Specyfika

Specyfika

depresji

depresji

u osób w wieku

u osób w wieku

starszym

starszym



Główną przyczyną ciągłego wzrostu

Główną przyczyną ciągłego wzrostu

wskaźnika rozpowszechnienia depresji jest

wskaźnika rozpowszechnienia depresji jest

starzenie się populacji

starzenie się populacji

;

;



Według ostatnich danych GUS-u

Według ostatnich danych GUS-u

w Polsce żyje około

w Polsce żyje około

5

5

milionów osób

milionów osób

,

,

które mają 65 i więcej lat

które mają 65 i więcej lat

,

,

stanowi to

stanowi to

13 %

13 %

wszystkich mieszkańców

wszystkich mieszkańców

(co ósmy obywatel kraju);

(co ósmy obywatel kraju);



Prognozy wskazują, że w 2030 r. odsetek

Prognozy wskazują, że w 2030 r. odsetek

ten wzrośnie do

ten wzrośnie do

21%

21%

(co piąty obywatel).

(co piąty obywatel).

Rozpoznawanie depresji według kryteriów ICD–

Rozpoznawanie depresji według kryteriów ICD–

10

10

Objawy podstawowe:

Objawy podstawowe:



obniżony nastrój,

obniżony nastrój,



utrata zainteresowań i zdolności do odczuwania

utrata zainteresowań i zdolności do odczuwania

radości życia (anhedonia),

radości życia (anhedonia),



zmniejszenie energii życiowej.

zmniejszenie energii życiowej.

Objawy dodatkowe:

Objawy dodatkowe:



zaburzenia snu,

zaburzenia snu,



zaburzenia apetytu,

zaburzenia apetytu,



myśli samobójcze,

myśli samobójcze,



obniżenie samooceny,

obniżenie samooceny,



poczucie winy,

poczucie winy,



zaburzenia koncentracji,

zaburzenia koncentracji,



ponury i pesymistyczny obraz przyszłości

ponury i pesymistyczny obraz przyszłości

.

.

Rozpoznawanie depresji według kryteriów ICD-

Rozpoznawanie depresji według kryteriów ICD-

10

10

(Międzynarodowa klasyfikacja chorób i

(Międzynarodowa klasyfikacja chorób i

problemów zdrowotnych)

problemów zdrowotnych)

Istotnym elementem dla rozpoznania są:

Istotnym elementem dla rozpoznania są:



czas trwania objawów:

czas trwania objawów:

co najmniej 2 tygodnie

co najmniej 2 tygodnie

,

,



częstość występowania objawów:

częstość występowania objawów:

objawy występują

objawy występują

prawie codziennie, niezależnie od okoliczności

prawie codziennie, niezależnie od okoliczności

.

.

ŁAGODNA DEPRESJA:

ŁAGODNA DEPRESJA:

Występowanie co najmniej

Występowanie co najmniej

2

2

objawów podstawowych

objawów podstawowych

i

i

2

2

dodatkowych

dodatkowych

Pacjent odczuwa dyskomfort, ale funkcjonuje

Pacjent odczuwa dyskomfort, ale funkcjonuje

prawidłowo

prawidłowo

UMIARKOWANA DEPRESJA:

UMIARKOWANA DEPRESJA:

Występowanie co najmniej

Występowanie co najmniej

2

2

objawów

objawów

podstawowych i

podstawowych i

4

4

dodatkowych

dodatkowych

Ograniczone prawidłowe funkcjonowanie

Ograniczone prawidłowe funkcjonowanie

CIĘŻKA DEPRESJA:

CIĘŻKA DEPRESJA:

Występują

Występują

3

3

podstawowe i

podstawowe i

4

4

dodatkowe objawy

dodatkowe objawy

Objawy mają znaczne nasilenie i całkowicie

Objawy mają znaczne nasilenie i całkowicie

zaburzają funkcjonowanie

zaburzają funkcjonowanie

N

N

asilenie

asilenie

depresji jest

depresji jest

zr

zr

óż

óż

nicowane.

nicowane.

Najcz

Najcz

ęś

ęś

ciej spotykan

ciej spotykan

ą

ą

postaci

postaci

ą

ą

depresji u osób w wieku podeszłym

depresji u osób w wieku podeszłym

jest tzw.

jest tzw.

ma

ma

ł

ł

a depresja

a depresja

inaczej

inaczej

depresja podprogowa (łagodne

depresja podprogowa (łagodne

,

,

mierne nasilenie objawów)

mierne nasilenie objawów)

.

.

Przyczyny depresji

Przyczyny depresji

:

:

–

psychologiczne

psychologiczne

(depresje reaktywne, psychogenne)

(depresje reaktywne, psychogenne)

;

;

–

endogenne

endogenne

(zaburzenia afektywne)

(zaburzenia afektywne)

;

;

–

organiczne

organiczne

(depresje w chorobach

(depresje w chorobach

somatycznych, depresje w chorobach

somatycznych, depresje w chorobach

układu nerwowego, tzw.depresje

układu nerwowego, tzw.depresje

jatrogenne – wywołane działaniem

jatrogenne – wywołane działaniem

niepożądanym niektórych leków.

niepożądanym niektórych leków.

Depresje reaktywne

Depresje reaktywne

- wynikają z dużej liczby

- wynikają z dużej liczby

strat

strat

pojawiających się tym okresie

pojawiających się tym okresie

życia,

życia,

- oraz indywidualnego

- oraz indywidualnego

znaczenia określonej straty.

znaczenia określonej straty.



brak aktywności, bierność, bezczynność,

brak aktywności, bierność, bezczynność,

izolacja związana z przejściem na

izolacja związana z przejściem na

emeryturę;

emeryturę;



choroby przewlekłe;

choroby przewlekłe;



zmiana dotychczasowego miejsca

zmiana dotychczasowego miejsca

zamieszkania np. zamieszkanie w

zamieszkania np. zamieszkanie w

placówkach opiekuńczych;

placówkach opiekuńczych;



pogorszenie sytuacji materialnej;

pogorszenie sytuacji materialnej;



osamotnienie, brak wsparcia ze strony

osamotnienie, brak wsparcia ze strony

bliskich osób;

bliskich osób;



utrata osób znaczących (śmierć

utrata osób znaczących (śmierć

małżonka, odejście dzieci).

małżonka, odejście dzieci).

Czynniki sprzyjające powstawaniu depresji:

Czynniki sprzyjające powstawaniu depresji:



s

s

topie

topie

ń

ń

niesprawno

niesprawno

ś

ś

ci funkcjonalnej

ci funkcjonalnej

;

;



przewlek

przewlek

ł

ł

y ból

y ból

;

;



nasilenie choroby somatycznej

nasilenie choroby somatycznej

;

;



niedos

niedos

ł

ł

uch

uch

;

;



wyst

wyst

ę

ę

powanie zaburze

powanie zaburze

ń

ń

psychicznych

psychicznych

w przesz

w przesz

ł

ł

o

o

ś

ś

ci

ci

.

.

Czynniki sprzyjające powstawaniu

Czynniki sprzyjające powstawaniu

depresji :

depresji :

Depresje endogenne

Depresje endogenne

–

–

najpoważniejsze zespoły depresyjne o

najpoważniejsze zespoły depresyjne o

nieznanej przyczynie, uwarunkowane

nieznanej przyczynie, uwarunkowane

biologicznie. Występują jako pierwszy

biologicznie. Występują jako pierwszy

epizod lub kolejna faza choroby

epizod lub kolejna faza choroby

afektywnej jedno lub dwubiegunowej.

afektywnej jedno lub dwubiegunowej.

Często są oporne na leczenie. Pewna

Często są oporne na leczenie. Pewna

liczba przypadków przechodzi w

liczba przypadków przechodzi w

depresję przewlekłą.

depresję przewlekłą.

Depresje organiczne

Depresje organiczne

– w tej grupie

– w tej grupie

mieszczą się depresje o różnej etiologii

mieszczą się depresje o różnej etiologii

i patogenezie:

i patogenezie:



reakcje na postępujące upośledzenie

reakcje na postępujące upośledzenie

pamięci i sprawności fizycznej;

pamięci i sprawności fizycznej;



zespoły, których przyczyną jest uszkodzenie

zespoły, których przyczyną jest uszkodzenie

struktur odpowiedzalnych za regulację

struktur odpowiedzalnych za regulację

emocji i nastroju przez proces organiczny

emocji i nastroju przez proces organiczny

(zwyrodnieniowy,naczyniowy, zapalny,

(zwyrodnieniowy,naczyniowy, zapalny,

rozrostowy);

rozrostowy);



depresje występujące w niedoczynności

depresje występujące w niedoczynności

tarczycy,parkinsonizmie, lub w związku ze

tarczycy,parkinsonizmie, lub w związku ze

stosowanym leczeniem.

stosowanym leczeniem.

Uraz psychiczny może spowodować większe

Uraz psychiczny może spowodować większe

spustoszenie w ustroju niż uraz fizyczny

spustoszenie w ustroju niż uraz fizyczny

”.

”.

A.Kępiński

A.Kępiński

Somatyzacja depresji

Somatyzacja depresji

–

–

pewne objawów typowe dla

pewne objawów typowe dla

schorzeń cielesnych są wywołane

schorzeń cielesnych są wywołane

czynnikami natury psychicznej

czynnikami natury psychicznej

„

„

mowa mózgu za pomocą narządów”.

mowa mózgu za pomocą narządów”.

Elementy specyficzne dla depresji okresu

Elementy specyficzne dla depresji okresu

starości:

starości:

Najczęstsze skargi somatyczne (depresje

Najczęstsze skargi somatyczne (depresje

maskowane):

maskowane):



bóle głowy

bóle głowy

- często o charakterze napięciowym, dotyczą tyłu

- często o charakterze napięciowym, dotyczą tyłu

głowy i karku lub bóle obejmujące głowę jakby obręczą,

głowy i karku lub bóle obejmujące głowę jakby obręczą,



bóle pleców

bóle pleców

- często bóle kręgosłupa lędźwiowego ("bóle

- często bóle kręgosłupa lędźwiowego ("bóle

krzyża"), które utrudniają wykonywanie różnych zajęć,

krzyża"), które utrudniają wykonywanie różnych zajęć,



świąd skóry

świąd skóry

,

,



duszność

duszność

- bez obiektywnych przyczyn, czasem z

- bez obiektywnych przyczyn, czasem z

hiperwentylacją,

hiperwentylacją,



dolegliwości ze strony układu krążenia

dolegliwości ze strony układu krążenia

- najczęściej

- najczęściej

dyskomfort, ból w okolicy klatki piersiowej,

dyskomfort, ból w okolicy klatki piersiowej,



dolegliwości ze strony układu pokarmowego

dolegliwości ze strony układu pokarmowego

- najczęściej

- najczęściej

różnego rodzaju bóle brzucha, wzdęcia, skargi na uczucie

różnego rodzaju bóle brzucha, wzdęcia, skargi na uczucie

niestrawności,

niestrawności,



częste infekcje

częste infekcje

.

.

Elementy specyficzne dla depresji okresu

Elementy specyficzne dla depresji okresu

starości:

starości:



Objawy psychotyczne

Objawy psychotyczne

–

–

obecne są u dużej grupy pacjentów z

obecne są u dużej grupy pacjentów z

nasiloną depresją. Wypowiadają oni

nasiloną depresją. Wypowiadają oni

urojenia grzeszności, winy, kary, nicości,

urojenia grzeszności, winy, kary, nicości,

katastroficzne. Depresja psychotyczna

katastroficzne. Depresja psychotyczna

zawsze wymaga opieki

zawsze wymaga opieki

wysokospecjalistycznej i zwykle leczenia

wysokospecjalistycznej i zwykle leczenia

szpitalnego.

szpitalnego.



u osób starszych nie zawsze pojawiaj

u osób starszych nie zawsze pojawiaj

ą

ą

si

si

ę

ę

skargi na

skargi na

obni

obni

ż

ż

ony nastrój typowe dla osób m

ony nastrój typowe dla osób m

ł

ł

odszych, lecz

odszych, lecz

przeważnie

przeważnie

wyst

wyst

ę

ę

puje anhedonia

puje anhedonia

(utrata zdolno

(utrata zdolno

ś

ś

ci

ci

prze

prze

ż

ż

ywania rado

ywania rado

ś

ś

ci

ci

, przyjemności, zadowolenia

, przyjemności, zadowolenia

);

);



wyra

wyra

ź

ź

ne zaburzenia poznawcze tzw.

ne zaburzenia poznawcze tzw.

pseudodemencja

pseudodemencja

lub subiektywne skargi na zaburzenia pami

lub subiektywne skargi na zaburzenia pami

ę

ę

ci, rzadko

ci, rzadko

spotykane u m

spotykane u m

ł

ł

odych;

odych;



znacznie cz

znacznie cz

ęś

ęś

ciej pojawia si

ciej pojawia si

ę

ę

bezsenno

bezsenno

ść

ść

;

;



starsi pacjenci znacznie

starsi pacjenci znacznie

rzadziej ujawniaj

rzadziej ujawniaj

ą

ą

my

my

ś

ś

li

li

samobójcze

samobójcze

, ale

, ale

znacznie cz

znacznie cz

ęś

ęś

ciej dokonuj

ciej dokonuj

ą

ą

samobójstw

samobójstw

ni

ni

ż

ż

ma to miejsce u

ma to miejsce u

m

m

ł

ł

odszych

odszych

pacjentów

pacjentów

.

.

Depresje wieku podeszłego - specyfika obrazu

Depresje wieku podeszłego - specyfika obrazu

klinicznego

klinicznego



Liczba popełnianych samobójstw zwiększa się wraz z

Liczba popełnianych samobójstw zwiększa się wraz z

wiekiem;

wiekiem;



Największą ilość samobójstw odnotowuje się pomiędzy

Największą ilość samobójstw odnotowuje się pomiędzy

60

60

. a

. a

80

80

. r.ż.;

. r.ż.;



Osoby starsze niezwykle rzadko podejmują zamach

Osoby starsze niezwykle rzadko podejmują zamach

samobójczy bez poważnych intencji pozbawienia siebie życia;

samobójczy bez poważnych intencji pozbawienia siebie życia;



Szczególnie narażeni mężczyźni po 65 r.ż.

Szczególnie narażeni mężczyźni po 65 r.ż.

(ryzyko samobójstwa

(ryzyko samobójstwa

dwukrotnie wyższe niż w populacji ogólnej);

dwukrotnie wyższe niż w populacji ogólnej);



Ryzyko samobójstwa u mężczyzn w podeszłym wieku jest

Ryzyko samobójstwa u mężczyzn w podeszłym wieku jest

3-4-

3-4-

krotnie wyższe w porównaniu do kobiet w tym wieku;

krotnie wyższe w porównaniu do kobiet w tym wieku;



Grupa o podwyższonym ryzyku to również kobiety po

Grupa o podwyższonym ryzyku to również kobiety po

75 r.ż

75 r.ż

.;

.;



Trudno jest wykry

Trudno jest wykry

ć

ć

zachowania i tendencje samobójcze osób

zachowania i tendencje samobójcze osób

starszych, a ich skargi dotycz

starszych, a ich skargi dotycz

ą

ą

ce zm

ce zm

ę

ę

czenia

czenia

ż

ż

yciem, braku

yciem, braku

sensu

sensu

ż

ż

ycia, pragnienia

ycia, pragnienia

ś

ś

mierci, s

mierci, s

ą

ą

cz

cz

ę

ę

sto bagatelizowane

sto bagatelizowane

przez otoczenie, odbierane jako naturalne przejawy staro

przez otoczenie, odbierane jako naturalne przejawy staro

ś

ś

ci.

ci.

Samobójstwa u osób w wieku starszym

Samobójstwa u osób w wieku starszym



poczucie bezradności,

poczucie bezradności,



poczucie beznadziejności,

poczucie beznadziejności,



poczucie winy,

poczucie winy,



anhedonia,

anhedonia,



samouszkodzenia,

samouszkodzenia,



nadużywanie alkoholu,

nadużywanie alkoholu,



wypowiadanie pragnienia śmierci,

wypowiadanie pragnienia śmierci,



niedostatecznie kontrolowany przewlekły

niedostatecznie kontrolowany przewlekły

ból.

ból.

Czynniki ryzyka samobójstwa u osób

Czynniki ryzyka samobójstwa u osób

w podeszłym wieku

w podeszłym wieku

Depresje wieku starszego –

Depresje wieku starszego –

w chorobach somatycznych

w chorobach somatycznych



Nowotwory

Nowotwory

30

30

-

-

42%

42%



Cukrzyca

Cukrzyca

8,5-27,3%

8,5-27,3%



Choroba niedokrwienna serca

Choroba niedokrwienna serca

15-20%

15-20%



Nadciśnienie tętnicze

Nadciśnienie tętnicze

9-25%

9-25%



Inne: RZS (reumatoidalne zapalenie

Inne: RZS (reumatoidalne zapalenie

stawów), deficyty zmysłów, przewlekłe

stawów), deficyty zmysłów, przewlekłe

zespoły bólowe.

zespoły bólowe.



Choroby Ośrodkowego

Choroby Ośrodkowego

Układu Nerwowego

Układu Nerwowego

–

Choroba Parkinsona 40-

Choroba Parkinsona 40-

50%

50%

–

Choroba Alzheimera 20-

Choroba Alzheimera 20-

30%

30%

–

Udar mózgu

Udar mózgu

30-70%

30-70%



Rozpoznanie depresji i chorób

Rozpoznanie depresji i chorób

współistniejące

współistniejące



Ocena deficytu poznawczego

Ocena deficytu poznawczego



Ocena wpływu innych leków

Ocena wpływu innych leków



Wybór leku ze względu na jego

Wybór leku ze względu na jego

bezpieczeństwo

bezpieczeństwo



Ocena stopnia interakcji

Ocena stopnia interakcji



Ustalenie dawki

Ustalenie dawki

Depresja – zasady terapii

Depresja – zasady terapii

Psychoterapia

Psychoterapia

Istotny element terapii depresji. Szczególne znaczenie ma

Istotny element terapii depresji. Szczególne znaczenie ma

tzw.

tzw.

psychoterapia podtrzymująca (wspierająca),

psychoterapia podtrzymująca (wspierająca),

oparta na:

oparta na:



zapewnieniu wsparcia,

zapewnieniu wsparcia,



podtrzymywaniu nadziei,

podtrzymywaniu nadziei,



ciepłym i życzliwym zainteresowaniu problemami pacjenta,

ciepłym i życzliwym zainteresowaniu problemami pacjenta,



poprawianiu relacji rodzinnych przez kontakt z dziećmi i wnukami.

poprawianiu relacji rodzinnych przez kontakt z dziećmi i wnukami.

Celem psychoterapii jest pomoc w

Celem psychoterapii jest pomoc w

przywróceniu choremu poczucia

przywróceniu choremu poczucia

godności.

godności.

Podstawowe błędy myślenia

Podstawowe błędy myślenia

depresyjnego

depresyjnego



NIEUZASADNIONE WNIOSKOWANIE

NIEUZASADNIONE WNIOSKOWANIE

Wyciąganie wniosków, gdy brakuje ku temu

Wyciąganie wniosków, gdy brakuje ku temu

podstaw

podstaw

np. ocena czyjegoś złego nastroju

np. ocena czyjegoś złego nastroju

jako skierowanego przeciw sobie i stwierdzanie:

jako skierowanego przeciw sobie i stwierdzanie:

„on mnie nie lubi, on jest na mnie zły”.

„on mnie nie lubi, on jest na mnie zły”.



UOGÓLNIANIE

UOGÓLNIANIE

Nieuzasadnione przenoszenie wniosków z

Nieuzasadnione przenoszenie wniosków z

jednego zdarzenia np. gdy ktoś popełni jeden

jednego zdarzenia np. gdy ktoś popełni jeden

błąd, uważa że nigdy niczego nie robi dobrze:

błąd, uważa że nigdy niczego nie robi dobrze:

„nic mi się nie udaje”.

„nic mi się nie udaje”.



POMNIEJSZANIE

POMNIEJSZANIE

Niedostrzeganie własnych

Niedostrzeganie własnych

sukcesów

sukcesów

,wkładu w wykonaną pracę.

,wkładu w wykonaną pracę.



WYOLBRZYMIANIE

WYOLBRZYMIANIE

Powiększanie znaczenia pewnych

Powiększanie znaczenia pewnych

zdarzeń, szczególnie niepowodzeń

zdarzeń, szczególnie niepowodzeń

,

,

które traktowane są jak życiowa klęska.

które traktowane są jak życiowa klęska.

Podstawowe błędy myślenia

Podstawowe błędy myślenia

depresyjnego

depresyjnego



JEDNOSTRONNE MYŚLENIE

JEDNOSTRONNE MYŚLENIE

Dostrzeganie tylko niektórych aspektów

Dostrzeganie tylko niektórych aspektów

sprawy, najczęściej negatywnych

sprawy, najczęściej negatywnych

, a

, a

pomijanie innych.

pomijanie innych.



MYŚLENIE CZARNO-BIAŁE

MYŚLENIE CZARNO-BIAŁE

Używanie skrajności do opisów czy ocen np.

Używanie skrajności do opisów czy ocen np.

„nikt mnie nie lubi”, „wszystko nie ma

„nikt mnie nie lubi”, „wszystko nie ma

sensu”, „zawsze będzie źle”, „nigdy z

sensu”, „zawsze będzie źle”, „nigdy z

tego nie wyjdę”.

tego nie wyjdę”.

Podstawowe błędy myślenia

Podstawowe błędy myślenia

depresyjnego

depresyjnego

Informacje dla bliskich

Informacje dla bliskich

osoby chorej na depresję:

osoby chorej na depresję:

Nie traktujcie depresji jako

Nie traktujcie depresji jako

lenistwa, słabego charakteru,

lenistwa, słabego charakteru,

złej woli. Depresja jest chorobą

złej woli. Depresja jest chorobą

taką jak nadciśnienie tętnicze

taką jak nadciśnienie tętnicze

czy cukrzyca.

czy cukrzyca.

Informacje dla bliskich osoby chorej na depresję:

Informacje dla bliskich osoby chorej na depresję:

Nie udzielajcie rad typu:

Nie udzielajcie rad typu:

„

„

weź się w garść”,

weź się w garść”,

„

„

otrząśnij się”,

otrząśnij się”,

„

„

nie histeryzuj”.

nie histeryzuj”.

Informacje dla bliskich osoby chorej na depresję:

Informacje dla bliskich osoby chorej na depresję:

Nie wysyłajcie bliskiego na

Nie wysyłajcie bliskiego na

urlop, żeby odpoczął, depresję

urlop, żeby odpoczął, depresję

trzeba leczyć.

trzeba leczyć.

Informacje dla bliskich osoby chorej na depresję:

Informacje dla bliskich osoby chorej na depresję:

Gdy podejrzewacie u osoby

Gdy podejrzewacie u osoby

bliskiej depresję – nakłońcie ją

bliskiej depresję – nakłońcie ją

do wizyty u lekarza psychiatry,

do wizyty u lekarza psychiatry,

czy psychologa. Oni najlepiej

czy psychologa. Oni najlepiej

się na tej chorobie znają. Jeśli

się na tej chorobie znają. Jeśli

się to nie uda spróbujcie

się to nie uda spróbujcie

zasięgnąć opinii lekarza

zasięgnąć opinii lekarza

rodzinnego (lub lekarza, do

rodzinnego (lub lekarza, do

którego chory ma zaufanie).

którego chory ma zaufanie).

Informacje dla bliskich osoby chorej na depresję:

Informacje dla bliskich osoby chorej na depresję:

Gdy macie kłopoty z

Gdy macie kłopoty z

przekonaniem bliskiego o

przekonaniem bliskiego o

potrzebie leczenia (lub

potrzebie leczenia (lub

przynajmniej konsultacji)

przynajmniej konsultacji)

zwróćcie się do osoby, która ma

zwróćcie się do osoby, która ma

u niego/niej autorytet.

u niego/niej autorytet.

Informacje dla bliskich osoby chorej na depresję:

Informacje dla bliskich osoby chorej na depresję:

Przypominajcie choremu o

Przypominajcie choremu o

wizytach w poradni i

wizytach w poradni i

regularnym przyjmowaniu

regularnym przyjmowaniu

leków. Zbyt wczesne przerwanie

leków. Zbyt wczesne przerwanie

leczenia grozi nawrotem

leczenia grozi nawrotem

objawów.

objawów.

Informacje dla bliskich osoby chorej na depresję:

Informacje dla bliskich osoby chorej na depresję:

Nie starajcie się na siłę

Nie starajcie się na siłę

rozweselać chorego,

rozweselać chorego,

organizować mu czasu. Nie

organizować mu czasu. Nie

narzucajcie się, ale bądźcie w

narzucajcie się, ale bądźcie w

pobliżu, oferujcie swą pomoc,

pobliżu, oferujcie swą pomoc,

gdy jest taka potrzeba.

gdy jest taka potrzeba.

Informacje dla bliskich osoby chorej na depresję:

Informacje dla bliskich osoby chorej na depresję:

Bądźcie cierpliwi i wyrozumiali,

Bądźcie cierpliwi i wyrozumiali,

wiele obowiązków może spaść

wiele obowiązków może spaść

na wasze barki.

na wasze barki.

Informacje dla bliskich osoby chorej na depresję:

Informacje dla bliskich osoby chorej na depresję:

Pamiętajcie, że depresję można

Pamiętajcie, że depresję można

wyleczyć.Spróbujcie zaszczepić

wyleczyć.Spróbujcie zaszczepić

to przekonanie w chorym.

to przekonanie w chorym.

Informacje dla bliskich osoby chorej na depresję:

Informacje dla bliskich osoby chorej na depresję:

Odradzajcie choremu

Odradzajcie choremu

podejmowania ważnych decyzji.

podejmowania ważnych decyzji.

On widzi swoje sprawy w

On widzi swoje sprawy w

„czarnych barwach”.

„czarnych barwach”.

Pesymistycznie patrzy w

Pesymistycznie patrzy w

przyszłość.

przyszłość.

Informacje dla bliskich osoby chorej na depresję:

Informacje dla bliskich osoby chorej na depresję:

Unikajcie przygodnie

Unikajcie przygodnie

zasłyszanych opinii. Zdobądźcie

zasłyszanych opinii. Zdobądźcie

jak najwięcej rzetelnej wiedzy

jak najwięcej rzetelnej wiedzy

na temat depresji.

na temat depresji.

Informacje dla bliskich osoby chorej na depresję:

Informacje dla bliskich osoby chorej na depresję:

Wszystkie wypowiedzi o

Wszystkie wypowiedzi o

samobójstwie traktujcie z

samobójstwie traktujcie z

powagą. Nie prawda, że jeśli

powagą. Nie prawda, że jeśli

ktoś mówi o samobójstwie to go

ktoś mówi o samobójstwie to go

nie popełni.

nie popełni.

Informacje dla bliskich osoby chorej na depresję:

Informacje dla bliskich osoby chorej na depresję:

Pamiętajcie o sobie. Choroba

Pamiętajcie o sobie. Choroba

bliskiego może rodzić frustrację,

bliskiego może rodzić frustrację,

złość bezsilność poczucie winy.

złość bezsilność poczucie winy.

To jest zrozumiałe. Nie

To jest zrozumiałe. Nie

wstydźcie się zasięgnąć porady

wstydźcie się zasięgnąć porady

u psychologa, jak radzić sobie z

u psychologa, jak radzić sobie z

tymi emocjami.

tymi emocjami.

Informacje dla bliskich osoby chorej na depresję:

Informacje dla bliskich osoby chorej na depresję:

„

„

Niemożliwe jest oddzielenie

Niemożliwe jest oddzielenie

zdrowia ciała od zdrowia

zdrowia ciała od zdrowia

umysłu

umysłu

”.

”.

Księga

Księga

Hioba

Hioba

„

„

Leczyć trzeba nie tylko ciało, ale

Leczyć trzeba nie tylko ciało, ale

i duszę chorego

i duszę chorego

”.

”.

Hipokrates

Hipokrates

Dziękuję

Dziękuję