background image

 

 

 

 

Omówienie podstawowych 

Omówienie podstawowych 

wiadomości z 

wiadomości z 

prawoznawstwa.

prawoznawstwa.

background image

 

 

 

 

Spis treści:

Spis treści:

1. Pojęcie państwa.

1. Pojęcie państwa.

2. Funkcje państwa.

2. Funkcje państwa.

3. Normy prawne.

3. Normy prawne.

4. System prawa.

4. System prawa.

5. Fakty i skutki prawne.

5. Fakty i skutki prawne.

background image

 

 

 

 

1. Pojęcie państwa.

1. Pojęcie państwa.

Państwo

Państwo

-jest polityczną, suwerenną, 

-jest polityczną, suwerenną, 

terytorialną, i przymusową organizacją 

terytorialną, i przymusową organizacją 

społeczeństwa.

społeczeństwa.

   

   

Organizuje i koordynuje prace dużych grup 

Organizuje i koordynuje prace dużych grup 

społecznych.

społecznych.

background image

 

 

 

 

Państwo jako podmiot  prawa 

Państwo jako podmiot  prawa 

międzynarodowego powinno posiadać 

międzynarodowego powinno posiadać 

następujące elementy:

następujące elementy:

-stałą ludność

-stałą ludność

-struktury karne

-struktury karne

-suwerenną władzę

-suwerenną władzę

-określone terytorium (wielkość państwa nie 

-określone terytorium (wielkość państwa nie 

wpływa na jego podmiotowość)

wpływa na jego podmiotowość)

-zdolność wchodzenia w relacje międzynarodowe

-zdolność wchodzenia w relacje międzynarodowe

-określone zasady prawne.

-określone zasady prawne.

background image

 

 

 

 

2. Funkcja państwa.

2. Funkcja państwa.

to całokształt jego działalności w określonych, mających 

to całokształt jego działalności w określonych, mających 

zasadnicze znaczenie dla społeczeństwa obszarach jego 

zasadnicze znaczenie dla społeczeństwa obszarach jego 

życia

życia

W zależności ile się obszarów życia wyodrębni, tyle 

W zależności ile się obszarów życia wyodrębni, tyle 

wyróżnimy funkcji państwa.

wyróżnimy funkcji państwa.

Kryteriami wyróżniania funkcji państwa są: 

Kryteriami wyróżniania funkcji państwa są: 

1)

1)

zakres działalności państwa w danej dziedzinie 

zakres działalności państwa w danej dziedzinie 

mierzony wysokością wydatków na jej prowadzenie, 

mierzony wysokością wydatków na jej prowadzenie, 

2)

2)

znaczenie działalności państwa w danej dziedzinie 

znaczenie działalności państwa w danej dziedzinie 

życia dla społeczeństwa, 

życia dla społeczeństwa, 

3)

3)

specyficzność metod działania państwa w danej 

specyficzność metod działania państwa w danej 

dziedzinie życia 

dziedzinie życia 

background image

 

 

 

 

1.

1.

Funkcja wewnętrzna (najważniejsza)

Funkcja wewnętrzna (najważniejsza)

 

 

    – 

    – 

to działania państwa na rzecz utrzymania i umocnienia 

to działania państwa na rzecz utrzymania i umocnienia 

istniejącego ustroju społecznego, gospodarczego, 

istniejącego ustroju społecznego, gospodarczego, 

politycznego i jego przekształcania zgodnie z interesami 

politycznego i jego przekształcania zgodnie z interesami 

klasy dominującej. Utrzymanie porządku wewnątrz kraju i 

klasy dominującej. Utrzymanie porządku wewnątrz kraju i 

zapewnienie bezpieczeństwa jego mieszkańcom. 

zapewnienie bezpieczeństwa jego mieszkańcom. 

Działania realizowane są różnymi 

Działania realizowane są różnymi 

metodami

metodami

ekonomicznymi, ideologicznymi, organizatorskimi a 

ekonomicznymi, ideologicznymi, organizatorskimi a 

czasem 

czasem 

i przy użyciu przymusu, siły - w przypadku zagrożenia 

i przy użyciu przymusu, siły - w przypadku zagrożenia 

bezpieczeństwa państwa, porządku czy zagrożenia ustroju. 

bezpieczeństwa państwa, porządku czy zagrożenia ustroju. 

W realizację tej funkcji 

W realizację tej funkcji 

zaangażowane

zaangażowane

 są: 

 są: 

organy administracji, policja, więziennictwo, sady, prokuratura 

organy administracji, policja, więziennictwo, sady, prokuratura 

oraz w razie potrzeby wojsko. 

oraz w razie potrzeby wojsko. 

background image

 

 

 

 

2. Funkcja zewnętrzna

2. Funkcja zewnętrzna

    

    

- ma na celu zapewnienie bezpieczeństwa 

- ma na celu zapewnienie bezpieczeństwa 

społeczeństwu od zewnątrz. 

społeczeństwu od zewnątrz. 

Ochrona przed zagrożeniami ze strony innych państw czy 

Ochrona przed zagrożeniami ze strony innych państw czy 

organizacji – zapewnienie bezpieczeństwa politycznego, 

organizacji – zapewnienie bezpieczeństwa politycznego, 

terytorialnego, gospodarczego, ludnościowego 

terytorialnego, gospodarczego, ludnościowego 

i niezależności państwa. 

i niezależności państwa. 

Ta funkcja obejmuje także 

Ta funkcja obejmuje także 

działalność

działalność

 sprzyjającą 

 sprzyjającą 

wymianie gospodarczej, naukowej, kulturalnej itp. 

wymianie gospodarczej, naukowej, kulturalnej itp. 

W przypadku silnych państw może to być też działalność 

W przypadku silnych państw może to być też działalność 

o charakterze 

o charakterze 

ekspansji 

ekspansji 

– atakowania innych państw w 

– atakowania innych państw w 

celu zdobycia korzyści. 

celu zdobycia korzyści. 

Duże znaczenie ma też udział w rozwiązywaniu 

Duże znaczenie ma też udział w rozwiązywaniu 

problemów

problemów

 globalnych – opanowanie przestrzeni 

 globalnych – opanowanie przestrzeni 

kosmicznej, wydobywanie bogactw zgromadzonych na 

kosmicznej, wydobywanie bogactw zgromadzonych na 

dnie mórz itp.

dnie mórz itp.

 

 

background image

 

 

 

 

3. Funkcja gospodarczo-organizatorska

3. Funkcja gospodarczo-organizatorska

    

    

-Każde państwo ma istotny udział w kształtowaniu, 

-Każde państwo ma istotny udział w kształtowaniu, 

organizowaniu i oddziaływaniu na życie gospodarcze 

organizowaniu i oddziaływaniu na życie gospodarcze 

przez: budowanie infrastruktury niezbędnej do życia 

przez: budowanie infrastruktury niezbędnej do życia 

społecznego, ustanawia pieniądz, który jest miernikiem 

społecznego, ustanawia pieniądz, który jest miernikiem 

wymiany handlowej, ustanawia miary i wagi, zapewnia 

wymiany handlowej, ustanawia miary i wagi, zapewnia 

system podziału dóbr między członków społeczeństwa, 

system podziału dóbr między członków społeczeństwa, 

oddziaływuje przez system kredytów bankowych. 

oddziaływuje przez system kredytów bankowych. 

Państwo prowadzi politykę gospodarczą i bardzo silnie 

Państwo prowadzi politykę gospodarczą i bardzo silnie 

oddziaływuje na gospodarkę, chroni ją od nadmiernej 

oddziaływuje na gospodarkę, chroni ją od nadmiernej 

ingerencji z zewnątrz. 

ingerencji z zewnątrz. 

Sytuacja gospodarcza państwa jest b. ważnym 

Sytuacja gospodarcza państwa jest b. ważnym 

czynnikiem kształtowania pozycji państwa w świeci i ono 

czynnikiem kształtowania pozycji państwa w świeci i ono 

dba o nią, stara się stwarzać korzystne warunki do jej 

dba o nią, stara się stwarzać korzystne warunki do jej 

rozwoju, jednych popiera, innym stawia hamulce. 

rozwoju, jednych popiera, innym stawia hamulce. 

background image

 

 

 

 

4. Funkcja kulturalno-wychowawcza

4. Funkcja kulturalno-wychowawcza

   

   

– 

– 

realizowana przez propagowanie pewnych wartości 

realizowana przez propagowanie pewnych wartości 

kulturalnych i politycznych, korzystnych z punktu 

kulturalnych i politycznych, korzystnych z punktu 

widzenia państwa a zwalczanie niekorzystnych. 

widzenia państwa a zwalczanie niekorzystnych. 

Realizuje je za pomocą szkolnictwa, środków 

Realizuje je za pomocą szkolnictwa, środków 

masowego przekazu. Rozmaite organizacje społeczne, 

masowego przekazu. Rozmaite organizacje społeczne, 

kościoły wspomagają państwo. 

kościoły wspomagają państwo. 

Przymus nie ma zastosowania. 

Przymus nie ma zastosowania. 

Stosuje informację, perswazję, pozyskiwanie 

Stosuje informację, perswazję, pozyskiwanie 

zwolenników czy pewnego rodzaju administracyjne 

zwolenników czy pewnego rodzaju administracyjne 

czy finansowe restrykcje.

czy finansowe restrykcje.

background image

 

 

 

 

5. Funkcja socjalna

5. Funkcja socjalna

   

   

– 

– 

zapewnienie pewnych, godnych warunków życia 

zapewnienie pewnych, godnych warunków życia 

zwłaszcza biedniejszej części społeczeństwa aby, 

zwłaszcza biedniejszej części społeczeństwa aby, 

różnice społeczne nie były przyczyną wybuchów 

różnice społeczne nie były przyczyną wybuchów 

społecznych, państwo stara się ich wspierać, 

społecznych, państwo stara się ich wspierać, 

budować solidarność społeczeństwa. 

budować solidarność społeczeństwa. 

Stara się rozwijać talenty społeczeństwa, dba o 

Stara się rozwijać talenty społeczeństwa, dba o 

ochronę jego zdrowia. 

ochronę jego zdrowia. 

Organizuje ubezpieczenia społeczne, pomoc socjalną, 

Organizuje ubezpieczenia społeczne, pomoc socjalną, 

zaopatrzenie inwalidów.

zaopatrzenie inwalidów.

background image

 

 

 

 

3. Normy prawne

3. Normy prawne

    

    

Norma prawna

Norma prawna

 - to wynikająca z przepisów prawa reguła postępowania, wydana lub usankcjonowana 

 - to wynikająca z przepisów prawa reguła postępowania, wydana lub usankcjonowana 

przez państwo, zagwarantowana przymusem państwowym.

przez państwo, zagwarantowana przymusem państwowym.

Budowa normy prawnej:

Budowa normy prawnej:

• Hipoteza

• Hipoteza

• Dyspozycja

• Dyspozycja

• Sankcja

• Sankcja

    

    

background image

 

 

 

 

Elementy normy prawnej

Elementy normy prawnej

Hipoteza

Hipoteza

 - zawiera opis sytuacji, w przypadku której 

 - zawiera opis sytuacji, w przypadku której 

zaistnienia norma znajdzie zastosowanie, albo opis 

zaistnienia norma znajdzie zastosowanie, albo opis 

cech, które posiada adresat normy prawnej, np.:

cech, które posiada adresat normy prawnej, np.:

Sprzedawca, który otrzymał cenę wyższą od ceny 

Sprzedawca, który otrzymał cenę wyższą od ceny 

sztywnej (...)

sztywnej (...)

 

 

Dyspozycja

Dyspozycja

 - określa obowiązek lub uprawnienia 

 - określa obowiązek lub uprawnienia 

adresata normy prawnej; zawiera opis pożądanego 

adresata normy prawnej; zawiera opis pożądanego 

zachowania się adresata normy prawnej, np.:

zachowania się adresata normy prawnej, np.:

(...) obowiązany jest zwrócić kupującemu pobrana 

(...) obowiązany jest zwrócić kupującemu pobrana 

różnicę (...)

różnicę (...)

 

 

Sankcja

Sankcja

 - informuje o skutkach niezastosowania się 

 - informuje o skutkach niezastosowania się 

do dyspozycji normy prawnej, np.: 

do dyspozycji normy prawnej, np.: 

(...) podlega karze 

(...) podlega karze 

pozbawienia wolności do lat trzech.

pozbawienia wolności do lat trzech.

 

 

background image

 

 

 

 

Charakter norm prawnych

Charakter norm prawnych

 może być: generalny, 

 może być: generalny, 

abstrakcyjny lub indywidualny i konkretny:

abstrakcyjny lub indywidualny i konkretny:

generalność

generalność

- oznacza, iż norma nie jest skierowana 

- oznacza, iż norma nie jest skierowana 

do jednego, ściśle oznaczonego adresata, ale do 

do jednego, ściśle oznaczonego adresata, ale do 

grupy podmiotów określonych przy pomocy nazwy 

grupy podmiotów określonych przy pomocy nazwy 

rodzajowej.

rodzajowej.

abstrakcyjność

abstrakcyjność

- oznacza, że nakazane czy też 

- oznacza, że nakazane czy też 

zakazane zachowanie jest wymagane od adresata 

zakazane zachowanie jest wymagane od adresata 

normy w każdym przypadku, gdy ziszcza się 

normy w każdym przypadku, gdy ziszcza się 

określone w normie prawnej okoliczności. 

określone w normie prawnej okoliczności. 

indywidualność

indywidualność

- oznacza, że norma jest skierowana 

- oznacza, że norma jest skierowana 

do wskazanego podmiotu

do wskazanego podmiotu

konkretność- oznacza, że norma dotyczy ściśle 

konkretność- oznacza, że norma dotyczy ściśle 

wskazanej sytuacji

wskazanej sytuacji

background image

 

 

 

 

Ze względu na swobodę pozostawioną 

Ze względu na swobodę pozostawioną 

adresatowi normy prawnej, wyróżnia 

adresatowi normy prawnej, wyróżnia 

się:

się:

Normy bezwzględnie obowiązujące – 

Normy bezwzględnie obowiązujące – 

adresat 

adresat 

powinien zachować się dokładnie tak, jak określono 

powinien zachować się dokładnie tak, jak określono 

w normie. Nie ma on pozostawionej swobody w 

w normie. Nie ma on pozostawionej swobody w 

wyborze postępowania.

wyborze postępowania.

Normy względnie obowiązujące – 

Normy względnie obowiązujące – 

adresat może nie 

adresat może nie 

dokonać wyboru innego zachowania niż określone 

dokonać wyboru innego zachowania niż określone 

w normie prawnej.

w normie prawnej.

Normy semiimperatywne – 

Normy semiimperatywne – 

wyznaczają pewne ramy 

wyznaczają pewne ramy 

postępowania, dając swobodę stronom stosunku 

postępowania, dając swobodę stronom stosunku 

prawnego, ale w pewnych tylko granicach.

prawnego, ale w pewnych tylko granicach.

background image

 

 

 

 

Innym kryterium podziału norm prawnych 

Innym kryterium podziału norm prawnych 

jest sposób określenia zachowań ludzkich:

jest sposób określenia zachowań ludzkich:

Normy nakazujące- 

Normy nakazujące- 

określają, co ich adresat powinien uczynić, 

określają, co ich adresat powinien uczynić, 

aby postępować zgodnie z treścią normy prawnej, np.:

aby postępować zgodnie z treścią normy prawnej, np.:

Osoby prawne i państwowe jednostki organizacyjne nie 

Osoby prawne i państwowe jednostki organizacyjne nie 

mające osobowości prawnej są obowiązane obliczyć i 

mające osobowości prawnej są obowiązane obliczyć i 

odprowadzić podatek rolny-bez wezwania-na rachunek 

odprowadzić podatek rolny-bez wezwania-na rachunek 

budżetu właściwej gminy ze względu na miejsce położenia 

budżetu właściwej gminy ze względu na miejsce położenia 

gruntów.

gruntów.

Normy zakazujące

Normy zakazujące

określają od jakich działań adresat normy 

określają od jakich działań adresat normy 

prawnej powinien się powstrzymać, np.:

prawnej powinien się powstrzymać, np.:

Członek zarządu nie może bez zezwolenia spółki zajmować się 

Członek zarządu nie może bez zezwolenia spółki zajmować się 

interesami konkurencyjnymi.

interesami konkurencyjnymi.

Normy zezwalające (upoważniające lub uprawniające)- 

Normy zezwalające (upoważniające lub uprawniające)- 

uprawniają do określonego zachowania się adresata, np.:

uprawniają do określonego zachowania się adresata, np.:

Każdy wspólnik może przeglądać księgę udziałów.

Każdy wspólnik może przeglądać księgę udziałów.

background image

 

 

 

 

System prawa danego państwa

System prawa danego państwa

oznacza całokształt obowiązujących w 

oznacza całokształt obowiązujących w 

określonym czasie przepisów prawnych 

określonym czasie przepisów prawnych 

tego państwa, uporządkowanych wg 

tego państwa, uporządkowanych wg 

przyjętych kryteriów. Bardziej ogólnie 

przyjętych kryteriów. Bardziej ogólnie 

można system prawny określić też jako 

można system prawny określić też jako 

uporządkowany zbiór norm prawnych

uporządkowany zbiór norm prawnych

background image

 

 

 

 

Systemem źródeł prawa

Systemem źródeł prawa

nazywamy charakterystyczne formy działalności 

nazywamy charakterystyczne formy działalności 

prawotwórczej w systemie prawnym danego 

prawotwórczej w systemie prawnym danego 

państwa

państwa

w zależności od rodzaju tworzonych faktów 

w zależności od rodzaju tworzonych faktów 

prawotwórczych, wyróżnia się:

prawotwórczych, wyróżnia się:

1.

1.

 

 

systemy prawa stanowionego, zwane inaczej 

systemy prawa stanowionego, zwane inaczej 

systemami prawa ustawowego, powstające w 

systemami prawa ustawowego, powstające w 

głównej mierze w drodze stanowienia norm przez 

głównej mierze w drodze stanowienia norm przez 

ustawodawcę 

ustawodawcę 

2.

2.

systemy prawa powstające głównie w drodze 

systemy prawa powstające głównie w drodze 

precedensów prawotwórczych

precedensów prawotwórczych

background image

 

 

 

 

5. Fakty prawne

5. Fakty prawne

Fakty prawne-

Fakty prawne-

 

 

ogół okoliczności określonych 

ogół okoliczności określonych 

przepisami prawa, które wywołują skutki prawne, 

przepisami prawa, które wywołują skutki prawne, 

czyli powodują powstanie, zmianę lub wygaśnięcie 

czyli powodują powstanie, zmianę lub wygaśnięcie 

stosunku prawnego. 

stosunku prawnego. 

Faktami prawnymi są:

Faktami prawnymi są:

zdarzenia prawne

zdarzenia prawne

 - zdarzenia niezależne od 

 - zdarzenia niezależne od 

zachowania się podmiotów prawa wywołujące skutki 

zachowania się podmiotów prawa wywołujące skutki 

prawne

prawne

zachowania prawne

zachowania prawne

 - zachowania podmiotów prawa 

 - zachowania podmiotów prawa 

wywołujące skutki prawne: 

wywołujące skutki prawne: 

działania prawne - zachowania przejawiające się 

działania prawne - zachowania przejawiające się 

aktywnością wobec świata zewnętrznego 

aktywnością wobec świata zewnętrznego 

zaniechania prawne - zachowania przejawiające się 

zaniechania prawne - zachowania przejawiające się 

brakiem aktywności wobec świata zewnętrznego

brakiem aktywności wobec świata zewnętrznego

 

 

background image

 

 

 

 

Skutek prawny

Skutek prawny

Skutek prawny

Skutek prawny

 - następstwo określonych 

 - następstwo określonych 

przepisami prawa okoliczności polegające na 

przepisami prawa okoliczności polegające na 

powstaniu, zmianie lub wygaśnięciu stosunku 

powstaniu, zmianie lub wygaśnięciu stosunku 

prawnego.

prawnego.

background image

 

 

 

 

Wykonały:

Wykonały:

Natalia Bagniewska

Natalia Bagniewska

Marta Miszewska

Marta Miszewska

Kl. IV G

Kl. IV G


Document Outline