1

PATOFIZJOLOGIA 

ZABURZEŃ 

IMMUNOLOGICZNYCH - 2

Ewa Bryl, Jacek M. Witkowski

2006

WYKŁAD 4b

2

Tak złożony system „dość 

łatwo” ulega zakłóceniom – 

zaburzeniom odporności…

3



 

   

STAN PRAWIDŁOWY = 

RÓWNOWAGA HOMEOSTAZA

AKTYWACJA

SUPRESJA

PRAWIDŁOWA REAKCJA NA BODZIEC

4

RODZAJE ZABURZEŃ W UKŁADZIE 

ODPORNOŚCIOWYM

1. NADMIERNA

 AKTYWNOŚĆ – 

NADWRAŻLIWOŚĆ

2. BŁĘDNA

 AKTYWNOŚĆ – 

AUTOIMMUNIZACJA

3. NIEDOBÓR LUB BRAK

 CZYNNOŚCI – 

NIEDOBORY 

ODPORNOŚCIOWE

:

 PIERWOTNE
 WTÓRNE

+

_

5

NADMIERNA AKTYWNOŚĆ - 

NADWRAŻLIWOŚCI

1. Alergie

2. Reakcje cytotoksyczne :

 Potransfuzyjne
 Konflikt serologiczny
 Polekowe

3. Choroby kompleksów immunologicznych

 Ostre kłębuszkowe zapalenie nerek
 Podostre bakteryjne zapalenie wsierdzia

4. Nadwrażliwość typu późnego

 Wyprysk kontaktowy

6

Atopia, alergeny – definicje...

Atopia

 – szerokie znaczenie: dziedziczna skłonność do 

nadmiernego wytwarzania przeciwciał 

IgE

 w stosunku 

do niektórych powszechnie występujących antygenów.

Węższe znaczenie: synonim choroby, u podłoża której 
leżą mechanizmy nadwrażliwości typu I.

Choroby atopowe: katar sienny, astma atopowa, 
atopowe zapalenie skóry.

Alergen

 - substancja, która może wywołać reakcję 

alergiczną. Niektóre osoby rozpoznają alergen jako 
„obce” lub „niebezpieczne”, u większości ludzi nie 
wywołują one tych reakcji.

7

Reakcje alergiczne oraz powszechne 

alergeny

 

- substancje 
chemiczne i 
rośliny
- leki (antybiotyki, 
surowice)
- jedzenie (mleko, 
czekolada, 
truskawki, 
pszenica, 
orzeszki)
- alergeny 
wziewne (kurz, 
pyłki, perfumy, 
dym tytoniowy)
- czynniki fizyczne 
(ciepło, światło,

 

promieniowanie)

8

Najczęstsze alergeny wziewne

U osób podatnych na 
alergie 

IgE

 jest 

produkowana po kontakcie 
z 

niskimi stężeniami 

nieszkodliwych 
alergenów 
środowiskowych

 takich 

jak pyłki roślin, naskórek 
zwierząt lub roztocza 
kurzu domowego.

9

Mechanizmy komórkowe reakcji 

alergicznych

Ważną cechą 

IgE 

jest zdolność do wiązania się z 

dużym powinowactwem z komórkami tucznymi 
poprzez fragment Fc.

 

10

Powstanie i mechanizmy efektorowe 

nadwrażliwości typu I

11

Reakcje 

skórne – 

pokrzywka

 

Najczęstsze objawy kliniczne nadwrażliwości typu I

Alergia wziewna 

– katar sienny

Objawy:

 - czerwone, szczypiące, 
łzawiące oczy
 - lejący katar, kichanie 
lub zatkany nos
 - ból lub podrażnienie 
gardła, ściekanie płynu po 
tylnej ścianie gardła 
 - kaszel
 - ból głowy

Anafilaksja

Objawy:

 

 - utrata przytomności
 - pokrzywka
 - obrzęk języka, 
trudności w połykaniu
 - szybki obrzęk tkanek 
gardła 
 - trudności w 
oddychaniu

Częste przyczyny: ukąszenia 
owadów, surowice końskie, 
alergie pokarmowe, leki...

12

Astma oskrzelowa

W reakcji oskrzelowej wywołanej alergenem występują 2 fazy 
reakcji: natychmiastowa i późna. 

1 – neutrofile, 2 – bazofile, 3 – 
eozynofile, 

4 – monocyty, 5 – płytki krwi

M – nadmierne wydzielanie śluzu, SM 
– przerost mięśniówki gładkiej, Cl – 
nacieki komórkowe

13

Alergiczne kontaktowe zapalenie 

skóry

Dermatitis – odpowiedź zapalna 
skóry spowodowana przez kontakt 
z alergenem lub innym 
czynnikiem drażniącym – lateks, 
nikiel etc.

Objawy:

- Podrażnienie 
skóry

- 
zaczerwienienie

- ból 
- uszkodzenia 
lub     rumień

14

Najczęstsze alergeny kontaktowe

1. Rośliny

 – trujący bluszcz (poison ivy),  trujący dąb, 

trujący sumak

2. Metale

: nikiel, chrom itd..

3. Leki

: antybiotyki stosowane powierzchniowo

4. Guma, lateks

5. Kosmetyki

6. Ubrania i tkaniny

7. Detergenty

8. Rozpuszczalniki

9. Perfumy

10. Inne substancje chemiczne