Fasciola hepatica

Motylica 
wątrobowa

 

 

Występowanie

Kosmopolityczna przywra pasożytująca w :



Wątrobie i drogach żółciowych człowieka



Przeżuwaczy domowych (owca, koza, 
bydło) i dzikich (świnia, dzik, koń, osioł, 
zając, królik, słoń, małpa, kangur

 

 

Budowa



Postać dojrzała ma listkowaty 

kształt ciała z wyodrębnioną częścią 

przednią przypominającą stożek



Najgrubsza jest część przednio-

środkowa



Ma zabarwienie szare i często 

rdzawobrunatne plamy

 

 

c.d.



Powierzchnia ciała pokryta jest 
nierównomiernie różnego rodzaju kolcami 
skierowanymi do tyłu



Wór powłokowo-mięśniowy ma budowę 
typową dla innych płazińców



Na przednim końcu stożka znajduje się 
przyssawka gębowa z otworem prowadzącym 
do umięśnionej gardzieli i płytkich kieszonek 
przygardzielowych

 

 

c.d.



Krótki przełyk rozwidla się na 
poziomie przyssawki brzusznej na 
dwa główne ślepe pnie jelita



Protonefrydialny układ wydalniczy 
jest dobrze rozwienięty



Motylica jest obojnakiem

 

 

c.d.



Układ rozrodczy męski składa się z dwóch 
leżących skośnie, jedno na drugim, jąder. 
Nasieniowód  wchodzi do wnętrza torebki 
narządu kopulacyjnego i rozszerza się w 
pęcherzyk nasienny, który przechodzi w 
wąski przewód wytryskowy, bięgnący we 
wnętrzu  uzbrojonego w kolce i 
wysuwalnego cirrusa. Otwór płciowy męski 
umieszczony jest na dnie zatoki płciowej

 

 

c.d.



Rozgałęziony pojedynczy jajnik leży po prawej 

stronie ciała przed górnym jądrem. Parzysty 

rozgałęziony żółtnik rozciąga się po bokach ciała 

od podstawy aż do końca tylnego. Komórki 

żółtkowe dostają się przewodami wstępującymi i 

zstępującymi do kanału poprzecznego i 

nieparzystym krótkim przewodem wspólnym do 

ootypu. Od ootypu do zatoki płciowej biegnie 

macica, zakończona metratermem, który służy 

nie tylko do składania jaj, lecz także wobec braku 

pochwy jako narząd kopulacyjny żeński

 

 

Rozwój



Wewnątrz skorupki jajowej znajduje się 
zygota, otoczona licznymi (do 40) 
ziarnistymi komórkami żółtkowymi, 
spełniającymi funkcje ochronno-
odżywcze



Rozwój zygoty odbywa się wyłącznie w 
środowisku wodnym

 

 

c.d.



W sprzyjających warunkach termicznych, 
dostępie światła i dostatecznej ilości tlenu 
miracydium-pierwsze stadium larwalne- 
wykluwa się po 10-42 dniach, w ciemności 
miracydium nie wykluwa się



Dzięki rzęskom pływa swobodnie w wodzie, a 
po natrafieniu na żywiciela pośredniego 
wnika aktywnie do jego ciała ( w Polsce 
najczęściej jest nim ślimak z rodzaju Galba )

 

 

c.d.



W trzustko-wątrobie żywiciela pośredniego 
urzęsiony nabłonek odpada i miracydium 
przekształca się  w workową sporocystę, z 
kulami zarodkowymi, z których po 2-4 tyg. 
wykształcają się redie



Powstają z nich ogoniaste cerkarie 
zaopatrzone w gruczoły skorupkotwórcze, 
zwane też cystogennymi

 

 

c.d.



Cały okres rozwoju w ślimaku trwa 5-10 dni



Z jednego miracydium może rozwinąć się 

450-5000 cerkarii, które aktywnie i 

stopniowo opuszczają ciało ślimaka, 

stanowiąc drugie wolno żyjące stadium, 

swobodnie poruszające się w wodzie



Miracydium czynnie poszukuje (24-48h) 

żywiciela pośredniego, potem ginie

 

 

c.d.



Cerkaria już po 1-3h wytwarza grubą otoczkę i 

oczekuje biernie w postaci metacerkarii na 

żywiciela ostatecznego



Metacerkaria jest formą, która może 

przetrwać od 14 dni do 6 mies.



Wydziela ona lepką substancję, dzięki której 

może przyczepić się do roślin stanowiących 

pożywienie roślino- i wszystkożernych 

żywicieli ostatecznych

 

 

c.d.



Metacerkarie mogą też przebywać swobodnie w 
wodzie i z nią dostawać się do żywiciela



Zarażenie następuje po spożyciu nie gotowanych 
warzyw lub wypiciu nie przegotowanej wody



W przewodzie pokarmowym żywiciela 
ostatecznego metacerkaria uwalnia się i wędruje 
do wątroby oraz jej przewodów żółciowych (może 
tam przebywać do 9 lat), przebijając ścianę jelita

 

 

c.d.



Dojrzałość płciową osiąga po 3-4 mies. 
od chwili zarażenia



Jedna motylica składa dziennie ok. 6000 
jaj

 

 

Chorobotwórczość



Fascjoloza najczęściej w początkowym 
okresie przebiega jako postać ostra- 
podwyższona temperatura ciała, bóle 
mięśni i stawów, nudności, wymioty, 
powiększenie wątroby i śledziony, 
żółtaczka, niedokrwistość, pokrzywka

 

 

c.d.



W późniejszym okresie choroby dochodzi do 

rozrostu nabłonka żółciowego i zwłóknienia 

przewodu żółciowego wspólnego, 

prowadzącym do zapalenia dróg żółciowych i 

wywołującym ostry bóle w nadbrzuszu, 

powiększenie wątroby, żółtaczkę, świąd oraz 

podwyższoną temperaturę ciała, rzadko 

ropnie i marskość wątroby



Sporadycznie inwazje do płuc,OUN, mięśni, 

skóry oraz gałek ocznych

 

 

Wykrywanie



W fazie ostrej badania serologiczne (OWD, 

hemaglutynacja pośrednia, immunofluorescencja 

pośrednia, immunodyfuzja, immunoelektroforeza, 

przeciwbieżna elektroforeza, ELISA)



W fazie przewlekłej- znalezienie w kale lub w 

treści dwunastniczej



We krwi obwodowej stwierdza się zwiększona 

liczbę krwinek białych ze wzrostem komórek 

kwasochłonnych oraz podwyższone stężenie IgG, 

IgM i IgE

 

 

Zwalczanie



Odrobaczanie zarażonych zwierząt oraz 

niszczenie żywicieli pośrednich



Unikanie spożywania surowych roślin 

oraz picia nie przegotowanej wody

Leczenie:



prazykwantel



niklozamid



dehydroemetyna