EDUKACJA I REEDUKACJA

EDUKACJA I REEDUKACJA

KOŃCZYNY GÓRNEJ

KOŃCZYNY GÓRNEJ

W ZESPOLE BOLESNEGO

W ZESPOLE BOLESNEGO

BARKU

BARKU

PO USZKODZENIU STOŻKA

PO USZKODZENIU STOŻKA

ROTATORÓW

ROTATORÓW

Zespół bolesnego barku

Zespół bolesnego barku

• Bark jest pojęciem nie tylko anatomicznym, lecz

także funkcjonalnym. Stanowi unikalną strukturę
pozwalającą, dzięki swoim trzem stawom, na
płynny, precyzyjny ruch o największym w
organizmie

zakresie.

• Ale też wystarczą zaburzenia w jednym tylko z tych

trzech stawów, aby doprowadzić do znacznego
upośledzenia funkcji barku i spowodować znaczne
dolegliwości bólowe, określane jako periarthritis
humero-scapularis , zespół bolesnego barku.

Objawy kliniczne PHS

Objawy kliniczne PHS

• W trakcie określonych ruchów ramienia (głównie

odwodzenia, zginania i rotacji) występuje ból
barku, mogący promieniować wzdłuż ramienia
(bez promieniowania segmentarnego, parestezji i
zaburzenia odruchów). Jest to więc ból wywołany
przez mechaniczne podrażnienie ścięgien –
głównie między więzadłem kruczo-ramiennym a
guzkiem większym kości ramiennej.

• Dochodzi do ograniczenia zakresu ruchów w

stawie ramiennym. Jest to strukturalny przykurcz
stawu poprzez włókniste zrosty w otoczeniu
kaletki

podbarkowej

i w pierścieniu rotatorów.

Uszkodzenie pierścienia rotatorów jest
najczęstszą przyczyną zespołu bolesnego barku.

• Pierścień rotatorów
tworzą ścięgna czterech
mięśni, których przyczep
początkowy znajduje się na
łopatce, a końcowy na
guzku

większym

i

mniejszym kości ramiennej.

Są to:
1) M. obły mniejszy
2) M. nadgrzebieniowy
3) M. podgrzebieniowy
4) M. podłopatkowy

Pierścień rotatorów

Pierścień rotatorów

Pierścień rotatorów

Pierścień rotatorów

Uszkodzenie pierścienia

Uszkodzenie pierścienia

rotatorów

rotatorów

•

Uszkodzenia pierścienia rotatorów występują częściej niż
się na ogół wydaje, a dzieje się to zarówno z racji
częstych

mikrourazów

stawu

barkowego,

jak

i

występowania

zmian

zwyrodnieniowych

ścięgien

tworzących

pierścień

w następstwie przyspieszonego procesu ich zużycia,
np. u sportowców.

•

Częściowe czy całkowite przerwanie pierścienia stanowi
z reguły końcowy efekt procesu zwyrodnieniowego, a nie
jest następstwem zadziałania nagłego urazu.

•

Dlatego też uszkodzenie pierścienia rotatorów występuje
najczęściej u osób po 40 roku życia.

•

Na 4 osoby w wieku powyżej 50 r.ż. jedna jest w jakimś
stopniu dotknięta uszkodzeniem pierścienia rotatorów.

Uszkodzenie pierścienia

Uszkodzenie pierścienia

rotatorów

rotatorów

• Do osłabienia i w końcu do przerwania pierścienia rotatorów

dochodzi zawsze na podłożu sumujących się przeciążeń
i mikrourazów powodujących zwyrodnienie niedokrwionego
obwodowego odcinka pierścienia (tzw. strefa krytyczna).

Strefa krytyczna m. nadgrzebieniowego,
w której dochodzi do zapalenia i

uszkodzenia

Strefa krytyczna

Strefa krytyczna

Uszkodzenie pierścienia

Uszkodzenie pierścienia

rotatorów

rotatorów

• Z

momentem

osłabienia

strefy

krytycznej

(ścieńczenie, wydłużenie, przetarcie, rozerwanie)

dochodzi do zaburzenia centrowania głowy kości

ramiennej

w panewce stawu.

• W następstwie tego m. naramienny zamiast obracać

ramię wobec ustalonej w panewce głowy kości

ramiennej pociąga tę głowę ku górze.

• Owo przemieszczenie kości ramiennej powoduje

dalsze upośledzenie ukrwienia prowadzące w końcu

do zmian zwyrodnieniowych.

• Niekiedy patologia jest tak zaawansowana, że

dochodzi do bezpośredniego ocierania się głowy k.

ramiennej

z wyrostkiem barkowym.

a) ścięgno zdrowe o wolnym poślizgu b) ścięgno chore,

obrzęknięte o
trudnym poślizgu

Objawy uszkodzenia

Objawy uszkodzenia

pierścienia rotatorów

pierścienia rotatorów

• brak czynnego odwodzenia ramienia przy

zachowanym odwodzeniu biernym (jeśli nie
doszło jeszcze do „zamrożenia” stawu)

• zanik

m.

nadgrzebieniowego

i

podgrzebieniowego

• krepitacje
• osłabienie siły mięśniowej uniemożliwiające

wykonywanie

czynności

związanej

z

unoszeniem ramion ku górze

• zaburzenie rytmu łopatkowo-ramiennego

Badanie kliniczne

Badanie kliniczne

Badaniem klinicznym stwierdza się:
a) asymetrię barku polegającą na wystawaniu grzebienia łopatki
w wyniku zaniku mięśni nadgrzebieniowego i podgrzebieniowego –
zaniki występują już po upływie 2 tygodni od uszkodzenia pierścienia

rotatorów;
b) ograniczenie ruchów w
stawie – najważniejszym
objawem jest stwierdzenie
różnicy między zakresami
ruchów

biernych

i czynnych;
c) przy próbie odwodzenia
ramienia chory unosi bark,
a nie ramię;

Badanie kliniczne

Badanie kliniczne

d) utrudnienie początkowego odwodzenia oraz prawidłowe odwodzenie
powyżej kąta 90

o

– aby ułatwić sobie początek ruchu, chorzy często

pochylają tułów w stronę chorą w celu wykorzystania siły przyciągania
ziemskiego, dla ułatwienia sobie ruchu odwodzenia chory może rotować
ramię na zewnątrz, aby zastąpić część uszkodzoną pierścienia inną;
e) objaw „pseudoporażenia ramienia” – w pełnych lub masywnych
uszkodzeniach niemożność utrzymania odwiedzionego ramienia do kąta
90

o

po jego biernym odwiedzeniu;

f) tkliwość przedniego odcinka pierścienia rotatorów lub w okolicy guzka
większego kości ramiennej, przerwę ciągłości pierścienia, krepitacje lub
obrzęk stawu – badać należy przy

rozluźnionym

stawie,

gdyż

czynne napinanie się mięśnia
naramiennego utrudnia lub
uniemożliwia

wymacanie

odchyleń od normy.

Zespół bolesnego barku

Zespół bolesnego barku

Ewolucja objawów zespołu bolesnego barku

przebiega zazwyczaj w trzech stadiach:

• Stadium I

Stadium I – zapalenie kaletki maziowej. Ból barku

pojawia się w ustawieniach, w których dochodzi

do konfliktu tkankowego – ucisku i podrażnienia

kaletki maziowej.

• Stadium II

Stadium II – zapalenie torebki stawowej i

ścięgien. Ból w obrębie pierścienia rotatorów oraz

ścięgna

m. dwugłowego ramienia występuje podczas

pracy mięśni. Może też pojawić się w spoczynku,

np. w nocy przy ułożeniu na chorym barku.

• Stadium III

Stadium III – uszkodzenie pierścienia rotatorów

lub ścięgna m. dwugłowego ramienia. Następuje

wypadnięcie funkcji ww. mięśni.

Leczenie bolesnego barku

Leczenie bolesnego barku

• Długotrwały ból barku, ramienia i ręki – bez

względu
na jego pochodzenie – sprawia, że chory unika
ruchów kończyną, trzyma ją nieruchomo blisko
tułowia,
aby zapobiec dolegliwościom.

• Ponieważ proces chorobowy może trwać bardzo

długo (nawet kilka miesięcy), w stawie ramiennym
dochodzi do zrostów i utrwalonego przykurczu w
przywiedzeniu
i rotacji wewnętrznej ramienia.

• Powstaje tzw. „bark zamrożony”.

Leczenie bolesnego barku

Leczenie bolesnego barku

Aby nie dopuścić do powstania „barku zamrożonego”
równolegle z leczeniem farmakologicznym stosuje
się ćwiczenia z zakresu kinezyterapii oraz zabiegi
fizykoterapeutyczne.

Kinezyterapia
to przede wszystkim ćw.
czynne
w

odciążeniu

i

z

dawkowanym

oporem,

prowadzone

w

tych

płaszczyznach, w których
doszło

do

ograniczenia

zakresu

ruchu.

Ważne

znaczenie mają ćw. typu
wahadła oraz ćw. na szynie
CPM.

Leczenie bolesnego barku

Leczenie bolesnego barku

•

Poizometryczna relaksacja mięśni obręczy barkowej
(głównie mięsień piersiowy większy i podłopatkowy)

•

Ćwiczenia w odciążeniu i samowspomagane (zestaw

bloczkowy, podwieszenia)

•

Ćwiczenia bierne

•

Mobilizacja barku

•

Pozycje ułożeniowe (kończyna górna w odwiedzeniu,

zgięciu i rotacji zewnętrznej- zakładanie rąk za głowę)

Ćw. bierne, a zwłaszcza ćw. redresyjne stosuje się bardzo

ostrożnie i w wyselekcjonowanych przypadkach .

Po ćwiczeniach wskazany jest masaż klasyczny mm. karku

i obręczy barkowej.

Leczenie bolesnego barku

Leczenie bolesnego barku

Zabiegi fizykoterapeutyczne to przede wszystkim:
- krioterapia (szczególnie w ostrym zespole bólowym);
- jonoforeza z hydrocortisonem, 1% roztworem chlorku wapnia;
-

elektroterapia

przeciwbólowa

i

przeciwzapalna

z

zastosowaniem prądów interferencyjnych lub
diadynamicznych;
- ultradźwięki;
- laseroterapia;

Przed ćwiczeniami usprawniającymi wskazane jest zastosowanie
zabiegów cieplnych w postaci:
- ciepłych okładów żelowych;
- okładów parafinowych;
- okładów borowinowych;
- naświetlania lampą Sollux;
- przegrzewania diatermią krótkofalową lub mikrofalową.

Edukacja i reedukacja

Edukacja i reedukacja

Pacjent powinien przyswoić cztery podstawowe elementy:
- nauczyć się czynnie obniżać głowę kości ramiennej w
łańcuchu zamkniętym,
- odpychać osiowo kończynę górną w łańcuchu
półzamkniętym,
- unosić kończynę w opozycji skorygowanej przy
ustabilizowanej głowie kości ramiennej,
- opanować ćwiczenia statyczne oraz ćwiczenia
propriocepcji.

W dalszej kolejności należy dążyć do wyrobienia u
pacjenta nawyku wykorzystywania wyuczonych ruchów w
pracy zawodowej czy czynnościach dnia codziennego.

Edukacja i reedukacja

Edukacja i reedukacja

NAUKA CZYNNEGO OBNIŻANIA GŁOWY KOŚCI RAMIENNEJ
Pozycją wyjściową w konflikcie przednio-górnym jest przednio-boczne uniesienie
ramienia pod kątem 30° i jego zrotowanie na zewnątrz.
W konflikcie przednio-wewnętrznym ramię powinno być wyprostowane, zrotowane
na zewnątrz i odwiedzione pod kątem 30°.
Następnie poleca się pacjentowi napiąć czynnie mięsień piersiowy wielki oraz
mięsień najszerszy grzbietu. Kolejnym ćwiczeniem jest czynne obniżenie ramienia
z jednoczesną rotacją wewnętrzną.

NAUKA RUCHÓW ODPYCHANIA OSIOWEGO KOŃCZYNY GÓRNEJ
Pozycja wyjściowa jak w poprzednich ćwiczeniach. Pacjent ma za zadanie
wyciągnąć zrotowane na zewnątrz kończyny górne przed siebie, tak jakby chciał
odepchnąć jakiś przedmiot. Następnie przesuwa się obwód kończyny:
- do przodu i na zewnątrz w przypadku konfliktu przednio-górnego,
- do przodu i przyśrodkowo w konflikcie przednio-wewnętrznym,
- do tyłu i w bok w konflikcie tylno-górnym.

Edukacja i reedukacja

Edukacja i reedukacja

NAUKA UNOSZENIA KOŃCZYNY W POZYCJI SKORYGOWANEJ
PRZY USTABILIZOWANEJ GŁOWIE KOŚCI RAMIENNEJ
Pacjentowi poleca się unosić kończynę górną o kilka stopni w
górę przy jednoczesnym czynnym stabilizowaniu głowy kości
ramiennej.

ĆWICZENIA STATYCZNE I ĆWICZENIA PROPRIOCEPCJI
Po opanowaniu powyższych ćwiczeń należy dołączyć element
wzrastających, długotrwałych oporów, a w dalszej kolejności
element destabilizacji.

Przykładowe ćwiczenia

Przykładowe ćwiczenia

Bibliografia:

Bibliografia:

1.

1.

A. Bochenek „Anatomia człowieka” Tom I

A. Bochenek „Anatomia człowieka” Tom I

2.

2.

W. Dega, K. Milanowska „Rehabilitacja medyczna”

W. Dega, K. Milanowska „Rehabilitacja medyczna”

3.

3.

A. Zembaty „Kinezyterapia” Tom I

A. Zembaty „Kinezyterapia” Tom I

4.

4.

J. Nowotny „Podstawy fizjoterapii” cz. 3

J. Nowotny „Podstawy fizjoterapii” cz. 3

5.

5.

J. Nowotny „Kształcenie umiejętności ruchowych”

J. Nowotny „Kształcenie umiejętności ruchowych”

6.

6.

A. Rosławski, T. Skolimowski „Technika wykonywania

A. Rosławski, T. Skolimowski „Technika wykonywania

ćwiczeń leczniczych”

ćwiczeń leczniczych”

1. Edyta Kożuchowska
2. Monika Klinicka
3. Dominika Gałażyn
4. Magdalena Sieńko
5. Ewelina Bagińska
6. Natalia Małachwiej
7. Justyna Szydłowska
8. Małgorzata Korzeniecka
9. Hubert Grabiański
10. Maciej Rogacz

Dziękujemy za

uwagę !