Ogólne

Kamica układu
moczowego

jest stanem chorobowym,

który charakteryzuje

tworzenie się w nerce i /

lub drogach moczowych

złogów stanowiących

prawidłowy lub patologiczny

składnik moczu

Częstość występowania kamicy

układu moczowego u dzieci



zależy od rejonu geograficznego



1:1000 - 1:7000 hospitalizowanych

pacjentów



wykazuje tendencję wzrostową



nieprawidłowe żywienie



niekontrolowana podaż preparatów witaminowych,

preparatów wapnia



zanieczyszczenie środowiska



w Polsce:



2% dzieci leczonych w Oddziałach Nefrologicznych



14% dzieci leczonych w Oddziałach Urologicznych

Krystalizacja w moczu



Inhibitory > Promotory KAMICA

Roztwór przesycony

•

Ca, szczawiany, pH, kwas moczowy

•

objętość moczu, pH

•

fosforany amonowo-magnezowe

małe kryształy

INHIBITORY INHIBITORY

wzrost agregacja

INHIBITIRY

duże kryształy

INHIBITIRY

KAMICA

Powstawanie złogów w drogach
moczowych



przesycenie moczu substancjami, które mogą w

nim krystalizować



kwas moczowy



sole szczawianowo-wapniowe



sole amonowo-magnezowo-wapniowe



związki fosforanowo-wapniowe



cystyna



niedobory inhibitorów krystalizacji w moczu

czynniki, które hamują krystaklizację i wzrost

kryształów

(np.magnez, cytryniany, pirofosforany)



sprzyjający krystalizacji odczyn moczu

Wpływ odczynu moczu na proces
krystalizacji



W MOCZU

KWAŚNYM

KRYSTALIZUJĄ



szczawiany

wapnia



kwas moczowy



cystyna



W MOCZU

ZASADOWYM

KRYSTALIZUJĄ



fosforany wapniowe



fosforany amonowo-

magnezowe (struwit)

Inne ważne czynniki



Dieta



dieta bogatoresztkowa

absorpcja wapnia w

p.pok.



szczawiany w diecie

wydalania szczawianów z

moczem



podaż białka zwierzęcego w diecie

wydalanie kwasu moczowego

aktywność

inhibitorowa



Ilość wypijanych płynów

Hiperkalciuria



Szczawiany lub fosforany wapnia



główny składnik ok.1/3 złogów



80-90% złogów niezwiązanych z ZUM



Często idiopatyczna



Czynniki ryzyka w tworzeniu złogów

wapniowych



przesycenie roztworu



hipekcalciuria, hiperoksaluria, hiperurikozuria



zmniejszona objętość moczu



czynniki dodatkowe



hipocitraturia



pH moczu

Hiperkalciuria idiopatyczna



normokalcemia, hiperkalciuria



rozpoznawana w przypadku braku jakichkolwiek czynników
wpływających na zwiększenie wydalania wapnia z moczem



najczęstsza metaboliczna nieprawidłowość u pacjentów ze
złogami wapniowymi



występowanie rodzinne (dziedziczenie autosomalne
dominujące)



Hiperkalciuria

absorpcyjna



zwiększone wchłanianie wapnia w p. pok.



Hiperkalciuria

nerkowa



zmniejszona reabsorpcja zwrotna wapnia w

cewce nerkowej



Hiperkalciuria

resorpcyjna



nadczynność gruczołów przytarczycznych

Hiperkalciuria



Zwiększone wchłanianie wapnia w p.pok



nadmierna podaż witaminy D



podwyższony poziom 1,25 (OH)

(zespół

Williamsa )



nadmiar wapnia i alkaliów w diecie (

z. mleka i

alkaliów)



Zwiększona resorpcja kostna



długotrwałe unieruchomienie



długotrwała kortykoterapia



przerzuty nowotworowe do kości

Hiperoksaluria



pierwotna: nadmierna endogenna produkcja szczawianów (oksaloza)



wrodzone bloki metaboliczne



nadmierna produkcja szczawianów w wątrobie



wtórna:



nadmiar szczawianów w pokarmach



nadmiar prekursorów szczawianów

(wit.C, ksylitol, glikol)



niedobór wit. B6



zaburzenia wchłaniania jelitowego

•

z. krótkiego jelita

•

przewlekłe choroby wątroby, dróg żółciowych, trzustki



hiperoksaluria samoistna

Kamica fosforanowa



Spowodowana najczęściej:



spożywanie produktów

bogatofosforanowych



stale alkaliczny odczyn moczu



może towarzyszyć hiperkalciurii

Kamica fosforanowo - amonowo

- magnezowa (struwitowa)



Przyczyna - zakażenie bakterią

wytwarzającą ureazę

Proteus, Pseudomonas, Klebsiella, Serratia

marcescens



Często towarzyszy wadom i

nawracającym zakażeniom układu

moczowego

Kamica moczanowa



Spowodowana:



najczęściej nadmiernym spożyciem

produktów bogatopurynowych



rzadziej



wrodzone wady metaboliczne (z.Lesh-Nyhana)



tubulopatie pierwotne lub wtórne



zaburzenia zakwaszania moczu



leczenie chorób rozrostowych układu

krwiotwórczego i nowotworów

(zwiększona

produkcja kwasu moczowego

)

Cystynuria



tubulopatia, dziedziczenie autosomalne recesywne



zmniejszona cewkowa reabsorpcja cystyny ( i ew.
innych aminokwasów dwuzasadowych: lizyny,
ornityny, argininy)



tworzenie złogów u homozygot



kamica zwykle mnoga



skłonność do nawrotów



złogi cieniujące (zawartość S)

•

„

czyste” - tylko cystyna

•

mieszane



Cytryniany w moczu



aktywność chelatorowa w stosunku do

wapnia

•

hamowanie wzrostu CaOx
and CaP

•

Przyczyny hipocitraturii



dRTA



przewlekłe biegunki



leczenie tiazydami



hipokaliemia



ZUM



idiopatyczna kamica szczawianowo-wapniowa

Objawy kliniczne kamicy układu
moczowego (SZK)
u dzieci



napady kolki nerkowej - u dzieci starszych



u dzieci młodszych często dolegliwości bólowe w

okolicy pępka



nudności, wymioty, utrata łaknienia



objawy dyzuryczne



częstomocz



popuszczanie moczu



niemowlęta - mały przyrost masy ciała, skłonność do

wymiotów



ZUM, często nawracające



ropomocz, bakteriomocz, krwinkomocz



gorączka, stamy podgorączkowe



ceglasty osad na pieluszkach

Diagnostyka

1. Wywiad



aktualna choroba



choroby przebyte



podawane leki



dieta



wywiad rodzinny

Badanie ogólne i bakteriologiczne moczu

3. USG układu moczowego

4. Szczegółowe badania oceniające rodzaj

stanu zagrożenia kamicą



hiperkalciuria



hiperurikozuria



hiperoksaluria



cystynuria



hipomagnezuria

5. W zależności od wskazań:



cystoureterografia mikcyjna



RTG przeglądowe jamy brzusznej



urografia



badania w kierunku tubulopatii

6. Skład chemiczny złogu

Badania rodzaju stanu
zagrożenia kamicą

POSIEW MOCZU

leukocyturia

jałowy

bakteriuria

badania SZK

leczenie

Badania laboratoryjne w celu oceny rodzaju stanu
zagrożenia kamicą



Surowica



Ca, P., fosfataza alkaliczna



kwas moczowy



mocznik, kreatynina



Na, K, Mg



gazometria



Dobowa zbiórka moczu (DZM)



kreatynina



kwas moczowy





Dobowy profil pH moczu



Test metaboliczny w moczu

( + ew. oznaczenie wydalania cystyny )

Ocena stanu zagrożenia kamicą



Wydalanie dobowe

w mg / kg m..c.



Ca ( N: < 4 )



P. ( N: 16-20 )



Mg ( N: >1.8 )



kwas moczowy



(N: dzieci młodsze - do 12,



dzieci starsze - do

10 )



(N:<4mmol/kg/dobę)



kreatynina (N: 16 - 20)



Wskaźniki krystalizacji



Ca/kreat (N: <0.21)



P./kreat (N: 0.3-0.8)



Mg/kreat (N: >0.1)



Mg/Ca (N: 0.8-1.3)



UA/GFR (N: 0.2-0.42)

UA/GFR -wsk. wydalania kwasu moczowego:

kwas moczowy (mocz) x kreatynina (sur)

kreatynina (mocz)

Rozpoznanie kamicy układu
moczowego



wywiad



badanie przedmiotowe



badania obrazowe



stwierdzenie obecności złogu w badaniu USG



złóg „cieniujący”



złóg „bezcieniowy”



RTG przeglądowe jamy brzusznej -

złóg „cieniujący”



diagnostyka radiologiczna



czy złóg nie jest przyczyną utrudnienia odpływu moczu



czy przyczyną kamicy nie jest wada powodująca utrudniony odpływ

moczu



skład chemiczny złogu



ustalenie rodzaju stanu zagrożenia kamicą

Leczenie kamicy układu
moczowego



1. Zachowawcze



zwiększona podaż płynów



ograniczenie Na w diecie



profilaktyka przeciwbakteryjna



ograniczenia dietetyczne



leczenie farmakologiczne



modyfikacja pH moczu



usunięcie potencjalnych czynników ryzyka

wytworzenia złogu i nawrotów kamicy

•

wady anatomiczne

•

zaburzenia neurogenne i czynnościowe

•

wyeliminowanie ZUM



Edukacja rodziców i dziecka

Hiperkalciuria absorpcyjna



dieta bogatoresztkowa



zakaz niekontrolowanej podaży preparatów wapnia



Ca w diecie



wiązanie w p. pok. Ca-Ox



absorpcja szczawianów



równoczesne zmniejszenie zawartości szczawianów w diecie



Ca w diecie



indukcja ujemnego bilansu wapniowego



resorpcja kostna



kalciuria



niekorzystny wpływ na wzrost



zakaz podawania wit D.



Hiperkalciuria nerkowa



Tiazydy



zmniejszenie wydalania wapnia z
moczem poprzez zwiększenie zwrotnego
wchłaniania wapnia w cewce dystalnej



Hiperkalciuria resorpcyjna



chirurgiczne usunięcie gruczolaka
przytarczyc



Hiperoksauria



umiarkowana i idiopatyczna



ograniczenia w diecie szczawianów



zakaz podawania wit. C



Mg (i Vit. B

)

inhibitor Ca-Ox



pokarmowa



alkalizacja moczu (ułatwione tworzenie bardziej rozpuszczalnych
soli wapnia)



Hiperurikozuria



zwiększona podaż płynów



ograniczenie w diecie białka pochodzenia zwierzęcego



wyłączenie z diety puryn



ograniczenie soli kuchennej



utrzymanie pH moczu ok..6.5 - 7.0



(warzywa, owoce, jarzyny, ew. cytryniany)

Kamica struwitowa



usunięcie czynników

podtrzymujących zakażenie



usunięcie złogów



leczenie przeciwbakteryjne z

systematyczną kontrolą jałowości

moczu



ew. zakwaszanie moczu



ograniczenie w diecie fosforanów

Leczenie kamicy układu
moczowego c.d.



II. Leczenie zabiegowe



ESWL -

rozbijanie złogów za pomocą fali

uderzeniowej

wytwarzanej zewnątrzustrojowo



PCNL

- przeskórna litotrypsja wewnątrznerkowa



URSL

- litotrypsja ureteroskopowa



III. Leczenie operacyjne

(obecnie ograniczone

wskazania)



współistnienie kamicy z wadami

utrudniającymi odpływ moczu,

wymagającymi korekty chirurgicznej

(np

zwężenie podmiedniczkowe moczowodu, zwężenie

przypęcherzowe moczowodu, nerka podkowiasta)



kamica odlewowa

Document Outline