INFLACJA

Istota inflacji i jej przyczyny

Wskaźniki inflacji

Rodzaje inflacji

Społeczno – ekonomiczne

następstwa inflacji

Teorie inflacji

Pojęcie inflacji

Inflacja

to wzrost podaży pieniądza, której

skutkiem jest proces ogólnego wzrostu

poziomu cen.

Inflacja

występuje wówczas, gdy mamy do

czynienia ze stałym wzrostem

przeciętnego poziomu ceny dóbr w jakimś

czasie.

Przeciwstawne do inflacji jest zjawisko

deflacji

, charakteryzujące się ogólnym

spadkiem cen.

Do najważniejszych przyczyn powstawania inflacji

możemy zaliczyć:

niezrównoważony budżet państwa

(wydatki z

budżetu przewyższają wpływy)

przeinwestowanie gospodarki

(nadmierne

rozwinięcie procesu inwestycyjnego finansowanego

przez państwo),

ingerencję państwa w politykę emisyjną banku

centralnego

, co prowadzi w rezultacie do

nadmiernej ilości pieniądza,

wadliwą strukturę gospodarki

wzrost cen podstawowych surowców energetycznych

(powoduje to wzrost kosztów produkcji i wzrost cen

import inflacji

(wraz ze wzrostem cen artykułów

importowanych przez dany kraj następuje wzrost

kosztów produkcji, a co za tym idzie wzrost cen),

długookresowe dodatnie saldo bilansu

handlowego

(nadwyżka eksportu nad importem),

recesję gospodarczą

(obniżenie wydajności pracy,

a tym samym wzrost kosztów produkcji),

monopolizację gospodarki

(monopoliści, wzrost

kosztów produkcji mogą przenosić na cenę)

Najpopularniejsze wskaźniki inflacji:

wskaźnik cen produktu narodowego

brutto (deflator PKB)

wskaźnik cen dóbr konsumpcyjnych

(CPI – Consumer Price Index)

wskaźnik cen producentów (PPI –

Producer Price Index)

Wskaźnik cen

Obliczaniem zmian ogólnego poziomu

cen w praktyce zajmują się specjalne

instytucje (w Polsce GUS). W tym

celu konstruuje się

wskaźnik cen

będący miarą procentowych zmian

wydatków związanych z zakupem

pewnego ustalonego zestawu dóbr

(tzw. koszyka) w jakimś okresie.

Obliczanie wskaźnika cen

Przy obliczaniu wskaźnika cen trzeba

rozstrzygać dwie kwestie:

1. Trzeba określić asortyment dóbr i usług

wchodzących do badanego koszyka.

2. Przy obliczaniu wskaźników cen należy

rozstrzygnąć kwestię, w jaki sposób ważyć

ceny poszczególnych dóbr.

Przykład obliczania wskaźnika

dóbr konsumpcyjnych

Dobra

wchodzące w

skład koszyka

Relacja ceny w

okresie t1 do

ceny w okresie

Waga mierzona

udziałem w

wydatkach w

okresie t0

Iloczyn

Chleb

1,5

0,1

Odzież

1,0

0,2

Mieszkanie

1,8

0,4

Pozostałe

1,5

0,3

Wskaźnik cen

∑

=152

Ogólny wskaźnik cen ukształtował się na poziomie 152, co oznacza, że
poziom cen koszyka w okresie t1 stanowi 152% poziomu cen. W
okresie t0 poziom cen dóbr konsumpcyjnych wzrósł o 52%.

Deflator produktu narodowego brutto (PNB),

to procentowy wskaźnik wyrażany

stosunkiem nominalnego PNB (wyrażonego

w cenach bieżących) do realnego PNB

(wyrażonego w cenach bazowych).

Przyjmuje on postać formuły:

nPNB

Deflator

PN= ---------- x 100

rPNB

gdzie: n PNB nominalny produkt narodowy brutto

r PNB realny produkt narodowy brutto

Stopa inflacji

W statystycznych analizach

procesów inflacyjnych

wykorzystywany jest powszechnie

wskaźnik

stopy inflacji

, który

określa procentowy wzrost ogólnego

poziomu cen w ciągu roku.

Obliczanie stopy inflacji

Stopę inflacji możemy obliczać w następujący

sposób:



Stopa inflacji

w% (rok t) = [(poziom cen w

roku t – poziom cen w roku t-1)/poziom cen w

roku

t-1]*100

Dla różnych rodzajów dóbr można analogicznie

obliczać stopę inflacji.

Dwa bardzo popularne indeksy cen oblicza

się następująco:

CPI

- Consumer Price Index:



Stopa inflacji

cen konsumpcyjnych (w

%)= [(CPI dany rok – CPI rok

poprzedni)/CPI rok poprzedni]*100

PPI

- Producer Price Index:



Stopa inflacji

cen producenta (w%)=

[(PPI dany rok – PPI rok poprzedni)/PPI rok

poprzedni]*100

Zależności między wskaźnikami

inflacji:

Deflator -1 = stopa inflacji

Stopa inflacji = CPI – 1

Stąd wynika, że:

CPI = Deflator

Rodzaje inflacji ze względu na

jej nasilenie



Inflacja pełzająca

– jest to stały niski

poziom inflacji a wskaźnik cen nie

przekracza 5%



Inflacja umiarkowana

– wskaźnik cen

oscyluje w granicach 5-10% rocznie



Inflacja galopująca

– mamy z nią do

czynienia wówczas, gdy wskaźnik cen

waha się w granicach 10-150% rocznie



Hiperinflacja

– występuje gdy ceny rosną

w tempie przewyższającym 150% rocznie

Społeczno - ekonomiczne skutki

inflacji

Pozytywne:



Powolne procesy inflacyjne wpływają

korzystnie na dynamikę wzrostu

gospodarczego



Przy założeniu iluzji pieniężnej powolne

procesy inflacyjne pozwalają na obniżki

realnych stóp procentowych i stawek płac

realnych, co wywołuje optymistyczne nastroje

wśród przedsiębiorców z powodu rentowności

produkcji. W konsekwencji prowadzi to do

przyspieszenia wzrostu gospodarczego



Powolne procesy inflacyjne ułatwiają

pożądane zmiany relacji cenowych w

warunkach istnienia sztywności cen

do dołu



Procesy inflacyjne przyśpieszają

ustalanie się właściwych relacji cen,

co racjonalizuje decyzje gospodarcze

i umożliwia prawidłową alokację

zasobów

Negatywne:



Silne procesy inflacyjne przeważnie

zniekształcają informacyjne funkcje cen



Stosunkowo wysoka inflacja wywołuje

„ucieczkę” od pieniądza, polegającą na

gwałtownym spadku popytu na pieniądz w

ujęciu realnym



Inflacja powoduje redystrybucję dochodów, a

więc ponowny podział dochodów między

podmioty gospodarcze



Wzrasta niepewność w zakresie przewidywań

zmian cen i osłabia się aktywność gospodarcza



Dokonują się niekorzystne zmiany w bilansie

płatniczym



Wzrastają koszty obsługi działalności

gospodarczej

Teorie inflacji

I. Monetarna teoria inflacji

Została sformułowana przez monetarystów

w oparciu o ilościową teorię pieniądza.

Podstawą teorii jest stwierdzenie, że

poziom cen zmienia się wprost

proporcjonalnie do ilości pieniądza w

obiegu, co oznacza że przyczyną inflacji

jest pieniądz.

II. Popytowa teoria inflacji

Określana jest także jako inflacja nabywców,

występuje wtedy gdy globalny popyt jest

większy od możliwości jego zaspokojenia.

Społeczeństwo wówczas konkuruje o

ograniczony zasób dostępnych dóbr i usług.

Wzrost globalnego popytu jest spowodowany

zwiększeniem się zapotrzebowania ze strony

różnych podmiotów gospodarczych, m.in.

takich jak: państwo, przedsiębiorstwa,

gospodarstwa domowe, oraz zapotrzebowanie

z zagranicy.

Przyczyn inflacji upatruje się w ustaleniu się

agregatowego popytu na towary na poziomie

przewyższającym możliwości jego

zaspokojenia.

III. Kosztowa teoria inflacji

Według tej teorii, nie można założyć wysokiej

elastyczności cen. Ceny bowiem administrowane

są przez monopole. Przyczyna inflacji jest

niezależna od agregatowego popytu na towary.

W ramach inflacji kosztowej wyróżniamy cztery

rodzaje inflacji:



inflacja płacowa - wzrost płac jest niezależny od

popytu na pracę



inflacja ciągniona przez zyski - monopoliści

podnoszą ceny na wyroby, niezależnie od popytu

na nie



inflacja ciągniona przez ceny dóbr importowanych

- wzrost cen towarów sprzedawanych na terenie

kraju spowodowany jest wzrostem cen produktów

i półproduktów importowanych



inflacja ciągniona przez podatki - wzrost cen

spowodowany jest zwiększeniem podatków -

wzrost opodatkowania "przerzuca" się na ceny

Inflację kosztową zwalczać można za pomocą

ustawodawstwa antymonopolowego i polityki

propodażowej.

Inflacja kosztowa jest efektem ogólnego wzrostu kosztów

albo naturalnego bądź sztucznego ograniczania globalnej

podaży na rynku przy stałym popycie globalnym. Ten

rodzaj inflacji jest spowodowany wzrostem każdego ze

składników kosztów (przy założeniu, że pozostałe nie

ulegają zmniejszeniu), na przykład wzrostem płac, cen

surowców i produktów importowanych, cen surowców i

półfabrykatów pochodzenia krajowego, narzutów na

płace (m.in. składek na ubezpieczenie społeczne), a

także innych składników kosztów (kosztów płaconych

odsetek od kredytów bankowych, kosztów dzierżawy

itd.). Przyczyną zwiększenia się kosztów może być

wytwarzanie w nieoptymalnej skali produkcji lub wysokie

koszty stałe przy niewykorzystanych zdolnościach

produkcyjnych, a także podniesienie podatków (nie są

składnikiem kosztów, ale uwzględnia się je w kalkulacji

cen).

Stagflacja

– zjawisko wzrostu tempa inflacji

przy utrzymaniu stałego poziomu PKB

(przy zerowym wzroście gospodarczym)

Inflacja popytowa

– jest wynikiem

przekroczenia przez popyt globalny

zdolności produkcyjnych gospodarki.

Inflacja podażowa

– jej przyczyny tkwią w

samym procesie produkcji, przede

wszystkim w jej rosnących kosztach.

Document Outline