Slajd 1

ZADANIA PIELĘGNIARKI W OPIECE NAD

CZŁOWIEKIEM W STARSZYM WIEKU

CZŁOWIEK STARY ZDROWY:



zapewnienie bezpieczeństwa;



ocena możliwości komunikowania;



ocena stanu bio-psycho-społecznego;



ocena zdolności do samoopieki, samoobsługi;



mobilizowanie do aktywnego twórczego życia;



poradnictwo i edukacja w zakresie profilaktyki

starzenia, form wsparcia;



udział w rewitalizacji;



współpraca z opiekunami osoby w starszym wieku.

ZADANIA PIELĘGNIARKI W OPIECE NAD

CZŁOWIEKIEM W STARSZYM WIEKU – c.d.

CZŁOWIEK STARY CHORY:



czuwanie nad bezpieczeństwem w wymiarze

fizycznym, psychicznym, społecznym;



ocena stanu bio-psycho-społecznego;



pomoc w zaspokojeniu potrzeb, rozwiązywaniu

problemów;



pomoc w adaptacji (dom, szpital, placówka piel.-

opiek.);



wspieranie w procesie diagnozowania, leczenia;



ochrona przed powikłaniami;



przywracanie nadziei;

ZADANIA PIELĘGNIARKI W OPIECE NAD

CZŁOWIEKIEM W STARSZYM WIEKU – c.d.

CZ ŁOWIEK STARY CHORY – C.D.:



systematyczna współpraca z chorym ,

opiekunami i innymi członkami zespołu

terapeutycznego;



pomoc w utrzymaniu dobrych relacji w rodzinie



utrzymanie optymalnej kondycji fizycznej,

psychicznej;



zapewnienie optymalnego statusu materialnego.

Geriatryczna charakterystyka

chorowania

Kocemba J.: Chorowanie w okresie starości. W: Grodzicki T.,

Kocemba J., Skalska A.:Geriatria z elementami gerontologii ogólnej.

Via Medica, Gdańsk 2007.

PARAMETR CHOROBY

CHARAKTERYSTYKA

SYMPTOMATYKA CHORÓB

CZĘSTO FAŁSZUJE

RZECZYWISTY STAN SENIORA

BADANIE OSÓB CHORYCH

UTRUDNIONE ZBIERANIE

DANYCH

DIAGNOSTYKA RÓŻNICUJĄCA

ZŁOŻONA – MIĘDZY STAROŚCIĄ

A CHOROBĄ

PRZEBIEG I ROKOWANIE

LABILNY PRZEBIEG, NIEPEWNE

ROKOWANIE

TERAPIA GERIATRYCZNA

JAKOŚCIOWO WYMAGAJĄCA –

REALIZACYJNIE NIEPEWNA

DALSZE LOSY CHOREGO

ISTOTNY ELEMENT

CHOROWANIA I TERAPII

NAJCZĘSTSZE PRZYCZYNY NAGŁEJ ZMIANY

STANU ZDROWIA SENIORÓW

WG K. KĘDZIORY-KORNATOWSKIEJ



nieostrożne stosowanie leków;



odwodnienie;



hiponatremia i inne zaburzenia wodno-

elektoliowe;



hipoglikemia;



ogniskowe uszkodzenie OUN;



przegrzanie/wychłodzenie;



zmiana miejsca pobytu;



czynniki emocjonalne: konflikty rodzinne, śmierć

bliskiej osoby, rozstania.

WIELKIE PROBLEMY GERIATRYCZNE

ang. the giants of geriatrics - ,,olbrzymy

geriatryczne”

tzw. zespoły niesprawności starego człowieka

Terminem tym określa się przewlekłe

i wieloprzyczynowe zespoły

starczej niesprawności, których obecność

prowadzi do

prowadzi do utraty autonomii i
kontroli nad życiem lub/i stanowi duże
obciążenie psychofizyczne, organizacyjne i
ekonomiczne dla opiekunów rodzinnych i
systemu opiekuńczego

WIELKIE PROBLEMY GERIATRYCZNE

ZALICZAMY DO NICH:



zaburzenia zwieraczy (nietrzymanie moczu i

stolca);



zaburzenia poruszania się (immobility);



upadki i zaburzenia równowagi (instability);



zespoły psychopatologiczne (otępienie, depresja,

zespoły splątania)



upośledzenie wzroku (sight impairment) i słuchu

(hearing impairment)

ZABURZENIA PORUSZANIA SIĘ

Wiążą się z występowaniem chorób i stanów, które mogą

powodować ruchy mimowolne (dyskinezy),

nieprawidłowe napięcie mięśni (dystonie) i zaburzenia

postawy ciała. Charakteryzują się występowaniem:



drżeń, sztywności mięśni, utrata ruchów postawnych np.

parkinsonizm;



niepewnością, zaburzeniami chodu;



zawrotami głowy, uczuciem chwiejności w pozycji

stojącej;



utrzymywaniem skurczu torsyjnego mięśni, powodującym

nieprawidłowości postawy ciała;



zaburzeniami poruszania się w mieszkaniu oraz poza

domem

UPADKI, ZABURZENIA RÓWNOWAGI I

CHODU

Upadek (w medycynie)

nagła, niezamierzona zmiana pozycji, polegająca

na utracie równowagi podczas chodzenia lub

innych czynności, wskutek, której poszkodowany

znajduje się na ziemi, podłodze lub innej nisko

położonej powierzchni.

Upadki to główna

przyczyna śmierci wśród zgonów

spowodowanych nieszczęśliwymi wypadkami

w grupie osób po 65r.ż.;

częstość ich

występowania zwiększa się w sytuacji pobytu w

szpitalu, placówce opiekuńczej (ok.60% - upadki

w placówkach, 30-40% -upadki w domu)

UPADKI, ZABURZENIA RÓWNOWAGI I

CHODU –c.d.

PRZYCZYNY UPADKÓW:



zaawansowanie wieku;



płeć – kobiety (większa częstość występowania

osteoporozy)

1.wewnętrzne:



zaburzenia równowagi, chodu (związane z wiekiem jak

i wynikające z chorób);



zmiany inwolucyjne narządu wzroku (upośledzenie

akomodacji, pogorszenie ostrości wzroku);



zmiany inwolucyjne w układzie nerwowym (wydłużenie

czasu reakcji, upośledzone czucie położenia ciała)



zaburzenia poznawcze (chorzy splątani, pobudzeni,

z zaburzeniami świadomości, roztargnieni)

UPADKI, ZABURZENIA RÓWNOWAGI I

CHODU

Choroby oraz leki zwiększające ryzyko upadków u ludzi

starych:



zaburzenia neurologiczne np..udar, parkinsonizm,

otępienie;



zaburzenia sercowo-naczyniowe np. zawał mięśnia

sercowego, niedociśnienie ortostatyczne, zaburzenia

rytmu serca;



zaburzenia żołądkowo-jelitowe np. biegunka, krwawienie

z przewodu pokarmowego, omdlenia

podefekacyjne, poposiłkowe



zaburzenia metaboliczne np. niedoczynnośc tarczycy,

hipoglikemia, niedokrwistość, odwodnienie,

hipokaliemia, hiponatremia;

UPADKI, ZABURZENIA RÓWNOWAGI I

CHODU

Choroby i leki zwiększające ryzyko upadków –c.d.:



zaburzenia moczowo-płciowe np. nietrzymanie

moczu, nycturia



choroby narządów ruchu np. zapalenie stawów,

pogorszenie ogólnej sprawności;



zaburzenia psychiczne np. depresja, lęk;



leki np. moczopędne, odurzające, niektóre leki

hipotensyne, leki psychotopowe

UPADKI, ZABURZENIA RÓWNOWAGI I

CHODU c.d.

2.Czynniki zewnętrzne upadków (środowiskowe):



bałagan;



przewody elektryczne ułożone w przejściu;



niedostateczne oświetlenie;



nie umocowane do podłoża dywany;



niskie krzesła, miękkie fotele;



nierówna droga, wyboisty grunt;



wystające progi;



śliskie powierzchnie.

UPADKI, ZABURZENIA RÓWNOWAGI I

CHODU

Następstwa upadków:



złamania (także osteoporotyczne) a w konsekwencji

utrata/pogorszenie możliwości poruszania się



↑

śmiertelność w populacji osób starszych;



obrażenia tkanek miękkich (rany, krwiaki, urazy

stawów);



zespół poupadkowy (post fall syndrom) – osoba po

przebytym upadku zaczyna obawiać się (często

niewspółmiernie do sytuacji), że ponownie dozna tej

sytuacji; w efekcie ogranicza swoja mobilność, co z

kolei zmniejsza jej ogólną sprawność i

powoduje wzrost ryzyka upadków.

UPADKI, ZABURZENIA RÓWNOWAGI I CHODU –

ZADANIA PIELĘGNIARKI W OPIECE NAD

CZŁOWIEKIEM STARYM

1.Wyłączenie, modyfikacja czynników wewnętrznych

upadków:



testy chodu i równowagi



udział w farmakoterapii np. chor. Parkinsona – podaż

leków dopaminergicznych; ewentualnie modyfikacja

dawek leków zwiększających ryzyko upadków



zmiany zapalne/zwyrodnieniowe stawów: udział

w farmakoterapii –leki p/bólowe,

edukacja nt. zastosowania fizjoterapii lub poddania

się zab. operacyjnemu;



zachęcenie do skorygowania wady wzroku;



zachęcenie do aktywności ruchowej, zwiększenia siły

mięśniowej, poprawie równowagi.

UPADKI, ZABURZENIA RÓWNOWAGI I

CHODU

2.Modyfikacja czynników zewnętrznych upadków:



analiza warunków domowych seniora ;



modyfikacja warunków domowych (dodatkowe

udogodnienia);



włączenie oprotezowania osoby w starszym

wieku

NIETRZYMANIE MOCZU – NTM-

INKONTYNENCJA

wg ICS –

International Continence Society – Międzynarodowe

Stowarzyszenie ds. Kontynencji

Mimowolna utrata moczu stwierdzana obiektywnie

jako problem higieniczny i społeczny.

Podział NTM wg Komitetu Standaryzacji ICS



wysiłkowe nietrzymanie moczu – 50-70% pacjentów,



nietrzymanie moczu z parcia – 20-40%,



nietrzymanie z przepełnienia – 5-10%,



odruchowe nietrzymanie moczu (pacjenci z pęcherzem
neurogennym)- okresowe niekontrolowane skurcze
wypieracza i nieświadome oddawanie moczu.

NIETRZYMANIE MOCZU

Przyczyny przemijające (odwracalne):



brak motywacji i kontroli sprawnego trzymania moczu

lub niemożność dotarcia do toalety np. splatanie,

depresja, ograniczenie możliwości poruszania się,

przyczyny środowiskowe- daleko położona toaleta;



choroby dolnych dróg moczowych oraz stany

upośledzające ich funkcję np. infekcje, kałowe zatkanie

odbytnicy;



uboczne działanie leków np. diuretyki, uspokajające,

antydepresyjne;



nadmierna objętość wydalanego moczu np. nadmiar

przyjmowanych płynów, alkohol, kofeina, obrzęki

polekowe, niewydolność krążenia

NIETRZYMANIE MOCZU

Przyczyny utrwalonego nietrzymania moczu:



nadpobudliwość mięśnia wypieracza np. udar,

choroba Parkinsona, Alzheimera;



upośledzona funkcja zwieraczy – wysiłkowe

nietrzymanie moczu;



zawężenie drogi odpływu moczu np. przerost, rak

stercza;



obniżona pobudliwość mięśnia wypieracza np.

retencja moczu i nietrzymanie z przepełnienia

Wysiłkowe nietrzymanie moczu - WNM

Stopnie WNM:

Nietrzymanie moczu

występuje

jedynie w

pozycji stojącej

(gwałtowny

↑RR

śródbrzusznego)

II.

Bezwiedny wypływ moczu

w wyniku

umiarkowanego

↑RR śródbrzusznego – np.

lekka praca)

III.

Niekontrolowany wypływ moczu

już przy

niewielkim

↑RR śródbrzusznego np. stanie,

chodzenie, leżenie)

NIETRZYMANIE MOCZU

niekorzystne następstwa



społeczna izolacja (ograniczanie kontaktów

towarzyskich);



zwiększone ryzyko instytucjonalizacji;



konsekwencje zdrowotne ( ryzyko infekcji ukł.

moczowego, zmiany skórne, odleżyny, zaburzenia

snu, wzrost ryzyka upadków)



obciążenia finansowe (leki, wkładki);



obciążenia personelu pielęgniarskiego w

placówkach; opiekuńczych – zwiększają się

koszty sprawowania opieki.

NIETRZYMANIE MOCZU

zadania pielęgniarki



Ocena stanu ogólnego pacjenta, sprawności

funkcjonalnej, deficytu samoopieki, wywiad w kierunku

określenia przyczyn i typu nietrzymania moczu



Udział w diagnostyce nietrzymania moczu – bad. moczu

ogólne i na posiew, bad. urodynamiczne , USG,

cystografia mikcyjna, spoczynkowa, cystoskopia, próba

kaszlowa, test podpaskowy



Mała objętość moczu zalegającego (< 100ml), osoby

sprawne, dobra motywacja – nauka ćwiczeń mięśni dna

miednicy, pęcherza (trening pęcherza moczowego,

ćwiczenia Kegla z stożkami dopochwowymi z

zestawu Aqaflex, elektostymulacja aparatmi

BIOfeedbak, regularne oddawanie moczu co 2-4 h w

ciągu dnia i nocy,

↑

podaży płynów w ciągu dnia, dieta

lekkostrawna (nie dopuszczać do zaparć), zmniejszenie

nadwagi, profilaktyka zakażeń dróg moczowych;

NIETRZYMANIE MOCZU

zadania pielęgniarki



duża objętość zalegająca (>300ml) – rozważenie okresowego

cewnikowania np. po ogólnym znieczuleniu, lekach;



założenie cewnika na stałe – jako ostateczność – odleżyny, chorzy

terminalni z bólem przy poruszaniu się, ew. cewniki zewnętrzne

(uridiony)



profilaktyka p/odleżynowa, zabiegi higieniczne, warunki do

zaspakajania potrzeby wydalania



udział w terapii chorób współistniejących np. przerost prostaty;



udział w farmakoterapii – od dawek najmniejszych np. estrogeny, leki

p/depresyjne;



udział w leczeniu chirurgicznym (poprzedzonym próbą leczenia

zachowawczego)- przy WNTM w II i III

; nowoczesna mało inwazyjna

metoda przywracania kata pęcherzowo-cewkowego z użyciem taśmy

prolenowej (TVT)



edukacja dotycząca korzystania z pomocniczych środków

pielęgnacyjnych – podpaski, pieluchomajtki, kieszonki urologiczne

pochłaniające zapach ;



Udział w grupach wsparcia – od 20002 r. program prospołeczny

,,NTM – Normalnie Żyć”(

,,NTM – Normalnie Żyć”(www.ntm.pl

www.ntm.pl

, Kwartalnik NTM)

NIETRZYMANIE STOLCA

PRZYCZYNY:



zaklinowanie mas kałowych;



upośledzenie czynnościowe – umysłowe (otępienie,

splatanie), fizyczne (osłabienie, unieruchomienie);



zmniejszona zdolność magazynowania –efekt zmian

inwolucyjnych, napromieniania, guza, niedokrwienia,

resekcji chirurgicznej;



zmniejszone czucie w odbytnicy – cukrzyca,

zaklinowanie mas kałowych;



upośledzona funkcja zwieracza odbytu i mięśnia

łonowo-odbytniczego – obniżenie krocza, uraz,

zabieg chirurgiczny, uszkodzenie rdzenia kręgowego,

sromu

NIETRZYMANIE STOLCA

zadania pielęgniarki



Zaklinowanie stolca – po usunięciu mas kałowych

wykonywanie wlewek doodbytniczych, dieta

lekkostrawna bogata w błonnik i płyny; nie dopuszczać

do zaparć – uruchamianie pacjenta, masaż powłok

brzucha, warunki do oddawania stolca, wsparcie

psychiczne;



Udział w leczeniu chirurgicznym np. wypadanie

odbytnicy;



Udział w leczeniu farmakologicznym;



Przewlekła biegunka – udział w leczeniu dietetycznym,

kontrola ilości i jakości wypróżnień, pielęgnacja skóry,

wsparcie psychiczne



profilaktyka p/odleżynowa, zabiegi higieniczne,

warunki do zaspakajania potrzeby wydalania

ZESPOŁY OTĘPIENNE

OTĘPIENIE (DEMENCJA)

wg stanowiska IGERO, WHO, DSM-IV

Jest zespołem spowodowanym chorobą mózgu o

charakterze przewlekłym lub postępującym;

charakteryzuje się występowaniem zaburzeń co

najmniej dwóch funkcji poznawczych ( w tym

zawsze pamięci), upośledza samodzielne

funkcjonowanie w życiu codziennym. Kryterium

rozpoznania otępienia jest także utrzymywanie

powyższych objawów lub ich postępowanie przez

co najmniej 6 miesięcy

ZESPOŁY OTĘPIENNE

Skutki:



stopniowe wyłączanie się człowieka z aktywności

społecznej;



postępuje zależność od pomocy i opieki innych

osób;



w późniejszych okresach pacjent często wymaga

instytucjonalizacji.

ZESPOŁY OTĘPIENNE

PRZYCZYNY:



pierwotne choroby OUN, które nieodwracalnie uszkadzają

mózg (ok. 50% przypadków) np chor. Alzheimera;



przyczyny neurologiczno-naczyniowe (ok. 13%

przypadków) np. chor. Parkinsona, uogólnione lub

ogniskowe zaburzenia krążenia mózgowego, ogniskowe

uszkodzenia mózgu;



mieszane, naczyniowo-alzheimerowskie przyczyny (ok.

25% przypadków)



otępienie odwracalne (ok. 20% przypadków) – dotyczy

osób, które przebyły stan depresyjny lub splątaniowy na

skutek np. chor. internistycznych, neurologicznych,

depresji, czynników psycho-społ. i w wyniku leczenia

p/depresyjnego wyzdrowiały

ZESPOŁY OTĘPIENNE – zadania pielęgniarki



udział w leczeniu farmakologicznym (zaburzeń

poznawczych, zachowania, objawów psychotycznych,

depresyjnych);



udział w terapii niefarmakologicznej np. treningi

orientacji, zachowania;



zapewnienie niezmienności, stabilności środowiska,

poczucia bezpieczeństwa; unikanie zmian, pośpiechu;



udział w planowaniu zajęć chorego;



kontrola przyjmowania posiłków, załatwiania potrzeb

fizjologicznych;



zaspakajanie potrzeb bio-psycho-społecznych

pacjenta;

ZESPOŁY OTĘPIENNE – zadania pielęgniarki



odczytywanie sygnałów komunikacji niewerbalnej;



wspieranie rodziny/opiekunów/odciążanie w

sprawowaniu opieki po to, aby chory jak najdłużej

pozostawał w środowisku domowym;



wsparcie emocjonalne rodziny, kontakt z grupami

samopomocowymi; stworzenie możliwości

korzystania ze wsparcia w domach dziennego

nocnego pobytu chorych;



włączenie rodziny do terapii zajęciowej i rehabilitacji

chorego;



aktywizowanie chorego;



obserwacja w kierunku objawów otępienia

ZESPOŁY OTĘPIENNE – zadania pielęgniarki



unikanie nadopiekuńczości;



wdrożenie zasad opieki maieutycznej – metoda

opieki nad osobami dementywnymi, zakłada

globalną formę opieki nad osobą potrzebującą; to

opieka relacji – ma wpływ na przemiany zarówno

u osoby sprawującej opiekę , jak i u osoby

pielęgnowanej

DEPRESJA



należy do najczęstszych zaburzeń psychicznych wieku

podeszłego;



przyczyny:

liczne choroby somatyczne związane z procesem

starzenia (m.in.. chor. układu sercowo-naczyniowego,

upośledzenie krążenia mózgowego, nadciśnienie

tętnicze, choroby metaboliczne);

organiczne chor. mózgu – udar mózgu, chor. Parkinsona;

leki np. kortykosteroidy, rezerpina

czynniki psychologiczne –zmiany charakterologiczne

związane z wiekiem, niska samoocena,

osłabienie zainteresowań;

czynniki społeczne –izolacja społeczna, samotność,

zmniejszenie dochodów

DEPRESJA - OBJAWY



nastrój – m.in. przygnębienie, drażliwość, lęk,

wybuchy płaczu



dodatkowe objawy psychopatologiczne – m.in. brak

pewności siebie, osamotnienie, brak zainteresowań,

pesymizm, myśli samobójcze, izolacja społeczna;



objawy przedmiotowe – m.in. spowolnienie

psychoruchowe, jadłowstręt, spadek masy ciała,

bezsenność;



objawy psychotyczne – m.in. urojenia

bezwartościowości, grzeszności, choroby, zubożenia,

omamy słuchowe, wzrokowe, rzadziej węchowe

DEPRESJA – zadania pielęgniarki



Udział w leczeniu farmakologicznym;



Udział w psychoterapii i terapii wspomagającej ,

rehabilitacji (chor. współistniejące) z włączeniem

rodziny;



Aktywizowanie pacjenta;



Zapewnienie bezpieczeństwa fizycznego, psychicznego;

obserwacja stanu pacjenta pod kątem myśli

samobójczych;



Zaspakajanie potrzeb bio-psycho-społecznych pacjenta;



Kontrola spożywania posiłków, wykonywania czynności

z zakresu samoobsługi;



Wspieranie emocjonalne rodziny i pacjenta;



Odczytywanie sygnałów komunikacji niewerbalnej

Zespół majaczeniowy

(zespół splątania, delirium)



Objawy – nagły początek: dezorientacja, omamy,

zaburzenia świadomości, nadmierna/zmniejszona

aktywność, zab. rytmu snu i czuwania, zab. somatyczne

– trwają kilka godz.-kilku tyg.; ustępują po usunięciu

czynnika wywołującego.



Czynniki wywołujące – infekcje, leki



Czynniki podtrzymujące: błędna diagnoza przyczyny,

nieznane środowisko, niedostateczna/nadmierna

stymulacja zmysłów, środki przymusu.



Konsekwencja: upadki, złamania, unieruchomienie i

powikłania z niego wynikające, zab. odżywiania,

wydłużenie hospitalizacji i wyższe koszty leczenia,

↑

ryzyko śmierci,

Zadania pielęgniarki



udział w diagnozowaniu przyczyny;



udział w farmakoterapii objawowej (wyrównanie

homeostazy);



ciągłość opieki;



zapewnienie bezpieczeństwa;



oprotezowanie ;



właściwa komunikacja interpersonalna;



unikanie przymusu bezpośredniego

ZABURZENIA SŁUCHU I WZROKU –

zadania pielęgniarki



zwracać się do osoby starszej tak, aby widziała

twarz, ruchy rozmówcy; lekko dotknąć, gdy nas nie

zauważa;



wypowiadać słowa nieco wolniej, średnio głośno, z

dobrą artykulacją;



formułować krótkie zdania, unikać przeskakiwania z

tematu na temat;



sprawdzać sprawność aparatu słuchowego;



sugerować odkładanie okularów, aparatu słuchowego

do pokrowców;



aparaty słuchowe oznaczyć – ucho lewe, ucho prawe;

ZABURZENIA SŁUCHU I WZROKU –

zadania pielęgniarki



wyciski uszne aparatu polecić oczyszczać

systematycznie;



ewentualnie zapewnić przybory do pisania;



nabyć umiejętność posługiwania się językiem

migowym;



przy zaburzeniach widzenia polecić oznaczać

pojemniki, opakowania itp. czytelnie;



polecić odkładanie przedmiotów na te same miejsca

po ich wykorzystaniu;



polecić unikać sytuacji, w których dochodzi do

szybkiego męczenia się wzroku;



zalecić wypoczynek na świeżym powietrzu;

ZABURZENIA SŁUCHU I WZROKU –

zadania pielęgniarki



polecić chodzenie poza domem w towarzystwie

słyszącej i dobrze widzącej osoby;



zorganizować pomoc w przypadku załatwiania

formalności urzędowych (użycie zmysłu słuchu i

wzroku);



okazywać cierpliwość, zrozumienie.

Document Outline