stosowania chemioterapii
● Plan opieki – przywrócenie poczucia łaknienia

●Plan działania
-zastosowanie odpowiedniej diety
-podawanie posiłku w małych ilościach
-dbanie o estetykę podawanego posiłku
-Zachęcanie pacjenta
-unikanie przypraw i ostrych potraw
-dokumentowanie zaobserwowanych nieprawidłowości

●Problem – wypadanie włosów jako skutek stosowania
leków
Cytostatycznych
●Cel opieki – zapewnienie komfortu psychicznego
●Plan działania
-utrzymanie w czystości skóry głowy
-usuniecie resztek wypadających włosów
-zapewnienie intymności (peruka, chustka)
-zapobieganie wysychaniu skóry głowy

●Problem – obniżona odporność dziecka

●Cel opieki – zapobieganie zakażeniom
●Plan działania
-codzienna toaleta całego ciała ze szczególnym uwzględnieniem
Pielęgnacji stóp, dłoni i paznokci
-dokładne osuszanie skóry
-toaleta narządów moczowo-płciowych – toaleta po każdej mikcji
i wypróżnieniu, profilaktyczne stosowanie maści przeciwgrzybiczej
-dokładna obserwacja stanu skóry
-codzienna zmiana bielizny osobistej i pościelowej (w
szczególnych przypadkach dwa razy dziennie)
-stosowanie kremów ochronnych
-stosowanie tylko mydła w płynie
-unikanie używania pumeksu
-zachowanie czystości na Sali chorego, sprzętu i zabawek
-przestrzeganie podstawowych zasad higieny przez dzieci i
Opiekunów (edukacja rodziców i dzieci)

●Problem – niepokój i rozdrażnienie spowodowane faktem długiej

hospitalizacji i zmianą wyglądu
●Cel opieki – zmniejszenie napięcia spowodowanego faktem
długiej hospitalizacji
●Plan działania
1.Zapewnienie komfortu psychicznego poprzez:
-zapewnienie stałego kontaktu z psychologiem
-dostarczenie jasnych informacji dotyczących potrzeb dziecka
-współpracę z zespołem terapeutycznym
-zapewnienie kontaktu z rodziną
-organizowanie dzieciom zabaw
-częste przebywanie z dzieckiem
2.Okresowy pobyt dziecka w domu jako jeden ze sposobów
zmniejszających napięcie spowodowane długa hospitalizacją

●Problem – niepokój i rozdrażnienie spowodowane
dolegliwościami bólowymi
●Cel opieki – minimalizacja bólu oraz lęku przed bólem

●Plan działania

-Zapewnienie kontaktu z rodziną

- Współpraca z zespołem terapeutycznym

- stosowanie kremu Emla jako jednego ze środków
zmniejszających ból

-Zapewnienie potrzeby bezpieczeństwa

- informowanie dziecka o czynnościach, jakie będą przy nim
wykonywane

-Częste przebywanie z dzieckiem

-Okazywanie serdeczności podczas kontaktu z dzieckiem

●Problem – zaczerwienienie i obrzęk w miejscu wkłucia powstałe
na skutek wynaczynienia leku cytostatycznego
●Cel opieki - Likwidacja zaczerwienienia i obrzęku
●Plan działania
-obserwacja miejsca wkłucia

-Przestrzeganie standardu wkłucia dożylnego

-Przestrzeganie standardu higienicznego mycia rąk

-Przestrzeganie zasad bezpiecznego przygotowania i podania
leków cytostatycznych
-zastosowanie okładu przeciwobrzękowego
-w przypadku wynaczynienia postępowanie zgodne z procedurą
Przygotowania i podawania leków cytostatycznych.

● PROBLEM

–

nietolerancja na podawany lek cytostatyczny

●CEL OPIEKI – pilna obserwacja stanu pacjenta
●PLAN DZIAŁANIA
1.Szybkie reagowanie w przypadku zgłoszenia przez pacjenta lub
zaobserwowanie:
-nudności i wymiotów
-zaczerwienienia skóry
-wysypki
-chrypki
-bólu w okolicy lędźwiowej
-bólu brzucha
-zawrotów głowy itp..

2.Zatrzymanie wlewu dożylnego
3.Pilne powiadomienie lekarza o zaobserwowanych objawach
4.Dalsze postępowanie zgodne zaleceniami lekarza
5.Udokumentowanie faktu nietolerancji na lek

●PROBLEM

–

podwyższona temperatura ciała

●CEL OPIEKI – obniżenie podwyższonej temperatury ciała
oraz zapobieganie zakażeniom
●PLAN DZIAŁANIA
-obserwacja
-zgłoszenie faktu lekarzowi
-pobranie badań zgodnie z zaleceniami lekarza : posiew krwi
i moczu, wymaz z gardła i nosa, wymaz z okolicy odbytu
-podanie środka obniżającego temperaturę ciała
-w przypadku bardzo wysokiej temperatury zastosowanie
okładów ochładzających

-utrzymanie odpowiedniej temperatury w pomieszczeniu
-kontrolowanie temperatury po podaniu leku zalecanego
przez lekarza
-izolacja pacjenta
-odnotowanie wyników w indywidualnej karcie opieki i
karcie
gorączkowej

-zapewnienie odpowiedniej ilości płynów
-zmiana bielizny osobistej i pościelowej w przypadku
przepocenia

ZAPOBIEGANIE NASTĘPSTWOM KRWAWIEŃ I

UNIERUCHOMIENIA



Należy zwracać uwagę na pojawienie się objawów

Należy zwracać uwagę na pojawienie się objawów

krwawienia, w tym krwawienia z przewodu pokarmowego

krwawienia, w tym krwawienia z przewodu pokarmowego

i moczowo – płciowego oraz na naruszenie ciągłości skóry.

i moczowo – płciowego oraz na naruszenie ciągłości skóry.



Ograniczać do minimum ilość nakłuć skóry wykonywanych

Ograniczać do minimum ilość nakłuć skóry wykonywanych

w celu podania leku domięśniowo lub uzyskania dostępu

w celu podania leku domięśniowo lub uzyskania dostępu

do żyły.

do żyły.



Należy unikać leków zawierających aspirynę, która może

Należy unikać leków zawierających aspirynę, która może

upośledzić czynność płytek krwi.

upośledzić czynność płytek krwi.



Aby ograniczać ryzyko wystąpienia krwotocznego

Aby ograniczać ryzyko wystąpienia krwotocznego

zapalenia pęcherza, należy nakłaniać dziecko do picia

zapalenia pęcherza, należy nakłaniać dziecko do picia

dużych ilości płynów i częstego oddawania moczu.

dużych ilości płynów i częstego oddawania moczu.



Pozycję ciała dziecka należy zmieniać delikatnie, wskazane

Pozycję ciała dziecka należy zmieniać delikatnie, wskazane

jest stosowanie podkładek w miejscach narażonych na

jest stosowanie podkładek w miejscach narażonych na

odleżyny lub materaca przeciwodleżynowego.

odleżyny lub materaca przeciwodleżynowego.



Ważne jest prowadzenie właściwej pielęgnacji skóry,

Ważne jest prowadzenie właściwej pielęgnacji skóry,

zwłaszcza w okolicy ust i odbytu, gdzie najłatwiej dochodzi

zwłaszcza w okolicy ust i odbytu, gdzie najłatwiej dochodzi

do powstania owrzodzeń

do powstania owrzodzeń



Należy zwracać uwagę na pojawienie się objawów

krwawienia, w tym krwawienia z przewodu

pokarmowego i moczowo – płciowego oraz na

naruszenie ciągłości skóry.



Ograniczać do minimum ilość nakłuć skóry

wykonywanych w celu podania leku domięśniowo lub

uzyskania dostępu do żyły.



Należy unikać leków zawierających aspirynę, która

może upośledzić czynność płytek krwi.



Aby ograniczać ryzyko wystąpienia krwotocznego

zapalenia pęcherza, należy nakłaniać dziecko do picia

dużych ilości płynów i częstego oddawania moczu.



Pozycję ciała dziecka należy zmieniać delikatnie,

wskazane jest stosowanie podkładek w miejscach

narażonych na odleżyny lub materaca

przeciwodleżynowego.



Ważne jest prowadzenie właściwej pielęgnacji skóry,

zwłaszcza w okolicy ust i odbytu, gdzie najłatwiej

dochodzi do powstania owrzodzeń.

● zapobiegać wystąpieniu owrzodzeń
okołoodbytniczych
poprzez utrzymywanie tej okolicy w czystości,
stosowanie
nasiadówek, wietrzenie miejsc otarcia naskórka i
stosowanie
maści ochronnych oraz unikanie mierzenia
temperatury w odbytnicy.

ZAPEWNIENIE PRAWIDŁOWEGO NAWODNIENIA

●

poprzez prowadzenie bilansu płynów przyjętych i

wydalonych.
● zachęcanie dziecka do częstego picia płynów w
małych ilościach.
● w razie potrzeby podawanie płynów dożylnie.

STARANIE SIĘ O PRAWIDŁOWE ODŻYWIANIE DZIECKA

●

pozwolenie dziecku na spożywanie wszystkich

potraw, które lubi i toleruje.

ZAPOBIEGANIE ZAPALENIOM BŁON

ZAPOBIEGANIE ZAPALENIOM BŁON

ŚLUZOWYCH

ŚLUZOWYCH



Należy zwracać uwagę na wystąpienie objawów
załamania się stanu dziecka.



Dbać o higienę jamy ustnej. Dziecko powinno stosować
miękką szczoteczkę do zębów, często płukać usta. W
celu uśmierzenia bólu, zwłaszcza przed karmieniem
należy stosować środki miejscowo znieczulające.



Stosować preparaty ochronne do warg.

● co 12 godzin stosowanie leków przeciwwymiotnych w
celu
ograniczenia uczucia nudności.
● zachęcanie dziecka do jedzenia, gdy tylko poczuje głód.
● dbanie o apetyczny wygląd posiłków i miłą atmosferę
podczas
jedzenia.

ZAPOBIEGANIE WYSTĄPIENIU BÓLU



W miarę możliwości ogranicz ilość zabiegów
powodujących ból.



Podawaj leki przeciwbólowe według stałego schematu
dawkowania zapobiegającego wystąpieniu bólu i
często oceniaj jego skuteczność.



Wykorzystuj niefarmakologiczne środki uśmierzające
ból.

•Unikać stosowania gazików cytrynowo – glicerynowych
oraz innych środków drażniących. Nie stosować wody
utlenionej, która powoduje nadżerki, ani zawiesin
wodorotlenku magnezu, działających wysuszająco.

ZAPOBIEGANIE ZAKAŻENIOM



Kontrola miejsc potencjalnych infekcji, zwłaszcza jamy

ustnej, miejsca wkłuć oraz podrażnione obszary skóry i

błon śluzowych.



Ograniczenie do minimum kontaktów dziecka z osobami

chorymi zakaźnie.



Przestrzeganie zasad aseptyki podczas wykonywania

wszystkich zabiegów inwazyjnych, przy pozostałych

zabiegach stosowanie podstawowych zasad higieny.



Stosowanie zleconych leków.



Unikanie kontaktu dziecka z żywymi roślinami i

zwierzętami oraz spożywania surowych owoców i warzyw,

które mogą być źródłem patogenów.



Upewnienie się, że dziecko zostało poddane wszystkim

szczepieniom inaktywowanym zgodnie z kalendarzem

szczepień. W stanach immunosupresji nie podaje się

szczepionek zawierających żywe wirusy. W razie kontaktu

dziecka z chorym na ospę wietrzną należy podać

immunoglobulinę przeciwko wirusowi ospy/półpaśca.

Dziękuję za uwagę.

Dziękuję za uwagę.