INFLACJA

INFLACJA

1.

1.

Istota inflacji i jej przyczyny

Istota inflacji i jej przyczyny

2.

2.

Wskaźniki inflacji

Wskaźniki inflacji

3.

3.

Rodzaje inflacji

Rodzaje inflacji

4.

4.

Społeczno – ekonomiczne

Społeczno – ekonomiczne

następstwa inflacji

następstwa inflacji

5.

5.

Teorie inflacji

Teorie inflacji

Pojęcie inflacji

Pojęcie inflacji

Inflacja

Inflacja

to wzrost podaży pieniądza, której

to wzrost podaży pieniądza, której

skutkiem jest proces ogólnego wzrostu

skutkiem jest proces ogólnego wzrostu

poziomu cen.

poziomu cen.

Inflacja

Inflacja

występuje wówczas, gdy mamy do

występuje wówczas, gdy mamy do

czynienia ze stałym wzrostem

czynienia ze stałym wzrostem

przeciętnego poziomu ceny dóbr w jakimś

przeciętnego poziomu ceny dóbr w jakimś

czasie.

czasie.

Przeciwstawne do inflacji jest zjawisko

Przeciwstawne do inflacji jest zjawisko

deflacji

deflacji

, charakteryzujące się ogólnym

, charakteryzujące się ogólnym

spadkiem cen.

spadkiem cen.

Do najważniejszych przyczyn powstawania inflacji

Do najważniejszych przyczyn powstawania inflacji

możemy zaliczyć:

możemy zaliczyć:

-

niezrównoważony budżet państwa

niezrównoważony budżet państwa

(wydatki z

(wydatki z

budżetu przewyższają wpływy)

budżetu przewyższają wpływy)

-

przeinwestowanie gospodarki

przeinwestowanie gospodarki

(nadmierne

(nadmierne

rozwinięcie procesu inwestycyjnego finansowanego

rozwinięcie procesu inwestycyjnego finansowanego

przez państwo),

przez państwo),

-

ingerencję państwa w politykę emisyjną banku

ingerencję państwa w politykę emisyjną banku

centralnego

centralnego

, co prowadzi w rezultacie do

, co prowadzi w rezultacie do

nadmiernej ilości pieniądza,

nadmiernej ilości pieniądza,

-

wadliwą strukturę gospodarki

wadliwą strukturę gospodarki

,

,

-

wzrost cen podstawowych surowców energetycznych

wzrost cen podstawowych surowców energetycznych

(powoduje to wzrost kosztów produkcji i wzrost cen

(powoduje to wzrost kosztów produkcji i wzrost cen

),

),

-

import inflacji

import inflacji

(wraz ze wzrostem cen artykułów

(wraz ze wzrostem cen artykułów

importowanych przez dany kraj następuje wzrost

importowanych przez dany kraj następuje wzrost

kosztów produkcji, a co za tym idzie wzrost cen),

kosztów produkcji, a co za tym idzie wzrost cen),

-

długookresowe dodatnie saldo bilansu

długookresowe dodatnie saldo bilansu

handlowego

handlowego

(nadwyżka eksportu nad importem),

(nadwyżka eksportu nad importem),

-

recesję gospodarczą

recesję gospodarczą

(obniżenie wydajności pracy,

(obniżenie wydajności pracy,

a tym samym wzrost kosztów produkcji),

a tym samym wzrost kosztów produkcji),

-

monopolizację gospodarki

monopolizację gospodarki

(monopoliści, wzrost

(monopoliści, wzrost

kosztów produkcji mogą przenosić na cenę)

kosztów produkcji mogą przenosić na cenę)

Najpopularniejsze wskaźniki inflacji:

Najpopularniejsze wskaźniki inflacji:

-

wskaźnik cen produktu narodowego

wskaźnik cen produktu narodowego

brutto (deflator PKB)

brutto (deflator PKB)

-

wskaźnik cen dóbr konsumpcyjnych

wskaźnik cen dóbr konsumpcyjnych

(CPI – Consumer Price Index)

(CPI – Consumer Price Index)

-

wskaźnik cen producentów (PPI –

wskaźnik cen producentów (PPI –

Producer Price Index)

Producer Price Index)

Wskaźnik cen

Wskaźnik cen

Obliczaniem zmian ogólnego poziomu

Obliczaniem zmian ogólnego poziomu

cen w praktyce zajmują się specjalne

cen w praktyce zajmują się specjalne

instytucje (w Polsce GUS). W tym

instytucje (w Polsce GUS). W tym

celu konstruuje się

celu konstruuje się

wskaźnik cen

wskaźnik cen

,

,

będący miarą procentowych zmian

będący miarą procentowych zmian

wydatków związanych z zakupem

wydatków związanych z zakupem

pewnego ustalonego zestawu dóbr

pewnego ustalonego zestawu dóbr

(tzw. koszyka) w jakimś okresie.

(tzw. koszyka) w jakimś okresie.

Obliczanie wskaźnika cen

Obliczanie wskaźnika cen

Przy obliczaniu wskaźnika cen trzeba

Przy obliczaniu wskaźnika cen trzeba

rozstrzygać dwie kwestie:

rozstrzygać dwie kwestie:

1. Trzeba określić asortyment dóbr i usług

1. Trzeba określić asortyment dóbr i usług

wchodzących do badanego koszyka.

wchodzących do badanego koszyka.

2. Przy obliczaniu wskaźników cen należy

2. Przy obliczaniu wskaźników cen należy

rozstrzygnąć kwestię, w jaki sposób ważyć

rozstrzygnąć kwestię, w jaki sposób ważyć

ceny poszczególnych dóbr.

ceny poszczególnych dóbr.

Przy obliczaniu wskaźnika cen

Przy obliczaniu wskaźnika cen

możemy posłużyć się formułą:

możemy posłużyć się formułą:

Przykład obliczania wskaźnika

Przykład obliczania wskaźnika

dóbr konsumpcyjnych

dóbr konsumpcyjnych

Dobra

Dobra

wchodzące w

wchodzące w

skład koszyka

skład koszyka

Relacja ceny w

Relacja ceny w

okresie t1 do

okresie t1 do

ceny w okresie

ceny w okresie

t0

t0

Waga mierzona

Waga mierzona

udziałem w

udziałem w

wydatkach w

wydatkach w

okresie t0

okresie t0

Iloczyn

Iloczyn

Chleb

Chleb

1,5

1,5

0,1

0,1

15

15

Odzież

Odzież

1,0

1,0

0,2

0,2

20

20

Mieszkanie

Mieszkanie

1,8

1,8

0,4

0,4

72

72

Pozostałe

Pozostałe

1,5

1,5

0,3

0,3

45

45

Wskaźnik cen

Wskaźnik cen

∑

∑

=152

=152

Ogólny wskaźnik cen ukształtował się na poziomie 152, co oznacza, że
poziom cen koszyka w okresie t1 stanowi 152% poziomu cen. W
okresie t0 poziom cen dóbr konsumpcyjnych wzrósł o 52%.

Deflator produktu narodowego brutto (PNB),

Deflator produktu narodowego brutto (PNB),

to procentowy wskaźnik wyrażany

to procentowy wskaźnik wyrażany

stosunkiem nominalnego PNB (wyrażonego

stosunkiem nominalnego PNB (wyrażonego

w cenach bieżących) do realnego PNB

w cenach bieżących) do realnego PNB

(wyrażonego w cenach bazowych).

(wyrażonego w cenach bazowych).

Przyjmuje on postać formuły:

Przyjmuje on postać formuły:

nPNB

nPNB

Deflator

Deflator

PN= ---------- x 100

PN= ---------- x 100

rPNB

rPNB

gdzie: n PNB nominalny produkt narodowy brutto

gdzie: n PNB nominalny produkt narodowy brutto

r PNB realny produkt narodowy brutto

r PNB realny produkt narodowy brutto

Stopa inflacji

Stopa inflacji

W statystycznych analizach

W statystycznych analizach

procesów inflacyjnych

procesów inflacyjnych

wykorzystywany jest powszechnie

wykorzystywany jest powszechnie

wskaźnik

wskaźnik

stopy inflacji

stopy inflacji

, który

, który

określa procentowy wzrost ogólnego

określa procentowy wzrost ogólnego

poziomu cen w ciągu roku.

poziomu cen w ciągu roku.

Obliczanie stopy inflacji

Obliczanie stopy inflacji

Stopę inflacji możemy obliczać w następujący

Stopę inflacji możemy obliczać w następujący

sposób:

sposób:



Stopa inflacji

Stopa inflacji

w% (rok t) = [(poziom cen w

w% (rok t) = [(poziom cen w

roku t – poziom cen w roku t-1)/poziom cen w

roku t – poziom cen w roku t-1)/poziom cen w

roku

roku

t-1]*100

t-1]*100

Dla różnych rodzajów dóbr można analogicznie

Dla różnych rodzajów dóbr można analogicznie

obliczać stopę inflacji.

obliczać stopę inflacji.

Dwa bardzo popularne indeksy cen oblicza

Dwa bardzo popularne indeksy cen oblicza

się następująco:

się następująco:

CPI

CPI

- Consumer Price Index:

- Consumer Price Index:



Stopa inflacji

Stopa inflacji

cen konsumpcyjnych (w

cen konsumpcyjnych (w

%)= [(CPI dany rok – CPI rok

%)= [(CPI dany rok – CPI rok

poprzedni)/CPI rok poprzedni]*100

poprzedni)/CPI rok poprzedni]*100

PPI

PPI

- Producer Price Index:

- Producer Price Index:



Stopa inflacji

Stopa inflacji

cen producenta (w%)=

cen producenta (w%)=

[(PPI dany rok – PPI rok poprzedni)/PPI rok

[(PPI dany rok – PPI rok poprzedni)/PPI rok

poprzedni]*100

poprzedni]*100

Zależności między wskaźnikami

Zależności między wskaźnikami

inflacji:

inflacji:

Deflator -1 = stopa inflacji

Deflator -1 = stopa inflacji

Stopa inflacji = CPI – 1

Stopa inflacji = CPI – 1

Stąd wynika, że:

Stąd wynika, że:

CPI = Deflator

CPI = Deflator

Rodzaje inflacji ze względu na

Rodzaje inflacji ze względu na

jej nasilenie

jej nasilenie



Inflacja pełzająca

Inflacja pełzająca

– jest to stały niski

– jest to stały niski

poziom inflacji a wskaźnik cen nie

poziom inflacji a wskaźnik cen nie

przekracza 5%

przekracza 5%



Inflacja umiarkowana

Inflacja umiarkowana

– wskaźnik cen

– wskaźnik cen

oscyluje w granicach 5-10% rocznie

oscyluje w granicach 5-10% rocznie



Inflacja galopująca

Inflacja galopująca

– mamy z nią do

– mamy z nią do

czynienia wówczas, gdy wskaźnik cen

czynienia wówczas, gdy wskaźnik cen

waha się w granicach 10-150% rocznie

waha się w granicach 10-150% rocznie



Hiperinflacja

Hiperinflacja

– występuje gdy ceny rosną

– występuje gdy ceny rosną

w tempie przewyższającym 150% rocznie

w tempie przewyższającym 150% rocznie

Społeczno - ekonomiczne skutki

Społeczno - ekonomiczne skutki

inflacji

inflacji

Pozytywne:

Pozytywne:



Powolne procesy inflacyjne wpływają

Powolne procesy inflacyjne wpływają

korzystnie na dynamikę wzrostu

korzystnie na dynamikę wzrostu

gospodarczego

gospodarczego



Przy założeniu iluzji pieniężnej powolne

Przy założeniu iluzji pieniężnej powolne

procesy inflacyjne pozwalają na obniżki

procesy inflacyjne pozwalają na obniżki

realnych stóp procentowych i stawek płac

realnych stóp procentowych i stawek płac

realnych, co wywołuje optymistyczne nastroje

realnych, co wywołuje optymistyczne nastroje

wśród przedsiębiorców z powodu rentowności

wśród przedsiębiorców z powodu rentowności

produkcji. W konsekwencji prowadzi to do

produkcji. W konsekwencji prowadzi to do

przyspieszenia wzrostu gospodarczego

przyspieszenia wzrostu gospodarczego



Powolne procesy inflacyjne ułatwiają

Powolne procesy inflacyjne ułatwiają

pożądane zmiany relacji cenowych w

pożądane zmiany relacji cenowych w

warunkach istnienia sztywności cen

warunkach istnienia sztywności cen

do dołu

do dołu



Procesy inflacyjne przyśpieszają

Procesy inflacyjne przyśpieszają

ustalanie się właściwych relacji cen,

ustalanie się właściwych relacji cen,

co racjonalizuje decyzje gospodarcze

co racjonalizuje decyzje gospodarcze

i umożliwia prawidłową alokację

i umożliwia prawidłową alokację

zasobów

zasobów

Negatywne:

Negatywne:



Silne procesy inflacyjne przeważnie

Silne procesy inflacyjne przeważnie

zniekształcają informacyjne funkcje cen

zniekształcają informacyjne funkcje cen



Stosunkowo wysoka inflacja wywołuje

Stosunkowo wysoka inflacja wywołuje

„ucieczkę” od pieniądza, polegającą na

„ucieczkę” od pieniądza, polegającą na

gwałtownym spadku popytu na pieniądz w

gwałtownym spadku popytu na pieniądz w

ujęciu realnym

ujęciu realnym



Inflacja powoduje redystrybucję dochodów, a

Inflacja powoduje redystrybucję dochodów, a

więc ponowny podział dochodów między

więc ponowny podział dochodów między

podmioty gospodarcze

podmioty gospodarcze



Wzrasta niepewność w zakresie przewidywań

Wzrasta niepewność w zakresie przewidywań

zmian cen i osłabia się aktywność gospodarcza

zmian cen i osłabia się aktywność gospodarcza



Dokonują się niekorzystne zmiany w bilansie

Dokonują się niekorzystne zmiany w bilansie

płatniczym

płatniczym



Wzrastają koszty obsługi działalności

Wzrastają koszty obsługi działalności

gospodarczej

gospodarczej

Teorie inflacji

Teorie inflacji

I. Monetarna teoria inflacji

I. Monetarna teoria inflacji

Została sformułowana przez monetarystów

Została sformułowana przez monetarystów

w oparciu o ilościową teorię pieniądza.

w oparciu o ilościową teorię pieniądza.

Podstawą teorii jest stwierdzenie, że

Podstawą teorii jest stwierdzenie, że

poziom cen zmienia się wprost

poziom cen zmienia się wprost

proporcjonalnie do ilości pieniądza w

proporcjonalnie do ilości pieniądza w

obiegu, co oznacza że przyczyną inflacji

obiegu, co oznacza że przyczyną inflacji

jest pieniądz.

jest pieniądz.

II. Popytowa teoria inflacji

II. Popytowa teoria inflacji

Określana jest także jako inflacja nabywców,

Określana jest także jako inflacja nabywców,

występuje wtedy gdy globalny popyt jest

występuje wtedy gdy globalny popyt jest

większy od możliwości jego zaspokojenia.

większy od możliwości jego zaspokojenia.

Społeczeństwo wówczas konkuruje o

Społeczeństwo wówczas konkuruje o

ograniczony zasób dostępnych dóbr i usług.

ograniczony zasób dostępnych dóbr i usług.

Wzrost globalnego popytu jest spowodowany

Wzrost globalnego popytu jest spowodowany

zwiększeniem się zapotrzebowania ze strony

zwiększeniem się zapotrzebowania ze strony

różnych podmiotów gospodarczych, m.in.

różnych podmiotów gospodarczych, m.in.

takich jak: państwo, przedsiębiorstwa,

takich jak: państwo, przedsiębiorstwa,

gospodarstwa domowe, oraz zapotrzebowanie

gospodarstwa domowe, oraz zapotrzebowanie

z zagranicy.

z zagranicy.

Przyczyn inflacji upatruje się w ustaleniu się

Przyczyn inflacji upatruje się w ustaleniu się

agregatowego popytu na towary na poziomie

agregatowego popytu na towary na poziomie

przewyższającym możliwości jego

przewyższającym możliwości jego

zaspokojenia.

zaspokojenia.

III. Kosztowa teoria inflacji

III. Kosztowa teoria inflacji

Według tej teorii, nie można założyć wysokiej

Według tej teorii, nie można założyć wysokiej

elastyczności cen. Ceny bowiem administrowane

elastyczności cen. Ceny bowiem administrowane

są przez monopole. Przyczyna inflacji jest

są przez monopole. Przyczyna inflacji jest

niezależna od agregatowego popytu na towary.

niezależna od agregatowego popytu na towary.

W ramach inflacji kosztowej wyróżniamy cztery

W ramach inflacji kosztowej wyróżniamy cztery

rodzaje inflacji:

rodzaje inflacji:



inflacja płacowa - wzrost płac jest niezależny od

inflacja płacowa - wzrost płac jest niezależny od

popytu na pracę

popytu na pracę



inflacja ciągniona przez zyski - monopoliści

inflacja ciągniona przez zyski - monopoliści

podnoszą ceny na wyroby, niezależnie od popytu

podnoszą ceny na wyroby, niezależnie od popytu

na nie

na nie



inflacja ciągniona przez ceny dóbr importowanych

inflacja ciągniona przez ceny dóbr importowanych

- wzrost cen towarów sprzedawanych na terenie

- wzrost cen towarów sprzedawanych na terenie

kraju spowodowany jest wzrostem cen produktów

kraju spowodowany jest wzrostem cen produktów

i półproduktów importowanych

i półproduktów importowanych



inflacja ciągniona przez podatki - wzrost cen

inflacja ciągniona przez podatki - wzrost cen

spowodowany jest zwiększeniem podatków -

spowodowany jest zwiększeniem podatków -

wzrost opodatkowania "przerzuca" się na ceny

wzrost opodatkowania "przerzuca" się na ceny

Inflację kosztową zwalczać można za pomocą

Inflację kosztową zwalczać można za pomocą

ustawodawstwa antymonopolowego i polityki

ustawodawstwa antymonopolowego i polityki

propodażowej.

propodażowej.

Inflacja kosztowa jest efektem ogólnego wzrostu kosztów

Inflacja kosztowa jest efektem ogólnego wzrostu kosztów

albo naturalnego bądź sztucznego ograniczania globalnej

albo naturalnego bądź sztucznego ograniczania globalnej

podaży na rynku przy stałym popycie globalnym. Ten

podaży na rynku przy stałym popycie globalnym. Ten

rodzaj inflacji jest spowodowany wzrostem każdego ze

rodzaj inflacji jest spowodowany wzrostem każdego ze

składników kosztów (przy założeniu, że pozostałe nie

składników kosztów (przy założeniu, że pozostałe nie

ulegają zmniejszeniu), na przykład wzrostem płac, cen

ulegają zmniejszeniu), na przykład wzrostem płac, cen

surowców i produktów importowanych, cen surowców i

surowców i produktów importowanych, cen surowców i

półfabrykatów pochodzenia krajowego, narzutów na

półfabrykatów pochodzenia krajowego, narzutów na

płace (m.in. składek na ubezpieczenie społeczne), a

płace (m.in. składek na ubezpieczenie społeczne), a

także innych składników kosztów (kosztów płaconych

także innych składników kosztów (kosztów płaconych

odsetek od kredytów bankowych, kosztów dzierżawy

odsetek od kredytów bankowych, kosztów dzierżawy

itd.). Przyczyną zwiększenia się kosztów może być

itd.). Przyczyną zwiększenia się kosztów może być

wytwarzanie w nieoptymalnej skali produkcji lub wysokie

wytwarzanie w nieoptymalnej skali produkcji lub wysokie

koszty stałe przy niewykorzystanych zdolnościach

koszty stałe przy niewykorzystanych zdolnościach

produkcyjnych, a także podniesienie podatków (nie są

produkcyjnych, a także podniesienie podatków (nie są

składnikiem kosztów, ale uwzględnia się je w kalkulacji

składnikiem kosztów, ale uwzględnia się je w kalkulacji

cen).

cen).

Stagflacja

Stagflacja

– zjawisko wzrostu tempa inflacji

– zjawisko wzrostu tempa inflacji

przy utrzymaniu stałego poziomu PKB

przy utrzymaniu stałego poziomu PKB

(przy zerowym wzroście gospodarczym)

(przy zerowym wzroście gospodarczym)

Inflacja popytowa

Inflacja popytowa

– jest wynikiem

– jest wynikiem

przekroczenia przez popyt globalny

przekroczenia przez popyt globalny

zdolności produkcyjnych gospodarki.

zdolności produkcyjnych gospodarki.

Inflacja podażowa

Inflacja podażowa

– jej przyczyny tkwią w

– jej przyczyny tkwią w

samym procesie produkcji, przede

samym procesie produkcji, przede

wszystkim w jej rosnących kosztach.

wszystkim w jej rosnących kosztach.